Wodzisławskie Państwo Stanowe

Wodzisławskie Państwo Stanowe
Status Minor Vladislaviensis
1502–1809
Stolica

Wodzisław

Zależne od

Królestwo Czech (1491-1742)
Królestwo Prus (1742-1809)

wydzielenie z domeny królewskiej na Śląsku

1491

Likwidacja autonomii administracyjnej w ramach Prus i przekształcenie w powiat

1809

Mapa
Fragment mapy J.W. Wielanda z 1736 r., Wodzisławskie Państwo Stanowe

Wodzisławskie Państwo Stanowe (z łac. Status Minor Vladislaviensis) – kształtujące się od 1483 r. po bezpotomnej śmierci Jana IV Karniowskiego oraz walkach o ziemię wodzisławską pomiędzy Janem V Raciborskim a Maciejem Korwinem. Stolicą państwa był Wodzisław, a siedzibą panów stanowych zamek wodzisławski.

Geneza państwa sięga XIV w., kiedy to możemy mówić o uformowaniu się w Wodzisławiu znacznego ośrodka administracyjnego, a najprawdopodobniej niewielkiego efemerycznego księstwa rządzonego przez Annę czerską i Konstancję wodzisławską. Wydzielony wtedy obszar z południowo-wschodniej części Księstwa raciborskiego określany jest mianem ziemi wodzisławskiej.

W 1456 r. dochodzi do powstania Księstwa karniowsko-wodzisławskiego, które Jan IV otrzymał od swego ojca. Następnie w latach 1474-1502 istniało Księstwo wodzisławskie, którym po utracie Karniowa, rządził Jan IV. Zmarł on w Wodzisławiu w 1483 r. Przez kolejne lata o losach pozostawionego przez wasala Księstwa Wodzisławskiego decydował król Czech[1].

Ostatecznie Władysław Jagiellończyk zdecydował w 1502 r. o przekazaniu Księstwa wodzisławskiego Jerzemu Salenbergowi, tworząc z Księstwa wodzisławskiego państwo stanowe, a Salenberga mianował pierwszym panem stanowym[1]. Do roku 1526 Wodzisławskie Państwo Stanowe pozostawało pod zwierzchnią władzą królów czeskich, potem od 1526 do 1742 roku jako część Monarchii Habsburgów, a po wojnach śląskich weszło w skład Królestwa Prus i było jego częścią aż do 1809 roku. Zachowało ono odrębność administracyjną do początków XIX wieku.

Oprócz samego Wodzisławia początkowo w skład wchodziło 10 okolicznych wsi: Czyżowice, Turza Mała (Turzyczka), Wielka Turza, Skrzyszów, Krostoszowice, Karkoszka, Podbucze, Marusze, Radlin z Obszarami i Głożynami, a ponadto 11 folwarków liczących 8000 morgów ziemi uprawnej, 1600 morgów 4000 morgów lasów.

Do państwa wodzisławskiego należały również m.in. Jedłownik, Kokoszyce, Marklowice, Połomia, Gogołowa, Gołkowice, Godów, Uchylsko, Gorzyczki, Mszana oraz tereny m.in. wokół dzisiejszego miasta Jastrzębie-Zdrój: Jastrzębie Górne i Dolne wraz z Bożą Górą, Moszczenica z Szotkowicami, Skrzeczkowice i Ruptawa z Ruptawcem i Cisówką.

Tym samym z czasem doszło do utrwalenia terminu ziemi wodzisławskiej. W okresie istnienia tego państwa Wodzisław posiadał status miasta prywatnego. Wiele cennych informacji o dziejach wodzisławskiego państwa przekazał nam w swej kronice Franz Ignatz Henke.

Władcy Wodzisławia i Wodzisławskiego Państwa Stanowego

Przypisy

  1. a b Piotr Hojka: Ziemia Wodzisławska cz. 2. Ducatus Vuladislaviensis i Status Minor Vladislaviensis, [w:] "Herold Wodzisławski" nr 2/2021

Bibliografia

  • Mirosław Furmanek, Sławomir Kulpa, Zamek wodzisławski i jego właściciele, Muzeum w Wodzisławiu Śląskim, Wodzisław Śląski 2003.
  • F. Henke, Kronika czyli opis topograficzno-historyczno-statystyczny miasta i wolnego mniejszego państwa stanowego Wodzisław na Górnym Śląsku, Towarzystwo Miłośników Ziemi Wodzisławskiej, Wodzisław Śląski 2001.
  • Piotr Hojka, Ziemia Wodzisławska cz. 2. Ducatus Vuladislaviensis i Status Minor Vladislaviensis, [w:] "Herold Wodzisławski" nr 66.

Media użyte na tej stronie