Wodnik brązowogrzbiety

Wodnik brązowogrzbiety
	Hypotaenidia poeciloptera
	(Hartlaub, 1866)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	żurawiowe
Nadrodzina	Ralloidea
Rodzina	chruściele
Rodzaj	Hypotaenidia
Gatunek	wodnik brązowogrzbiety
Synonimy
	Rallina pœciloptera Hartlaub, 1866; Nesoclopeus poecilopterus (Hartlaub, 1866);
	Rallina pœciloptera Hartlaub, 1866; Nesoclopeus poecilopterus (Hartlaub, 1866);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; wymarły

Wodnik brązowogrzbiety^[3] (Hypotaenidia poeciloptera) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny chruścieli (Rallidae). Występował na Viti Levu i Ovalau (Fidżi). Wymarły. Ostatni okaz pozyskano w 1890, jedna niepewna obserwacja pochodzi z 1973.

Taksonomia

Wypchany okaz z Muzeum Historii Naturalnej w Lejdzie

Po raz pierwszy gatunek opisał Gustav Hartlaub w 1866 na łamach „The Ibis”. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Rallina poeciloptera. Holotyp pochodził z Viti Levu; pozyskano tylko 1 okaz^[4]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza gatunek w rodzaju Nesoclopeus jako N. poecilopterus^[5]. Niektórzy autorzy umieszczają gatunek w rodzaju Hypotaenidia, Rallina albo Rallus^[6]. Znanych jest 12 okazów muzealnych^[7]^[6], przechowywane są w zbiorach w Berlinie, Bostonie, Cambridge (Massachusetts), Lejdzie, Liverpoolu, Nowym Jorku, Pradze i Tring^[8].

Wodnik brązowogrzbiety był blisko spokrewniony z wodnikiem smolistym (Hypotaenidia woodfordi), dawniej były one uznawane za przedstawicieli tego samego gatunku^[6].

Morfologia

Długość ciała wynosiła około 35 cm. Wodnik brązowogrzbiety prawdopodobnie był nielotny. Wierzch ciała był brązowy, dolne partie ciała szare. Na środku gardła widniała biała plama. Skrzydła pokrywały kasztanowo-czarne pasy. Dziób żółto-pomarańczowy, tęczówka jasnobrązowa. Nogi i stopy żółte. Samce były mniejsze od samic^[8].

Zasięg, ekologia, zachowanie

Gatunek znany z Viti Levu i Ovalau (Fidżi). Występowanie na Taveuni jest niepotwierdzone^[7]. Najprawdopodobniej jedynego opisu zwyczajów tych ptaków dostarczył Layard (1875). Wodniki brązowogrzbiete miały zamieszkiwać zarośla taro (Colocasia esculenta) i bagna. Były skryte i rzadko widywane, jednak rdzenni mieszkańcy – nazywający te ptaki mbidi – z łatwością na nie polowali. Składały 6 jaj w gnieździe zbudowanym z turzyc. Skorupka miała barwę jasnoróżową, pokryta była fioletowymi i ciemnoczerwonymi kropkami. Jaja mierzyły 3,8 na 2,8 cm. Okres lęgowy przypadał na listopad i grudzień, prawdopodobnie lęgi odbywały się również w marcu^[8].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje gatunek za wymarły (EX, Extinct). Poza XIX-wiecznymi okazami (ostatni pozyskano przed 1890^[8]) istnieją także doniesienia z 1971 (Taveuni) i 1973 (Viti Levu). Podczas prac terenowych w latach 2002–2005 nie zaobserwowano wodników brązowogrzbietych^[7]. Mayr (1945) był przekonany, że tajemnicze ptaki zwane przez Fidżyjczyków sasa, bezskrzydłe i gnieżdżące się w zagłębieniach w ziemi w górach, były właśnie wodnikami brązowogrzbietymi. Prawdopodobnie za wymarcie tego gatunku odpowiada drapieżnictwo ze strony wprowadzonych na wyspy mangust i kotów^[8].

Przypisy

↑ ^a ^b Nesoclopeus poecilopterus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2020-03-30] (ang.).
↑ Hypotaenidia poeciloptera, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Rafinesque, 1815 - chruściele - Rails and coots (wersja: 2020-03-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-03-30].
↑ Gustav Hartlaub. On Five New Species of Birds from the Feejee Islands. „The Ibis”. ser.2 vol. 2, 1866.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Flufftails, finfoots, rails, trumpeters, cranes, limpkin. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-03-30]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Taylor, B.: Bar-winged Rail (Hypotaenidia poeciloptera). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
↑ ^a ^b ^c Bar-winged Rail Hypotaenidia poeciloptera. BirdLife International. [dostęp 2017-11-29].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Julian P. Hume: Extinct Birds. Bloomsbury Publishing, 2017, s. 100. ISBN 978-1-4729-3745-2.

[itis-1] Nesoclopeus poecilopterus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2020-03-30] (ang.).

[iucn-2] Hypotaenidia poeciloptera, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Rafinesque, 1815 - chruściele - Rails and coots (wersja: 2020-03-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-03-30].

[oryg-4] Gustav Hartlaub. On Five New Species of Birds from the Feejee Islands. „The Ibis”. ser.2 vol. 2, 1866.

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Flufftails, finfoots, rails, trumpeters, cranes, limpkin. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-03-30]. (ang.).

[hbwa-6] Taylor, B.: Bar-winged Rail (Hypotaenidia poeciloptera). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].

[birdlife-7] Bar-winged Rail Hypotaenidia poeciloptera. BirdLife International. [dostęp 2017-11-29].

[gb-8] Julian P. Hume: Extinct Birds. Bloomsbury Publishing, 2017, s. 100. ISBN 978-1-4729-3745-2.

[podgatunek-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Takson uznany za podgatunek na Kompletnej liście ptaków świata

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[A]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne