Wojciech Belon

Wojtek Belon

Wojtek Belon, 1971
Imię i nazwisko	Wojciech Belon
Data i miejsce urodzenia	14 marca 1952 Kwidzyn
Data i miejsce śmierci	3 maja 1985 Kraków
Instrumenty	gitara
Gatunki	poezja śpiewana
Aktywność	1971–1985
Współpracownicy
Jan Hnatowicz, Wojciech Jarociński, Wacław Juszczyszyn, Grażyna Kulawik
Zespoły
Wolna Grupa Bukowina Wały Jagiellońskie

Ten artykuł od 2021-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Wojciech Jerzy Belon (ur. 14 marca 1952 w Kwidzynie, zm. 3 maja 1985 w Krakowie) – polski pieśniarz, poeta, kompozytor. Wykonawca piosenki poetyckiej i studenckiej.

Życiorys

Urodził się w 1952 w Kwidzynie, rodzinnym mieście matki, Wandy ze Stępnikowskich, notariuszki^[1]. Niebawem z rodzicami przeprowadził się na krótko do Opola Lubelskiego, skąd pochodził jego ojciec, Jerzy, inżynier budowlany. Tam na świat przyszła jego siostra Małgorzata, późniejsza żona Konstantego Miodowicza. Następnie rodzina Belonów przeniosła się do Skarżyska-Kamiennej, gdzie Wojciech w 1959 rozpoczął naukę w szkole podstawowej.

W 1965 rodzina Belonów osiadła w Busku-Zdroju, gdzie Wojciech ukończył szkołę podstawową – VII i VIII klasę w Szkole Ćwiczeń działającej przy ówczesnym Liceum Pedagogicznym i Studium Nauczycielskim. Od 1967 naukę kontynuował w miejscowym Liceum Ogólnokształcącym.

W tym czasie rozwinął swą pasję turystyczną, zostając członkiem PTTK. Wszędzie brał ze sobą gitarę. Na biwakach, przy ogniskach grał i śpiewał ówczesne szlagiery, stopniowo prezentując przy tych okazjach także własne utwory i kompozycje. Będąc licealistą pierwszy raz wystąpił publicznie z własnymi piosenkami. Latem 1971, wraz z młodszą koleżanką z buskiego liceum, Grażyną Kulawik, zadebiutowali na IV Giełdzie Piosenki Turystycznej w Szklarskiej Porębie, zdobywając jedną z głównych nagród. To dało początek Wolnej Grupie Bukowina.

Po maturze w 1971 zdawał na historię sztuki, na Uniwersytecie Jagiellońskim, ale nie został przyjęty. Od września 1971 do czerwca 1972 studiował wychowanie muzyczne w Studium Nauczycielskim w Tarnowie. Wraz z Jerzym Kaźmierczakiem i J. Korzeniowskim próbował stworzyć zespół poetycko-muzyczny przy Domu Kultury Zakładów Azotowych. Mimo jego powrotu do WGB zespół Litsong kierowany przez Kaźmierczaka powstał, a w jego repertuarze znalazły się dziś trudne do znalezienia utwory z muzyką Kaźmierczaka i tekstami Bellona, mimo że nagrano je z udziałem Bellona w radio „Belferek” działającym przy Domu Studenta SN w Tarnowie. Później brał udział w kilku przeglądach piosenki turystycznej (m.in. na gdańskiej „Bazunie”), gdzie zdobywał laury.

Po roku spędzonym w Tarnowie wrócił do Krakowa, gdzie rozpoczął studia filozoficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Znaczącym sukcesem była pierwsza nagroda na Festiwalu Piosenki i Piosenkarzy Studenckich w Krakowie w 1974. Od tej pory Wolna Grupa Bukowina znalazła się w gronie najpopularniejszych przedstawicieli piosenki studenckiej i turystycznej. Jeździli z koncertami po całym kraju, a granie stało się ich źródłem utrzymania.

W 1977 ożenił się z Joanną Kornagą (zm. 4 sierpnia 2021^[2]), pochodzącą ze Szczawnicy studentką etnografii UJ. W 1978 urodziła się im córka Olga. Żonie i córce poświęcił wiele swoich lirycznych wierszy i piosenek, w których Joannę nazywał „Jasną” lub „Jasnowłosą”^[3].

Z czasem – jak twierdził – z zespołem zatracili pierwotny sens swego muzykowania, jakim było wspólne bytowanie, wspólnie przeżywana radość ze śpiewania, z bycia razem. W grudniu 1981 zawiesili działalność z powodu wprowadzenia stanu wojennego^[4].

Od zimy 1982 do wiosny 1985 współpracował w charakterze „sekcji balladowej” z Wałami Jagiellońskimi, początkowo pod szyldem „Grupa Adres: Bukowina, ulica Wały Jagiellońskie 2”^[4][5]. Niezależnie od występów z Wałami, nadal koncertował samodzielnie oraz z gitarzystami „Bukowiny”: Wojciechem Jarocińskim, Wacławem Juszczyszynem, Janem Hnatowiczem.

Na Ogólnopolskim Przeglądzie Piosenki Turystycznej „Włóczęga '85” w Zielonej Górze wystąpił gościnnie, akompaniując sobie na gitarze. Recytował swoje nowe wiersze, śpiewał nowe i stare piosenki.

Twórczość

Tematyka wierszy i piosenek Belona jest dość zróżnicowana. Dużą część utworów poświęcił on opisaniu klimatu górskiego krajobrazu, nawiązując do twórczości Jerzego Harasymowicza (Pejzaże harasymowiczowskie, Sprzysiężenie górskiego kamienia). W utworach tego typu przyroda jest często pretekstem do poruszenia innych tematów takich jak potrzeba bliskości czy przyjaźni z drugim człowiekiem oraz ucieczka od rutyny i monotonnej codzienności. Często są one bezpośrednim apelem skierowanym do ludzi czujących podobnie jak autor (Bez słów, Bukowina II, Pieśń Łagodnych) i zawierają krytykę bezrefleksyjnego sposobu życia w wielkich miastach (Chyli się dzień do kresu, Nocna piosenka o mieście).

Część piosenek Belon poświęcił historiom prostych, zwyczajnych ludzi, nieraz zainspirowany autentycznymi wydarzeniami (Majster Bieda, Ballada o Cześku Piekarzu). Kilka jego utworów dotyczących miłości miało bardzo osobisty charakter (Kołysanki dla Joanny, Między nami, Poślę dziewczynie).

Innym nurtem twórczości poety są gorzkie, nieraz sarkastyczne utwory wyrażające uczucia związane z przemijaniem. (Bar na Stawach, P.S. jesiennej miłości, Piosenka o zajączku).

W ostatnich wierszach pojawiło się przeczucie nadchodzącej śmierci, a także wątki biblijne. (Jakże blisko, Motyw biblijny, Pieśń ślepca).

Pieśniarz tworzył także piosenki znacznie odbiegające od klimatu jego najbardziej znanych utworów. Były to głównie utwory o charakterze humorystycznym i kabaretowym, nieraz frywolne (Ballada o Zyźku Wilku, Tango Jimmy). Kilka z nich w dowcipny sposób krytykowało społeczno-polityczne realia panujące w latach 70. w Polsce (Zamek, Ballada o Tatuśku działaczu).

Śmierć

Grób artysty na buskim cmentarzu parafialnym. (lokalizacja: 50°28′28,6993″N 20°42′37,6160″E/50,474639 20,710449

Zmarł w nocy z 3 na 4 maja 1985 w Szpitalu Klinicznym w Krakowie (obecnie Szpital Uniwersytecki w Krakowie), gdzie miał być poddany zabiegowi dializy nerek. Według Jana Hnatowicza decyzja lekarzy o przeprowadzeniu tego zabiegu, zważywszy na ogólnie fatalny stan zdrowia i powikłania (np. zapalenie płuc), była spóźniona^[6]. Okoliczności jego śmierci przez lata nie były upubliczniane, choć domyślano się, że były związane z chorobą alkoholową^[7]. Poza tym artysta od wczesnej młodości zmagał się z bolesnym schorzeniem nerek; chorób nerek doświadczała również jego siostra^[8].

W 1987 roku w wywiadzie z Pawłem Szeromskim Jan Hnatowicz powiedział, że bezpośrednią przyczyną śmierci Belona był „ówczesny stan polskiej służby zdrowia i błąd lekarzy”, którzy zamiast poddać go odtruciu antyalkoholowemu (spędził w stanie ciężkim dwa tygodnie na oddziale odwykowym Szpitala im. dr. Józefa Babińskiego w Krakowie), aplikowali mu leki uspokajające, co okazało się zabójcze dla już wycieńczonego organizmu^[6].

Na stronie Wolnej Grupy Bukowina o śmierci Belona napisano:„...krążą dziesiątki historyjek. Prawda jest tylko jedna, lecz nie będzie nigdy ci udostępniona. Ci, którzy ją znają, strzegą jej bardzo starannie”.

Pogrzeb Belona odbył się w Busku-Zdroju 8 maja 1985.

Pamięć o Wojtku Belonie

Artyści z Wolnej Grupy Bukowina na Ławeczce Wojtka Belona w Busku-Zdroju

W Busku-Zdroju pod koniec maja odbywa się Ogólnopolski Festiwal Piosenki im. Wojtka Belona „Niechaj zabrzmi Bukowina”. Organizatorem Festiwalu jest Buskie Samorządowe Centrum Kultury, które nosi imię muzyka.

20 września 2008 odsłonięto w Busku-Zdroju, przed budynkiem BSCK jego pomnik z brązu – ławeczkę Wojtka Belona, autorstwa artysty rzeźbiarza Jacka Kucaby.

Od 2007 r. w Pałacu Wielopolskich w Chrobrzu oglądać można ekspozycję poświęconą bardowi Ponidzia^[9]. 23 czerwca 2011 r. artyści z Wolnej Grupy Bukowina przekazali placówce medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, którym uhonorowało ich Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego^[10].

Utwory poświęcone Wojciechowi Belonowi

• Tylko góry te same – muz. i sł. Jan Hnatowicz, wyk. Anna Treter płyta Na południe wyd. 2003
• Wojtka Bellona ostatnia ziemska podróż do Włodawy – muz. Krzysztof Myszkowski, sł. Adam Ziemianin, wyk. Stare Dobre Małżeństwo, płyta Czarny blues o czwartej nad ranem wyd. 1992
• Piosenka dla Wojtka Bellona – muz. Krzysztof Myszkowski, sł. Aleksandra Kiełb-Szawuła, wyk. Stare Dobre Małżeństwo, płyta Makatki wyd. 1990
• Prosto od serca – muz. Krzysztof Myszkowski, sł. Adam Ziemianin, wyk. Stare Dobre Małżeństwo
• U studni – muz. Krzysztof Myszkowski, sł. Adam Ziemianin, wyk. Stare Dobre Małżeństwo
• Wspomnijmy byłych poetów – muz. Ryszard Pomorski, sł. Wiesław Buchcic, wyk. Wołosatki
• Requiem dla Majstra Biedy – Maciej Służała
• Epitafium – sł. Anna Szaleńcowa, Andrzej Mróz, muz. Andrzej Mróz
• Bartne – Bogusław Diduch
• Bellonika z miastem – Krzysztof Jurkiewicz
• List do siebie – Piotr Bukartyk
• Gór mi mało – Tomasz Borkowski
• Piosenka z Harasymowicza – Michał Łangowski
• Mała piosenka o Niebie – Grzegorz Bukała
• Szkic do portretu – Mariusz Zadura
• Zajazd na końcu świata – Tomasz Pałczyński
• Zwyczajna pieśń człowieka – Sylwester Szweda
• Piosenka dla Przyjaciela – Andrzej Pacuła
• Dlaczego nie interesują mnie telewizyjne seriale – Mariusz Kamper
• Ballada o Wojtku – Jerzy Stadnicki
• Zima serca – (TPW)
• Regge dla Wojtka – Tadeusz Leśniak
• Listownie do Wojtka B.– muz.Dariusz Czarny, sł.Adam Ziemianin, wyk.zespół U Studni
• I nawet już mam ten dom – Piotr Bukartyk
• Fakt – Roman Kołakowski

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Piotr Bakal: Ostatni wywiad z Wojtkiem Bellonem. PolskieRadio.pl, 1985-03. [dostęp 2017-09-12].
• Bogusław Sobczuk: Co w nas ciągle z Wojtka? – o Wojciechu Bellonie z Janem Hnatowiczem. Strefa Piosenki, 2006-10-28. [dostęp 2017-09-12].