Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Gdańsku

Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Gdańsku
Ilustracja
Województwo gdańskie, teren działania WUBP w Gdańsku
Historia
Państwo

 PRL

Sformowanie

1945

Rozformowanie

1954

Komendanci
Pierwszy

szef Grzegorz Korczyński

Ostatni

szef Henryk Żmijewski

Organizacja
Dyslokacja

Gdańsk

Podległość

Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego

Gmach Prezydium Policji przy ul. Okopowej, w którym mieścił się Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Gdańsku (1945-1954)
Tablica umieszczona na ścianie budynku WUBP w Gdańsku

Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Gdańsku (WUBP Gdańsk) – jednostka terenowa Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego funkcjonująca na terenie województwa gdańskiego od kwietnia 1945 do rozwiązania MBP w grudniu 1954.

Pierwszym kierownikiem był Grzegorz Korczyński, były uczestnik wojny domowej w Hiszpanii, partyzant GL i AL, późniejszy wiceminister bezpieczeństwa publicznego i obrony narodowej. Jego następcą jako pełniący obowiązki kierownika został przedwojenny działacz komunistyczny, żołnierz Armii Czerwonej Józef Krakowski. Później na stanowisko powrócił Korczyński, zastąpiony następnie przez innego uczestnika hiszpańskiej wojny domowej i żołnierza Gwardii Ludowej, Józefa Mrozka. W czasie jego urzędowania funkcjonariusze WUBP mieli najwięcej zadań operacyjnych, co wiązało się z wysoką aktywnością w tym czasie zbrojnego podziemia niepodległościowego.

W 1946 głównym zadaniem tego urzędu było zwalczanie 5 Brygady Wileńskiej AK Zygmunta Szendzielrza "Łupaszki", zwłaszcza szwadronu dowodzonego przez Zdzisława Badochę "Żelaznego". Operacjami przeciw Brygadzie kierował Wydział III WUBP kierowany przez Jana Wołkowa. Latem 1946 przez gdański WUBP została aresztowana i poddana śledztwu łączniczka i sanitariuszka 5 Brygady, Danuta Siedzikówna "Inka", skazana na śmierć i zamordowana (wyrok ten faktycznie zależał od naczelników Wydziałów Jana Wołkowa i Józefa Bika).

Kierownictwo

Kierownicy:

  • Grzegorz Korczyński (od 4 kwietnia do 7 czerwca 1945)
  • Józef Krakowski (p.o. od 8 czerwca do 4 września 1945)
  • Grzegorz Korczyński (od 5 września 1945 do 21 marca 1946)
  • Józef Mrozek (od 22 marca 1946 do 28 lutego 1947)
  • Artur Jastrzębski (od 1 marca 1947 do 14 marca 1948)
  • Józef Jurkowski (od 15 marca 1948 do 15 sierpnia 1950)
  • Tadeusz Radoszewski (p.o. od 1 sierpnia 1950 do 29 czerwca 1951)
  • Marian Cieślak (od 20 maja 1951 do 31 sierpnia 1953)
  • Ryszard Matejewski (od 1 września 1953 do 30 czerwca 1954)
  • Henryk Żmijewski (od 16 sierpnia 1954 do 9 grudnia 1954)

Podział organizacyjny

Wydział I (kontrwywiad)

Wydział II

  • 11 kwietnia 1945 - nacz. Erazm Żmijewski

Wydział III

  • 1 stycznia 1946 - nacz. Jan Wołkow

Wydział IV

  • 1 października 1949 - nacz. Stefan Birnbach

Wydział V

  • 3 lipca 1946 - nacz. Romuald Dobrzyński, ur. 6 kwietnia 1924 w Warszawie

Wydział VIII

  • 1 września 1946 - nacz. Józef Huppert (właśc. Herman Finkel), ur. 28 kwietnia 1905 we Lwowie

Wydział IX

  • 1 marca 1953 - nacz. Michał Paul, ur. 29 września 1920 w woj. śląsko-dąbrowskim

Wydział X

  • 1 listopada 1953 - nacz. Zenon Roztropiński, ur. 23 września 1923 w Chomęcinach w woj. poznańskim

Siedziby

Bibliografia

  • Krzysztof Szwagrzyk (red.): Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza (1944-1956), t. 1, Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Warszawa 2005, ISBN 83–89078–94–5
  • Aparat bezpieczeństwa w województwie gdańskim w latach 1945-1990, Instytut Pamięci Narodowej Gdańsk 2010

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
POL województwo gdańskie 1950.svg
Autor: Swohmeck, Licencja: CC BY-SA 2.5
Położenie województwa gdańskiego (1950 - 1975) na mapie Polski.
1650 Prezydium Policji (budynek główny, budynek mieszkalny, areszt, łączniki lewy i prawy, fragment zachowanego muru)- ob. delegatura ABW ul. Okopowa 9 front. Rafał Peplinski.JPG
Autor: Rafał Peplinski, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Prezydium Policji (budynek główny, budynek mieszkalny, areszt, łączniki lewy i prawy, fragment zachowanego muru)- ob. delegatura ABW ul. Okopowa 9, Gdańsk.
Gdańsk ulica Okopowa 9 (tablica).JPG
Autor: Artur Andrzej, Licencja: CC BY-SA 3.0
Gdańsk Śródmieście, ul. Okopowa 9. Tu w latach 1945-1956 mieścił się Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego.