Wojciech Wydra-Nawrocki

Wojciech Wydra-Nawrocki
Data i miejsce urodzenia21 marca 1904
Polska Wieś
Data i miejsce śmierci3 lutego1982
Gniezno
poseł do Sejmu II RP
Okresod 6 listopada 1938
do 2 października 1939
Przynależność politycznaObóz Zjednoczenia Narodowego
Prezydent Gniezna
Okresod 1947
do 1950
Przynależność politycznaniezależny
PoprzednikHenryk Nastręt
NastępcaZbigniew Kaszuba
Zastępca Burmistrza Nowego Tomyśla
Okresod 1932
do 1939
Przynależność politycznaniezależny
Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi

Wojciech Wydra-Nawrocki, także Wojciech Wydra (ur. 21 marca 1904 w Polskiej Wsi, zm. 3 lutego 1982 w Gnieźnie) – poseł II RP[1], samorządowiec, pedagog, powstaniec wielkopolski, wiceburmistrz Nowego Tomyśla, Prezydent Gniezna.

Życiorys

Młodość

Ojciec Walenty – maszynista kolejowy, matka – Stanisława zd. Woźnicka. Wojciech był najstarszym synem z siedmiorga rodzeństwa (miał 3 braci i 3 siostry). W rodzinnym domu silnie kultywowano tradycje polskości, co było powodem, że już jako kilkunastoletni chłopak, na wieść o wybuchu w grudniu 1918 w Wielkopolsce powstania, z bronią w ręku przyłączył do szeregów powstańczych w rejonie Kłecka[2].

Okres międzywojenny

Nauka i praca

W Gnieźnie podjął naukę i uzyskał średnie wykształcenie, oraz uczęszczał na Wyższy Kurs Nauczycielski. W roku 1923 podjął pierwszą pracę nauczyciela w Pniewach. Władze oświatowe powierzyły mu, od 1930, stanowisko kierownika Powszechnej Szkoły Publicznej w Nowym Tomyślu. Młody wiek, stał się atutem w pracy oświatowej w trudnym przygranicznym miasteczku, o dużej liczbie obywateli narodowości niemieckiej. Wydra potrafił zintegrować polsko-niemiecką społeczność. Jako kierownik skutecznie zabiegał o budowę nowego obiektu szkolnego. Podjął studia na kierunku socjologia na Uniwersytecie Poznańskim, także ukończył Szkołę Podchorążych z mianowaniem, w 1929, do stopnia porucznika z przydziałem oficera rezerwy 58 Pułku piechoty. Władał biegle j. niemieckim i francuskim, oraz w stopniu komunikatywnym: rosyjskim i czeskim.

Działalność społeczna i polityczna

W roku 1932 został wybrany do rady miejskiej Nowego Tomyśla, niezawodowo objął urząd wiceburmistrza, pełniąc go do chwili wybuchu wojny w 1939[3]. Uczestniczył w wielu społecznych organizacjach. Był w Nowym Tomyślu prezesem:

Sympatyk marszałka Rydza-Śmigłego. Dwukrotnie ubiegał się o mandat poselski: w wyborach 1935[4], oraz w 1938. Udało mu się uzyskać mandat posła na Sejm V kadencji w wyborach 1938 z ramienia Obozu Zjednoczenia Narodowego, zdobywając w okręgu wyborczym nr 95 Poznań 48 883 głosów[5]. W parlamencie był członkiem komisji budżetowej, gdzie m.in. usilnie zabiegał o właściwą rangę podstawowego nauczania powszechnego i zawodu nauczyciela[6].

Okupacja niemiecka

W chwili ogłoszenia w sierpniu 1939 r, mobilizacji, Wojciech Wydra (mimo że jako poseł był z obowiązku służby wojskowej zwolniony) ochotniczo zgłosił się do wojska. Otrzymał przydział do dowodzonej przez gen. Franciszka Kleeberga Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”, gdzie został dowódcą kompanii sztabowej. 25 września 1939 trafił do sowieckiej niewoli, ale szczęśliwym zbiegiem okoliczności został zwolniony. Przybył do Warszawy, zatrzymując się u jednej ze swoich sióstr. Zdobył fałszywe dokumenty na nazwisko Józef Nawrocki i przystąpił do organizacji konspiracyjnej. Zatrzymany podczas łapanki, 28 kwietnia 1940 został osadzony na Pawiaku, skąd został przewieziony do obozów w Sachsenhausen i Gusen, by ostatecznie trafić do obozu koncentracyjnego w Mauthausen, gdzie nadano mu numer obozowy 1049. W Mauthausen przebywał od 4 czerwca 1940 do chwili wyzwolenia obozu przez wojska amerykańskie 6 maja 1945. Po oswobodzeniu obozu, Wojciech Wydra-Nawrocki wspólnie z innymi byłymi więźniami, m.in. Józefem Putkiem (przewodniczący komitetu), Józefem Cyrankiewiczem (członek komitetu), założył Komitet Polski. Wydra-Nawrocki został wiceprzewodniczącym. Komitet podejmował współpracę z Międzynarodowym Czerwonym Krzyżem celem przygotowania byłych więźniów do jak najbardziej humanitarnego powrotu do Polski.

Lata powojenne

Praca zawodowa

W 1945 r. po powrocie do kraju została mu powierzona funkcja przy Prezesie Rady Ministrów - Przewodniczącego Delegacji ds. Repatriacji Polaków z Obozów w Niemczech i Austrii. Misję tę skończył w październiku 1945. Podjął decyzję o powrocie w rodzinne strony.

W Kłecku zamieszkał w rodzinnym domu i zaangażował się w tworzenie spółdzielczości rolnej. Został prezesem Gminnej Spółdzielni. Władze Gniezna w 1950 r. zleciły mu stworzenie Miejskiego Przedsiębiorstwa Remontowo-Budowlanego; objął jego kierownictwo i prowadził do roku 1955. Otrzymał propozycję utworzenia przy Wojewódzkim Zakładzie Doskonalenia Zawodowego przy Izbie Rzemieślniczej w Poznaniu dział Szkolenia Zawodowego, głównie ukierunkowanego na wykształcenie rzemieślników o profilu budownictwa wiejskiego. Po przejściu na emeryturę w 1972 r., nadal w ograniczonym wymiarze czasowym angażował się w szkolenie.

Aktywność polityczna i społeczna

W Kłecku niemal natychmiast w pierwszych dniach swojego powojennego pobytu zaangażował się w działalność społeczną i samorządową. Został wybrany do Rady Miasta, a następnie Rady Powiatu Gnieźnieńskiego. W 1947 został wybrany przez radę miasta Gniezna Prezydentem Miasta Gniezna. Funkcję ten sprawował od 1947 do 1950, tj. do chwili ustawowej likwidacji tego urzędu.

W roku 1950 Wojciech Wydra-Nawrocki jako osoba ideologicznie podejrzana z powodu przedwojennej działalności oraz pracy jego siostry w ambasadzie USA w Warszawie, został pozbawiony członkostwa w PZPR i tym samym stracił możliwość zajmowania znaczących stanowisk. Nadal jednak uczestniczył w wielu lokalnych inicjatywach społecznych, m.in. pomagał w budowie szkoły, był jednym z aktywizatorów działalności Spółdzielni Mieszkaniowej, do końca swojego życia pozostawał aktywnym członkiem gnieźnieńskiego koła ZBOWiD.

W roku 1948 poślubił Apolonię z domu Dolata (1926–2015)[7][8]. Miał córkę Małgorzatę (ur. 1949) i syna Macieja (ur. 1951), oboje zostali absolwentami Politechniki Poznańskiej.

Zmarł nagle w swoim gnieźnieńskim domu. Pochowany został na Cmentarzu św. Krzyża w Gnieźnie (sektor Z-9-15)[9][8].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Parlamentarzyści II RP. Biblioteka Sejmowa. [dostęp 2013-11-30].
  2. ↑ GONIEC POWSTAŃCZY Jednodniówka historyczna. Wydana przez Urząd Miejski w Nowym Tomyślu; grudzień 2011. [dostęp 2013-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-12)]. [dostęp 2013-11-30]
  3. ↑ Orędownik na powiaty Nowy Tomyśl, Wolsztyn i Międzychód 1939.07.01 R.20 Nr71 s.3. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2013-12-06]
  4. ↑ Gazeta Szamotulska: niezależne pismo narodowe, społeczne i polityczne 1935.09.10 R.14 Nr107 s.3. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2013-12-01]
  5. ↑ Orędownik na powiaty Nowy Tomyśl, Wolsztyn i Międzychód 1938.11.10 R.19 Nr128. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2013-12-15]
  6. ↑ Sprawozdanie stenograficzne z 13 posiedzenia Komisji budżetowej w dn. 1939-02-20 s.111 i 112. Biblioteka Sejmowa. [dostęp 2013-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-18)].[dostęp 2013-12-03]
  7. ↑ Nekrolog: śp. Apolonia Wydra-Nawrocka. Gniezno24.com. [dostęp 2015-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].[dostęp 2015-07-20]
  8. ↑ a b Cmentarz parafialny w Gnieźnie - wyszukiwarka osób pochowanych, gniezno.artlookgallery.com [dostęp 2020-11-09].
  9. ↑ Walerian Występski: Cmentarz św. Krzyża. W: Przewodnik po cmentarzach gnieźnieńskich. Gniezno: 2007, s. 76.
  10. ↑ M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 279 „za zasługi na polu przysposobienia wojskowego i wychowania fizycznego”.

Bibliografia

  • Edmund Żurek, Z Przeszłości – Wojciech Wydra-Nawrocki (1904–1982), „Przegląd Nowotomyski” nr 4 (8), październik - grudzień 2008.
  • Stefan Krukowski, Nad pięknym modrym Dunajem – Mauthausen 1940–1945. Warszawa wyd. Książka i Wiedza 1966.

Media użyte na tej stronie