Wojciech Kurtyka

Wojciech Kurtyka
Data i miejsce urodzenia

25 lipca 1947
Skrzynka

Zawód, zajęcie

taternik
alpinista
himalaista

Alma Mater

Politechnika Wrocławska

Rodzice

Tadeusz Kurtyka

Wojciech Kurtyka, ps. Voytek (ur. 25 lipca 1947[1][2] w Skrzynce koło Kłodzka) – polski taternik, alpinista, himalaista, przedsiębiorca, inżynier elektronik. W roku 2016 otrzymał Złoty Czekan za całokształt osiągnięć górskich[3].

Życiorys

Ukończył w 1970 roku Wydział Elektroniki Politechniki Wrocławskiej, uzyskując dyplom inżyniera elektronika. Pracował najpierw jako technik naprawy telewizorów, a następnie w Instytucie Napędu na AGH w Krakowie, w „Elektromontażu”, ZURiT i jako kierownik ośrodka obliczeniowego w biurze projektów elementów lotniczych. Od 1989 roku jest właścicielem hurtowni artykułów orientalnych „Orient Express”. Jest synem Tadeusza Kurtyki, pisarza publikującego pod pseudonimem Henryk Worcell. Mieszka w Zabierzowie[4]. Uchodzi za wegetarianina[5], choć Jerzy Kukuczka wspominał, jak Kurtyka jadł kabanosy mówiąc "w górach bez mięsa nie można niczego dokonać"[6].

Wspinaczka

Pierwsze kroki stawiał od 1968 roku w Tatrach. Już w drugim sezonie przechodził skrajnie trudne drogi skałkowe i tatrzańskie. W 1971 poprowadził nową drogę na północno-wschodniej ścianie Małego Młynarza. Była to pierwsza droga w stopniu VI+ w Tatrach i została nazwana Kurtykówką. W latach 1973–1975 poprowadził kilka nowych dróg skalnych i skalno-lodowych w Alpach oraz drogi w górach Norwegii. Twórca najpopularniejszej w Polsce skali trudności dróg skalnych nazywanej skalą Kurtyki lub skalą krakowską.

Ma na swoim koncie liczne pierwsze przejścia letnie i zimowe w Tatrach, Alpach i Norwegii. Jednym z największych jego osiągnięć w alpinizmie jest trzynastodniowe pierwsze przejście zimowe północnej ściany Store Trolltind, czyli słynnej Trollveggen w Norwegii (rok 1974, droga Francuska, w zespole z Tadeuszem Piotrowskim, Ryszardem Kowalewskim i Markiem Kęsickim).

Od 1972 wspinał się w Hindukuszu, Karakorum i Himalajach.

Jest jednym z pionierów stylu alpejskiego w himalaizmie polskim i światowym – zakładającego wysokogórskie przejście o charakterze sportowym, podejmowane jako pojedyncza, ciągła próba bez zakładania obozów i lin poręczowych, wykonane po raz pierwszy w Hindukuszu (rok 1972 – Akher Chagh (7017 m) i Koh-e Tez (7015 m) i w roku 1977 – Kohe Bandaka) oraz w Himalajach (1977) i Karakorum. Po ekspedycjach na Lhotse (1974) i K2 (1976) poświęcił się wspinaczce czysto sportowej, zaprzestając udziału w wielkich wyprawach o charakterze oblężniczym.

Był inicjatorem kilkunastu pierwszych przejść wielkich ścian w stylu alpejskim, w tym na 6 szczytów ośmiotysięcznych. Część tych przejść uważana jest za najtrudniejsze we współczesnym himalaizmie: trawers trzech szczytów masywu Broad Peak (1984), zachodnia ściana Gaszerbruma IV (1985), wschodnia ściana iglicy skalnej Trango Tower (1988). Dwukrotnie wszedł jako pierwszy na świecie nowymi drogami w ciągu jednej doby bez przerwy na ośmiotysięczniki – południowo-zachodnimi ścianami na Czo Oju i Sziszapangmę (1990).

Wspinał się z najwybitniejszymi współczesnymi himalaistami. Jego partnerami byli m.in.:

Paradoksalnie mimo sportowego charakteru wypraw jest w światowym himalaizmie uważany za przedstawiciela kierunku antysportowego, co jest związane z traktowaniem przez niego wspinaczki raczej jako sztuki niż osiągnięcia sportowego.

Jest autorem publikacji na temat wspinaczek i nowych przejść (m.in. Trango Tower, Łamaniec, Losar, Szkocka piątka, Góry świetliste), które były wydawane w polskich i zagranicznych pismach alpinistycznych w kilku językach (angielski, francuski, japoński). Był członkiem Klubu Wysokogórskiego Wrocław, a od 1974 członkiem Klubu Wysokogórskiego w Krakowie, w latach 80. był jego wiceprezesem, następnie członkiem honorowym.

Osiągnięcia wspinaczkowe

Wspinaczka skałkowa

Tatry

Alpy

  • 1971 – pierwsze polskie przejście drogi Rattiego i Vitaliego na zachodniej ścianie Aiguille Noire de Peuterey w masywie Mont Blanc, z Januszem Kurczabem,
  • 1973 – nowa droga (Voie Petit Jean, dla upamiętnienia Jana Franczuka, który zginął w 1971 r. na Kunyang Chhish) na północnej ścianie Aiguille du Dru, z Jerzym Kukuczką i Markiem Łukaszewskim,
  • 1975 – nowa droga (Pointe Hélène, Polish route) na północnej ścianie Grandes Jorasses, z Jerzym Kukuczką i Markiem Łukaszewskim.

Góry Skandynawskie

  • 1974 – pierwsze przejście zimowe północnej ściany Trollveggenu.

Hindukusz

  • 1972 – Akher Chagh (7017 m) w stylu alpejskim, nową drogą na północno-wschodniej ścianie
  • 1972 – Koh-e Tez w stylu alpejskim, nową drogą na północnej ścianie
  • 1977 – wyprawa pod kierownictwem Andrzeja Zawady[7]: północno-wschodnia ściana Kohe Bandaka (6843 m) z Aleksem MacIntyre’em i Johnem Porterem w ciągu 6 dni (nowa droga)[8].

Himalaje i Karakorum

  • 18-29 września 1978 – południowy filar Changabang (6864 m) z Krzysztofem Żurkiem, Alexem MacIntyre’em i Johnem Porterem,
  • maj 1980 – pierwsze przejście wschodniej ściany Dhaulagiri (8167 m) z MacIntyre’em, René Ghiline’em i Ludwikiem Wilczyńskim bez wejścia na szczyt,
  • 18 maja 1980 – Dhaulagiri (8167 m) drogą normalną z MacIntyre’em, Reném Ghiline’em i Ludwikiem Wilczyńskim,
  • 1981 – dwie nieudane próby pokonania zachodniej ściany Makalu: wiosną z MacIntyre’em, jesienią z Kukuczką,
  • 1982 – trawers grani Broad Peaku i wejście na szczyt (30 lipca) wraz z Kukuczką,
  • 1 lipca 1983 – Gaszerbrum II (8034 m) wraz z Kukuczką po trawersie grani wschodniej z dziewiczego dotąd Gasherbrum II East (7772 m),
  • 23 lipca 1983 – Gaszerbrum I (8080 m) wraz z Kukuczką nową drogą ścianą południowo-zachodnią,
  • 16 lipca 1984 – Broad Peak Middle, z Kukuczką,
  • 17 lipca 1984 – Broad Peak (8051 m), z Kukuczką – zakończenie trawersu trzech szczytów masywu,
  • 1985 – pierwsze przejście zachodniej ściany (tzw. Świetlistej ściany) Gaszerbruma IV (7925 m), bez wejścia na wierzchołek (z Robertem Schauerem). Zejście granią północno-zachodnią od wysokości około 7850 m
  • 1988 – pierwsze przejście wschodniej ściany iglicy Trango Nameless Tower (6238 m) z Erhardem Loretanem, czwarte wejście na szczyt w ogóle,
  • 21 września 1990 – południowo-zachodnia ściana Czo Oju (8201 m, z Loretanem i Jeanem Troilletem),
  • 3 października 1990 – południowo-zachodnia ściana Sziszapangmy (8027 m), bez wejścia na wierzchołek główny, z Loretanem i Troilletem,
  • 1997 – próba wejścia na Nanga Parbat z Loretanem.

Publikacje

  • Trango Tower, 1990, Wydawnictwo TEXT
  • Chiński maharadża (Góry Books, 2013), ISBN 978-83-62301-20-1.
  • Sztuka Wolności – biografia Wojtka oczami Bernadette McDonald (Agora), ISBN 978-83-268-2609-2

Przypisy

  1. Bernadette McDonald, Kurtyka. Sztuka Wolności, Agora, 2018, s. 8, ISBN 978-83-268-2609-2.
  2. Według biografii Bernadette McDonald przez całe życie podawano, że Kurtyka urodził się 20 września 1947 (bo wtedy został zarejestrowany), jednak jego prawdziwa data urodzenia to 25 lipca 1947.
  3. Złote Czekany odebrane! Wojtek Kurtyka z Piolet d’Or Carrière
  4. Publicystyka o tematyce górskiej.
  5. Zostań wege, postaw na życie, linktopoland.com [dostęp 2017-11-20] (ang.).
  6. Dariusz Kortko, Marcin Pietraszewski: "Kukuczka. Opowieść o najsłynniejszym polskim himalaiście" / audiobook 3h48min
  7. Voytek Kurtyka (niem.). Bergsteiger. [dostęp 2011-09-23].
  8. John Porter. Bandaka and Changabang. „American Alpine Journal”, s. 29-35, 1979 (ang.). 

Bibliografia

  • Janusz Kurczab: Leksykon polskiego himalaizmu. Warszawa: Agora SA – Biblioteka Gazety Wyborczej, 2008, s. 69-70, seria: Polskie Himalaje. ISBN 978-83-7552-383-6.
  • Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 1995 i dodruk 2004. ISBN 83-7104-009-1.
  • Bernadette McDonald: Kurtyka. Sztuka wolności. Agora SA – 30 stycznia 2018. ISBN 978-83-268-2609-2.

Linki zewnętrzne