Wojciech Sołtys

Wojciech Sołtys

Data i miejsce urodzenia	7 kwietnia 1925 Dursztyn
Data i miejsce śmierci	28 lipca 1995 Nowy Targ
Miejsce spoczynku	Cmentarz Centralny w Sanoku
Zawód, zajęcie	historyk
Narodowość	polska
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński
Wydział	Historyczny
Stanowisko	nauczyciel
Rodzice	Walenty, Maria
Małżeństwo	Jadwiga
Odznaczenia

Wojciech Sołtys (ur. 7 kwietnia 1925 w Dursztynie, zm. 28 lipca 1995 w Nowym Targu) – polski historyk, nauczyciel.

Życiorys

Urodził się w rodzinie góralskiej jako syn Walentego i Marii, z domu Polak. Po czterech latach nauki ukończył szkołę podstawową w rodzinnym Dursztynie w 1936, po czym jako stypendysta Towarzystwa Przyjaciół Spisza i Oraw przeprowadził się do Warszawy, gdzie ukończył 5. i 6. klasę szkoły podstawowej, następnie zaliczył pierwszy rok nauki w gimnazjum im. Józefa Poniatowskiego, zaś dalszą edukację przerwał wybuch II wojny światowej. Podczas okupacji niemieckiej uczył się w słowackich gimnazjach (Kieżmark, Lewocza, Preszów). W 1945 zdał maturę w Liceum Humanistycznym w Nowym Targu, a następnie od 1945 do 1949 studiował historię na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1949 zamieszkał w Sanoku, gdzie został skierowany nakazem pracy^[1]. Od tego roku był nauczycielem w Technikum Finansowym Państwowego Liceum Administracyjno-Handlowego (prowadził lekcje historii oraz z konieczności także wychowania fizycznego będąc powojennym pionierem w tym przedmiocie w szkole^[2]; wraz z nim pracę w tej szkole rozpoczęła jego żona Jadwiga, nauczycielka geografii, pochodząca z ziemi brzozowskiej^[3])^[4]. Od 1953 do 1985 był nauczycielem historii w sanockich szkołach mechanicznych (późniejszy Zespół Szkół Mechanicznych). W tym okresie był dwa razy wicedyrektorem ds. pedagogicznych (1953-1954 i 1978-1983). W szkole prowadził kółko historyczne^[5]. Organizował sesje i uroczystości upamiętniające. W 1984 przeszedł na emeryturę, po czym przez rok pracował w formie dochodzącej. Od 1985 do 1995 w formie półetatowej pracował jako archiwista w Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. Był autorem prac historycznych z najnowszej historii Sanoka^[6].

Został członkiem Towarzystwa Rozwoju i Upiększania Miasta Sanoka, komitetu 800-lecia Sanoka, był wiceprezesem zarządu oddziału powiatowego Związku Nauczycielstwa Polskiego. Działał w sekcji historycznej Ośrodka Metodycznego w Sanoku. Był w pierwszym składzie redakcyjnym „Gazety Sanockiej – Autosan” w 1974^[7]. Publikował m.in. w wydaniach „Rocznika Sanockiego” (oraz współpracował w redakcji^[8]), „Materiałach Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”, „Tygodniku Sanockim”, rzeszowskim kwartalniku „Profile”^[9]. Poświęcił publikacje wspomnieniowe nauczycielom związanym z Sanokiem: Jadwidze Zaleskiej i Józefowi Stachowiczowi. Pod koniec lat 80. wygłaszał prelekcje o tematyce historycznej w parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku^[10][11].

W 1972 był powołany do Komisji Oświaty i Kultury Rady Miasta Sanoka^[12]. W 1978 był członkiem Miejskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w Sanoku^[13].

Jego żoną była Jadwiga z domu Kraus pochodząca z Jasienicy^[14] (ur. 1920, zmarła tragicznie 8 lipca 1982 w Łańcucie, gdy będący pod wpływem alkoholu kierowca manewrując autobusem PKS wjechał w osoby oczekujące na stanowisku dworca autobusowego; w wypadku zginęły trzy osoby, a Wojciech Sołtys ocalał z tego zdarzenia^{[15][16][17][18][19][20]}). Wojciech Sołtys zmarł 28 lipca 1995 w Nowym Targu^[21][22]. 1 sierpnia 1995 został pochowany na nowym cmentarzu przy ul. Matejki w Sanoku^[21]. Ciepło o Wojciechu Sołtysie wspominał ks. Adam Sudoł^[23]. Wraz z żoną miał syna i córkę.

Publikacje

Grobowiec Jadwigi i Wojciecha Sołtysów na Cmentarzu Centralnym w Sanoku

• Historia Zespołu Szkół Mechanicznych w Sanoku („Rocznik Sanocki” 1967)
• Stosunki ziemi sanockiej z południowym sąsiadem w świetle „Regestru złoczyńców grodu sanockiego” („Rocznik Sanocki” 1967)
• Działania i zniszczenia frontowe w powiecie sanockim w 1944 roku („Rocznik Sanocki” 1971)
• Rozpoznanie sił niemieckich na Słowacji przez wywiad polski w 1939 roku („Rocznik Sanocki” 1979)
• Tajna oświata w powiecie sanockim jako forma walki z okupantem hitlerowskim („Rocznik Sanocki” 1979)
• Z dziejów Sanoka pod zaborami („Materiał Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku” nr 27/1981)
• Praca zbiorowa pod redakcją Adama Orłowskiego: Autosan. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1982.
  • rozdział: Narodziny sanockiej klasy robotniczej (współautor: Edward Zając)^[24]
• Klęski elementarne w Polsce w latach 1587–1648 („Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku” nr 28/1984)
• Nauczycielski ruch związkowy w byłym powiecie brzozowskim w latach 1905–1944 („Rocznik Sanocki” 1986)
• Łemkowie w historii i kulturze Karpat. Cz. 2 (1994)
  • rozdział: Sanok jako miejsce kultur religijnego chrześcijan obrządku wschodniego (do 1939 r.)
• Sanockie w okresie I wojny światowej w relacjach pamiętnikarzy i w prasie („Rocznik Sanocki” 1995)
• Józef Stachowicz – twórca Rocznika Sanockiego („Rocznik Sanocki” 1995)
• Sanok. Dzieje miasta. Kraków: Secesja, 1995. ISBN 83-86077-57-3.
  • podrozdziały: Oświata i szkolnictwo oraz Życie religijne w mieście w rozdziale W epoce autonomii galicyjskiej
  • podrozdział: Życie gospodarcze społeczne i polityczne (Pierwsze miesiące wolności, 'Miasto i jego władze, Budownictwo, przemysł, rzemiosło, handel, Zaludnienie, stosunki narodowościowe, wyznaniowe i zdrowotne, Stosunki społeczno-polityczne) w rozdziale Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939

Odznaczenia i wyróżnienia

Odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1982)^[25][26]
• Złoty Krzyż Zasługi (1975)
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1977)
• Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)
• Złota Odznaka ZNP (1970)
• Odznaka „Zasłużony Działacz Frontu Jedności Narodu” (1977)^[27]
• Odznaka „Zasłużony dla Województwa Rzeszowskiego” (1972)
• Odznaka „Zasłużony dla Sanoka” (1978)
• Odznaka honorowa „Za zasługi dla województwa krośnieńskiego” (1983)^[28]
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1985)^[29]

Nagrody i wyróżnienia

• Nagroda Ministra Oświaty i Wychowania (1982)^[30]
• Nagroda Miasta Sanoka w dziedzinie literatury za dorobek w dziedzinie literatury historycznej za rok 1994^[31][32]
• „Jubileuszowy Adres” (1984)^[33]

Przypisy

Bibliografia

• Zbigniew Wawszczak. Nauczyciel historii. „Nowiny”, s. 5, nr 150 z 29–30 czerwca 1985. 
• Wiesław Koszela. Postawy. Mieć w sobie powołanie. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 5, nr 30 (465) z 20–31 października 1988. 
• Leszek Puchała. Wojciech Sołtys nie żyje. „Tygodnik Sanocki”, s. 1, 4, nr 31 (195) z 4 sierpnia 1995. 
• Bartosz Błażewicz. Nagrodzeni przez Radę Miasta. „Tygodnik Sanocki”, s. 4, nr 23 (186) z 9 czerwca 1995. 
• Niektórzy z grona. Wojciech Sołtys. W: Stanisław Dydek: Zespół Szkół Mechanicznych w Sanoku 1946–1996. Brzozów: Oficyna Wydawniczo-Reklamowa „Edytor” w Brzozowie, 1997, s. 245–247. ISBN 83-87450-00-6.
• Pamięci tych, którzy odeszli. Józef Stachowicz. W: Adam Sudoł: Polska Ojczyzna moja. Część II. Sanok: 1999, s. 296–301.
• Edward Zając. Początki „Rocznika Sanockiego”. Wojciech Sołtys (biogram). „Rocznik Sanocki 2014”, s. 20, 2014. Towarzystwo Rozwoju i Upiększania Miasta Sanoka. ISSN 0557-2096. 
• Agnieszka Górnisiewicz: Życiorys i bibliografia Wojciecha Sołtysa na stronie Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sanoku. biblioteka.sanok.pl. [dostęp 2018-08-16].