Wołgograd

Wołgograd
Волгоград
Ilustracja
Herb
HerbFlaga
Państwo

 Rosja

Obwód

 wołgogradzki

Burmistrz

Andriej Kosołapow

Powierzchnia

859,353 km²

Wysokość

0-102 m n.p.m.

Populacja (2020)
• liczba ludności
• gęstość


1 008 998[1]
1174,14 os./km²

Nr kierunkowy

+7 (8442)

Kod pocztowy

400001-400138

Tablice rejestracyjne

34

Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Wołgograd”
Położenie na mapie Europy
Mapa konturowa Europy, po prawej znajduje się punkt z opisem „Wołgograd”
Położenie na mapie obwodu wołgogradzkiego
Mapa konturowa obwodu wołgogradzkiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Wołgograd”
Ziemia48°42′N 44°31′E/48,700000 44,516667
Strona internetowa
Portal Rosja

Wołgograd (ros. Волгоград, do roku 1925 Carycyn, ros. Царицын, od 10 kwietnia 1925 do 7 listopada 1961 Stalingrad, ros. Сталинград) – miasto obwodowe w Rosji, nad dolną Wołgą. Przed przybyciem Rosjan na tereny, na których leży obecnie Wołgograd, miejscowość nazywała się Cary czin – „żółta wyspa”, tj. wysepka, na której została pierwotnie założona osada, a która została utworzona przez „żółtą rzekę” (niosącą pokłady piasku i gliny), tat. Sarysu, później nazwaną przez Rosjan Carycą[2]. Miasto w styczniu 2020 liczyło 1 008 998 mieszkańców[1] przy powierzchni 859,353 km².

Geografia

Wołgograd i okolice na mapie z roku 1979

W Wołgogradzie bierze swój początek Kanał Wołga-Don. W pobliżu miasta znajduje się elektrownia wodna i sztuczny Zbiornik Wołgogradzki, o powierzchni 3165 km² i długości ok. 540 km. Wołgograd jest ważnym węzłem kolejowym i portem lotniczym, a także ośrodkiem przemysłu maszynowego, środków transportu (ciągniki), metalurgicznego, chemicznego (głównie petrochemiczny), drzewnego oraz materiałów budowlanych. W Wołgogradzie działa 7 szkół wyższych (w tym uniwersytet).

Klimat

Wołgograd leży w strefie klimatu umiarkowanego, kontynentalnego. Zimy są zimne, a lata gorące. Średnia temperatura w Wołgogradzie według danych z wieloletnich obserwacji wynosi +8,1 °C. Najzimniejszym miesiącem jest luty (średnia temperatura −6,7 °C), a najcieplejszym lipiec (średnia temperatura +23,5 °C). Najwyższą temperaturę wynoszącą +41,1 °C zanotowano 1 sierpnia 2010 roku. Najniższą temperaturę wynoszącą −32,6 °C zanotowano 18 stycznia 2006 roku.

Historia

Carycyn w XVIII w.

Obszar dzisiejszego Wołgogradu od XIII w. znajdował się we władaniu mongolskiej Złotej Ordy. W regionie znajdowała się stolica Złotej Ordy i jedno z największych miast ówczesnego świata – Saraj. Saraj był najeżdżany przez Timurydów i Chanat Krymski, a ostateczny upadek przyniósł podbój rosyjski. Aby zachować kontrolę nad zdobytym regionem w 1589 r. Rosjanie założyli twierdzę graniczną Carycyn, przy której wyrosła osada handlowa. Carycyn przejął po Saraju rolę głównego ośrodka regionu. Carycyn był targany buntami kozackimi. W 1670 r. został zajęty przez zrewoltowanych kozaków dońskich pod przywództwem Stieńki Razina, co było początkiem powstania kozacko-chłopskiego. W 1708 w zasięgu powstania Buławina. W 1731 r. przeprowadzono modernizację fortyfikacji. W 1774 miejsce walk rosyjsko-kozackich w czasie powstania Pugaczowa. W 1765 osadnicy protestanccy, tzw. bracia morawscy, na południe od miasta założyli osadę Sarepta, włączoną później w granice miasta[3]. W Sarepcie powstała popularna musztarda sarepska[3].

W 1862 Carycyn uzyskał połączenie kolejowe, w 1871 powstał pierwszy ceglany budynek dworca[3], w 1897 powstały zakłady metalurgiczne, a w 1900 otwarto bibliotekę miejską.

W 1917 r. silnie uprzemysłowiony Carycyn był znaczącym ośrodkiem rewolucyjnym. Latem roku następnego miasto zostało pierwszy raz otoczone przez siły antybolszewickich Kozaków dońskich pod dowództwem gen. Piotra Krasnowa, którzy jednak nie zdołali go zdobyć[4]. Drugie oblężenie Carycyna, w którym broniła się czerwona 10 Armia pod dowództwem Klimienta Woroszyłowa, prowadzone przez Krasnowa między wrześniem a październikiem 1918 r. także zakończyło się klęską Kozaków[4]. Bolszewicy, tym razem pod dowództwem Aleksandra Jegorowa, odparli także trzeci szturm Kozaków na Carycyn na przełomie r. 1918 i 1919 r.[5][6] Carycyn został zdobyty przez białe Siły Zbrojne Południa Rosji (oddziały Piotra Wrangla) w czerwcu 1919 r.[6] i ostatecznie odbity przez czerwonych w pierwszych dniach 1920 r.[7]

Carycyn na początku XX w.

Nazwa Stalingrad została nadana miastu w 1925 roku na cześć Józefa Stalina, który od maja do listopada 1918 r. był w Carycynie komisarzem zajmującym się pozyskiwaniem zaopatrzenia dla Moskwy i członkiem rady kierującej obroną miasta[4].

W dniach od 17 lipca 1942 roku do 2 lutego 1943 roku o miasto toczyły się zażarte walki (bitwa stalingradzka), które zakończyły się całkowitym zniszczeniem niemieckiej 6 Armii i kapitulacją jej resztek w dniach 30 stycznia – 2 lutego 1943 roku.

W roku 1961 w ramach destalinizacji miastu nadano nazwę pochodzącą od nazwy rzeki.

W styczniu 2013 roku rada miejska uchwaliła, że w dniach związanych z historią II wojny światowej miasto będzie oficjalnie używać nazwy Stalingrad. Wybrano sześć dni w roku[8]:

  • 2 lutego – rocznica bitwy stalingradzkiej
  • 9 maja – rocznica kapitulacji Niemiec
  • 22 czerwca – rocznica agresji Niemiec na ZSRR
  • 23 sierpnia – rocznica bombardowania miasta
  • 2 września – rocznica zakończenia II wojny światowej
  • 19 listopada – umowna rocznica rozpoczęcia radzieckiej kontrofensywy

W 2013 w Wołgogradzie miały miejsce trzy zamachy samobójcze: zamach w autobusie 21 października oraz na dworcu kolejowym i w trolejbusie miejskim 29 i 30 grudnia.

Ludność

  • 1720 – 408
  • 1811 – 3,8 tys.[9]
  • 1856 – 7,2 tys.[9]
  • 1897 – 55,2 tys.[9], w tym 119 Polaków[10] (0,22%)
  • 1926 – 147,9 tys.
  • 1939 – 445,3 tys.[9]
  • 1945 – 1,5 tys.
  • 1959 – 591,0 tys.
  • 1970 – 818,0 tys.
  • 1979 – 926,0 tys.
  • 1989 – 998,9 tys.
  • 2010 – 979,6 tys., w tym: Rosjanie – 92%, Ormianie – 1,5%, Ukraińcy – 1,2%, Tatarzy – 1%[11]

Polacy w Wołgogradzie

Według carskich danych w 1897 Polacy stanowili 0,22% mieszkańców miasta. W Carycynie urodził się polski fotograf Paweł Mystkowski, a dorastał tu harcmistrz i żeglarz Witold Bublewski. U schyłku okresu zaborów lub jeszcze niedługo po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w Carycynie pracowali m.in. Józef Krzyżanowski, Juliusz Morawski i Ignacy Bujnicki. W czasie I wojny światowej więziony był tu przez Rosjan Bronisław Filipczak.

W 1942 w bitwie pod Stalingradem zginął tenisista Adam Baworowski.

Transport

W mieście działają tramwaje, port lotniczy oraz stacja kolejowa.

Wojsko

Miasto jest siedzibą dowództwa i sztabu 333 Samodzielnej Brygady Kolejowej[12].

Sport

W Wołgogradzie znajduje się stadion Wołgograd Ariena, jedna z aren Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2018.

Miasta partnerskie

Galeria

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года [dostęp 2020-07-30].
  2. Cienkowski, W. P., Sekrety imion własnych, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1965, s. 135.
  3. a b c https://volsu.ru/upload/medialibrary/098/PL_welcome_vog_for_web.pdf
  4. a b c P. Kenez, Red Attack, White Resistance: Civil War in South Russia 1918, New Academia Publishing, Washington DC 2004, ISBN 978-0-9744934-4-2, s. 173–174.
  5. Evan Mawdsley, Wojna domowa w Rosji 1917-1920, Monika Popławska (tłum.), Warszawa: Bellona, 2010, s. 210, ISBN 978-83-11-11638-2, OCLC 750846354.
  6. a b J. D. Smele, The „Russian” Civil Wars 1916-1926. Ten Years That Shook the World, Hurst&Company, London 2015, ISBN 978-1-84904-721-0, s. 123–124.
  7. J. D. Smele, The „Russian” Civil Wars 1916-1926. Ten Years That Shook the World, Hurst&Company, London 2015, ISBN 978-1-84904-721-0, s. 137.
  8. Wacław Radziwinowicz: Wołgograd znów będzie Stalingradem. Przez sześć dni w roku (pol.). Gazeta Wyborcza, 2013-02-01. [dostęp 2013-02-01].
  9. a b c d Народная энциклопедия „Мой город”. Волгоград (Волгоградская область), www.mojgorod.ru [dostęp 2018-04-07].
  10. Demoscope Weekly – Annex. Statistical indicators reference, www.demoscope.ru [dostęp 2018-04-07].
  11. [1].
  12. Воинская часть → Специальные войска

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Russia edcp relief location map.jpg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Russia.

EquiDistantConicProjection : Central parallel :

* N: 54.0° N

Central meridian :

* E: 100.0° E

Standard parallels:

* 1: 49.0° N
* 2: 59.0° N
Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of Finland.svg
Flaga Finlandii
Flag of India.svg
The Flag of India. The colours are saffron, white and green. The navy blue wheel in the center of the flag has a diameter approximately the width of the white band and is called Ashoka's Dharma Chakra, with 24 spokes (after Ashoka, the Great). Each spoke depicts one hour of the day, portraying the prevalence of righteousness all 24 hours of it.
May2015 Volgograd img02 Gumrak Airport.jpg
Autor: A.Savin, Licencja: CC BY-SA 3.0
Gumrak Airport in Volgograd, Russia
Sourb Gevorg Volgograd 1.JPG
Autor: Grig24, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sourb Gevorg armenian church in Volgograd
Europe relief laea location map.jpg
Autor: Alexrk2, Licencja: CC BY-SA 3.0
Physical location map Europe; Lambert azimuthal equal-area projection
Building of 4th female gymnasium in Volgograd 001.jpg
4-я женская гимназия Царицына
The central embankment of Volgograd 007.jpg
(c) www.volganet.ru, CC BY-SA 3.0
Центральная набережная города Волгограда
Fire tower Volgograd.jpg
(c) justphotos.ru, CC BY-SA 3.0
Здание царицынской пожарной части
Volgograd Montage 2016.png
Autor: AlexTref871, A.Savin, FontCity, Администрация Волгоградской области, Licencja: CC BY-SA 4.0
Коллаж для страницы о Волгограде из фотографий:
  • May2015 Volgograd img18 Central station.jpg
  • May2015 Volgograd img17 Planetarium.jpg
  • Mamaev kurgan (ОКН).JPG
  • May2015 Volgograd img13 PLenina metrotram station.jpg
  • May2015 Volgograd img14 Gergardt Mill.jpg
  • Волгоград - Мамаев курган - 6300 х 900.jpg
Relief Map of Volgograd Oblast.png
Autor: Nzeemin, Licencja: CC BY-SA 2.0
Физическая карта Волгоградской области, Россия.
  • Проекция: Меркатор
  • Координаты для GMT: -R41.04/47.57/47.36/51.34
  • Инструменты: GMT, Inkscape
Tsaritsyn 18th century view of the Volga.jpg
Вид Царицына с Волги. 1630-е гг.
Kazan Cathedral on 13 July 2012 002.JPG
Autor: XVodolazx, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ten plik został załadowany za pomocą narzędzia Commonist.
Царицын. Улица Гоголя 8.jpg
Царицын Александровская площадь
Бывший "клуб им. Жданова". Фото Виктора Белоусова. - panoramio.jpg
(c) Victor Belousov, CC BY 3.0
Бывший "клуб им. Жданова". Фото Виктора Белоусова.
Panorama of the center (Volgograd).jpg
(c) www.volganet.ru, CC BY-SA 3.0
Панорама центра Волгограда
Palace of Culture of Trade Unions in Volgograd.jpg
Autor: Mark F. Levisay, Licencja: CC BY 2.0
Дворец культуры профсоюзов в Волгограде