Witryłów
Artykuł | 49°39′29″N 22°13′58″E |
---|---|
- błąd | 39 m |
WD | 49°41'N, 22°12'E |
- błąd | 19431 m |
Odległość | 1016 m |
wieś | |
Zabytkowa cerkiew | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2020) | 412[1] |
Strefa numeracyjna | 13 |
Kod pocztowy | 36-204[2] |
Tablice rejestracyjne | RBR |
SIMC | 0351159[3] |
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
49°39′29″N 22°13′58″E/49,658056 22,232778 |
Witryłów (w latach 1977–1981 Wietrzna) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie brzozowskim, w gminie Dydnia[3][4].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Wieś leży na obszarze starego osadnictwa ruskiego, na lewym brzegu Sanu, przy ujściu potoku Witryłówka.
Części wsi
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
0351165 | Dział | część wsi |
0351171 | Dzilec | część wsi |
0351188 | Poręba | część wsi |
0351194 | Rzeki nad Sanem | część wsi |
0351202 | Rzeki pod Mordaniem | część wsi |
0351219 | Zaciepłe | część wsi |
Historia
Wieś prawa wołoskiego, położona była na początku XVI wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[5]. W 1794 r. właścicielem Witryłowa był Apolinary Dydyński, a w I poł. XIX w. Anna z Sękowskich Boguszowa, po której majątek ten przeszedł w 1845 na Gracjana Bogusza. W 1846 kupił te dobra Michał Falkowski. Kolejnymi właścicielami byli jego synowie, Melchior i Władysław Falkowscy. W 1885 Witryłów, przez Adelę 1 voto Falkowską, 2voto Kozłowską przeszedł na własność dr Jana Kozłowskiego. Od Kozłowskich kupił te dobra w 1906 Franciszek Trzciński herbu Rawicz. W 1920 majątek w Witryłowie kupili od Franciszka Trzcińskiego – dzieląc się tymi dobrami po połowie – bracia Franciszek Ksawery Dwernicki i Karol Wincenty Dwernicki[6]. W 1944 majątek przeszedł w wyniku reformy rolnej na rzecz Skarbu Państwa.
Wieś została spalona 10 września 1946 przez UPA sotnię „Kryłacza”[7]. Około godziny 23.30 od strony Sanu rozpoczął się napad bojówek UPA na Witryłów, a w jakiś czas później na Hłomczę i Łodzinę. Witryłów, dzięki zorganizowanej polskiej samoobronie, zdołał odeprzeć atak i nie został spalony w całości. Banderowcy spalili jednak 56 domów, oraz zabudowania gospodarcze w tym dwór Dwernickich. Zamordowano też w okrutny sposób 7 osób: Franciszkę Baran, Kazimierę Dzik, Antoniego Kozłowskiego, Adama Kurzacza, Tadeusza Pelca, Józefa Skrzypskiego i Marię Wituszyńską, kilkanaście osób zostało rannych[8].
Kładka wisząca nad Sanem – Witryłów -Ulucz
Zabytki
W Witryłowie znajdują się następujące zabytki[9]:
- drewniana cerkiew greckokatolicka pw. Michała Archanioła z roku 1812, obecnie kościół filialny pod tym samym wezwaniem w parafii pw. Przemienienia Pańskiego w Końskiem, w dekanacie Grabownica. Wewnątrz znajduje się cenny dwustronnie malowany krzyż procesyjny z XIX w.
- w 1939 r. we wsi znajdował się jeszcze dwór z lat trzydziestych XIX w. Dwór uległ częściowemu spaleniu w 1946 r. Pozostały po nim piwnice z 1828 r., a także resztki parku z kasztanowo-modrzewiową aleją i kilkoma starymi dębami.
- trzy murowane kapliczki z XIX w.
Ludzie związani z Witryłowem
- Władysław Węgrzyński (1894–1940), podpułkownik piechoty Wojska Polskiego
Przypisy
- ↑ Raport o stanie Gminy Dydnia za 2020 r., dydnia.bip.gov.pl [dostęp 2021-06-07] .
- ↑ Poczta Polska. Wyszukiwarka kodów pocztowych
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Grzegorz Jawor, Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000, s. 212, 223.
- ↑ Spis ziemian Rzeczypospolitej Polskiej w roku 1930. Województwo stanisławowskie, województwo lwowskie, opr. Tadeusz Epsztein i Sławomir Górzyński, Oficyna Wydawnicza „Blitz-Print, Warszawa 1990.
- ↑ W Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Rzeszów, prokuratorzy Marek Sowa, Marian Papiernik. Śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych przez nacjonalistów ukraińskich w latach 1945–1946 na szkodę ludności polskiej zamieszkałej na terenie Temeszowa, Ulucza, Witryłowa pow. Brzozów, tj. przestępstwa z art. 148 § 2 pkt 1, 2, i 4 oraz § 3 kk w zw. z art. 1 pkt 1 lit., podjęte 8 listopada 2000.
- ↑ Andrzej Romaniak, Prawda i Pamięć. 61. rocznica napadu UPA na Witryłów, Łodzinę i Hłomczę. 7 września 2007, esanok.
- ↑ Gmina dydnia – Zabytki. www.epodkarpacie.com. [dostęp 2011-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (25 lutego 2012)].
Linki zewnętrzne
- Witryłów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 680 .
- Witryłów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 693 .
- oficjalna strona miejscowości
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 50.9 N
- S: 48.95 N
- W: 21.03 E
- E: 23.66 E
Flaga województwa podkarpackiego
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5
Author
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Witryłów, cerkiew św. Michała Archanioła
Autor: Korona b, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kładka wisząca nad Sanem - Witryłów - Ulucz