Województwo łódzkie

województwo łódzkie

— województwo —
Herb Flaga
Państwo	Polska
Kod ISO 3166-2	PL-LD
TERYT	10
Siedziba wojewody i sejmiku	Łódź
Wojewoda	Tobiasz Bocheński
Marszałek	Grzegorz Schreiber
Powierzchnia (2022)	18 218 km²
Populacja (1 stycznia 2022) • liczba ludności	2 394 946[1]
• gęstość	131 os./km²
Urbanizacja	62,5
Tablice rejestracyjne	E
Adres Urzędu Wojewódzkiego: ul. Piotrkowska 104 90-926 Łódź
Adres Urzędu Marszałkowskiego: al. marsz. J. Piłsudskiego 8 90-051 Łódź
Podział administracyjny
Liczba miast na prawach powiatu 3 Liczba powiatów 21 Liczba gmin miejskich 18 Liczba gmin miejsko-wiejskich 32 Liczba gmin wiejskich 127
Położenie na mapie Polski
Strona Urzędu Wojewódzkiego
Strona Urzędu Marszałkowskiego
Portal Polska

(c) Aotearoa z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0

Mapa fizyczna województwa łódzkiego

Województwo łódzkie – jedno z 16 województw Polski, położone w centralnej części kraju. Obejmuje obszar o powierzchni 18 218,95 km². Według danych z 30 czerwca 2020 roku województwo zamieszkiwało około 2,4 mln osób^[2]. Ma najmniejszą lesistość w kraju. Siedzibą władz województwa jest Łódź.

Historia

Utworzone w 1999 roku z województw poprzedniego podziału administracyjnego:

• miejskiego łódzkiego (w całości)
• sieradzkiego (w całości)
• piotrkowskiego (oprócz gmin Fałków i Kluczewsko)
• skierniewickiego (oprócz gmin powiatów sochaczewskiego i żyrardowskiego)
• płockiego (tylko gminy powiatów kutnowskiego i łęczyckiego oraz gmina Kiernozia)
• kaliskiego (tylko gminy powiatu wieruszowskiego)
• częstochowskiego (tylko 5 gmin powiatów pajęczańskiego i radomszczańskiego)
• konińskiego (tylko gminy Uniejów, Grabów i Świnice Warckie)
• radomskiego (tylko gmina Drzewica).

Administracyjne i gospodarcze kształtowanie się województw łęczyckiego, sieradzkiego, rawskiego i łódzkiego w ciągu całej historii państwowości polskiej zostało szczegółowo przedstawione w monografii prof. Marka Kotera^[3].

Księstwa i ziemie w XIII–XIV w.

Województwa I Rzeczypospolitej w latach 1339–1793

Jednostki administracyjne w zaborze pruskim w latach 1793–1795

Jednostki administracyjne w zaborze pruskim w latach 1795–1807

Podział administracyjny w Księstwie Warszawskim

Podział administracyjny w Królestwie Polskim

Podział administracyjny w II Rzeczypospolitej

Województwo łódzkie w latach 1945–1975

Województwa w latach 1975–1998

Geografia

Widok na Diablą Górę na Wzgórzach Opoczyńskich

Termy Uniejów

Według danych z 1 stycznia 2014 powierzchnia województwa wynosiła 18 218,95 km²^[4].

Według danych z 2010 województwo łódzkie ma najmniejszą lesistość spośród wszystkich województw – 21,1%^[5]. Według danych z 31 grudnia 2012 r. w woj. łódzkim lasy obejmowały powierzchnię 386,1 tys. ha, co stanowiło 21,2% jego powierzchni. Około 100 ha lasów znajdowało się w obrębie parku narodowego^[6] (Ośrodek Hodowli Żubrów w Smardzewicach będący częścią Kampinoskiego PN).

Położenie administracyjne

Województwo jest położone w środkowej Polsce i graniczy z województwami^[7]:

• kujawsko-pomorskim na długości 28,8 km na północy
• mazowieckim na długości 314,4 km na północy i wschodzie
• opolskim na długości 56,2 km na południowym zachodzie
• śląskim na długości 112,6 km na południu
• świętokrzyskim na długości 152,1 km na południowym wschodzie
• wielkopolskim na długości 280,3 km na zachodzie

Położenie fizycznogeograficzne

Województwo łódzkie znajduje się na pograniczu dwóch dużych jednostek geomorfologicznych: Niżu Środkowoeuropejskiego i Wyżyn Polskich. W północnej części województwa dominują więc rozległe i prawie płaskie równiny, natomiast w południowej pagórki.

Pod względem fizycznogeograficznym przeważającą część województwa zajmuje Wysoczyzna Łódzka ograniczona od zachodu doliną Warty, od wschodu doliną Pilicy, od północy Pradoliną Warszawsko-Berlińską, zaś od południa łącząca się ze strefą wyżyn Polski (Wzgórza Radomszczańskie).

Topografia

W wymiarze północ-południe województwo rozciąga się na długości 172 km, to jest 1°33′03″. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość województwa wynosi 179 km, co w mierze kątowej daje 2°35′05″.

Współrzędne geograficzne skrajnych punktów:

• północny: 52°23′38″ szer. geogr. N – pn. narożnik działki ewidencyjnej nr 66/1 (powiat kutnowski),
• południowy: 50°50′35″ szer. geogr. N – pd. narożnik działki ewidencyjnej nr 484 (powiat radomszczański),
• zachodni: 18°04′28″ dług. geogr. E – zach. narożnik działki ewidencyjnej nr 525 (powiat wieruszowski),
• wschodni: 20°39′33″ dług. geogr. E – wsch. narożnik działki ewidencyjnej nr 180/1 (powiat rawski).

Ukształtowanie powierzchni ma charakter nizinny (średnia wysokość 169,6 m n.p.m.)^[8]
Najwyższymi punktami są wierzchołki: naturalny Fajnej Ryby – 347 m n.p.m. i sztucznie utworzony Góry Kamieńskiej – 406 m n.p.m.^[9]

Miasta

Łódź

Pałac Izraela Poznańskiego

(c) Mietek Ł, CC BY-SA 3.0

Pałac Poznańskich

Pałac Scheiblera – obecnie Muzeum Kinematografii

Pałac Scheiblerów przy Piotrkowskiej

Pałac Edwarda Herbsta

Dworek i pałac Grohmana

Nowoczesne centrum Łodzi

Łódzki Manhattan

Bank Narodowy w Łodzi

Bank Geyera

Dworzec Tramwajowy Centrumi

Pomnik jednorożca

Kamienica Scheiblerów

Kamienica Sendrowicza

Plac Wolności

Piotrkowska

Piotrkowska

Pasaż Meyera

Łódź Fabryczna

Atlas Arena podczas meczu

Miejscowości

Klasycystyczny ratusz łowicki

Ratusz i Brama Krakowska w Wieluniu

Zamek Kazimierzowski w Opocznie

© Mateusz War. / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0

Aleksandrów Łódzki, od prawej ratusz, dalej kościół i ul. Wojska Polskiego

Dworek Jabłońskich w Głownie, obecnie Muzeum Regionalne w Głownie

(c) I, Chrumps, CC-BY-SA-3.0

Zamek Królewski w Łęczycy

Pajęczno z lotu ptaka

Działoszyn z lotu ptaka

Muzeum w Krośniewicach

Rynek w Warcie

Zamek w Uniejowie – pierwszym polskim uzdrowisku termalnym

Pałac Biskupów Kujawskich w Wolborzu – najmłodszym mieście w województwie

Rynek w Błaszkach

Pałac w Walewicach

• Miasta w województwie
• 

  Piotrków Trybunalski, ul. Słowackiego

• 

  Pabianice, Centrum

• 

  Tomaszów Mazowiecki, Plac Kościuszki

• 

  Bełchatów, Plac Narutowicza

• 

  Skierniewice, Rynek

• 

  Radomsko, Kościół św. Lamberta

• 

  Sieradz, Rynek

• 

  Wieluń, Brama Krakowska

Obiekty pofabrykanckie

(c) mamik / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0

Centrum Manufaktura

Przędzalnia Karola Scheiblera na Księżym Młynie

Remiza na Księżym Młynie

Osiedle robotnicze na Księżym Młynie

Dawna fabryka Krusche&Ender w Pabianicach

Fabrykancki pałac Schlosserów w Ozorkowie

Biała Fabryka

Beczki Grohmana

Fabryka Fryderyka Schweikerta

Fabryka Józefa Balle

Fabryka Kindermanna – obecnie Hotel Focus

Obiekty sakralne

Kościół św. Katarzyny w Zgierzu

Kolegiata św. Lamberta w Radomsku

Bazylika kolegiacka w Sieradzu

Bazylika katedralna w Łowiczu

Kościół św. Józefa w Wieluniu – w pierwszym mieście zaatakowanym przez hitlerowskie Niemcy

Gotycki tył kolegiaty w Łasku

Kościół św. Józefa w Konstantynowie Łódzkim

Kościół i były klasztor jezuitów w Rawie Mazowieckiej

Drewniany kościółek w Wieruszowie

Kościół i dzwonnica w Żychlinie

Kościół ewangelicko-reformowany w Zelowie – osadzie braci czeskich

Kościół św. Katarzyny w Poddębicach

Kościół w Tuszynie

Kościół św. Łukasza w Drzewicy

Kościół w Strykowie

Kościół św. Mikołaja w Rzgowie

Kościół w Złoczewie

Klasztor w Warcie

Kościół i dzwonnica w Białej Rawskiej

Kościół w Kamieńsku

Gotycki kościół w Szadku

W województwie łódzkim jest 48 miast, w tym 3 miasta na prawach powiatów. Miasta zostały uszeregowane według liczby mieszkańców. Liczba ludności^[2] z dnia 30 czerwca 2020, powierzchnia według GUS z dnia 30 czerwca 2014:

Miasto	Liczba ludności (30 czerwca 2020)	Powierzchnia [km²]
Łódź	677 286	293,25
Piotrków Trybunalski	72 785	67,24
Pabianice	64 445	32,99
Tomaszów Mazowiecki	61 645	41,3
Bełchatów	56 740	34,64
Zgierz	55 985	42,33
Skierniewice	47 932	36,08
Radomsko	45 686	51,43
Kutno	43 658	33,59
Sieradz	41 724	51,22
Zduńska Wola	41 499	96,57
Łowicz	28 059	23,42
Wieluń	22 125	16,90
Aleksandrów Łódzki	21 745	13,82
Opoczno	20 936	24,75
Ozorków	19 260	15,46
Konstantynów Łódzki	18 270	27,25
Rawa Mazowiecka	17 291	14,28
Łask	17 032	15,67
Głowno	14 041	19,84
Łęczyca	13 899	8,95
Koluszki	12 864	9,90
Brzeziny	12 474	21,58
Wieruszów	8 498	5,97
Żychlin	8 065	8,68
Zelów	7 538	10,75
Poddębice	7 325	5,87
Tuszyn	7 248	23,25
Pajęczno	6 644	20,23
Sulejów	6 171	26,26
Działoszyn	5 793	4,94
Krośniewice	4 304	4,18
Drzewica	3 812	4,81
Przedbórz	3 490	6,08
Stryków	3 469	8,15
Rzgów	3 379	16,77
Złoczew	3 335	13,79
Warta	3 224	10,85
Biała Rawska	3 130	9,53
Uniejów	2 990	12,23
Kamieńsk	2 736	11,99
Wolbórz	2 332	15,18
Lututów	2 229	18,95
Błaszki	2 075	1,62
Szadek	1 897	17,93
Ujazd	1 717	10,30
Piątek	1 716	1,33
Rozprza	1 680	4,18
Lutomiersk	1 578	5,18
Jeżów	1 400	12,56
Bolimów	964	3,78
Dąbrowice	847	18,49

Podział administracyjny

Lp.	Herb	Flaga	Powiat	Siedziba władz	Powierzchnia [km²]	Ludność (30 czerwca 2020)	Gęstość zaludnienia [osób/km²]
1			bełchatowski	Bełchatów	967,60	112.702	116
2			brzeziński	Brzeziny	358,56	30.793	86
3			kutnowski	Kutno	886,86	96.126	108
4			łaski	Łask	618,23	49.794	81
5			łęczycki	Łęczyca	772,75	49.562	64
6			łowicki	Łowicz	988,17	77.842	79
7			łódzki wschodni	Łódź	499,76	72.408	145
8			opoczyński	Opoczno	1040,19	75.847	73
9			pabianicki	Pabianice	492,18	119.225	242
10			pajęczański	Pajęczno	803,82	51.071	64
11			piotrkowski	Piotrków Trybunalski	1428,74	91.360	64
12			poddębicki	Poddębice	881,21	41.037	47
13			radomszczański	Radomsko	1442,57	112.255	78
14			rawski	Rawa Mazowiecka	646,20	48.504	75
15			sieradzki	Sieradz	1490,83	117.370	79
16			skierniewicki	Skierniewice	753,57	38.156	51
17			tomaszowski	Tomaszów Mazowiecki	1024,79	116.141	113
18			wieluński	Wieluń	926,48	76.081	82
19			wieruszowski	Wieruszów	577,13	42.050	73
20			zduńskowolski	Zduńska Wola	369,23	66.232	179
21			zgierski	Zgierz	855,18	166.154	194
22			Łódź	–	293,25	677.286	2310
23			Piotrków Trybunalski	–	67,24	72.785	1082
24			Skierniewice	–	34,41	47.932	1393
Razem	–	–	24	21	18 218,95	2 448 713	134

Demografia

Dawna przędzalnia Poznańskiego, obecnie hotel andel’s w Łodzi

Według danych z 30 czerwca 2020 r. województwo miało 2 448 713 mieszkańców^[2].

Romańska archikolegiata NMP i św. Aleksego w Tumie

Klasztor cystersów w Sulejowie

Dane z 30 czerwca 2020:

• Piramida wieku mieszkańców województwa łódzkiego w 2014 roku.

Religia

Kościół mariawitów w Dobrej pod Łodzią

Kościół ewangelicki w Ozorkowie

Sobór św. Aleksandra Newskiego w Łodzi

Zdecydowaną większość mieszkańców województwa łódzkiego stanowią katolicy, a zwłaszcza wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego. Zdecydowana większość województwa pokrywa się z administracyjnymi granicami metropolii łódzkiej, w skład której wchodzą archidiecezja łódzka i diecezja łowicka. Południowa część województwa przynależy administracyjnie do metropolii częstochowskiej: archidiecezji częstochowskiej i diecezji radomskiej. Zachodnie rubieże województwa podlegają pod metropolię poznańską – diecezja kaliska i metropolię gnieźnieńską – diecezja włocławska. W stolicy województwa znajduje się także niewielka parafia greckokatolicka, obejmująca wyznawców Kościoła katolickiego obrządku bizantyjsko-ukraińskiego z całego regionu. Województwo łódzkie należy do najmniej religijnych części Polski, w archidiecezji łódzkiej praktykuje zaledwie 24,5% wiernych, a w diecezji łowickiej 31%^[10].

Drugim co do wielkości wyznaniem województwa łódzkiego są mariawici, szczególnie licznie zamieszkujący okolice Strykowa, Zgierza, Brzezin, Grabowa, Łowicza i Łodzi. W niektórych miejscowościach powiatu zgierskiego i brzezińskiego stanowią nawet większość mieszkańców. Niemal połowa polskich mariawitów zamieszkuje województwo łódzkie. Pierwszym biskupstwem na terenie miasta Łodzi była mariawicka diecezja śląsko-łódzka powstała w 1910 roku. Pierwszym biskupem w Łodzi był mariawita Leon Maria Andrzej Gołębiowski. Wyznawcy Kościoła Starokatolickiego Mariawitów przynależą do diecezji śląsko-łódzkiej, której siedziba znajduje się w Łodzi. Wierni Kościoła Katolickiego Mariawitów należą do kustodii płockiej. Na terenie województwa mieszkają także przedstawiciele innych Kościołów starokatolickich, a w Łodzi znajduje się parafia Kościoła Polskokatolickiego.

Dużą i historycznie osadzoną grupę wyznaniową stanowią ewangelicy. Wierni Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, przynależą do diecezji warszawskiej i diecezji pomorsko-wielkopolskiej. W Pabianicach znajduje się siedziba luterańskiego biskupa. Na terenie całego województwa znajduje się wiele pamiątek po luteranach, m.in. liczne kościoły, kantoraty i cmentarze. W okolicy Łodzi i Bełchatowa mieszka ponad połowa polskich kalwinistów, zrzeszonych w Kościele Ewangelicko-Reformowanym. W Łodzi i Pabianicach swoje siedziby mają placówki Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego. Na terenie województwa łódzkiego znajdują się także liczne placówki innych Kościołów protestanckich o charakterze adwentystycznym, baptystycznym i zielonoświątkowym.

W przeszłości ważną rolę na ziemiach województwa łódzkiego odgrywali prawosławni. Obecnie Łódź stanowi siedzibę diecezji łódzko-poznańskiej i dekanatu łódzkiego Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Największe ośrodki prawosławne w regionie znajdują się w Łodzi i Piotrkowie Trybunalskim.

Liczebną grupę stanowią także Świadkowie Jehowy, którzy na terenie całego województwa mają 80 zborów. Ponadto swoją siedzibę mają niewielkie placówki Świeckiego Ruchu Misyjnego „Epifania” i Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich.

Przed II wojną światową miejscowości obecnego województwa łódzkiego było licznie zamieszkane przez Żydów. Wyznawcy judaizmu stanowili niekiedy większość mieszkańców małych miasteczek. Świadectwem ich obecności są liczne synagogi i cmentarze żydowskie rozsiane po terytorium całego województwa. Obecnie w Łodzi znajduje się siedziba Żydowskiej Gminy Wyznaniowej.

W Łodzi swoją siedzibę ma także Gmina Muzułmańska należąca do Ligi Muzułmańskiej w RP.

W stolicy województwa znajdują się także dwa ośrodki buddyjskie: Buddyjskiego Związku Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu i Szkoły Zen Kwan Um.

Województwo łódzkie znane jest ze swojego wielokulturowego i wieloreligijnego charakteru. Na terenie Łodzi i w innych miejscowościach odbywają się nabożeństwa ekumeniczne, koncerty, festiwale, prelekcje i wydarzenia promujące różnorodność regionu. Do najbardziej znanych inicjatyw należy Festiwal Łódź Czterech Kultur. W całym regionie odbywają się rozmaite spotkania o charakterze wieloreligijnym, organizowane m.in. przez Centrum Dialogu im. Marka Edelmana i Łódzki Oddział Polskiej Rady Ekumenicznej. Także w mniejszych miejscowościach odbywają się spotkania promujące wielokulturowy charakter regionu, m.in. w Nowej Sobótce powstaje Centrum Wielokulturowości „Dom na Skrzyżowaniu” – ośrodek dialogu, miejsce spotkań i integracji społecznej^[11].

Administracja i polityka

Siedziba Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi

Budynek Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi

Samorząd wojewódzki

Organem stanowiącym samorządu jest Sejmik Województwa Łódzkiego, składający się z 33 radnych. Siedzibą sejmiku województwa jest Łódź. Sejmik wybiera organ wykonawczy samorządu, którym jest zarząd województwa, składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem.

Marszałkowie Województwa Łódzkiego:

• Waldemar Matusewicz (1999–2001)
• Mieczysław Teodorczyk (2001–2004)
• Stanisław Witaszczyk (2004–2006)
• Włodzimierz Fisiak (2006–2010)
• Witold Stępień (2010–2018)
• Grzegorz Schreiber (2018-2019)
• Tobiasz Bocheński (od 2019)

Administracja rządowa

Administracja wojewódzka

Terenowym organem administracji rządowej jest Wojewoda Łódzki, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Łódź^[12], gdzie znajduje się Łódzki Urząd Wojewódzki w Łodzi.

Administracja centralna

W województwie łódzkim siedzibę posiadają następujące jednostki, wchodzące w skład centralnej administracji rządowej:

• Biuro do spraw Substancji Chemicznych (Łódź),
• Centralny Ośrodek Badań Jakości w Diagnostyce Laboratoryjnej (Łódź),
• Centrum Egzaminów Medycznych (Łódź),
• Krajowe Centrum Ochrony Radiologicznej w Ochronie Zdrowia (Łódź),
• Centralna Baza Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych (Poręby k. Zduńskiej Woli)

Tym samym województwo łódzkie jest 2. województwem (po województwie mazowieckim), w którym ulokowano najwięcej jednostek wchodzących w skład centralnej administracji rządowej^[13][14].

Gospodarka

Elektrownia Bełchatów

Podstrefa Kutno Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej

Manufaktura

W 2012 produkt krajowy brutto woj. łódzkiego wynosił 98,8 mld zł, co stanowiło 6,1% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 39,0 tys. zł (93,2% średniej krajowej), co plasowało łódzkie na 6. miejscu względem innych województw^[15].

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. łódzkiego w 3. kwartale 2011 wynosiło 3316,60 zł, co lokowało je na 9. miejscu względem wszystkich województw^[16].

W końcu marca 2012 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 152,8 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 13,8% do aktywnych zawodowo^[17].

W 2019 roku bezrobocie rejestrowane w województwie wynosiło 5,4% (6,1% wśród kobiet i 4,8% wśród mężczyzn) natomiast średnie wynagrodzenie brutto 4 441zł^[18].

Według danych z 2016 2,7% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. łódzkiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji)^[19].

Zasoby surowców mineralnych

• węgiel brunatny – Bełchatów (największa kopalnia w Europie),

Przemysł

Największe ośrodki:

• Łódzki Okręg Przemysłowy (dawniej włókienniczy)
• Piotrkowsko-Bełchatowski Okręg Przemysłowy (Bełchatów – energetyka, górnictwo, Piotrków Trybunalski – przemysł precyzyjny, logistyka)

Największe przedsiębiorstwa przemysłowe (według przychodów ogółem):

• Elektrownia Bełchatów w Rogowcu
• Zakład Energetyczny Łódź – Teren SA (obecnie część PGE)
• Dalkia Łódź SA (dawniej Zespół Elektrociepłowni w Łodzi)
• Łódzki Zakład Energetyczny SA (obecnie część PGE)

Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna

Transport

Transport drogowy

Fragment autostrady A2 w pobliżu Strykowa

Droga krajowa 70 w Skierniewicach

Fragment ulicy Warszawskiej (droga nr 74) w Wieluniu

Jedna z ulic w centrum Brzezin

Ulica Zamkowa w centrum Pabianic

Ulica Łaska w Zduńskiej Woli – oś tego miasta

Drogi krajowe w województwie łódzkim^[20]

Droga	Trasa	Obecna długość w województwie	Uwagi
1E75	Piotrków Trybunalski – Radomsko – Częstochowa – Koziegłowy – Siewierz – Dąbrowa Górnicza	104 km	Odcinek drogi w województwie przebudowywany do standardu autostrady.
A1E75	S6 Gdańsk – Toruń – Łódź – Piotrków Trybunalski – Częstochowa – Gliwice – Gorzyczki – granica państwa z Czechami	67,3 km
A2E30	granica państwa z Niemcami – Świecko – Poznań – Łódź – Warszawa (węzeł „Konotopa”) – ... – Warszawa (węzeł „Lubelska”) – Biała Podlaska – Kukuryki – granica państwa z Białorusią	108 km
S8E67	Wrocław (Psie Pole) – Kępno – Sieradz – A1 (Łódź) – ... – A1 (Piotrków Trybunalski) – Rawa Mazowiecka – Warszawa – Ostrów Mazowiecka – Zambrów – Choroszcz S19	104 km
12	granica państwa z Niemcami – Łęknica – Drożów 3 – Głogów – Leszno – Jarocin – Kalisz – Sieradz – Piotrków Trybunalski – Sulejów – Radom – Zwoleń – Puławy – Lublin – Dorohusk – granica państwa z Ukrainą	159 km
S12	A1 Piotrków Trybunalski – Sulejów – Radom – Puławy – Kurów – Lublin – Piaski – Chełm – Dorohusk – granica państwa z Ukrainą	?	W województwie brak odcinków w eksploatacji
14	Łowicz – Stryków – Łódź – Pabianice S14	83,2 km
S14	Zachodnia Obwodnica Łodzi A2 – S8	13,7 km	Czynny odcinek Aleksandrów Łódzki – Róża, pozostałe odcinki w budowie.
42	Namysłów – Kluczbork – Praszka – Rudniki – Działoszyn – Pajęczno – Nowa Brzeźnica – Radomsko – Przedbórz – Ruda Maleniecka – Końskie – Skarżysko-Kamienna – Rudnik	97,8 km
43	Wieluń 45 – Rudniki – Kłobuck – Częstochowa	16 km
45	Zabełków 78 – Krzyżanowice – Racibórz – Krapkowice – Opole – Bierdzany – Kluczbork – Praszka – Wieluń – Złoczew	32,6 km
48	Tomaszów Mazowiecki – Inowłódz – Klwów – Potworów – Białobrzegi – Głowaczów – Kozienice – Słowiki Nowe – Sieciechów – Opactwo – Dęblin – Moszczanka – Kock	35,9 km
60	Łęczyca – Kutno – Gostynin – Łąck – Płock – Bielsk – Drobin – Ciechanów – Różan – Ostrów Mazowiecka	37,8 km
70	Łowicz – Skierniewice – Zawady	37,7 km
71	Stryków – Zgierz – Konstantynów Łódzki – Pabianice – Rzgów	52,2 km
72	Konin – Turek – Łódź – Rawa Mazowiecka	121 km
74	S8 – Wieluń – Bełchatów – Piotrków Trybunalski -Sulejów – Żarnów – Ruda Maleniecka – Kielce – Łagów – Opatów – Ożarów – Annopol – Kraśnik – Janów Lubelski – Frampol – Gorajec – Szczebrzeszyn – Zamość – Hrubieszów – Zosin – granica państwa z Ukrainą	~ 150 km
S74	S12 (Sulejów) – Kielce – Opatów – Tarnobrzeg – Stalowa Wola – S19 (Nisko)	?	W województwie brak odcinków w eksploatacji
83	Turek – Sieradz	28,6 km
91	Gdańsk – Tczew – A1 (węzeł „Nowe Marzy”) – Świecie – Toruń – Włocławek – Kowal – Łęczyca – Łódź – Głuchów – Piotrków Trybunalski – Kamieńsk – Radomsko – Kłomnice – Częstochowa	147 km
92	Warszawa – Sochaczew – Łowicz – Kutno – Koło – Konin – Września – Poznań – Rzepin	75,3 km

Na terenie województwa przebiega 1179 km dróg wojewódzkich, 7975 km powiatowych i 13380 km gminnych (2008 rok)^[21].

Transport kolejowy

Dworce kolejowe w łódzkiem

Łódź Fabryczna

Łódź Kaliska

Łódź Widzew

Piotrków Trybunalski

Tomaszów Mazowiecki

Skierniewice

Kutno

Pabianice

Zgierz

Koluszki

Radomsko

Łowicz Główny

Wieluń Dąbrowa

Czynne linie kolejowe na obszarze województwa:

• linia kolejowa nr 1 Warszawa Centralna → Katowice
• linia kolejowa nr 3 Warszawa Zachodnia → Frankfurt nad Odrą
• linia kolejowa nr 4 Grodzisk Mazowiecki → Zawiercie
• linia kolejowa nr 11 Skierniewice → Łowicz Główny
• linia kolejowa nr 12 Skierniewice → Łuków
• linia kolejowa nr 14 Łódź Kaliska → Forst-Baršć
• linia kolejowa nr 15 Bednary → Łódź Kaliska
• linia kolejowa nr 16 Łódź Widzew → Kutno
• linia kolejowa nr 17 Łódź Fabryczna → Koluszki
• linia kolejowa nr 18 Kutno → Piła Główna
• linia kolejowa nr 22 Tomaszów Mazowiecki → Radom
• linia kolejowa nr 24 Piotrków Trybunalski → Bełchatów → Zarzecze
• linia kolejowa nr 25 Łódź Kaliska → Dębica
• linia kolejowa nr 33 Kutno → Brodnica
• linia kolejowa nr 53 Tomaszów Mazowiecki → Spała
• linia kolejowa nr 131 Chorzów Batory → Tczew
• linia kolejowa nr 181 Herby Nowe → Oleśnica
• linia kolejowa nr 458 Łódź Fabryczna → Łódź Widzew
• Kolej Wąskotorowa Rogów – Rawa – Biała

Planowana jest budowa szybkiej kolei łączącej Łódź z Warszawą, Poznaniem i Wrocławiem, tzw. linii „Y”.

Województwo łódzkie jest właścicielem Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej, która obsługuje ruch pasażerski na wybranych liniach kolejowych.

Tabor kolejowy

Województwo Łódzkie jest właścicielem 49 elektrycznych zespołów trakcyjnych i pięciu elektryczno-spalinowych zespołów trakcyjnych zakupionych przez Urząd Marszałkowski lub ŁKA. Przewoźnikami obsługującymi połączenia w województwie są Polregio oraz Łódzka Kolej Aglomeracyjna. Choć żaden spalinowy szynobus nie jest własnością województwa, to jednak Polregio eksploatuje pojedyncze egzemplarze serii SA135 i SA139 na linii kolejowej nr 25.

Transport lotniczy

Terminal I portu lotniczego Lublinek

Na obszarze województwa zlokalizowane są następujące lotniska:

• Lotnisko Goszczanów – wielofunkcyjne o nawierzchni trawiastej
• Lotnisko Kamieńsk-Orla Góra – przemysłowe o nawierzchni asfaltobetonowej
• Lotnisko Łęczyca-Leźnica Wielka – wojskowa baza lotnicza
• Port lotniczy Łódź-Lublinek – port lotniczy o międzynarodowym regularnym ruchu pasażerskim
• Lotnisko Łask – wojskowa baza lotnicza mogąca przyjmować samoloty cywilne
• Lotnisko Piotrków Trybunalski – wielofunkcyjne o nawierzchni asfaltobetonowej
• Lotnisko Tomaszów Mazowiecki – wojskowa baza lotnicza

Ochrona środowiska

Załęczański Park Krajobrazowy – Warta w okolicy Lisowic.

System ochrony krajobrazu obejmuje prawie 9% powierzchni województwa (ok. 1800 km²). Istnieje 89 rezerwatów i 7 parków krajobrazowych:

• Załęczański Park Krajobrazowy,
• Przedborski Park Krajobrazowy,
• Sulejowski Park Krajobrazowy,
• Spalski Park Krajobrazowy,
• Park Krajobrazowy Międzyrzecza Warty i Widawki,
• Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich,
• Bolimowski Park Krajobrazowy.

Nauka i oświata

Budynek wydziału prawa Uniwersytetu Łódzkiego

Uczelnie publiczne (Akademia Sztuk Pięknych, Akademia Muzyczna, Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna, Politechnika Łódzka, Uniwersytet Medyczny w Łodzi i największa uczelnia regionu – Uniwersytet Łódzki) oraz 22 uczelnie niepubliczne w samej Łodzi, w tym największa w Polsce uczelnia niepubliczna AHE. Istnieje także wiele oddziałów filialnych w większych miastach regionu (Tomaszów Mazowiecki, Piotrków Trybunalski, Skierniewice, Bełchatów, Sieradz, Kutno).

Bezpieczeństwo publiczne

W województwie łódzkim działa centrum powiadamiania ratunkowego, które znajduje się w Łodzi i które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999^[27].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Łódzki Urząd Wojewódzki w Łodzi
• województwo łódzkie w serwisie internetowym Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi
• Geoportal województwa łódzkiego. geoportal.lodzkie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-03)].
• www.lodzkie.travel (ang. • niem. • ros.) – portal turystyczny województwa łódzkiego realizowany przez Regionalną Organizację Turystyczną Województwa Łódzkiego
• Mapy historyczne województwa łódzkiego, łęczyckiego i sieradzkiego: https://fotopolska.eu/lodzkie/b84460,Mapy_i_plany_-_lodzkie.html i Polski: https://fotopolska.eu/Polska/b19979,Polska_-_mapy.html