Wojciech Bąk

Wojciech Bąk

Popiersie poety przed budynkiem ówczesnego Gimnazjum Męskiego w Ostrowie (obecnie I Liceum Ogólnokształcące)
Data i miejsce urodzenia	23 kwietnia 1907 Ostrów Wielkopolski
Data i miejsce śmierci	30 kwietnia 1961 Poznań
Dziedzina sztuki	liryka, dramat, esej
Epoka	dwudziestolecie międzywojenne, II wojna światowa, współczesność
Odznaczenia

Wojciech Bąk (ur. 23 kwietnia 1907 w Ostrowie Wielkopolskim, zm. 30 kwietnia 1961 w Poznaniu) – polski pisarz, prozaik i poeta, tworzący głównie w ramach liryki religijnej.

Życiorys

Był absolwentem Gimnazjum Męskiego w Ostrowie Wielkopolskim oraz filologii polskiej i filozofii ścisłej Uniwersytetu Poznańskiego. Działał w ostrowskim Towarzystwie Tomasza Zana. Debiutował nagrodzonym przez „Wiadomości Literackie” tomikiem Brzemię niebieskie. Publikował w „Skamandrze”, „Wiadomościach Literackich”. 4 listopada 1937 roku, na wniosek Polskiej Akademii Literatury, został odznaczony Srebrnym Wawrzynem Akademickim^[1]. Do 1939 roku był nauczycielem poznańskich szkół średnich, m.in. Liceum św. Marii Magdaleny^[2].

Okres okupacji spędził w Warszawie. Posługiwał się pseudonimem Konrad Wallen. W 1944 roku został wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec. W czasie alianckiego nalotu został ranny w głowę. Wiersze napisane w trakcie wojny opublikował w 1946 w tomikach Piąta ewangelia i Syn ziemi.

Po powrocie do Poznania redagował, wraz z Jarosławem Iwaszkiewiczem, „Życie Literackie” (1945–1946). W latach 1945–1947 lat był prezesem oddziału poznańskiego Związku Literatów Polskich, w 1945 otrzymał nagrodę literacką miasta Poznania, a w 1949 nagrodę Episkopatu Polski. Po szczecińskim zjeździe Związku Literatów Polskich w 1949 roku, na którym przyjęto socrealizm jako obowiązujący kierunek literacki, publikacja religijnej poezji Bąka stała się niemożliwa. Od 1946 roku był też atakowany na łamach „Woli Ludu”^[3].

W czerwcu 1950 roku na warszawskim zjeździe Związku Literatów Polskich zapowiedział zamiar wygłoszenia przemówienia o niszczeniu przez Żydów literatury i kultury polskiej, a następnie popełnienia samobójstwa. Wyprowadzony z sali, być może przez pracowników UB, został zamknięty w szpitalu psychiatrycznym. Pobyt w tym zakładzie, podczas którego był bity, poważnie osłabił jego zdrowie. Wypuszczony pół roku później, stał się niewygodny dla poznańskiego środowiska kulturalnego; uznano go za antysemitę, podejrzany był także jego homoseksualizm. 18 maja 1952 roku został zatrzymany i ponownie zamknięty w szpitalu psychiatrycznym w Dziekance. Niektórzy członkowie poznańskiego ZLP rozpoczęli starania o jego ubezwłasnowolnienie, jednak w kwietniu 1953 Bąk, na podstawie orzeczenia komisji lekarskiej, został wypuszczony ze szpitala. W maju 1953 roku został usunięty ze związku (przywrócono mu członkostwo po październiku 1956, jednak wówczas sam z niego zrezygnował)^[3].

W 1956 wydawnictwo Pallotinum opublikowało jego tom poezji Modlitewnik, następne tomiki wydawał m.in. PAX. Jednak prześladowania i inwigilacja Bąka trwały nadal (w 1960 roku był więziony), a sam poeta odizolował się od otoczenia. Zmarł 30 kwietnia 1961 roku w niejasnych okolicznościach^[3].

Tworzący jako pisarz katolicki, po kilkuletnim przygotowaniu pod koniec życia stał się członkiem parafii ewangelicko-augsburskiej w Poznaniu. Mimo konwersji, został pochowany na cmentarzu przy ul. Lutyckiej, od 1982 roku jego prochy spoczywają na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, kwatera 229-3-14^[3][4].

W 2016 roku poeta i redaktor naczelny Zeszytów Poetyckich, Dawid Jung, apelował o uhonorowanie pośmiertne Wojciecha Bąka^[5].

Obecnie przyznawana jest Nagroda Poetycka im. Wojciecha Bąka.

Publikacje

Poezja

• Brzemię niebieskie 1934
• Śpiewna samotność 1936
• Monologi anielskie 1938
• Piąta ewangelia 1946
• Syn ziemi 1946
• Dłonie z wiatru 1948
• Modlitewnik 1956
• Poezje 1958
• Zastygłe chwile 1958
• Psalmy Dawidowe 1979
• Pieśni brewiarza rzymskiego 1979
• W Samotności 1997 – antologia, red. Roman Bąk

Proza

• Twarze 1948

Dramat

• Jerzy i Barbara 1936
• Tyberiusz 1937
• Sługa don Kichota 1947
• Święty Franciszek
• Piłat. Proces Chrystusa 1983

Eseje, rozważania

• Szkice 1960
• Wyznania i wyzwania 1968
• O Bogu – Człowieku i apostołach 1971

Przypisy

Bibliografia

• JanJ. Szturc JanJ., Ewangelicy w Polsce. Słownik biograficzny XVI–XX wieku, Bielsko-Biała: Augustana, 1998, ISBN 83-85970-50-9, OCLC 835742676 .
• praca zbiorowa, Ostrów Wielkopolski – dzieje miasta i regionu, Poznań 1990.
• Witold Banach, Ostrów pod znakiem pegaza, Ostrów Wielkopolski 2005.
• TomaszT. Pyzik TomaszT., Twórczość poetycka Wojciecha Bąka, Ostrów Wielkopolski: Muzeum Miasta Ostrowa Wielkopolskiego, 2007, ISBN 978-83-88480-49-2, OCLC 233499457 .
• Stanisław Burkot: Literatura polska 1939–2009. Wyd. III. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, s. 124. ISBN 978-83-01-16289-4.

Linki zewnętrzne

• A. Nowaczewski, Wiersze jak namiot