Witryłów

Artykuł

49°39′29″N 22°13′58″E

- błąd

39 m

WD

49°41'N, 22°12'E

- błąd

19431 m

Odległość

1016 m

Witryłów
wieś
Ilustracja
Zabytkowa cerkiew
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

brzozowski

Gmina

Dydnia

Liczba ludności (2020)

412[1]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

36-204[2]

Tablice rejestracyjne

RBR

SIMC

0351159[3]

Położenie na mapie gminy Dydnia
Mapa konturowa gminy Dydnia, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Witryłów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Witryłów”
Położenie na mapie powiatu brzozowskiego
Mapa konturowa powiatu brzozowskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Witryłów”
Ziemia49°39′29″N 22°13′58″E/49,658056 22,232778

Witryłów (w latach 1977–1981 Wietrzna) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie brzozowskim, w gminie Dydnia[3][4].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Wieś leży na obszarze starego osadnictwa ruskiego, na lewym brzegu Sanu, przy ujściu potoku Witryłówka.

Części wsi

Integralne części wsi Witryłów[3][4]
SIMCNazwaRodzaj
0351165Działczęść wsi
0351171Dzilecczęść wsi
0351188Porębaczęść wsi
0351194Rzeki nad Sanemczęść wsi
0351202Rzeki pod Mordaniemczęść wsi
0351219Zaciepłeczęść wsi

Historia

Wieś prawa wołoskiego, położona była na początku XVI wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[5]. W 1794 r. właścicielem Witryłowa był Apolinary Dydyński, a w I poł. XIX w. Anna z Sękowskich Boguszowa, po której majątek ten przeszedł w 1845 na Gracjana Bogusza. W 1846 kupił te dobra Michał Falkowski. Kolejnymi właścicielami byli jego synowie, Melchior i Władysław Falkowscy. W 1885 Witryłów, przez Adelę 1 voto Falkowską, 2voto Kozłowską przeszedł na własność dr Jana Kozłowskiego. Od Kozłowskich kupił te dobra w 1906 Franciszek Trzciński herbu Rawicz. W 1920 majątek w Witryłowie kupili od Franciszka Trzcińskiego – dzieląc się tymi dobrami po połowie – bracia Franciszek Ksawery Dwernicki i Karol Wincenty Dwernicki[6]. W 1944 majątek przeszedł w wyniku reformy rolnej na rzecz Skarbu Państwa.

Wieś została spalona 10 września 1946 przez UPA sotnię „Kryłacza”[7]. Około godziny 23.30 od strony Sanu rozpoczął się napad bojówek UPA na Witryłów, a w jakiś czas później na Hłomczę i Łodzinę. Witryłów, dzięki zorganizowanej polskiej samoobronie, zdołał odeprzeć atak i nie został spalony w całości. Banderowcy spalili jednak 56 domów, oraz zabudowania gospodarcze w tym dwór Dwernickich. Zamordowano też w okrutny sposób 7 osób: Franciszkę Baran, Kazimierę Dzik, Antoniego Kozłowskiego, Adama Kurzacza, Tadeusza Pelca, Józefa Skrzypskiego i Marię Wituszyńską, kilkanaście osób zostało rannych[8].

Zabytki

W Witryłowie znajdują się następujące zabytki[9]:

  • drewniana cerkiew greckokatolicka pw. Michała Archanioła z roku 1812, obecnie kościół filialny pod tym samym wezwaniem w parafii pw. Przemienienia Pańskiego w Końskiem, w dekanacie Grabownica. Wewnątrz znajduje się cenny dwustronnie malowany krzyż procesyjny z XIX w.
  • w 1939 r. we wsi znajdował się jeszcze dwór z lat trzydziestych XIX w. Dwór uległ częściowemu spaleniu w 1946 r. Pozostały po nim piwnice z 1828 r., a także resztki parku z kasztanowo-modrzewiową aleją i kilkoma starymi dębami.
  • trzy murowane kapliczki z XIX w.

Ludzie związani z Witryłowem

  • Władysław Węgrzyński (1894–1940), podpułkownik piechoty Wojska Polskiego

Przypisy

  1. Raport o stanie Gminy Dydnia za 2020 r., dydnia.bip.gov.pl [dostęp 2021-06-07].
  2. Poczta Polska. Wyszukiwarka kodów pocztowych
  3. a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  4. a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. Grzegorz Jawor, Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000, s. 212, 223.
  6. Spis ziemian Rzeczypospolitej Polskiej w roku 1930. Województwo stanisławowskie, województwo lwowskie, opr. Tadeusz Epsztein i Sławomir Górzyński, Oficyna Wydawnicza „Blitz-Print, Warszawa 1990.
  7. W Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Rzeszów, prokuratorzy Marek Sowa, Marian Papiernik. Śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych przez nacjonalistów ukraińskich w latach 1945–1946 na szkodę ludności polskiej zamieszkałej na terenie Temeszowa, Ulucza, Witryłowa pow. Brzozów, tj. przestępstwa z art. 148 § 2 pkt 1, 2, i 4 oraz § 3 kk w zw. z art. 1 pkt 1 lit., podjęte 8 listopada 2000.
  8. Andrzej Romaniak, Prawda i Pamięć. 61. rocznica napadu UPA na Witryłów, Łodzinę i Hłomczę. 7 września 2007, esanok.
  9. Gmina dydnia – Zabytki. www.epodkarpacie.com. [dostęp 2011-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (25 lutego 2012)].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
POL gmina Dydnia COA.svg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5

Author

  • real name: Artur Jan Fijałkowski
  • pl.wiki: WarX
  • commons: WarX
  • mail: [1]
  • jabber: WarX@jabber.org
  • irc: [2]
Kapliczka w Witryłowie.jpg
Autor: Korona b, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kapliczka w Witryłowie
Dydnia (gmina) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
Witryłów, cerkiew św. Michała Archanioła (HB5).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Witryłów, cerkiew św. Michała Archanioła
Kładka wisząca na Sanie - Witryłów -Ulucz.jpg
Autor: Korona b, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kładka wisząca nad Sanem - Witryłów - Ulucz