Wojbórz

Wojbórz

wieś
Widok na centrum wsi
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Gmina	Kłodzko
Wysokość	330-460[1] m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	1097[2]
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-442[3]
Tablice rejestracyjne	DKL
SIMC	0853091
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kłodzko Wojbórz
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Wojbórz
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Wojbórz
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Wojbórz
50°30′40″N 16°38′34″E/50,511111 16,642778
Strona internetowa

Dwór w Wojborzu

Figura św. Jana Nepomucena w Wojborzu

Wojbórz (niem. Gabersdorf^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Kłodzko.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Położenie

Wojbórz jest to miejscowość leżąca w Kotlinie Kłodzkiej. Wieś ciągnie się na przestrzeni 5 km wzdłuż rzeki Jaśnicy^[1]. Leży u podnóża Grzbietu Zachodniego na wysokości około 330-460 m n.p.m., wśród rozległych użytków rolnych^[1]. Lasy porastają jedynie grzbiety Gór Bardzkich.

Geologia

Wojbórz jest ciekawym terenem pod względem geologicznym. Nastąpiło tu połączenie czerwonego spągowca ze strukturą bardzką. Tereny zachodnie zbudowane są z dolno karbońskich piaskowców szarogłazowych, mułowców i łupków ilastych^[1]]. U podnóża tych terenów ciągną się permskie mułowce, iłowce oraz piaskowce z fillitami i łupkami chlorytowymi z soczewami i wkładkami wapieni z kalcytem^[1]. Obniżenie Łącznej zaś to czwartorzędowe gliny zwałowe. W okresie lodowcowym dolina ta była całkowicie wypełniona lodem lądolodu skandynawskiego.
W pobliżu Wojborza znajduje się las bukowo-jaworowy^[1]. Jest on pozostałością pierwotnego lasu dolnoreglowego - jest to teren projektowanego rezerwatu przyrody „Las Wojborski”.

Historia

Tereny Wojborza od najdawniejszych czasów były zasiedlone przez człowieka. To właśnie tu w latach 1962-1964 znaleziono najstarsze ślady człowieka na terenie Ziemi Kłodzkiej. Odkrywcy datują je na około 30 tysięcy lat^[5] i zaliczają je do kultury oryniackiej.
Pierwsza wzmianka o wsi nazywanej wtedy Gewartsdorf pochodzi z 1342 roku^[5]. Podczas wojen husyckich w 1425 roku został zniszczony kościół i plebania^[5]. W roku 1680 okolice nawiedziła zaraza, ale miejscowość nie poniosła większych strat^[5]. W XVIII wieku na pobliskim wzniesieniu zbudowano jeden z ziemnych fortów systemu obronnego Twierdzy Srebrnogórskiej, który nigdy nie odegrał militarnej roli^[5]. Obecnie jego pozostałości porasta las^[5]. Od 1782 roku Wojbórz należał do rodziny von Magnis^[5]. W XIX wieku miejscowość nabrała znaczenia turystycznego, w okolicy wytyczono szlaki i powstało kilka gospód^[5].
W 1978 roku było tu 169 gospodarstw rolnych, w 1988 roku ich liczna zmniejszyła się do 114^[1].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są następujące obiekty^[6]:

• kościół parafialny pw. św. Jerzego, z XV w., przebudowany w XVIII w. Pierwsze wzmianki o kościele i proboszczu pochodzą z 1358 roku, musiała wobec tego być to już wówczas duża i ludna wieś. Niestety drewniany kościół nie zachował się do naszych czasów, spłonął w czasie najazdu husytów na te ziemie około 1425 roku. Dziś w tym miejscu stoi słup z małą kapliczką.
• dwór Abrahama z 1688 r., przebudowany w XIX w., w centrum wsi około 300 m na południe od kościoła i składa się z dwóch czworobocznych podwórzy obramowanych zabudowaniami.

Inne zabytki:

• dwór Joachima, w odległości 1440 m na południowy wschód od kościoła. Z czworobocznego zespołu przetrwał do dziś tylko dawny dwór, który prawdopodobnie stanowi pozostałość późnośredniowiecznego dworu wieżowego sprzed połowy XVI w.
• dwór Niedergut, w odległości 1690 m na południowy wschód od kościoła. Z czworobocznego zespołu przetrwały trzy skrzydła^[7].
• pręgierz, który postawiono w centralnym punkcie wsi (jest to również dzisiejsze centrum Wojborza). Kamienny średniowieczny pręgierz został postawiony 15 czerwca 1382^[8]. Miał on 2,18 m wysokości, obwód górnej części wynosił 83 cm, a dolnej 102 cm. Stał on pomiędzy dzisiejszym Domem Ludowym a sklepem spożywczym^[8]. Po zlikwidowaniu kar cielesnych, pręgierze niszczono albo stawały się zabytkami muzealnymi. W Wojborzu po roku 1945 pręgierz przeniesiono w pobliże kościoła, a w roku 1978 został rozbity^[8]. Jego fragment znajduje się w muzeum na zamku Grodno.
• rzeźba św. Jana Nepomucena pochodząca z 1822 roku, stojąca przy domu nr 18^[5].

Zobacz też

• Dwór w Wojborzu
• Parafia św. Jerzego w Wojborzu

Przypisy

Bibliografia

• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 12: Góry Bardzkie. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 1993, ISBN 83-85773-04-5.
• WaldemarW. Brygier WaldemarW., TomaszT. Dudziak TomaszT., IwonaI. Chomiak IwonaI., Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625 .

Linki zewnętrzne

• Strona Urzędu Gminy Kłodzko. gmina.klodzko.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-24)].
• Informacja o wsi w haśle Wiltsch (Wilcza), 1.) 2.) wś, pow. kładzki, par. Gabersdorf (Wojbórz), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 534 .