Wojciech Kurtyka

Wojciech Kurtyka
Data i miejsce urodzenia

25 lipca 1947
Skrzynka

Zawód, zajęcie

taternik
alpinista
himalaista

Alma Mater

Politechnika Wrocławska

Rodzice

Tadeusz Kurtyka

Wojciech Kurtyka, ps. Voytek (ur. 25 lipca 1947[1][2] w Skrzynce koło Kłodzka) – polski taternik, alpinista, himalaista, przedsiębiorca, inżynier elektronik. W roku 2016 otrzymał Złoty Czekan za całokształt osiągnięć górskich[3].

Życiorys

Ukończył w 1970 roku Wydział Elektroniki Politechniki Wrocławskiej, uzyskując dyplom inżyniera elektronika. Pracował najpierw jako technik naprawy telewizorów, a następnie w Instytucie Napędu na AGH w Krakowie, w „Elektromontażu”, ZURiT i jako kierownik ośrodka obliczeniowego w biurze projektów elementów lotniczych. Od 1989 roku jest właścicielem hurtowni artykułów orientalnych „Orient Express”. Jest synem Tadeusza Kurtyki, pisarza publikującego pod pseudonimem Henryk Worcell. Mieszka w Zabierzowie[4]. Uchodzi za wegetarianina[5], choć Jerzy Kukuczka wspominał, jak Kurtyka jadł kabanosy mówiąc "w górach bez mięsa nie można niczego dokonać"[6].

Wspinaczka

Pierwsze kroki stawiał od 1968 roku w Tatrach. Już w drugim sezonie przechodził skrajnie trudne drogi skałkowe i tatrzańskie. W 1971 poprowadził nową drogę na północno-wschodniej ścianie Małego Młynarza. Była to pierwsza droga w stopniu VI+ w Tatrach i została nazwana Kurtykówką. W latach 1973–1975 poprowadził kilka nowych dróg skalnych i skalno-lodowych w Alpach oraz drogi w górach Norwegii. Twórca najpopularniejszej w Polsce skali trudności dróg skalnych nazywanej skalą Kurtyki lub skalą krakowską.

Ma na swoim koncie liczne pierwsze przejścia letnie i zimowe w Tatrach, Alpach i Norwegii. Jednym z największych jego osiągnięć w alpinizmie jest trzynastodniowe pierwsze przejście zimowe północnej ściany Store Trolltind, czyli słynnej Trollveggen w Norwegii (rok 1974, droga Francuska, w zespole z Tadeuszem Piotrowskim, Ryszardem Kowalewskim i Markiem Kęsickim).

Od 1972 wspinał się w Hindukuszu, Karakorum i Himalajach.

Jest jednym z pionierów stylu alpejskiego w himalaizmie polskim i światowym – zakładającego wysokogórskie przejście o charakterze sportowym, podejmowane jako pojedyncza, ciągła próba bez zakładania obozów i lin poręczowych, wykonane po raz pierwszy w Hindukuszu (rok 1972 – Akher Chagh (7017 m) i Koh-e Tez (7015 m) i w roku 1977 – Kohe Bandaka) oraz w Himalajach (1977) i Karakorum. Po ekspedycjach na Lhotse (1974) i K2 (1976) poświęcił się wspinaczce czysto sportowej, zaprzestając udziału w wielkich wyprawach o charakterze oblężniczym.

Był inicjatorem kilkunastu pierwszych przejść wielkich ścian w stylu alpejskim, w tym na 6 szczytów ośmiotysięcznych. Część tych przejść uważana jest za najtrudniejsze we współczesnym himalaizmie: trawers trzech szczytów masywu Broad Peak (1984), zachodnia ściana Gaszerbruma IV (1985), wschodnia ściana iglicy skalnej Trango Tower (1988). Dwukrotnie wszedł jako pierwszy na świecie nowymi drogami w ciągu jednej doby bez przerwy na ośmiotysięczniki – południowo-zachodnimi ścianami na Czo Oju i Sziszapangmę (1990).

Wspinał się z najwybitniejszymi współczesnymi himalaistami. Jego partnerami byli m.in.:

Paradoksalnie mimo sportowego charakteru wypraw jest w światowym himalaizmie uważany za przedstawiciela kierunku antysportowego, co jest związane z traktowaniem przez niego wspinaczki raczej jako sztuki niż osiągnięcia sportowego.

Jest autorem publikacji na temat wspinaczek i nowych przejść (m.in. Trango Tower, Łamaniec, Losar, Szkocka piątka, Góry świetliste), które były wydawane w polskich i zagranicznych pismach alpinistycznych w kilku językach (angielski, francuski, japoński). Był członkiem Klubu Wysokogórskiego Wrocław, a od 1974 członkiem Klubu Wysokogórskiego w Krakowie, w latach 80. był jego wiceprezesem, następnie członkiem honorowym.

Osiągnięcia wspinaczkowe

Wspinaczka skałkowa

Tatry

Alpy

  • 1971 – pierwsze polskie przejście drogi Rattiego i Vitaliego na zachodniej ścianie Aiguille Noire de Peuterey w masywie Mont Blanc, z Januszem Kurczabem,
  • 1973 – nowa droga (Voie Petit Jean, dla upamiętnienia Jana Franczuka, który zginął w 1971 r. na Kunyang Chhish) na północnej ścianie Aiguille du Dru, z Jerzym Kukuczką i Markiem Łukaszewskim,
  • 1975 – nowa droga (Pointe Hélène, Polish route) na północnej ścianie Grandes Jorasses, z Jerzym Kukuczką i Markiem Łukaszewskim.

Góry Skandynawskie

  • 1974 – pierwsze przejście zimowe północnej ściany Trollveggenu.

Hindukusz

  • 1972 – Akher Chagh (7017 m) w stylu alpejskim, nową drogą na północno-wschodniej ścianie
  • 1972 – Koh-e Tez w stylu alpejskim, nową drogą na północnej ścianie
  • 1977 – wyprawa pod kierownictwem Andrzeja Zawady[7]: północno-wschodnia ściana Kohe Bandaka (6843 m) z Aleksem MacIntyre’em i Johnem Porterem w ciągu 6 dni (nowa droga)[8].

Himalaje i Karakorum

  • 18-29 września 1978 – południowy filar Changabang (6864 m) z Krzysztofem Żurkiem, Alexem MacIntyre’em i Johnem Porterem,
  • maj 1980 – pierwsze przejście wschodniej ściany Dhaulagiri (8167 m) z MacIntyre’em, René Ghiline’em i Ludwikiem Wilczyńskim bez wejścia na szczyt,
  • 18 maja 1980 – Dhaulagiri (8167 m) drogą normalną z MacIntyre’em, Reném Ghiline’em i Ludwikiem Wilczyńskim,
  • 1981 – dwie nieudane próby pokonania zachodniej ściany Makalu: wiosną z MacIntyre’em, jesienią z Kukuczką,
  • 1982 – trawers grani Broad Peaku i wejście na szczyt (30 lipca) wraz z Kukuczką,
  • 1 lipca 1983 – Gaszerbrum II (8034 m) wraz z Kukuczką po trawersie grani wschodniej z dziewiczego dotąd Gasherbrum II East (7772 m),
  • 23 lipca 1983 – Gaszerbrum I (8080 m) wraz z Kukuczką nową drogą ścianą południowo-zachodnią,
  • 16 lipca 1984 – Broad Peak Middle, z Kukuczką,
  • 17 lipca 1984 – Broad Peak (8051 m), z Kukuczką – zakończenie trawersu trzech szczytów masywu,
  • 1985 – pierwsze przejście zachodniej ściany (tzw. Świetlistej ściany) Gaszerbruma IV (7925 m), bez wejścia na wierzchołek (z Robertem Schauerem). Zejście granią północno-zachodnią od wysokości około 7850 m
  • 1988 – pierwsze przejście wschodniej ściany iglicy Trango Nameless Tower (6238 m) z Erhardem Loretanem, czwarte wejście na szczyt w ogóle,
  • 21 września 1990 – południowo-zachodnia ściana Czo Oju (8201 m, z Loretanem i Jeanem Troilletem),
  • 3 października 1990 – południowo-zachodnia ściana Sziszapangmy (8027 m), bez wejścia na wierzchołek główny, z Loretanem i Troilletem,
  • 1997 – próba wejścia na Nanga Parbat z Loretanem.

Publikacje

  • Trango Tower, 1990, Wydawnictwo TEXT
  • Chiński maharadża (Góry Books, 2013), ISBN 978-83-62301-20-1.
  • Sztuka Wolności – biografia Wojtka oczami Bernadette McDonald (Agora), ISBN 978-83-268-2609-2

Przypisy

  1. ↑ Bernadette McDonald, Kurtyka. Sztuka Wolności, Agora, 2018, s. 8, ISBN 978-83-268-2609-2.
  2. ↑ Według biografii Bernadette McDonald przez całe życie podawano, że Kurtyka urodził się 20 września 1947 (bo wtedy został zarejestrowany), jednak jego prawdziwa data urodzenia to 25 lipca 1947.
  3. ↑ Złote Czekany odebrane! Wojtek Kurtyka z Piolet d’Or Carrière
  4. ↑ Publicystyka o tematyce górskiej.
  5. ↑ Zostań wege, postaw na życie, linktopoland.com [dostęp 2017-11-20] (ang.).
  6. ↑ Dariusz Kortko, Marcin Pietraszewski: "Kukuczka. Opowieść o najsłynniejszym polskim himalaiście" / audiobook 3h48min
  7. ↑ Voytek Kurtyka (niem.). Bergsteiger. [dostęp 2011-09-23].
  8. ↑ John Porter. Bandaka and Changabang. „American Alpine Journal”, s. 29-35, 1979 (ang.). 

Bibliografia

  • Janusz Kurczab: Leksykon polskiego himalaizmu. Warszawa: Agora SA – Biblioteka Gazety Wyborczej, 2008, s. 69-70, seria: Polskie Himalaje. ISBN 978-83-7552-383-6.
  • Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 1995 i dodruk 2004. ISBN 83-7104-009-1.
  • Bernadette McDonald: Kurtyka. Sztuka wolności. Agora SA – 30 stycznia 2018. ISBN 978-83-268-2609-2.

Linki zewnętrzne