Województwo dolnośląskie

Województwo dolnośląskie
województwo
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Polska

Kod ISO 3166-2

PL-DS

TERYT

02

Siedziba wojewody i sejmiku

Wrocław

Wojewoda

Jarosław Obremski

Marszałek

Cezary Przybylski

Powierzchnia (2015)

19 946,7 km²

Populacja (30 czerwca 2020)
• liczba ludności


2 898 525[1]

• gęstość

145 os./km²

Urbanizacja

69,4

Tablice rejestracyjne

D

Adres Urzędu Wojewódzkiego:
pl. Powstańców Warszawy 1
50-951 Wrocław
Adres Urzędu Marszałkowskiego:
wybrzeże J. Słowackiego 12/14
Wrocław
Podział administracyjny
Plan województwa dolnośląskiego
Liczba miast na prawach powiatu

4

Liczba powiatów

26

Liczba gmin miejskich

35

Liczba gmin miejsko-wiejskich

57

Liczba gmin wiejskich

77

Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie Polski
Strona Urzędu Wojewódzkiego
Strona Urzędu Marszałkowskiego
Portal Polska

Województwo dolnośląskie – jednostka podziału administracyjnego Polski, jedno z 16 województw, ze stolicą we Wrocławiu. Zostało utworzone w 1999 roku z ziem poprzednich województw wrocławskiego, legnickiego, jeleniogórskiego, wałbrzyskiego i części leszczyńskiego oraz kaliskiego. Województwo to jest położone na południowym zachodzie Polski, obejmuje zachodnią część historycznego Śląska, czyli większość Dolnego Śląska, a także ziemię kłodzką oraz wschodnie Łużyce Górne.

Według danych z 30 czerwca 2020 roku województwo zamieszkiwało ok. 2,9 mln osób[1].

Historia

Województwa z lat 1975–1998 z granicą obecnego województwa dolnośląskiego

Województwo dolnośląskie zostało utworzone w 1999 roku z województw poprzedniego podziału administracyjnego:

Geografia

Mapa fizyczna województwa

Według danych z 1 stycznia 2014 r. powierzchnia województwa wynosiła 19 946,74 km², co stanowi 6,4% powierzchni Polski[2].

Według danych z 31 grudnia 2012 r. w woj. dolnośląskim lasy obejmowały powierzchnię 591,3 tys. ha, co stanowiło 29,6% jego powierzchni. 9,7 tys. ha lasów znajdowało się w obrębie parków narodowych[3].

Położenie administracyjne

Województwo jest położone w południowo-zachodniej Polsce i graniczy z[4]:

oraz z województwami:

  • lubuskim na długości 224,4 km na północnym zachodzie
  • opolskim na długości 193,7 km na wschodzie
  • wielkopolskim na długości 218,4 km na północy

Położenie fizycznogeograficzne

Województwo dolnośląskie obejmuje fragmenty Niziny Środkowoeuropejskiej (makroregiony: Nizina Śląsko-Łużycka, Nizina Południowowielkopolska, Obniżenie Milicko-Głogowskie, Wał Trzebnicki i Nizina Śląska) oraz Masywu Czeskiego (makroregiony: Przedgórze Sudeckie, Pogórze Zachodniosudeckie, Sudety Zachodnie, Sudety Środkowe i Sudety Wschodnie).

Położenie historyczne

Teren województwa obejmuje większą część Dolnego Śląska, ziemię kłodzką oraz skrawek Saksonii (wschodnie Łużyce Górne).

Topografia

Topografia województwa

W wymiarze północ-południe województwo rozciąga się na długości 196 km, to jest około 1°40′. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość województwa wynosi 211 km, co w mierze kątowej daje ok. 3°[5].

Współrzędne geograficzne skrajnych punktów:

Ukształtowanie powierzchni ma charakter nizinny (średnia wysokość 248,4 m n.p.m.) – 74,7% województwa leży poniżej 300 m n.p.m., a 0,5% powyżej 1000 m n.p.m.[6]

Najwyższym punktem jest wierzchołek Śnieżki – 1603 m n.p.m.
Najniższym punktem jest dno doliny Odry w okolicy Dobrzejowic koło Głogowa – 69 m n.p.m.[7]

Stosunki wodne

Sieć rzeczna województwa (kolor żółty – zlewisko M. Bałtyckiego, czerwony – M. Północnego, zielony – M. Czarnego)

Praktycznie w całości terytorium województwa dolnośląskiego położone jest w dorzeczu Odry (98,866% powierzchni województwa) należącej do zlewiska Morza Bałtyckiego. Pozostałe skrawki terytorium leżą w dorzeczu Łaby (1,130%) należącej do zlewiska Morza Północnego i dorzeczu Dunaju (0,004%) należącego do zlewiska Morza Czarnego[8].

Duże rzeki: Odra oraz jej dopływy Barycz, Bóbr z Kwisą, Bystrzyca, Kaczawa, Nysa Kłodzka, Nysa Łużycka, Oława, Ślęza i Widawa.

Największym jeziorem jest Jezioro Kunickie – 0,95 km² wchodzące w skład Pojezierza Legnickiego. Największym sztucznym zbiornikiem wodnym jest Jezioro Mietkowskie utworzone w 1986 roku na Bystrzycy – 9,29 km². W pn.-wsch. części województwa zlokalizowany jest wielki zespół Stawów Milickich – ok. 77 km² m.in. z Janem, Niezgodą, Rudym, Słonecznym Górnym Stawem, Stawem Słupickim Dużym i największym Grabownicą o powierzchni 2,83 km².

Klimat

Średnia roczna temperatura w województwie wynosi 7,7 °C (biorąc pod uwagę wyłącznie część nizinną – do 300 m n.p.m. temperatura ta wzrasta do 8,2 °C). W najzimniejszym miesiącu (styczeń) temperatura średnia wynosi –3,2 °C (w części nizinnej –2,9 °C), a w najcieplejszym (lipiec) osiąga 17,3 °C (17,9 °C). Średnia roczna suma opadu atmosferycznego wynosi 595,2 mm (568,9 mm w części nizinnej). W najsuchszym miesiącu (styczeń) suma opadu wynosi 30,0 mm (28,9 mm), a w najwilgotniejszym (lipiec) osiąga 82,0 mm (79,0 mm). Średni roczny współczynnik suchości wynosi dla całego województwa 0,8, a dla części nizinnej 0,7[9].

Bogactwa naturalne

Skały powierzchniowe

Województwo jest jednym z bardziej zasobnych w surowce mineralne regionów Polski. Tradycje górnictwa sięgają początków XII w. Większość znanych z kraju rodzajów kopalin występuje właśnie tu co związane jest z mozaikową, urozmaiconą budową geologiczną Sudetów i ich przedgórza. Kopaliny województwa dolnośląskiego dzielą się na: energetyczne, metaliczne, chemiczne i skalne.

Złoża kopalin

Kopaliny energetyczne
Małe złoża gazu ziemnego eksploatowane są w regionie GóraŻmigródMilicz, złoża węgla kamiennego znajdujące się w Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym przestano ostatecznie eksploatować w 2000 r., natomiast złoża węgla brunatnego położone są w zach. części województwa, a eksploatuje się je obecnie jedynie w Kopalni Węgla Brunatnego Turów[10].

Kopaliny metaliczne
Z udokumentowanych 14 złóż rud miedzi wydobycie prowadzi się w 6 z nich w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym. Rudy niklu pozyskiwano z okolic Ząbkowic Śląskich i praktycznie są na wyczerpaniu, a ostatnie złoża przestano eksploatować w 1983 r. Złoto w Polsce pozyskiwano wyłącznie z terenu Dolnego Śląska z okolic Złotego Stoku, Lwówka Śląskiego, Złotoryi i Legnicy. Obecnie koncentracje złota mają minimalne znaczenie gospodarcze. Arsen z okolic Złotego Stoku zaprzestano wydobywać w 1960 r. Rudy cyny z Gór Izerskich ze względu na niską jakość rudy nie są obecnie eksploatowane.

Kopaliny chemiczne
Baryty i fluoryty nie są obecnie wydobywane, a ostatnie kopalnie tych minerałów zamknięto w końcu lat 90. XX w. Pokłady gipsów i anhydrytów udokumentowane w okolicach Lwówka Śląskiego i Bolesławca wydobywa się obecnie w dwóch kopalniach. Jedyne udokumentowane złoże halitu znajduje się w Sieroszowicach.

Kopaliny skalne
Obecnie eksploatuje się na potrzeby przemysłu kamieni budowlanych i drogowych magmowe skały plutoniczne (granitoidy, gabra) i wulkaniczne (bazalty, porfiry, melafiry), skały osadowe (piaskowce, szarogłazy, wapienie i dolomity) i skały metamorficzne (gnejsy, amfibolity, serpentynity, marmury). Jedynie w województwie dolnośląskim eksploatuje się bloczne granity, sjenity, gabra, melafiry, amfibolity, serpentynity, hornfelsy i marmury dolomityczne.

Granitoidy wydobywa się w masywie strzegomskim, strzelińskim, karkonoskim i strefie Niemczy. Wystąpienia gabra znajdują się w okolicach Sobótki, Braszowic i Nowej Rudy.

Administracja i polityka

Logo Województwa Dolnośląskiego

Samorząd

Organem uchwałodawczym jest Sejmik Województwa Dolnośląskiego, składający się z 36 radnych[11]. Sejmik wybiera organ wykonawczy województwa, którym jest zarząd województwa, składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem. Siedzibą sejmiku województwa jest Wrocław[12].

Marszałkowie Województwa Dolnośląskiego:

NrMarszałek województwaOkres urzędowania
oddo
1Jan Waszkiewicz (AWS)
01.01.1999
30.12.2001
2Emilian Stańczyszyn (UW)
30.12.2001
31.01.2003
3Henryk Gołębiewski (SLD)
31.01.2003
25.08.2004
4Paweł Wróblewski (PiS)
25.08.2004
07.12.2006
5Andrzej Łoś (PO)
07.12.2006
03.03.2008
6Marek Łapiński (PO)
03.03.2008
01.12.2010
7Rafał Jurkowlaniec (PO)
01.12.2010
12.02.2014
8Cezary Przybylski (PO, BS)
13.02.2014

Administracja rządowa

Budynek Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu

Organem administracji rządowej jest Wojewoda Dolnośląski, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Wrocław[12], gdzie znajduje się Dolnośląski Urząd Wojewódzki we Wrocławiu. Działają także 3 delegatury urzędu w Jeleniej Górze, Legnicy i Wałbrzychu[13][14].

Lp.Rejonizacja delegatur administracji rządowejMiasta i powiaty regiony
1WałbrzychŚwidnica, Kłodzko, Dzierżoniów, Ząbkowice Śląskie.
2LegnicaGłogów, Jawor, Lubin, Polkowice, Złotoryja.
3Jelenia GóraBolesławiec, Kamienna Góra, Lubań, Lwówek Śląski, Zgorzelec.

Rejonizacja delegatur Urzędu Województwa Dolnośląskiego obejmuje dawne tereny województwa:

  1. wałbrzyskiego
  2. legnickiego
  3. jeleniogórskiego.

Wojewodowie Dolnośląscy:

NrWojewodaOkres urzędowaniaPremier
oddo
1Witold Krochmal (-)
04.01.1999
22.10.2001
Jerzy Buzek
2Ryszard Nawrat (SLD-UP)
22.10.2001
21.03.2003
Leszek Miller i Marek Belka
3Stanisław Łopatowski (-)
31.03.2003
21.12.2005
4Krzysztof Grzelczyk (PiS)
21.12.2005
29.11.2007
Kazimierz Marcinkiewicz
Jarosław Kaczyński
5Rafał Jurkowlaniec
29.11.2007
01.12.2010
Donald Tusk
6Aleksander Skorupa
28.12.2010
11.03.2014
7Tomasz Smolarz
12.03.2014
08.12.2015
Donald Tusk i Ewa Kopacz
8Paweł Hreniak
08.12.2015
11.11.2019
Beata Szydło i Mateusz Morawiecki
9Jarosław Obremski
05.12.2019
Mateusz Morawiecki

Podział administracyjny

Województwo dolnośląskie jest podzielone na 26 powiatów oraz 4 miasta na prawach powiatu. Dane dotyczące powiatów według stanu z 30 czerwca 2020 r.[1] Wyróżniono miasta na prawach powiatu.

Mapa powiatów
HerbFlagaPowiatpodregion statystycznyPowierzchnia
(km²)
Liczba ludności
(30 czerwca 2020)
Gęstość zaludnienia
(osób/km²)
Ludność miejska
(%)
POL powiat bolesławiecki COA.svgFlaga powiatu bolesławieckiegobolesławieckijeleniogórski1303,2690,0326948,5
POL powiat dzierżoniowski COA.svgdzierżoniowskiwałbrzyski478,34100,51921081,3
POL powiat głogowski COA.svgPOL powiat głogowski flag.svggłogowskilegnicko-głogowski443,0688,85220176,4
Herb powiatu górowskiegoBrak flagigórowskilegnicko-głogowski738,1134,6984741,4
POL powiat jaworski COA.svgFlaga powiatu jaworskiegojaworskijeleniogórski581,2549,9378656,2
POL Jelenia Góra COA 1.svgPOL Jelenia Góra flag.svgJelenia Górajeleniogórski109,2278,778721100,0
Link=Herb powiatu kamiennogórskiegoFlaga powiatu kamiennogórskiegokamiennogórskijeleniogórski396,1343,05510958,5
POL powiat karkonoski COA.svgkarkonoskijeleniogórski628,2163,38810145,8
POL powiat kłodzki COA.svgFlaga powiatu kłodzkiegokłodzkiwałbrzyski1643,37157,1919664,4
POL Legnica COA.svgPOL Legnica flag.svgLegnicalegnicko-głogowski56,2999,0721760100,0
POL powiat legnicki COA.svgFlaga powiatu legnickiegolegnickilegnicko-głogowski744,6055,2107432,3
POL powiat lubański COA.svgFlaga powiatu lubańskiegolubańskijeleniogórski428,3054,07012663,1
POL powiat lubiński COA.svgFlaga powiatu lubińskiegolubińskilegnicko-głogowski711,99106,10614975,0
POL powiat lwówecki COA.svgFlaga powiatu lwóweckiegolwóweckijeleniogórski709,9445,7706450,7
POL powiat milicki COA.svgFlaga powiatu milickiegomilickiwrocławski715,0136,9135231,5
POL powiat oleśnicki COA.svgPOL powiat oleśnicki flag.svgoleśnickiwrocławski1049,74107,32810258,3
POL powiat oławski COA.svgPOL powiat oławski flag.svgoławskiwrocławski523,7376,83114763,6
POL powiat polkowicki COA.svgPOL powiat polkowicki flag.svgpolkowickilegnicko-głogowski779,9363,0828159,0
POL powiat strzeliński COA.svgFlaga powiatu strzelińskiegostrzelińskiwrocławski622,2743,4567033,5
Herb powiatu średzkiegośredzkiwrocławski703,6855,3567917,8
POL powiat świdnicki (dolnośląski) COA.svgFlaga powiatu świdnickiegoświdnickiwałbrzyski742,89156,55021169,1
POL powiat trzebnicki COA.svgFlaga powiatu trzebnickiegotrzebnickiwrocławski1025,5585,4018337,0
POL Wałbrzych COA.svgFlaga WałbrzychaWałbrzychwałbrzyski84,70110,6031306100,0
POL powiat wałbrzyski COA.svgPOL powiat wałbrzyski flag.svgwałbrzyskiwałbrzyski430,2255,41412965,6
Herb powiatu wołowskiegoFlaga powiatu wołowskiegowołowskiwrocławski675,0046,7256952,9
Herb wroclaw.svgPOL Wrocław flag.svgWrocławwrocławski293,00643,7822197100,0
POL powiat wrocławski COA.svgFlaga powiatu wrocławskiegowrocławskiwrocławski1116,15153,87613815,2
POL powiat ząbkowicki COA.svgFlaga powiatu ząbkowickiegoząbkowickiwałbrzyski801,7564,4868044,9
Herb powiatu zgorzeleckiegoFlaga powiatu zgorzeleckiegozgorzeleckijeleniogórski838,1188,77010668,4
POL powiat złotoryjski COA.svgFlaga powiatu złotoryjskiegozłotoryjskijeleniogórski575,4543,2747549,7

Podregiony statystyczne

Województwo dolnośląskie składa się z 4 podregionów statystycznych (GUS)[15] – zgodnych ze standardem NUTS Unii Europejskiej:

Urbanizacja

Miasta województwa dolnośląskiego w granicach administracyjnych
Rynek w Wałbrzychu
Rynek w Legnicy

Największymi miastami są: Wrocław, Wałbrzych, Legnica i Jelenia Góra.

W województwie dolnośląskim są 92 miasta, w tym 4 miasta na prawach powiatu.

Herb wroclaw.svg Wrocław (miasto na prawach powiatu)

POL Wałbrzych COA.svg Wałbrzych (miasto na prawach powiatu)

POL Legnica COA.svg Legnica (miasto na prawach powiatu)

POL Jelenia Góra COA 1.svg Jelenia Góra (miasto na prawach powiatu)

POL Bardo COA.svg Bardo

POL Bielawa COA.svg Bielawa

POL Bierutów COA.svg Bierutów

POL Bogatynia COA.svg Bogatynia

POL Boguszów-Gorce COA.svg Boguszów-Gorce

POL Bolesławiec COA 1.svg Bolesławiec

POL Bolków COA.svg Bolków

POL Brzeg Dolny COA.svg Brzeg Dolny

POL Bystrzyca Kłodzka alt COA.svg Bystrzyca Kłodzka

POL Chocianów COA.svg Chocianów

POL Chojnów COA.svg Chojnów

POL Duszniki-Zdrój COA.svg Duszniki-Zdrój

POL Dzierżoniów COA.svg Dzierżoniów

POL Gryfów Śląski COA.svg Gryfów Śląski

POL Góra COA.svg Góra

POL Głogów COA.svg Głogów

POL Głuszyca COA.svg Głuszyca

POL Jawor COA.svg Jawor

POL Jaworzyna Śląska alt COA.svg Jaworzyna Śląska

POL Jedlina-Zdrój COA new.svg Jedlina-Zdrój

POL Jelcz-Laskowice COA.svg Jelcz-Laskowice

POL Kamieniec Ząbkowicki COA.svg Kamieniec Ząbkowicki

Herb Biskupa.png Kamienna Góra

POL Karpacz COA.svg Karpacz

POL Kąty Wrocławskie COA.svg Kąty Wrocławskie

POL Kowary COA.svg Kowary

POL Kudowa-Zdrój COA.svg Kudowa-Zdrój

POL Kłodzko COA 1.svg Kłodzko

POL Leśna COA.svg Leśna

POL Lubawka COA.svg Lubawka

POL Lubań COA.svg Lubań

POL Lubin COA.svg Lubin

POL Lubomierz COA.svg Lubomierz

POL Lwówek Śląski COA.svg Lwówek Śląski

POL Lądek-Zdrój COA.svg Lądek-Zdrój

POL Mieroszów COA.svg Mieroszów

POL Milicz COA.svg Milicz

POL Mirsk COA.svg Mirsk

POL Międzybórz COA.svg Międzybórz

POL Międzylesie COA.svg Międzylesie

POL Niemcza COA.svg Niemcza

POL Nowa Ruda COA.svg Nowa Ruda

POL Nowogrodziec COA.svg Nowogrodziec

POL Oborniki Śląskie COA.svg Oborniki Śląskie

Arms Olesnica.png Oleśnica

POL Olszyna COA.svg Olszyna

POL Oława COA.svg Oława

POL Piechowice COA.svg Piechowice

POL Pieszyce COA.svg Pieszyce

POL Pieńsk COA.svg Pieńsk

POL Piława Górna COA new.svg Piława Górna

POL Polanica-Zdrój COA.svg Polanica-Zdrój

POL Polkowice COA 2022.svg Polkowice

POL Prochowice COA.svg Prochowice

POL Prusice COA alt.svg Prusice

POL Przemków COA.svg Przemków

POL Radków COA.svg Radków

POL Siechnice COA.svg Siechnice

POL gmina Sobotka COA.svg Sobótka

POL Stronie Śląskie COA.svg Stronie Śląskie

POL Strzegom COA.svg Strzegom

POL Strzelin COA.svg Strzelin

POL Syców COA.svg Syców

POL Szczawno-Zdrój COA.svg Szczawno-Zdrój

POL Szczytna COA.svg Szczytna

POL Szklarska Poręba COA.svg Szklarska Poręba

POL Ścinawa COA.svg Ścinawa

POL Środa Śląska COA.svg Środa Śląska

POL Świdnica COA.svg Świdnica

POL Świebodzice COA.svg Świebodzice

POL Świeradów-Zdrój COA.svg Świeradów-Zdrój

POL Świerzawa COA.svg Świerzawa

POL Trzebnica COA.svg Trzebnica

POL Twardogóra COA.svg Twardogóra

POL Wiązów COA.svg Wiązów

POL Wleń COA.svg Wleń

POL Wojcieszów COA.svg Wojcieszów

POL Wołów COA.svg Wołów

POL Wąsosz COA.svg Wąsosz

POL Węgliniec COA.svg Węgliniec

POL Zawidów COA.svg Zawidów

POL Zgorzelec COA.svg Zgorzelec

POL Ziębice COA.svg Ziębice

POL Ząbkowice Śląskie COA.svg Ząbkowice Śląskie

POL Złotoryja COA 1.svg Złotoryja

POL Złoty Stok COA.svg Złoty Stok

POL Żarów COA.svg Żarów

POL Żmigród COA.svg Żmigród

Demografia

Dane z 30 czerwca 2020 r.:[1]

OpisOgółemKobietyMężczyźni
jednostkaosób%osób%osób%
populacja2 898 5251001 504 972521 393 55348
powierzchnia19 946,74 km²
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
1467571
  • Piramida wieku mieszkańców W. dolnośląskiego w 2014 roku[16].


Piramida wieku Dolnoslaskie.png

Religia

Na terenie województwa działalność prowadzą: Kościół Rzymskokatolicki, Kościół Greckokatolicki w Polsce, Kościół Polskokatolicki, Polski Narodowy Katolicki Kościół w RP, Katolicki Kościół Narodowy w Polsce, Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Kościół Ewangelicko-Augsburski, Kościół Chrześcijan Baptystów, Kościół Zielonoświątkowy, Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa, Kościół Wolnych Chrześcijan, Kościół Ewangelicznych Chrześcijan, Kościół Ewangelicko-Metodystyczny, Kościół Ewangelicko-Reformowany, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, Kościół Chrystusowy, Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej, Kościół Boży w Chrystusie, Kościół Nowoapostolski, Świadkowie Jehowy, Świecki Ruch Misyjny „Epifania”, Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu, Związek Buddyjski Tradycji Karma Kamtzang, Drukpa Kagyu, Związek Buddyjski Khordong, Patrul Rinpocze, Szkoła Zen Kwan Um w Polsce, Taego, Misja Buddyjska, Sōtō, Stowarzyszenie Buddyjskie Kanzeon Sangha, Związek Buddystów Zen „Bodhidharma”, Związek Garuda w Polsce, Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich, Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny, Muzułmański Związek Religijny, Liga Muzułmańska w RP i Karaimski Związek Religijny.

Gospodarka

W 2012 r. produkt krajowy brutto woj. dolnośląskiego wynosił 138,3 mld zł, co stanowiło 8,2% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 47,4 tys. zł (113,1% średniej krajowej), co plasowało dolnośląskie na 2. miejscu względem innych województw[17]. Według Eurostat w 2009 r. PKB na 1 mieszkańca woj. dolnośląskiego, według zestandaryzowanego parytetu siły nabywczej, wynosiło 61,9% średniego PKB w Unii Europejskiej[18], natomiast PKB województwa bez uwzględnienia siły nabywczej stanowiło w 2009 r. 37,9% średniego PKB Unii (8900 euro na mieszkańca wobec średniej w Unii 23500 euro)[19].

W 2010 r. produkcja sprzedana przemysłu w woj. dolnośląskim wynosiła 89,3 mld zł, co stanowiło 9,1% produkcji przemysłu Polski. Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w dolnośląskim wynosiła 13,0 mld zł, co stanowiło 8,1% tej sprzedaży Polski[20].

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. dolnośląskiego w 3. kwartale 2011 r. wynosiło 3584,44 zł brutto, co lokowało je na 4. miejscu względem wszystkich województw[21].

W końcu wześnia 2019 roku liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 56,1 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 4,6% do aktywnych zawodowo[22], w końcu stycznia 2014 stopa bezrobocia wynosiła 13,8%, w końcu października 2014 – 10,6%[23], a w październiku 2017 – 6,1%[24].

Według danych z 2011 r. 4,7% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. dolnośląskiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji)[25].

Na terenie województwa działają cztery specjalne strefy ekonomiczne: Kamiennogórska, Legnicka, Tarnobrzeska, Wałbrzyska.

W Bogatyni znajduje się Kopalnia Węgla Brunatnego „Turów” oraz Elektrownia Turów.

W Wierzchowicach znajduje się największy w Polsce podziemny magazyn gazu.

W województwie działa 35 browarów: Spiż, Stu Mostów, Profesja, Genius Loci, Pol A Czech, Złoty Pies, Prost, Solipiwko, Warsztat Piwowarski, Baba Jaga, wBrew, Wielka Wyspa we Wrocławiu, Caminus w Kątach Wrocławskich, Widawa w Chrząstawie Małej, Sancti Lucas w Siechnicach, Cześć Brat w Jelczu-Laskowicach, Cztery Ściany w Trzebnicy, Lwówek w Lwówku Śląskim, Zielone Wzgórze w Sulistrowiczkach, Browarnia w Sobótce-Górce, Wieżyca w Sobótce, Jamrozowa Polana w Dusznikach-Zdroju, Jedlinka w Jedlinie-Zdroju, Probus w Oławie, Miedzianka w Miedziance, Rebelia w Ząbkowicach Śląskich, Roch w Nowych Rochowicach, Craft Browar Świdnica w Świdnicy, Hoppy Lab w Żarowie, Browar Kamienica w Kamienicy, Staromiejski Piwowar w Legnicy, Browar Rzemieślniczy Sowie w Bielawie, Dolina BoBru we Wleniu, Wagabunda w Niechlowie, Browar Milicz w Miliczu.

We Wrocławiu znajduje się wytwórnia napojów alkoholowych – Akwawit-Polmos Wrocław.

W województwie dolnośląskim znajduje się największa w Polsce ilość upraw kukurydzy. Uprawia się także zboża, głównie pszenicę, jęczmień oraz pszenżyto, a także chmiel, rzepak, rzepik, jabłka, porzeczki, truskawki i tytoń. Na terenie województwa znajduje się 9 winnic.

Na liście produktów tradycyjnych znajdują się 44 produkty z województwa dolnośląskiego[26].

Transport

Transport drogowy

Autostrada A4 z wiaduktu zjazdu w Pietrzykowicach koło Kątów Wrocławskich w kierunku zachodnim
DK5 zjazd do Przedwojowa
Drogi krajowe w województwie dolnośląskim[27][28]
DrogaTrasaObecna długość w województwie [km]Uwagi
3E65 ŚwinoujścieSzczecinGorzów WielkopolskiZielona GóraLubinLegnicaBolkówJelenia GóraJakuszyce – granica państwa z Czechami Czechy169
S3E65 ŚwinoujścieGoleniówSzczecin A6 (węzeł „Rzęśnica”) – ... – A6 (Szczecin) – Gorzów WielkopolskiZielona GóraA4 (Legnica) – BolkówLubawka – granica państwa z Czechami Czechy103odcinek Bolków – granica państwa w budowie
A4E40 granica państwa z Niemcami NiemcyJędrzychowiceKrzyżowaLegnicaWrocławOpoleGliwiceKatowiceKrakówTarnówRzeszówKorczowa – granica państwa z Ukrainą Ukraina194
51 (Nowe Marzy) – ŚwiecieBydgoszczGnieznoPoznań (węzeł „Poznań Wschód” – węzeł „Poznań Komorniki”) – LesznoWrocławKostomłotyDobromierzBolkówKamienna GóraLubawka – granica państwa z Czechami Czechy175
S5S7 (Ostróda) – A1 (Nowe Marzy) – BydgoszczPoznańLesznoA8 (Wrocław) – ... – S8 (Sobótka) – ŚwidnicaS3 (Bolków)48istnieje odcinek od granicy woj. wielkopolskiego i dolnośląskiego do Wrocławia
8E67 granica państwa z Czechami CzechyKudowa-ZdrójKłodzkoZąbkowice ŚląskieWrocławOleśnicaSycówKępnoZłoczewSieradz1 (węzeł „Łódź Południe”) – Piotrków TrybunalskiRawa MazowieckaWarszawaRadzyminWyszkówOstrów MazowieckaZambrówBiałystokKorycinAugustówRaczkiSuwałkiBudzisko – granica państwa z Litwą Litwa115
A8E67 autostradowa obwodnica Wrocławia na odcinku A4Psie Pole22cała w obrębie województwa
S8E67 KłodzkoKobierzyceA8 (Wrocław) – ... – Wrocław (Psie Pole) – KępnoSieradzA1 (Łódź) – ... – A1 (Piotrków Trybunalski) – Rawa MazowieckaS2 (Opacz) – ... – S2 (Konotopa) – WarszawaOstrów MazowieckaZambrówS19 (Choroszcz)57
12granica państwa z Niemcami NiemcyŁęknicaŻaryŻagańSzprotawa – Przemków – Radwanice – S3 (węzeł „Głogów Zachód") – GłogówSzlichtyngowaWschowaLesznoGostyńJarocinPleszewKaliszBłaszkiSieradzŁaskRzgówPiotrków TrybunalskiSulejówOpoczno – Przysucha – RadomZwoleńPuławy – Kurów – Lublin – Piaski – ChełmDorohusk – granica państwa z Ukrainą Ukraina48
15TrzebnicaMiliczKrotoszynJarocinMiąskowoMiłosławWrześniaGnieznoTrzemesznoWylatowoStrzelnoInowrocławToruńBrodnica – Lubawa – Ostróda49
18E36 granica państwa z Niemcami NiemcyOlszynaGolniceKrzyżowa21
A18E36 granica państwa z Niemcami NiemcyOlszynaA45południowa jezdnia w budowie
25BoboliceBiały BórCzłuchówSępólno Krajeńskie – Koronowo – BydgoszczInowrocławStrzelnoŚlesinKoninKaliszOstrów Wielkopolski – Antonin – Oleśnica28
304 (węzeł „Zgorzelec”) – LubańGryfów ŚląskiPasiecznikJelenia Góra67cała w obrębie województwa
33KłodzkoMiędzylesieBoboszów – granica państwa z Czechami Czechy45cała w obrębie województwa
34ŚwiebodziceDobromierz9cała w obrębie województwa
35granica państwa z Czechami CzechyGolińskMieroszówWałbrzychŚwiebodziceŚwidnica4 (węzeł „Bielany Wrocławskie”)91cała w obrębie województwa
36ProchowiceLubinŚcinawa – Wińsko – Załęcze – RawiczKrotoszynOstrów Wielkopolski70
39ŁagiewnikiStrzelin – Biedrzychów – Owczary – BrzegNamysłówKępno41
46KłodzkoNysa – Pakosławice – Jaczowice – Niemodlin – Karczów – OpoleLubliniec – Blachownia – Częstochowa – Janów – Szczekociny21
944 (węzeł „Zgorzelec”) – BolesławiecKrzywaChojnówLegnicaProchowiceWrocławBrzegOpoleStrzelce OpolskieToszekPyskowiceBytomBędzinSosnowiecDąbrowa GórniczaOlkusz7 (węzeł „Modlniczka”) – ... – 4 (węzeł „Kraków Wieliczka”) – TarnówRzeszów – Jarosław – Radymno – droga 1698R214

Transport kolejowy

Tunel pod Małym Wołowcem, widok od strony Jedliny Zdroju
Wiadukt kolejowy w Ludwikowicach Kłodzkich

Największą stacją pasażerską jest Wrocław Główny, stanowiący punkt Wrocławskiego węzła kolejowego.

Na trasach kolejowych w Sudetach znajdują się obiekty inżynieryjne, np. Tunel pod Małym Wołowcem, Tunel pod Sajdakiem, Tunel w Świerkach, Czarny Most w Nowej Rudzie, wiadukt w Ludwikowicach Kłodzkich, wiadukt kolejowy w Lewinie Kłodzkim.

W 2017 roku statystyczny mieszkaniec województwa dolnośląskiego jechał 8,6 raza pociągiem[29].

Linie kolejowe (normalnotorowe) czynne

Uwaga: długość linii i lata budowy podane kursywą dotyczą wyłącznie odcinka w granicach województwa dolnośląskiego

Koleje wąskotorowe (nieczynne)

Dawna stacja kolei wąskotorowej w północnej części Wrocławia
  • ZittauBogatynia Wąskotorowa – Heřmanicé 15,8 km; 750 mm; 1 tor; bud. 1884; rozebrana 2004
  • PrzedkowiceMilicz Wąskotorowa – Sulmierzyce 23,1 km; 750 mm; 1 tor; bud. 1894; rozebrana 2004
  • Żmigród Wąskotorowa – Przedkowice 7,5 km; 750 mm; 1 tor; bud. 1894; rozebrana 2004
  • Trzebnica Gaj – Przedkowice 18,6 km; 750 mm; 1 tor; bud. 1895; rozebrana 2004
  • Wrocław Wąskotorowy – Trzebnica Gaj 26,0 km; 750 mm; 1 tor; bud. 1898; rozebrana 1970
  • Kamieniec ZąbkowickiByczeńZłoty Stok 11,8 km; 1000 mm; 1 tor; bud. 1900; normalnotorowa od 1911
  • Bogatynia Wąskotorowa – Turoszów Wąskotorowa 6,0 km; 750 mm; 1 tor; bud. 1910; rozebrana 2004

Tabor kolejowy

SA135 w barwach Kolei Dolnośląskich na dworcu Wrocław Główny

Województwo dolnośląskie wraz z samorządową spółką Koleje Dolnośląskie jest właścicielem 57 pojazdów zakupionych przez Urząd Marszałkowski oraz Koleje Dolnośląskie.

SeriaTypNumeryLiczbaProducentUżytkownikŹródło
EN575B/6B1703Pafawag1PafawagUMKoleje Dolnośląskie[30]
EN57AL5B/6B1501, 1542, 19383UMKoleje Dolnośląskie[31]
EN57AKD5B/6B19371PafawagUMKoleje Dolnośląskie[31]
31WE001 ÷ 005, 020 ÷ 02410NewagKoleje Dolnośląskie
36WEa011 ÷ 0166NewagKoleje Dolnośląskie
45WE019 ÷ 02911NewagKoleje Dolnośląskie
36WEh012 ÷ 0143 z 6NewagKoleje Dolnośląskie[32][33]
SA109212M003 ÷ 0042KolzamUMKoleje Dolnośląskie[34][35]
SA106214M0111PesaUMKoleje Dolnośląskie[34][35]
SA135214Mb001 ÷ 0039PesaUMKoleje Dolnośląskie[34][35]
004 ÷ 009ZNTK „Mińsk Mazowiecki”[34][35]
SA132218Ma0021PesaUMKoleje Dolnośląskie[34][35]
SA134218Md003 ÷ 0078PesaUMKoleje Dolnośląskie[34][35]
023ZNTK „Mińsk Mazowiecki”UMPKP SKM Trójmiasto[36]
024 ÷ 025UMKoleje Dolnośląskie[34][35]
SA139223M011 ÷ 0144PesaKoleje Dolnośląskie[37]

Transport lotniczy

Hala strefy ogólnodostępnej w terminalu T2 Portu Lotniczego Wrocław

Głównym i największym lotniskiem województwa jest międzynarodowy Port Lotniczy Wrocław z pasem 2500/45 m i ILS II.

Poza tym w województwie znajduje się kilka małych lotnisk i lądowisk należących do aeroklubów:

Telekomunikacja

Strefa numeracyjna; numer kierunkowy[38].

Bezpieczeństwo publiczne

W województwie dolnośląskim działa centrum powiadamiania ratunkowego, które znajduje się we Wrocławiu i które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999[39].

Flora i fauna

Flora

Cis Henrykowski – najstarsze drzewo w Polsce

Bogata szata roślinna obejmuje swym zasięgiem zarówno niżowe typy środowisk jak grądy, bory sosnowe, acydofilne dąbrowy, jak i górskie i podgórskie zbiorowiska roślinne (murawy kserotermiczne, łąki halne, ciepłolubne buczyny storczykowe, jaworzyny). Na terenie województwa występuje szereg roślin, mających tu jedyne stanowiska w kraju. Są to: dzwonek brodaty, tojad sudecki, skalnica bazaltowa, dzwonek karkonoski, gnidosz sudecki, przytulia sudecka, zanokcica ciemna, zanokcica serpentynowa, zanokcica klinowata, koleantus delikatny, zmienka górska, turzyca patagońska, cyklamen purpurowy, mieczyk błotny. Oprócz tego, szereg gatunków ma w województwie swoje centrum występowania w kraju. Są to: szafirek miękkolistny, śnieżyca wiosenna, przytulia stepowa, lindernia mułowa, kruszczyk Muellera, kruszczyk połabski, kruszczyk siny, śniedek cienkolistny, zdrojek błyszczący, kukułka bzowa i zaraza bladokwiatowa[40][41]

Paprotniki

Widłaki:
widłakowcewroniec widlasty, widłaczek torfowy, widłak goździsty, widłak jałowcowaty, widlicz alpejski, widlicz spłaszczony, widlicz Isslera, widlicz Zeillera, widlicz cyprysowy
widliczkowcewidliczka ostrozębna
poryblinyporyblin jeziorny.

Skrzypy:
skrzypowceskrzyp olbrzymi, skrzyp leśny, skrzyp łąkowy, skrzyp polny, skrzyp bagienny, skrzyp błotny, skrzyp gałęzisty, skrzyp zimowy, skrzyp pstry, skrzyp pośredni.

Paprocie:
nasięźrzałowcenasięźrzał pospolity, podejźrzon rutolistny, podejźrzon księżycowy, podejźrzon marunowy
długoszowcedługosz królewski
rozpłochowatewłosocień delikatny
paprotkowcezmienka górska; orlica pospolita; zaproć górska, zachylnik błotny, zachyłka oszczepowata; zanokcica północna, zanokcica skalna, zanokcica zielona, zanokcica serpentynowa, zanokcica murowa, zanokcica klinowata, zanokcica ciemna, zanokcica kończysta, zanokcica niemiecka, zanokcica języcznik; wietlica samicza, wietlica alpejska, paprotnica krucha, paprotnica sudecka, rozrzutka alpejska, rozrzutka brunatna, pióropusznik strusi; paprotnik ostry, paprotnik kolczysty, paprotnik Brauna, nerecznica grzebieniasta, nerecznica samcza, nerecznica krótkoostna, nerecznica pośrednia, nerecznica górska, nerecznica szerokolistna, cienistka trójkątna, cienistka Roberta; podrzeń żebrowiec; paprotka zwyczajna, paprotka przejściowa, paprotka Mantona
salwiniowcesalwinia pływająca; azolla karolińskai, azolla paprotkowai.

Nasienne

Iglaste:
sosnowcejodła pospolita, daglezja zielonai, świerk pospolity, modrzew japońskii, modrzew europejskii, sosna Banksai, sosna wejmutkai, sosna czarnai, sosna zwyczajna, sosna błotna, kosodrzewina; cyprysik groszkowyi, cyprysik Lawsonai, żywotnik zachodnii, jałowiec pospolity
cisowcecis pospolity.

Okrytonasienne:
grzybieniowcegrzybienie białe, grzybienie północne, grążel żółty
pieprzowcekopytnik pospolity, kokornak powojnikowy
rogatkowcerogatek sztywny, rogatek krótkoszyjkowy
jaskrowcemak piaskowy, mak wątpliwy, mak polny, mak lekarskii, kokorycz pusta, kokorycz wątła, kokorycz drobna, kokorycz pełna, dymnica pospolita, dymnica różowa, dymnica drobnokwiatowa; berberys pospolity, mahonia pospolitai; ciemiernik białyi, ciemiernik zielonyi, rannik zimowyi, czarnuszka damasceńskai, czarnuszka polnai, czarnuszka siewnai, pełnik europejski, zdrojówka rutewkowata, czerniec gronkowy, knieć błotna, tojad pstry, ostróżeczka polnai, ostróżeczka ogrodowai, ostróżeczka wschodniai†, zawilec koronowyi, zawilec wielkokwiatowy, zawilec gajowy, zawilec żółty, przylaszczka pospolita, sasanka otwarta, sasanka wiosenna, sasanka łąkowa, sasanka zwyczajna, powojnik prosty, powojnik pnącyi, miłek szkarłatnyi, miłek letnii, miłek jesiennyi, włosienicznik wodny, włosienicznik tarczowaty, włosienicznik pędzelkowaty, włosienicznik krążkolistny, włosienicznik skąpopręcikowy, włosienicznik rzeczny, ziarnopłon wiosenny, jaskier wielki, jaskier płomiennik, jaskier bulwkowy, jaskier jadowity, jaskier polnyi, jaskier rozłogowy, jaskier sardyński, jaskier wielokwiatowy, jaskier gajowy, jaskier kaszubski, jaskier różnolistny, jaskier kosmaty, jaskier ostry, mysiurek drobny, orlik pospolity, rutewka orlikolistna, rutewka mniejsza, rutewka wąskolistna, rutewka żółta
skalnicowcegrubosz wodny, rojownik pospolity, rozchodnik alpejski, rozchodnik białyi, rozchodnik kaukaskii, rozchodnik ostry, rozchodnik owłosiony, rozchodnik ościsty, rozchodnik sześciorzędowy, rozchodnik wielki, różeniec górski; wywłócznik kłosowy, wywłócznik okółkowy; porzeczka agresti, porzeczka alpejska, porzeczka czarna, porzeczka zwyczajnai, porzeczka dzika, porzeczka skalna; tawułka Dawidai, śledziennica naprzeciwlistna, śledziennica skrętolistna, skalnica darniowa, skalnica mchowata, skalnica naprzeciwlistna, skalnica śnieżna, skalnica trójpalczasta, skalnica ziarenkowata, skalnica zwodnicza
winoroślowcewinobluszcz zaroślowyi, winorośl właściwai
dławiszowcetrzmielina brodawkowata, trzmielina pospolita, dziewięciornik błotny

Fauna

Bezkręgowce

Zanclognatha zelleralis

Przez teren województwa przechodzą granice zasięgów wielu gatunków, i tak: północne, izolowane populacje tworzą pająk Chiracanthium elegans, świdrzyk łamliwy, wij Glomeris guttata, obrostka murówka – prawdopodobnie wymarła, pomrowiec nakrapiany i modraszek dafnid. Południowe populacje tworzą gatunki arktyczne, m.in. poczwarówka północna – prawdopodobnie wymarła i muchówka Rhamphomya caudata. Z reliktów glacjalnych należy wymienić motyla Ectoedemia woolhopiella spotykanego w Karkonoszach i Górach Izerskich. Z gatunków karpackich, osiągających w Sudetach Wschodnich zachodnie granice swoich zasięgów należą, m.in. 8 gatunków ślimaków, np. pomrów błękitny i ślimak Lubomirskiego, czy biegacz Pterostichus negligens. Z bezkręgowców wapniolubnych wymienić należy równonoga skuliczka gładkiego Cylisticus convexus, piramidkę naskalną znalezioną na Miłku i świdrzyka ozdobnego z kamieniołomów w okolicach Żelazna. Do gatunków, znanych jedynie z pojedynczych stanowisk należą m.in. motyle Zanclognatha zelleralis i Aplota kadeniella z Ostrzycy, ryjkowce Ceutorhynchus niyazzi spod Głogowa i Ceutorhynchus leprieuri z Wrocławia i Masywu Śnieżnika, chrząszcz Anommatus pannonicus z Wrocławia oraz prapierścienica jaskiniowa z Jaskini Radochowskiej. Stwierdzono także nieliczne endemity jak owad bezskrzydły Onychiurus paxi z Gór Bystrzyckich, skąposzczet Trichodrilus spelaeus i obunóg Crangonyx paxi znane jedynie spod Kletna oraz skoczogonek Oncopodura reyersdorfensis stwierdzony jedynie w Jaskini Radochowskiej. Warto również wspomnieć o gatunkach o ograniczonym zasięgu w Polsce, które na terenie województwa wymarły – perłoródka rzeczna czy niepylak apollo[42].

Kręgowce

Kręgowce województwa dolnośląskiego są bogato reprezentowane. Występuje tu 77 gatunków ssaków (w tym 21 gatunków nietoperzy), 360 gatunków ptaków (z czego 200 gatunków tu gniazduje, a 29 gatunków ptaków występujących w województwie to gatunki zagrożone wyginięciem wpisane do polskiej Czerwonej Księgi), 9 gatunków gadów, 15 gatunków płazów i 52 gatunki ryb (w tym 11 introdukowanych)[42][43].
gatunek: † – wymarły, r – reintrodukowany, i – introdukowany, zawleczony, kursywą oznaczono gatunki nierozradzające się (w tym ptaki nielęgowe), małą czcionką gatunki rzadko, nieregularnie zalatujące/zachodzące

Ssaki:
owadożernejeż wschodni, jeż zachodni; kret europejski; zębiełek karliczek, rzęsorek mniejszy, rzęsorek rzeczek, ryjówka aksamitna, ryjówka górska, ryjówka malutka
nietoperzepodkowiec mały; mopek zachodni, mroczek pozłocisty, mroczek późny, nocek Alkatoe, nocek Bechsteina, nocek Brandta, nocek duży, nocek łydkowłosy, nocek Natterera, nocek orzęsiony, nocek rudy, nocek wąsatek, borowiaczek, borowiec wielki, karlik drobny, karlik malutki, karlik większy, gacek brunatny, gacek szary, mroczak posrebrzany
gryzoniewiewiórka pospolita, suseł moręgowanyr; smużka leśna; bóbr europejskir; chomik europejski; nutriai; karczownik ziemnowodny, karczownik górski (karczownik mniejszy), nornica ruda, nornik bury, nornik północny, nornik zwyczajny, darniówka pospolita, piżmaki; koszatka leśna, popielica szara, orzesznica leszczynowa; mysz polna, mysz leśna, mysz zielna, mysz zaroślowa, badylarka pospolita, mysz domowai, szczur śniadyi, szczur wędrownyi
zajęczakikrólik europejskii, zając szarak
drapieżnewilk szary, jenot azjatyckii, lis rudy; niedźwiedź brunatny; wydra europejska, kuna domowa, kuna leśna, borsuk europejski, łasica pospolita, gronostaj europejski, norka europejska, norka amerykańskai, tchórz zwyczajny; szop praczi; ryś euroazjatyckir, żbik
parzystokopytnemufloni, kozica północnai; dzik; łoś euroazjatycki, sarna europejska, jeleń szlachetny, danieli.

Ptaki:
nurynur rdzawoszyi, nur czarnoszyi, nur lodowiec
perkozyperkozek zwyczajny, perkoz dwuczuby, perkoz rdzawoszyi, perkoz rogaty, perkoz zausznik
rurkonosenawałnik burzowy, nawałnik duży
pelikanowepelikan różowy, pelikan kędzierzawy; bąk zwyczajny, bączek zwyczajny, ślepowron zwyczajny, czapla modronosa, czapla złotawa, czapla nadobna, czapla biała, czapla siwa, czapla purpurowa; ibis kasztanowaty, warzęcha zwyczajna; kormoran zwyczajny, kormoran mały; bocian czarny, bocian biały
flamingoweflaming różowy
blaszkodziobełabędź niemy, łabędź czarnodzioby, łabędź krzykliwy, gęś zbożowa, gęś krótkodzioba, gęś białoczelna, gęś mała, gęgawa, śnieżyca mała, bernikla kanadyjskai, bernikla białolica, bernikla obrożna, bernikla rdzawoszyja, kazarka egipskai, kazarka rdzawa, ohar, mandarynkai, świstun zwyczajny, krakwa, cyraneczka zwyczajna, cyraneczka karolińska, krzyżówka, rożeniec zwyczajny, cyranka zwyczajna, płaskonos zwyczajny, hełmiatka zwyczajna, głowienka zwyczajna, czerniczka, podgorzałka zwyczajna, czernica, ogorzałka zwyczajna, edredon zwyczajny, lodówka, markaczka zwyczajna, uhla zwyczajna, gągoł, bielaczek, szlachar, nurogęś, sterniczka zwyczajna, sterniczka jamajskai
szponiastetrzmielojad zwyczajny, kania czarna, kania ruda, bielik zwyczajny, ścierwnik, sęp płowy, sęp kasztanowaty, gadożer zwyczajny, błotniak stawowy, błotniak zbożowy, błotniak stepowy, błotniak łąkowy, jastrząb zwyczajny, krogulec zwyczajny, myszołów zwyczajny, kurhannik, myszołów włochaty, orlik krzykliwy, orlik grubodzioby, orzeł cesarski, orzeł przedni, orzełek włochaty; rybołów zwyczajny
sokołowepustułka zwyczajna, kobczyk zwyczajny, drzemlik, kobuz, sokół skalny, raróg zwyczajny, białozór, sokół wędrowny
grzebiącejarząbek zwyczajny, cietrzew zwyczajny, głuszec zwyczajnyr, kuropatwa zwyczajna, przepiórka zwyczajna, bażant zwyczajnyi
żurawiowewodnik zwyczajny, kropiatka, zielonka, derkacz zwyczajny, kokoszka zwyczajna, łyska zwyczajna; żuraw zwyczajny, żuraw stepowy
dropiestrepet, hubara arabska, drop zwyczajny
siewkoweostrygojad zwyczajny; szczudłak zwyczajny, szablodziób zwyczajny; kulon zwyczajny; żwirowiec łąkowy, żwirowiec stepowy; sieweczka rzeczna, sieweczka obrożna, mornel, siewka złota, siewnica, czajka towarzyska, czajka zwyczajna; biegus rdzawy, piaskowiec, biegus malutki, biegus mały, biegus długoskrzydły, biegus arktyczny, biegus krzywodzioby, biegus morski, biegus zmienny, biegus płaskodzioby, biegus płowy, batalion, bekasik, bekas kszyk, bekas dubelt, szlamiec długodzioby, słonka zwyczajna, rycyk, szlamnik zwyczajny, kulik mniejszy, kulik cienkodzioby, kulik wielki, brodziec śniady, krwawodziób, brodziec pławny, kwokacz, brodziec piegowaty, samotnik, łęczak, terekia, brodziec piskliwy, brodziec plamisty, kamusznik zwyczajny, płatkonóg szydłodzioby, płatkonóg płaskodzioby; wydrzyk tęposterny, wydrzyk ostrosterny, wydrzyk długosterny, wydrzyk wielki; mewa orlica, mewa czarnogłowa, mewa mała, mewa obrożna, mewa śmieszka, mewa delawarska, mewa siwa, mewa żółtonoga, mewa srebrzysta, mewa białogłowa, mewa romańska, mewa blada, mewa siodłata, mewa trójpalczasta, rybitwa krótkodzioba, rybitwa wielkodzioba, rybitwa czubata, rybitwa różowa, rybitwa rzeczna, rybitwa popielata, rybitwa białoczelna, rybitwa białowąsa, rybitwa czarna, rybitwa białoskrzydła
stepówkipustynnik zwyczajny
gołębiowegołąb skalnyi, siniak, grzywacz, sierpówka, turkawka zwyczajna
kukułkowekukułka czubata, kukułka zwyczajna
sowypłomykówka zwyczajna; syczek zwyczajny, puchacz zwyczajny, puchacz śnieżny, sowa jarzębata, sóweczka zwyczajna, pójdźka zwyczajna, puszczyk zwyczajny, puszczyk uralski, uszatka zwyczajna, uszatka błotna, włochatka zwyczajna
lelkowelelek zwyczajny; jerzyk zwyczajny
kraskowezimorodek zwyczajny; żołna zwyczajna; kraska zwyczajna
dzioborożcowedudek
dzięciołowekrętogłów zwyczajny, dzięcioł zielonosiwy, dzięcioł zielony, dzięcioł czarny, dzięcioł duży, dzięcioł białoszyi, dzięcioł średni, dzięcioł białogrzbiety, dzięciołek, dzięcioł trójpalczasty
wróblowekalandra szara, skowrończyk krótkopalcowy, dzierlatka zwyczajna, lerka, skowronek zwyczajny, górniczek zwyczajny; brzegówka zwyczajna, dymówka, oknówka zwyczajna; świergotek polny, świergotek drzewny, świergotek łąkowy, świergotek rdzawogardły, siwerniak, świergotek nadmorski, pliszka żółta, pliszka cytrynowa, pliszka górska, pliszka siwa, pliszka brytyjska; jemiołuszka zwyczajna; pluszcz zwyczajny; strzyżyk zwyczajny; płochacz pokrzywnica, płochacz halny; drozdaczek ciemny, drozd obrożny, kos zwyczajny, drozd oliwkowy, drozd rdzawy, drozd rdzawogardły, drozd czarnogardły, kwiczoł, drozd śpiewak, droździk, paszkot; rudzik, słowik szary, słowik rdzawy, podróżniczek, modraczek zwyczajny, kopciuszek zwyczajny, pleszka zwyczajna, pokląskwa, kląskawka zwyczajna, białorzytka zwyczajna, nagórnik zwyczajny, muchołówka szara, muchołówka mała, muchołówka białoszyja, muchołówka żałobna; pokrzewka aksamitna, jarzębatka, piegża, cierniówka, gajówka, kapturka; wójcik, świstunka żółtawa, świstunka górska, świstunka leśna, pierwiosnek, świstunka iberyjska, piecuszek; mysikrólik zwyczajny, zniczek; świerszczak zwyczajny, strumieniówka, brzęczka; tamaryszka, wodniczka, rokitniczka, łozówka, trzcinniczek zwyczajny, trzciniak zwyczajny, zaroślówka, zaganiacz zwyczajny, zaganiacz mały; wąsatka; raniuszek zwyczajny; sikora uboga, czarnogłówka zwyczajna, czubatka europejska, sosnówka, modraszka zwyczajna, sikora lazurowa, bogatka zwyczajna; kowalik zwyczajny; pomurnik; pełzacz leśny, pełzacz ogrodowy; remiz zwyczajny; wilga zwyczajna; gąsiorek, dzierzba czarnoczelna, srokosz, dzierzba rudogłowa; sójka zwyczajna, sroka zwyczajna, orzechówka zwyczajna, wieszczek, kawka zwyczajna, gawron, wrona siwa, czarnowron, kruk zwyczajny; szpak zwyczajny, pasterz; wróbel zwyczajny, mazurek, wróbel skalny, śnieżka zwyczajna; zięba zwyczajna, jer, kulczyk zwyczajny, osetnik zwyczajny, dzwoniec zwyczajny, szczygieł, czyż zwyczajny, makolągwa zwyczajna, rzepołuch, czeczotka zwyczajna, czeczotka tundrowa, krzyżodziób modrzewiowy, krzyżodziób świerkowy, dziwonia zwyczajna, łuskowiec, gil zwyczajny, grubodziób zwyczajny; trznadel zwyczajny, cierlik, głuszek, ortolan, trznadel czubaty, trznadelek, potrzos zwyczajny, trznadel czarnogłowy, potrzeszcz; poświerka zwyczajna, śnieguła zwyczajna.

Gady:
żółwieżółw błotnyr, żółw ozdobnyi
łuskonośnejaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, jaszczurka murowai; padalec zwyczajny; zaskroniec zwyczajny, gniewosz plamisty; żmija zygzakowata.

Płazy:
płazy ogoniastesalamandra plamista, traszka grzebieniasta, traszka zwyczajna, traszka górska
płazy bezogonowekumak nizinny; grzebiuszka ziemna; ropucha szara, ropucha zielona, ropucha paskówka; rzekotka drzewna; żaba jeziorkowa, żaba wodna, żaba śmieszka, żaba trawna, żaba moczarowa.

Ryby:
minogokształtneminóg morski, minóg rzeczny, minóg strumieniowy
jesiotrokształtnejesiotr ostronosy
węgorzokształtnewęgorz europejski
śledziokształtnealoza
karpiokształtnebrzana pospolita, karpi, karaś pospolity, karaś srebrzystyi, amur białyi, kiełb pospolity, kiełb białopłetwy, lin, różanka pospolita, leszcz, krąp, rozpiór, certa, płoć, wzdręga, świnka pospolita, tołpyga białai, tołpyga pstrai, boleń pospolity, słonecznica pospolita, strzebla potokowa, jelec pospolity, jaź, kleń, ciosa, ukleja pospolita, piekielnica, czebaczek amurskii; koza pospolita, koza dunajska, koza złotawa, piskorz; śliz pospolity
sumokształtnesumik karłowatyi; sum pospolity
szczupakokształtneszczupak pospolity
stynkokształtnestynka
łososiokształtnelipień pospolity, lipień bajkalskii†, głowacicai, pstrąg źródlanyi, łosoś szlachetny, troć wędrowna, pstrąg potokowy, pstrąg tęczowyi
dorszokształtnemiętus pospolity
ciernikokształtnecierniczek północny, ciernik
skorpenokształtnegłowacz białopłetwy, głowacz pręgopłetwy
okoniokształtnebass słonecznyi; okoń pospolity, jazgarz, sandacz pospolity.

Ochrona środowiska

„Piekło” na Szczelińcu Wielkim
Dolina Baryczy
Dolina Baryczy

W województwie znajdują się[44]:

oraz wiele obszarów objętych programem Natura 2000.

Turystyka

Największym miastem jest Wrocław – stolica województwa i historyczna stolica całego Śląska. W mieście znajduje się Hala Stulecia wpisana na listę UNESCO i uznany za pomnik historii Zespół historycznego centrum Wrocławia, oraz wiele innych zabytków i atrakcji jak np. Panorama Racławicka, Wrocławska Fontanna, Ogród Japoński, najstarszy i największy w Polsce Ogród Zoologiczny, Ogród Botaniczny.

Na liście UNESCO znajdują się również Kościoły Pokoju w Świdnicy i Jaworze.

Województwo słynie z bardzo dużej liczby zamków (99) i pałaców (kilkaset): Pałac w Bagieńcu, Pałac w Bagnie, Zamek w Bardzie, Pałac w Biskupicach Podgórnych, Pałac w Bobrowie, Zamek Bolczów, Zamek w Bolkowie, Pałac w Bożkowie, Pałac w Brzezince, Pałac w Brzeźnie, Pałac w Bukowcu, Zamek w Chobieni, Zamek w Chocianowcu, Pałac w Chocianowie, Zamek Chojnik, Zamek Piastowski w Chojnowie, Zamek Cisy, Pałac w Chwalimierzu, Dwór Czarne w Jeleniej Górze, Zamek w Czerninie Górnej, Pałac Czettritzów w Strudze, Zamek Czocha, Pałac w Dąbrowicy, Pałac w Dobrocinie, Pałac w Gaworzycach, Pałac w Gogołowie, Zamek w Goli Dzierżoniowskiej, Zamek w Gorzanowie, Zamek w Gościszowie, Zamek Grodno, Zamek Grodziec, Zamek Gryf, Zamek w Górze, Zamek Homole, Dwór w Janowicach Wielkich, Zamek w Jaworze, Pałac Jedlinka, Zamek w Jelczu-Laskowicach, Zamek Grodztwo w Kamiennej Górze, Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim, Zamek Karpień, Zamek w Karpnikach, Zamek w Kliczkowie, Zamek w Kłaczynie, Pałac w Kobierzycach, Pałac w Komarnie, Pałac Kornów w Pawłowicach, Pałac w Kościelnikach Górnych, Pałac w Kraskowie, Pałac w Krobielowicach, Pałac królewski we Wrocławiu, Książ, Zamek Książąt Głogowskich, Pałac w Krzyżowej, Zamek Piastowski w Legnicy, Zamek Leśna, Zamek w Leśnicy, Zamek w Lipie, Pałac w Łagowie, Pałac w Łomnicy, Pałac w Luboradzu, Zamek w Międzylesiu, Pałac klasycystyczny w Miliczu, Pałac w Miłkowie, Dwór w Mniszkowie, Pałac i Pałac-szpital w Mokrzeszowie, Pałac w Mrowinach, Pałac barona von Münchhausena w Szalejowie Dolnym, Pałac w Mysłakowicach, Pałac Niemitz w Wojcieszowie, Zamek Niesytno, Pałac w Niwnicach, Pałac w Nowiźnie, Zamek Nowy Dwór, Pałac w Ocicach, Zamek oleśnicki, Zameczek w Opolnicy, Pałac w Osetnie, Zamek Owiesno, Pałac w Parchowie, Pałac Paulinum w Jeleniej Górze, Pałac w Piotrówku, Zamek w Płakowicach, Zamek Podskale, Zamek w Prochowicach, Pałac w Przyborowie, Zamek w Przystroniu, Zamek Quingenburg, Pałac w Rachowie, Dwór w Radomierzu, Zamek Radosno, Zamek w Radłówce, Pałac w Radomierzycach, Zamek Rajsko, Zamek w Ratnie Dolnym, Zamek Rogowiec, Zamek w Rokitnicy, Pałac w Roztoce, Pałac w Roztoczniku, Zamek w Rybnicy, Pałac w Sadkowie, Pałac w Sarnach, Pałac Schaffgotschów w Cieplicach, Pałac Schaffgotschów we Wrocławiu, Pałac w Sieroszowicach, Pałac w Siedlimowicach, Pałac w Skale, Zamek Sobieskich w Oławie, Zamek Sobótka-Górka, Pałac w Sokolnikach, Pałac w Staniszowie, Zamek Stary Książ, Pałac w Stolcu, Zamek w Stoszowicach, Zamek Szczerba, Pałac w Szczodrem, Zamek Topacz w Ślęzie, Pałac w Trzebieszowicach, Zamek w Urazie, Zamek w Warcie Bolesławieckiej, Pałac w Warmątowicach, Zamek Wleń, Pałac w Wojanowie, Zamek Wojnowice, Zamek w Wołowie, Pałac w Zabardowicach, Zamek w Ząbkowicach Śląskich, Zamek Kapitanowo w Ścinawce Średniej, Zamek w Świeciu, Zamek Świny, Zamek w Żmigrodzie.

Godne uwagi są też Twierdza Kłodzko, Twierdza Srebrnogórska, Wambierzyce, Legnickie Pole, Oleśnica Mała, Sokołowsko, Opactwo Cystersów w Lubiążu, Opactwo Cystersów w Krzeszowie, Opactwo Cystersów w Henrykowie, Muzeum Górnictwa i Hutnictwa Złota w Złotym Stoku, Kopalnia Węgla Kamiennego Nowa Ruda, Muzeum Przemysłu i Techniki w Wałbrzychu, Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa w Jaworzynie Śląskiej, Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju, Kaplica Czaszek w Czermnej, Świątynia Wang, Bazylika Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Strzegomiu, Arboretum w Wojsławicach oraz związane z historią II wojny światowej – sztolnie kompleksu Riese, niemiecki obóz koncentracyjny Groß-Rosen, Niemiecki cmentarz wojenny i Park Pokoju w Nadolicach Wielkich oraz I wojny światowejCmentarz Żołnierzy Włoskich we Wrocławiu.

W województwie dolnośląskim znajduje się najwięcej w Polsce uzdrowisk:

Bardzo licznie odwiedzana przez turystów jest Jaskinia Niedźwiedzia w Masywie Śnieżnika.

Województwo posiada trzy skocznie narciarskie: na Kruczej Skale, Orlinek i Karpatka.

Szlaki turystyczne:

Filmy

Ulica Miernicza we Wrocławiu – często wykorzystywana przez filmowców

Na Dolnym Śląsku nakręcono trylogię polskich komedii – „Sami swoi”, „Nie ma mocnych”, „Kochaj albo rzuć”. W Lubomierzu znajduje się Muzeum Kargula i Pawlaka, a w podwrocławskich Dobrzykowicach domy Kargula i Pawlaka.

Na Dolnym Śląsku nakręcono m.in. filmy „Baza ludzi umarłych”, „Krzyż Walecznych”, „Gdzie jest generał...”, „Zaraza”, „Mniejsze niebo”, „Wielki Szu”, „Wyjście awaryjne”, „Konsul”, „Nie ma zmiłuj”, „Randka w ciemno”, 80 milionów” oraz polski serial „Tajemnica twierdzy szyfrów”.

Co roku we wrześniu w Lądku-Zdroju odbywa się Przegląd Filmów Górskich im. Andrzeja Zawady.

Sport

Piłka nożna

Najbardziej znanymi klubami piłkarskimi województwa są Śląsk Wrocław – Mistrz Polski 1977, 2012, zdobywca Pucharu Polski 1976, 1987 i zdobywca Superpucharu Polski 1987, 2012 oraz KGHM Zagłębie Lubin, Mistrz Polski 1991 i 2007. Oba kluby są swoimi "sportowymi wrogami" a ich spotkania są nazywane Derbami Dolnego Śląska. Śląsk jest obecnie na ósmym miejscu w tabeli wszech czasów ekstraklasy i rozgrywa mecze na Stadionie Miejskim we Wrocławiu.

Inne sporty

Regiony partnerskie

Lista regionów z którymi samorząd województwa podjął współpracę, podpisał umowę partnerską[47]:

W latach 2003–2022 województwo posiadało umowę partnerską również z obwodem leningradzkim w Rosji. Umowa ta została wypowiedziana przez stronę polską 1 marca 2022 z powodu inwazji Rosji na Ukrainę[48].

Zobacz też

Uwagi

  1. Niektóre rezerwaty przyrody skategoryzowane są w więcej niż jednym rodzaju.

Przypisy

  1. a b c d Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-11-24].
  2. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2014-07-24. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507. 
  3. Raport o stanie lasów w Polsce 2012, Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, 2013, s. 78, ISSN 1641-3229.
  4. geoportal.gov.pl. geoportal.gov.pl. [dostęp 2013-07-27].
  5. Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2019
  6. Digital Elevation Data. Viewfinder Panoramas. (ang.).
  7. Dolny Śląsk – Położenie. Poland.com. [dostęp 2012-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-09)].
  8. Komputerowa mapa podziału hydrograficznego Polski MPHP VER. 09/2010.
  9. WorldClim – Global Climate Data. [dostęp 2014-02-14].
  10. Jacek Koźma, Cezary Sroga: Opracowanie Ekofizjograficzne dla Województwa Dolnośląskiego. Surowce mineralne, stan i możliwości eksploatacji. [dostęp 2014-05-02].
  11. Zarządzenie Nr 78 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 29 marca 2010 r. ws. ustalenia liczby radnych (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego z 2010 r. Nr 63, poz. 966).
  12. a b (Art. 3.) Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).
  13. (§ 3. ust 2. Statut DUW we Wrocławiu) Zarządzenie nr 79 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 27 maja 2009 r. ws. nadania Statutu (Dz. Urz. Woj. Dolnośląskiego z 2009 r., Nr 104, poz. 2131).
  14. Delegatury Urzędu. Dolnośląski Urząd Wojewódzki. [dostęp 2012-02-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-18)].
  15. Klasyfikacja jednostek terytorialnych do celów statystycznych (NUTS).
  16. Dane GUS na dzień 30 czerwca 2017.
  17. Rocznik Statystyczny Województw 2014, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 12 stycznia 2015, s. 625, ISSN 1230-5820.
  18. Regional GDP Regional GDP per capita in 2009. Eurostat – European Commission, 2012-03-13. [dostęp 2012-05-25]. (ang.).
  19. Gross domestic product (GDP) at current market prices by NUTS 2 regions. Eurostat – European Commission, 2012-03-22. [dostęp 2012-05-25]. (ang.).
  20. Rocznik Statystyczny Województw 2011 (wybrane tablice), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 24 stycznia 2012, s. 58–59, ISSN 1230-5820.
  21. Obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 28 listopada 2011 r. (M.P. z 2011 r. nr 108, poz. 1099).
  22. GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu września 2019 r., stat.gov.pl [dostęp 2019-11-21] (pol.).
  23. Dolnośląskie: duże inwestycje zmniejszyły bezrobocie w całym regionie, Onet.pl, 29 grudnia 2014 [zarchiwizowane z adresu 2015-01-01].
  24. Wojewoda dolnośląski: stajemy się regionem konkurencyjnym w skali kraju.
  25. Ubóstwo w Polsce w 2011 r.. Główny Urząd Statystyczny, 2012-05-31. s. 15. [dostęp 2012-06-08].
  26. Produkty Tradycyjne w województwie dolnośląskim.
  27. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 września 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sieci autostrad i dróg ekspresowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1819).
  28. Wykaz dróg krajowych po zarządzeniu Nr 13 z dnia 22 lipca 2016 r..
  29. Mieszkańcy Pomorza najchętniej korzystają z kolei. inforail.pl, 2018-08-08. [dostęp 2018-10-22].
  30. https://www.rynek-kolejowy.pl/mobile/koleje-dolnoslaskie-pokazaly-endolino-zdjecia-79632.html
  31. a b Kolejny zmodernizowany skład Kolei Dolnośląskich. kurier-kolejowy.pl, 2014-11-19. [dostęp 2014-11-20]. (pol.).
  32. Dolny Śląsk podpisał umowę z Newagiem na hybrydy...i od razu powiększył zamówienie, rynek-kolejowy.pl [dostęp 2020-10-13] (pol.).
  33. https://www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/dolnoslaska-hybryda-wchodzi-do-sluzby-104777.html
  34. a b c d e f g Koleje Dolnośląskie. W: Jacek Chiżyński: Atlas przewoźników kolejowych Polski 2011. Wyd. pierwsze. Rybnik: Eurosprinter, 2011, s. 28–31. ISBN 978-83-931006-5-1.
  35. a b c d e f g Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla województwa dolnośląskiego.. [dostęp 2014-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-25)].
  36. https://www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/skm-trojmiasto-znow-wymienia-sie-taborem-z-kd-tym-razem-na-sa134-105103.html
  37. J. Chiżyński. Nowy tabor w Kolejach Dolnośląskich. „Świat Kolei”. 12/2015, s. 12-13. Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  38. uke.gov.pl. uke.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-04)]..
  39. Wykaz NKA dla lokalizacji Ab. Służb Alarmowych 112, uke.gov.pl [dostęp 2014-12-27] [zarchiwizowane z adresu 2018-02-15] (pol.).
  40. Marek Snowarski: Atlas roślin naczyniowych Polski. [dostęp 2015-01-26].
  41. Adam Zając, Maria Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce - Distribution Atlas of Vascular Plants in Poland. Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001.
  42. a b Tadeusz Stawarczyk, Wojciech Jankowski, Jan Kotusz: Opracowanie Ekofizjograficzne dla Województwa Dolnośląskiego. Fauna. [dostęp 2014-09-18].
  43. Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „pro Natura”, 2003.
  44. Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. [dostęp 2012-07-13].
  45. Ruszył Dolnośląski Szlak Piwa i Wina.
  46. Dolnośląski Szlak Piwa i Wina.
  47. Współpraca z zagranicą. Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego. [dostęp 2012-02-12].
  48. Dolny Śląsk zerwał stosunki z obwodem leningradzkim w Rosji, WrocLife, 1 marca 2022 [dostęp 2022-03-02] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL województwo dolnośląskie COA.svg
Herb województwa dolnośląskiego (od 2009)
POL województwo dolnośląskie flag.svg
Flaga województwa dolnośląskiego
POL Wałbrzych flag.svg
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape .
POL Kamieniec Ząbkowicki COA.svg
Herb gminy Kamieniec Ząbkowicki
POL Lądek-Zdrój COA.svg
Herb Lądka-Zdroju
POL Polkowice COA 2022.svg
Zgodnie z uchwałą nr LII/561/22 RM w Polkowicach § 3. 1.: "Herb gminy Polkowice przedstawia na tarczy typu hiszpańskiego w czerwonym polu dwie białe (srebrne) wieże z czterema czarnymi otworami okiennymi na każdej z nich. Wieże zwieńczone są spiczastymi dachami błękitnej barwy z białymi (srebrnymi) kulami na szczytach. Między wieżami u ich podstawy widnieje biały (srebrny) fragment muru, ponad którym osadzony został biały (srebrny) hełm garnczkowy zwieńczony żółtą (złotą) płytką z wizerunkiem czarnego półorła z białą przepaską w kształcie półksiężyca otoczoną wieńcem pawich piór żółtej (złotej) barwy z czarnymi oczkami. Ponad hełmem, między wieżami widnieje biały (srebrny) łuk gotycki zwieńczony kwiatonem w kształcie lilii".
POL gmina Sobotka COA.svg
Herb gminy Sobótka
POL Stronie Śląskie COA.svg
Herb gminy miasta Stronie Śląskie
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
2016 Wiadukt kolejowy w Ludwikowicach Kłodzkich 1.jpg
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wiadukt kolejowy w Ludwikowicach Kłodzkich
POL powiat kłodzki COA.svg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5

Author

  • real name: Artur Jan Fijałkowski
  • pl.wiki: WarX
  • commons: WarX
  • mail: [1]
  • jabber: WarX@jabber.org
  • irc: [2]
Walbrzych-rynek.jpg
Rynek miasta Wałbrzycha
Karpacz Swiatynia Wang.JPG
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Opad dolnośląskie.png
Autor: Tomasz Majtyka, Licencja: CC BY-SA 3.0
Średnia roczna suma opadu atmosferycznego województwa dolnośląskiego w latach 1950-2000
Piramida wieku Dolnoslaskie.png
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców W. dolnośląskiego, 2014
POL powiat lubiński COA.svg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5

Author

  • real name: Artur Jan Fijałkowski
  • pl.wiki: WarX
  • commons: WarX
  • mail: [1]
  • jabber: WarX@jabber.org
  • irc: [2]
Rzeki DŚL.png
Autor: Tomasz Majtyka, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sieć rzeczna województwa dolnośląskiego (kolory: żółty - zlewisko M. Bałtyckiego, czerwony - M. Północnego, zielony - M. Czarnego)
No flag.svg
No official flag.
Bogactwa nat DŚL.png
Autor: Tomasz Majtyka, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bogactwa naturalne województwa dolnośląskiego
Opad sty dolnośląskie.png
Autor: Tomasz Majtyka, Licencja: CC BY-SA 3.0
Średnia suma opadu atmosferycznego stycznia (najsuchszego miesiąca) województwa dolnośląskiego w latach 1950-2000
Wrocław, Autostradowa obwodnica Wrocławia A8 (AOW) - fotopolska.eu (239268).jpg
Jedziemy A8 od północy: za Mostem Rędzińskim zjazd na drogę nr 94 (ul. Lotnicza-Kosmonautów)
Lower Silesian Voivodeship administrative map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa administracyjna województwa dolnośląskiego
Stadion Wroclaw 2011-11-18.jpg
Autor: Marcin Kubiś, Licencja: CC BY-SA 3.0
Stadion we Wrocławiu
POL powiat bolesławiecki flag.svg
Flaga powiatu bolesławieckiego
Roczna dolnośląskie.png
Autor: Tomasz Majtyka, Licencja: CC BY-SA 3.0
Średnia roczna temperatura województwa dolnośląskiegow latach 1950-2000
AI dolnośląskie.png
Autor: Tomasz Majtyka, Licencja: CC BY-SA 3.0
Średni roczny współczynnik suchości (AI) województwa dolnośląskiego w latach 1950-2000. AI oblicza się dzieląc sumę opadu atmosferycznego przez sumę ewapotranspiracji
Legnica rynek 10100008.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Taw (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Rynek w Legnicy (Polska).

Main square in Legnica, Poland.
Województwo dolnośląskie powiaty.png
Autor: Zdobywca, adaption Ulamm (dyskusja), Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa województwa dolnośląskiego z podziałem na powiaty
POL powiat wrocławski flag.svg
Flaga powiat wrocławskiego
Powiat dzierzoniowski flaga.svg
Flaga powiatu dzierżoniowskiego
Grodno Castle-overwiev.jpg
(c) Spook z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 2.5
Zamek Grodno w Zagórzu Śląskim. Widok ze wsi Niedźwiedzice. Autor: Wojciech "Spook" Sura.
Bolkow(js)1.jpg
Autor: Jerzy Strzelecki, Licencja: CC BY 3.0
Poland, Bolkow Castle
Jesienne przeloty gęsi.JPG
Autor: Natalia Kuśmierek, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Park krajobrazowy Park Krajobrazowy Dolina Baryczy.
POL Wrocław flag.svg
Bandiera di Breslavia, Polonia Edytuj to w Danych Strukturalnych na Commons
SzczeliniecWielki.jpg
Autor: Op, Licencja: CC BY-SA 3.0
Trasa na Szczelińcu Wielkim
Dolnośląskie-miasta.png
Autor: Tomasz Majtyka, Licencja: CC BY-SA 3.0
Miasta województwa dolnośląskiego (stan na 03.06.2013)
A4.jpg
Autostrada A4 z wiaduktu zjazdu w Pietrzykowicach koło Kątów Wrocławskich w kierunku zachodnim.
Dolnośląskie topo.png
Autor: Tomasz Majtyka, Licencja: CC BY-SA 3.0
Topografia województwa dolnośląskiego
Herb Biskupa.png
Autor: Antoni Tymczasowy, Licencja: CC0
Herb Kamiennej Góry - Pokolorowany
Autostrada A18 (Polska).jpg
Autor: Michiel1972, Licencja: CC BY-SA 3.0
Autostrada A18 (Polska)
POL location map.svg
Autor: Hiuppo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Location map of Poland
POL powiat jeleniogórski flag.svg
Flaga powiatu karkonoskiego
Skały powierzchniowe DŚL.png
Autor: Tomasz Majtyka, Licencja: CC BY-SA 3.0
Skały powierzchniowe województwa dolnośląskiego
Lipiec dolnośląskie.png
Autor: Tomasz Majtyka, Licencja: CC BY-SA 3.0
Średnia temperatura lipca (najcieplejszego miesiąca) województwa dolnośląskiego w latach 1950-2000
Airport Wrocław 0.JPG
Autor: Beemwej, Licencja: CC BY 3.0
Lotnisko we Wrocławiu. Terminal T2.
Bielany-Wr-08021033.jpg
Autor: Grzegorz W. Tężycki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Bialany Wrocławskie (woj dolnośląskie, Polska). Centrum Handlowe „Aleja Bielany”.
Slezinik-hadcovy-asplenium-cuneifolium-2.jpg
Autor: Václav Lupínek, Licencja: CC BY-SA 3.0
Asplenium cuneifolium
Flag of Powiat średzki, Lower Silesian Voivodeship.gif
Flag of Powiat średzki, Lower Silesian Voivodeship
Powiat Lwowecki - Flaga.png
Flaga powiatu lwóweckiego
Mufflon-01.jpg
Autor: Petra Karstedt (User admin at tiermotive.de), Licencja: CC BY-SA 2.0 de
Muflon – aklimatyzowany w Sudetach gatunek ssaka
Falco peregrinus nest USFWS free.jpg
Falco peregrinus tundrius at nest, Alaska - USFWS photo
Poland - Czermna - Chapel of Skulls - interior 01.jpg
Autor: Merlin, Licencja: CC BY 3.0

Chapel of Skulls in Czermna, Poland. Kaplica Czaszek w Czermnej.

Poland - Czermna - Chapel of Skulls - interior
Taxus baccata henrykow poland 01.jpg
Nastarszy cis (Taxus baccata) w Polsce a być może i w Europie środkowo-wchodniej, rośnie w miejscowości Henryków Lubański na Dolnym Śląsku.
Tunel pod Małym Wołowcem 3.JPG
Autor: Mateusz Małkowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tunel pod Małym Wołowcem, widok od strony Jedliny Zdroju (część czynna)
2015 Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie, szata naciekowa 08.jpg
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
To jest fotografia obszaru chronionego w ramach programu Natura 2000 o identyfikatorze
20070609 Poland Hancza Glowacz pregopletwy (Cottus poecilopus)001.JPG
Autor: Jwojna1, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cottus poecilopus, Głowacz pręgopłetwy, zrobione: Polska, jezioro Hańcza, ca. 54°15'20.80"N 22°48'47.47"E, głębokość: ca. 21m, temp. wody ca. 9 st. C
Henryków - Opactwo cysterskie 01.jpg
Autor: Jan Mehlich, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół parafialny p.w. Wniebowstąpienia NMP i Jana Chrzciciela oraz budynki klasztorne w Henrykowie.
Rynek Starego Miasta We Wroclawiu (152991773).jpeg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0

500px provided description: Rynek starego miasta we Wroc?awiu

Zdj?cie do wykorzystania komercyjnego i niekomercyjnego.

Prosimy o oznaczenie HRS Poland jako autora zdj?cia. Na przyk?ad:

?r?d?o: <a href="www.hrs.com/pl/hotel/wroclaw-109462">www.hrs.com/pl/hotel/wroclaw-109462</a> ?r?d?o: <a href="www.hrs.com/pl/hotel/wroclaw-109462">HRS Poland - Wroc?aw</a>


Please tag HRS Poland as a source. For example:

Source: <a href="www.hrs.com/pl/hotel/wroclaw-109462">www.hrs.com/pl/hotel/wroclaw-109462</a>

Source: <a href="www.hrs.com/pl/hotel/wroclaw-109462">HRS Poland - Wroclaw</a> [#poland ,#old town ,#rynek ,#wroc?aw ,#star?wka ,#stare miasto]
Lubiąż, zespół opactwa cystersów (1).jpg
Autor: Sebastian Mierzwa, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Lubiąż, zespół opactwa cystersów, XIII, XVIII
Spermophilus citellus2.jpg
Autor: Wojciech Stephan, Licencja: CC BY-SA 2.0
Dwa susły moręgowane w introdukowanej kolonii w Głębowicach, Dolny Śląsk
Styczeń dolnośląskie.png
Autor: Tomasz Majtyka, Licencja: CC BY-SA 3.0
Średnia temperatura stycznia (najzimniejszego miesiąca) województwa dolnośląskiego w latach 1950-2000
Kamieniec Zabkowicki Castle01(js).jpg
Autor: Jerzystrzelecki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim
Wroclaw Glowny - budynek dworca.jpg
Autor: Jar.ciurus, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Wrocław, zespół Dworca Głównego, widok wieczorny
Zamek Czocha front 1.jpg
Autor: Rafał Konieczny, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zamek Czocha, Górne Łużyce, Polska
SA135-004.JPG
Autor: Jjajjo, Licencja: CC BY-SA 3.0
SA134-005 przy peronie dworca Wrocław Główny
Lower Silesian in Poland (+rivers).svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location of voivodeship xy (see filename) in Poland.
Ratusz2noc.jpg
Wrocław- Stary Ratusz Edytuj to w Danych Strukturalnych na Commons
Wroclaw Urzad Wojewodzki.jpg
Siedziba Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu
DSna49.png
Autor: Tomasz Majtyka, Licencja: CC BY-SA 4.0
Województwo dolnośląskie (od 1999) jako powstałe z województw podziału administracyjnego Polski z lat 1975-1998
DB11.jpg
Autor: Iwona Rege, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Park krajobrazowy Park Krajobrazowy Dolina Baryczy.
Dolnoslaskie mapa fizyczna.png
(c) Aotearoa z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Mapa wód i ukształtowania powierzchni województwa dolnośląskiego. Autor: Aotearoa
Współrzędne graniczne mapy:
  • N: 51.8047° N
  • S: 50.0963° N
  • W: 14.8175° E
  • E: 17.7954° E

Legenda

Polish hypsometrical scale.svg
LewinKlodzki-wiadukt.jpg
Lewin Kłodzki, wiadukt Kolejowy od strony wschodniej
Opad lip dolnośląskie.png
Autor: Tomasz Majtyka, Licencja: CC BY-SA 3.0
Średnia suma opadu atmosferycznego lipca (najwilgotniesjzego miesiąca) województwa dolnośląskiego w latach 1950-2000
Jelenia Gora Markt.jpg
Autor: Photo: Andreas Praefcke, Licencja: CC BY 3.0
Jelenia Góra, Polska: Plac Ratuszowy