Wołosate

Artykuł

49°4′2″N 22°40′47″E

- błąd

39 m

WD

49°3'17"N, 22°41'43"E

- błąd

39 m

Odległość

1895 m

Wołosate
osada
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

bieszczadzki

Gmina

Lutowiska

Sołectwo

Ustrzyki Górne

Wysokość

730[1][2] m n.p.m.

Liczba ludności (2020)

45[3]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-714[4]

Tablice rejestracyjne

RBI

SIMC

0356330[5]

Położenie na mapie gminy Lutowiska
Mapa konturowa gminy Lutowiska, na dole znajduje się punkt z opisem „Wołosate”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko dolnej krawiędzi nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Wołosate”
Położenie na mapie powiatu bieszczadzkiego
Mapa konturowa powiatu bieszczadzkiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Wołosate”
Ziemia49°04′02″N 22°40′47″E/49,067222 22,679722

Wołosate (w latach 1977–1981 Roztoka) – wieś (do końca 2017 roku osada[6]) w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Lutowiska[5][7].

Miejscowość leży na obszarze Bieszczadzkiego Parku Narodowego, w dolinie potoku Wołosatki górnego biegu Wołosatego, przy drodze wojewódzkiej nr 897. Jest dobrym punktem wypadowym na Tarnicę, a także rozpoczyna się tu Główny Szlak Beskidzki.

Miejscowość wchodzi w skład sołectwa Ustrzyki Górne[8].

Wieś prawa wołoskiego w latach 15511600, położona w ziemi sanockiej województwa ruskiego[9]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Położenie geograficzne

Wołosate na mapie Wojskowego Instytutu Geograficznego z 1937 roku
Centrum wsi Wołosate. Za gospodą po lewej stronie drogi wejście na szlak szlak turystyczny niebieski w stronę Tarnicy, widocznej w tle
Wołosate, centrum wsi

Wołosate jest najdalej wysuniętą na południe zamieszkaną miejscowością Polski. Kilka kilometrów na południe, za granicą znajduje się ukraińska wieś Lubnia w rejonie wełykoberezneńskim obwodu zakarpackiego.

Historia

Osada została założona w dolinie Wołosatego. Wymieniona była w dokumentach z 1557 r., a w 1566 r. odnotowano; „Wołoschatka wieś, (...) distans od Sanoka mil 12 (...) kniaź tylku dwu człowieku teraz tam osadził, a obu furtatów (złodziei), którzy jeszcze bardzo mało wykopały. Bóg to wie, kiedy im swoboda wynidzie” . W XVII w. Wołosate zostało dwukrotnie spalone przez zbójników tołhajów, których napady powtarzały się jeszcze do XIX w. W 1711 wieś została zniszczona przez wojska szwedzkie generała Magnusa Stenbocka. 30 kwietnia 1849 r. huzarzy węgierscy napadli na Wołosate, uprowadzając bydło i 10 chłopów. W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej Wołosate byli spadkobiercy Juliusza Rittnera[10].

W czasie I wojny światowej zimą 1914 i 1915 roku toczono tu walki pozycyjne. Była to duża wieś bojkowska, w większości jednak zamieszkana przez Polaków – przed wojną liczyła ponad 1200 mieszkańców, było ponad 200 domów. Podczas okupacji mieszkańcy Wołosatego nie chcieli przyjmować kennkart ukraińskich, choć było to finansowo korzystniejsze. Po roku 1944 władze radzieckie po przesunięciu granicy, wywiozły miejscowych Bojków w okolice Stryja. Po II wojnie światowej wieś została zniszczona i wysiedlona. Ludność polską wywieziono do Polski. W latach 70. powstało tu duże gospodarstwo hodowlane. Na jego potrzeby, z pomocą wojska, w 1987 r. rekultywowano dolinę Wołosatego. W Wołosatym znajduje się Zachowawcza Hodowla Konia Huculskiego.

Demografia

  • 1913 – 1040 osób;
  • 1921 – 819 osób (137 domów; 795 wyznania greckokatolickiego i 24 wyznania mojżeszowego; 450 osób podczas spisu podało narodowość polską);
  • 1991 – 13 osób;
  • 2004 – 34 osoby;
  • 2007 – 44 osoby;
  • 2013 – 47 osób
  • 2020 – 45 osób[3]

Turystyka

Szlak pieszy E8 (przebieg fragmentu):

Szlak turystyczny na Tarnicę:

  • szlak turystyczny niebieski z Wołosatego – ok. 2 godz.

Zobacz też

Przypisy

  1. Trasa 1 – Tarnica z Wołosatego i Ustrzyk Górnych, [w:] Piotr Sieńko i inni, Niezbędnik turystyczny – Bieszczady, Piwniczna-Zdrój: Agencja Wydawnicza WiT, 2021, s. 52, ISBN 978-83-89580-21-4 (pol.).
  2. Trasa 6 – Tarnica, Krzemień, Bukowe Berdo z Wołosatego i Pszczelin, [w:] Piotr Sieńko i inni, Niezbędnik turystyczny – Bieszczady, Piwniczna-Zdrój: Agencja Wydawnicza WiT, 2021, s. 66, ISBN 978-83-89580-21-4 (pol.).
  3. a b Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 4 [dostęp 2022-05-20]
  4. Poczta Polska. Wyszukiwarka kodów pocztowych
  5. a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 grudnia 2017 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2401)
  7. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  8. Sołectwa i sołtysi - Bieszczady Wysokie - Gmina Lutowiska.
  9. Tomasz Figlus, Villae iuris valachici. Z problematyki rozwoju osadnictwa wołoskiego w Polsce na przykładzie ziemi sanockiej, w: Studia z Geografii Politycznej i Historycznej tom 5 (2016), s. 31.
  10. Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 245.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
POL Szlak niebieski.svg
Niebieski szlak turystyczny.
POL Szlak czerwony.svg
Czerwony szlak turystyczny.
Wołosate 2008.JPG
Autor: Herstass, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Wołosate, centrum of village, main street. 2008
Wołosate.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Qqerim (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Wołosate, Poland
POL gmina Lutowiska COA.svg
Herb gminy Lutowiska
Wołosate 1937.jpg
Autor: Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa 1937, Licencja: CC0
Wołosate na mapie Wojskowego Instytutu Geograficznego z 1937 roku
Wołosate - hotelik.JPG
Autor: Herstass, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Village Wołosate, Inn "Pod Tarnicą", Tarnica peak in back. 2008