Wojciech Czerwiński

Wojciech Czerwiński, właśc. Wojciech Czerwiński z Czerwina, ps. „Czapla”, „Mojmir” (ur. 17 marca 1901 w Glichowie, zm. 24 listopada 1956) – polski doktor nauk humanistycznych, filozof i historyk, uczestnik I i II wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej, żołnierz AK, dyrektor tajnego nauczania w czasie II wojny światowej w okręgu raciechowickim, dyrektor gimnazjum i liceum w Koźlu, specjalista od problematyki Śląska Opolskiego.

Życie

Urodził się w wywodzącej się z Rusi (dzisiejszej Ukrainy) rodzinie ziemiańskiej o tradycjach patriotycznych[1][2][3]. Ukończył Gimnazjum św. Anny w Krakowie (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie) i Wydział Filozoficzny na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1926 roku obronił doktorat z historii. W latach trzydziestych, pracując w gimnazjum w Lublińcu, zaangażowany był w propagowanie polskości na ziemiach śląskich.

Po wybuchu wojny, ścigany przez Gestapo. Angażował w działalność konspiracyjną, zarówno wojskową, jak i edukacyjną. W Glichowie zorganizował pierwszą komórkę wojskową Związku Walki Zbrojnej, poprzedniczkę AK. Był dowódcą drużyny, a później plutonu. Organizował także pomoc dla ludności cywilnej. W ramach Obwodu Myślenickiego AK Murawa, a następnie tzw. Rzeczypospolitej Raciechowickiej został dyrektorem tajnego nauczania na poziomie podstawowym i średnim pod przewodnictwem Delegata ds. Tajnego Nauczania na Okręg Myślenicki. Sam uczył wielu przedmiotów. Do 18 stycznia 1945 roku przez szkołę przewinęło się kilkadziesiąt dziewcząt i chłopców, wielu z nich zdało maturę, kolejni ukończyli kursy przygotowawcze do nauki w gimnazjum. Zajęcia odbywały się regularnie w domach mieszkańców Glichowa i Raciechowic, przede wszystkim z domu siostry Wojciecha, Anny z Czerwińskich Żabiny (Żabowej). Maturę uzyskało w sumie 65 osób, a 308 kolejnych pobierało regularnie nauki.

Po zakończeniu wojny, od roku 1945 do 1948 pracował jako dyrektor Gimnazjum i Liceum w Koźlu (obecnie I LO im. H. Sienkiewicza w Kędzierzynie-Koźlu), gdzie organizował pierwsze nauczanie i działał społecznie. Na jednej z rad pedagogicznych mówił: „Szczególnie na tym terenie należy zwracać uwagę na budzenie i rozpalanie uczuć patriotycznych przez propagowanie nieśmiertelnych wartości dorobku narodowego, przez wpajanie kultu bohaterstwa naszych przodków”[4]. Za swoją działalność w AK oraz patriotyczne przekonania, prześladowany przez służby komunistyczne. Przeniósł się do szkoły w Mysłowicach, a następnie został pozbawiony funkcji nauczycielskich. Został zmuszony do pracy w jednej z katowickich kopalń. Zmarł nagle podczas pogrzebu swojego brata, Józefa Czerwińskiego w Glichowie. Pochowany na cmentarzu parafialnym w Raciechowicach.

Dla uczczenia Wojciecha Czerwińskiego jedna z głównych ulic Kędzierzyna-Koźla nosi jego imię. W mieście odbywają się również cykliczne sympozja dotyczące postaci Wojciecha Czerwińskiego. Tablica jego pamięci umieszczona jest również w szkole podstawowej w Glichowie.

Był bratem Andrzeja Czerwińskiego (pułkownika WP), stryjem Zbigniewa Czerwińskiego (ekonomisty, żołnierza AK). Dwóch jego braci, Franciszek i Jan Jerzy, zginęło na frontach I wojny światowej – odpowiednio w Rosji i we Włoszech. Jego żoną była Stanisława Mudryk-Czerwińska - zasłużona harcerka i nauczycielka tajnego nauczania, w czasie drugiej wojny światowej kierowniczka domu noclegowego dla wysiedleńców i ukrywających się Żydów[5].

Uczniami Czerwińskiego byli m.in. Karol Jonca, Jerzy Wyrozumski, Józef Karol Siciak[1][6].

Przypisy

  1. ↑ a b M. Czerwiński, Filie „Nowodworka” w terenie. Rzecz o Wojciechu Czerwińskim. W:  Nowodworek z pamięci: uczniowie, absolwenci i nauczyciele we wspomnieniach, biografiach i anegdotach, red. W. Strokowski, Kraków 2018, s. 135-147
  2. ↑ Lista partyzantów AK Murawa, akmurawa.opx.pl [dostęp 2022-07-20].
  3. ↑ Wspomnienia nauczycieli – SAiP I LO [dostęp 2022-07-20] (pol.).
  4. ↑ Zob. Ryszard Pacułt, Wojciech Czerwiński – organizator I LO im. H. Sienkiewicza w Kędzierzynie Koźlu, w: „Kwartalnik nauczyciela opolskiego”, nr 117, 1989, s. 123.
  5. ↑ Stanisława Mudryk, www.historia.lubliniec.zhp.pl [dostęp 2022-07-20].
  6. ↑ Wspomnienia nauczycieli – SAiP I LO [dostęp 2022-07-20] (pol.).

Bibliografia

  • Marian Żaba (ps. „Atos”), Szkoła życia, w: Okruchy wspomnień. Z walki i martyrologii AK, nr 15, rok 4, Kraków 1995, s. 50-54.
  • Ryszard Pacułt, Wojciech Czerwiński – organizator I LO im. H. Sienkiewicza w Kędzierzynie Koźlu, w: „Kwartalnik nauczyciela opolskiego”, nr 117, 1989, s. 121-124.

Linki zewnętrzne