Wodnik (1623)

Wodnik
Model Wodnika w Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni
Historia
I Rzeczpospolita
Wejście do służby	1623
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	200 t
Długość	25
Szerokość	ok. 6,8 m (24 stopy)
Uzbrojenie
17 dział niewielkich wagomiarów (do kilku funtów) w baterii burtowej miotacz kamieni
Załoga	30 marynarzy i do 80 żołnierzy piechoty morskiej

Wodnik - polski okręt wojenny - mały galeon, zbudowany najprawdopodobniej w 1623 r. w Gdańsku. Okręt ten w źródłach występuje pod niemiecką nazwą "Meerman", spolszczoną jako "Wodnik". Obecnie nazwę tę nosi okręt szkolny ORP "Wodnik".

Historia

Podczas wojny ze Szwecją, "Wodnik" pod dowództwem (najprawdopodobniej) kapitana Hermana Witte, wraz z okrętami "Król Dawid" i "Arka Noego", uczestniczył w pierwszej potyczce z flotą szwedzką, natykając się 17 maja 1627 r. w pobliżu Helu na dwukrotnie liczniejsze okręty szwedzkie, zmierzające do Piławy. Po wymianie strzałów, obie eskadry rozeszły się, Polacy popłynęli na zachód. Następnego dnia, 18 maja doszło do potyczki na wysokości Białogóry koło Łeby z konwojem 24 statków i okrętów szwedzkich. Po pojedynku artyleryjskim, z niewielkimi stratami w ludziach, Polakom udało się oderwać od nieprzyjaciela i polskie okręty pożeglowały do Kołobrzegu. Po kilku dniach okręty polskie powróciły do Wisłoujścia, przedzierając się przez linie szwedzkiej blokady Zatoki Gdańskiej.

"Wodnik" odznaczył się podczas zwycięskiej bitwy z eskadrą szwedzką pod Oliwą 28 listopada 1627. Jego kapitan Herman Witte został przed bitwą mianowany wiceadmirałem i dowódcą artylerii okrętowej polskiej floty, wobec czego "Wodnik" pełnił funkcję okrętu wiceadmiralskiego. Jego szyprem był Piotr Wedeman. Podczas bitwy "Wodnik" zaatakował i dokonał abordażu większego szwedzkiego galeonu "Solen". Po zaciekłej walce, kiedy polscy żołnierze uzyskali przewagę, szwedzka załoga "Solen" wysadziła okręt w powietrze, przy czym zginęło także 23 członków załogi "Wodnika" (dalszych 10 zginęło w toku wcześniejszego starcia).

2 maja 1628 r. nowym kapitanem okrętu, na miejsce Wittego, który poniósł śmierć w grudniu 1627, został mianowany Hans Schröder. Podczas ataku szwedzkich wojsk wspieranych artylerią na polskie okręty stojące u ujścia Wisły koło Twierdzy Wisłoujście po północy 6 lipca 1628, "Wodnik" został wycofany w górę rzeki, ostrzeliwując się i ubezpieczając ogniem odwrót okrętu "Feniks", który utknął na mieliźnie.

W styczniu 1629 roku "Wodnik" wraz z innymi polskimi okrętami został oddany przez króla Zygmunta III Wazę na służbę habsburskiej Ligi Katolickiej toczącej wojnę trzydziestoletnią, przybywając do Wismaru 8 lutego. Polskie okręty, stacjonując w Wismarze walczyły z flotą duńską i szwedzką w sporadycznych mniejszych potyczkach. 22 stycznia 1632 po kapitulacji Wismaru, polskie okręty zostały zdobyte przez Szwedów i wcielone do ich floty; "Wodnik" służył pod nazwą "Meerman". Dalszy los okrętu nie jest znany.

Dane

• trzymasztowy galeon
• pojemność: 100 łasztów (ok. 200 ton)
• długość kadłuba między stewami - ok. 25 m (86 stóp amsterdamskich)
• szerokość kadłuba - ok. 6,8 m (24 stopy amsterdamskie)
• załoga: 45-49 marynarzy i do 80 żołnierzy piechoty morskiej
• uzbrojenie: 17 dział różnych wagomiarów w baterii burtowej:
  • 1 bastarda 7-funtowa (żelazna)
  • 2 działa 6-funtowe (brązowe)
  • 7 dział 6-funtowych (żelaznych)
  • 3 działa 5-funtowe angielskie (żelazne)
  • 2 działa 3-funtowe (brązowe)
  • 2 falkonety półtorafuntowe (brązowe)
  • ponadto 3 miotacze kamieni (działa komorowe)

Zobacz też

• Okręty polskie do XVIII wieku,
• ORP "Wodnik".