Wojciech Rogalski
![]() Gen. Wojciech Rogalski (luty 1927) | |
![]() | |
Data i miejsce urodzenia | 10 kwietnia 1868 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby | 1893–1927 |
Siły zbrojne | |
Formacja | |
Jednostki | 56 Pułk Piechoty Austro-Węgier |
Stanowiska | szef sanitarny DOK I |
Główne wojny i bitwy | |
Późniejsza praca | prywatna praktyka lekarska |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Wojciech Rogalski vel Adalbert Ritter Rogalski von Puch[1] (ur. 10 kwietnia 1868 w miejscowości Skale, zamordowany został przez NKWD w 1940 lub 1941 we Lwowie) – lekarz wojskowy, oficer cesarskiej i królewskiej armii i Legionów Polskich oraz tytularny generał dywizji Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Urodził się w rodzinie ziemiańskiej Wojciecha i Antoniny ze Szczurowskich[2]. Pierwsze nauki pobierał w Tarnopolu, maturę zdał w 1888 we Lwowie, a następnie studiował medycynę na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po ukończeniu studiów i uzyskaniu w 1893 tytułu doktora n. medycznych wstąpił jako jednoroczny ochotnik do armii austriackiej, zostając lekarzem wojskowym w Szpitalu Garnizonowym nr 15 w Krakowie. Pozostał w wojsku. Od 1897 w stopniu kapitana, a od 1910 majora), był lekarzem w 56 pułku piechoty, stacjonującym w Wadowicach[1], gdzie m.in. prowadził kursy sanitarne dla członków Związku Strzeleckiego „Strzelec” i Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.
22 września 1914 został odkomenderowany do Legionów Polskich, gdzie pełnił funkcję szefa sanitarnego w Komendzie Legionów u boku gen. gen. Durskiego i Puchalskiego.
Szczególnie odznaczył się podczas walk, kiedy „pod Młotkowem osobiście kierował akcją opatrunkową, pomimo silnego ostrzału: w ofensywie lubelskiej i poleskiej wyróżniał się poświęceniem i odwagą”[2]. Za te postawy otrzymał Order Virtuti Militari.
Od 1916 służył w Polskim Korpusie Posiłkowym. Po buncie korpusu przeciwko postanowieniom Traktatu brzeskiego został internowany w obozie Chust i potem – Marmarosz-Sziget na terenie ówczesnych Węgier. Mimo internowania władze austriackie awansowały go w 1918 na stopień starszego lekarza sztabowego 2. klasy (Oberstabsarzt 2. Kl.) z rangą podpułkownika[1]. W tym samym roku oskarżono go jako poddanego austriackiego, który wziął udział w buncie legionistów, o zdradę stanu. Procesu jednak nie wszczęto i w rezultacie ponownie wcielono go do c.k. armii, a następnie wysłano na front włoski do oddziałów walczących nad rzeką Piawą.
Po zakończeniu I wojny światowej wstąpił w grudniu 1918 do Wojska Polskiego i wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. 1 maja 1920 otrzymał rangę generała brygady. W 1921 objął funkcję komendanta Szpitala Ujazdowskiego w Warszawie. W tym samym roku został mianowany szefem sanitarnym Dowództwa Okręgu Korpusu nr I w Warszawie, a w 1924 objął funkcję inspektora wojskowych zakładów sanitarnych. W październiku 1925 został wyznaczony na stanowisko I inspektora wojskowej służby zdrowia[3].
5 lutego 1927 Prezydent RP mianował go generałem dywizji, wyłącznie z prawem do tytułu, z dniem przeniesienia w stan spoczynku – 30 kwietnia 1927.
Po przejściu na emeryturę otworzył prywatną praktykę lekarską w Warszawie. Do września 1939 mieszkał przy ul. Śmiałej 49[4]. Agresja Niemiec na Polskę skłoniła go do wyjazdu do Lwowa. Po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną został aresztowany przez Sowietów i osadzony w Brygidkach, więzieniu politycznym stworzonym w dawnym klasztorze sióstr Brygidek. W 1940 lub 1941 został w nim zamordowany przez NKWD.
Po zdobyciu Lwowa przez Wehrmacht 29 czerwca 1941 Niemcy znaleźli w Brygidkach ok. 3000 gnijących zwłok ludzkich, ułożonych w wielu warstwach w dawnych celach klasztornych[5]. Zbrodnię tę następnie wykorzystała dla swoich celów propaganda goebbelsowska.
Zwłoki generała odkryto w masowym grobie. Rodzina wzniosła mu pomnik na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A21-4-6)[6].
Życie prywatne
Rodzicami gen. Rogalskiego byli: Wojciech, pochodzący z galicyjskiej rodziny ziemiańskiej aptekarz, i Antonina z Szczurowskich. Jego żoną zaś była Maria z Dubskich. Miał z nią trzech synów: Stanisława (ur. 1904) – światowej sławy konstruktora lotniczego, Mariana (ur. 1905) – lekarza (miał gabinet w Alejach Jerozolimskich 101)[4] i Wojciecha (ur. 1915) – inżyniera mechanika.[7]
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 7493[2]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[8][7]
- Krzyż Niepodległości (2 sierpnia 1931)[9][7]
- Krzyż Walecznych[7]
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 19 marca 1937[10][11], 5 lipca 1939[12])
- Kawaler Orderu Żelaznej Korony III klasy (Austro-Węgry)
- Krzyż Zasługi Wojskowej III klasy (Austro-Węgry)
Przypisy
- ↑ a b c Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950, Lex IX, s. 211.
- ↑ a b c Polak (red.) 1993 ↓, s. 178.
- ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 110 z 23.10.1925 r.
- ↑ a b Spis Abonentów Warszawskiej Sieci Telefonów PAST i Rządowej Warszawskiej Sieci Okręgowej, Warszawa 1939.
- ↑ Tadeusz Piotrowski, Holocaust, New York 1998, s. 210.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
- ↑ a b c d Polak (red.) 1993 ↓, s. 179.
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 20.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 178, poz. 260 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 96 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”, s. 3, Nr 1 z 19 marca 1937. Ministerstwo Spraw Wojskowych.
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 155, poz. 367 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
Bibliografia
- Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950, Band IX, Wien, 1988.
- Tadeusz Piotrowski: Polish Holocaust. New York, 1998.
- Polski Słownik Biograficzny. T. XXXI. Wrocław etc. 1988–89.
- Felicjan Sławoj Składkowski: Nie ostatnie słowo oskarżonego (przyp. Arkadiusz Adamczyk), Warszawa 2003.
- Spis Abonentów Warszawskiej Sieci Telefonów PAST i Rządowej Warszawskiej Sieci Okręgowej. Warszawa, 1939.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.
Linki zewnętrzne
- Wojciech Rogalski (Puch-Rogalski), Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2021-12-29].
Media użyte na tej stronie
Lesser coat of arms of the Austrian Empire form the Congress of Vienna in 1815 until the Austro-Hungarian Compromise of 1867. It then represented the Cisleithanian territories of Austria-Hungary in the Reichsrat until 1915.
It shows the arms of Habsburg-Lorraine encircled by the chain of the Order of Golden Fleece, surmounted on the crowned Austrian imperial double-headed eagle clutching in its claws the Imperial orb, sceptre and sword, with the Imperial Crown of Rudolf above.
After 1915 the inescutcheon only displayed the red-white-red arms of Austria.Orzełek legionowy
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Autor: McOleo, Licencja: CC0
Wojciech Rogalski (b. 1868), a Polish Major General, M.D. (cropped)
nastrino Ordine imperiale della corona di ferro
Autor: Mateusz Opasiński, Licencja: CC BY-SA 3.0
Symboliczny grób dr med. gen. dyw. Wojciecha Rogalskiego oraz jego synów dr med. Mariana Rogalskiego, konstruktora lotniczego Stanisława Rogalskiego i inż. mechaniki lotniczej Wojciecha Rogalskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie
Naramiennik generała dywizji Wojska Polskiego (1919-39).
Baretka: Wstążka Wojenna (Kriegsbande) dla odznaczeń austro-węgierskich (m.in.: Militär-Verdienstkreuz; Militär-Verdienstmedaille (Signum Laudis); Franz-Joseph-Orden; Tapferkeitsmedaille).