Województwo śląskie (II Rzeczpospolita)

województwo śląskie
województwo
1920–1939
Herb
Herb
Państwo

 II Rzeczpospolita

Data powstania

15 lipca 1920

Siedziba wojewody i sejmiku

Katowice

Wojewoda

Michał Grażyński (ostatni)

Powierzchnia

1922–1938: 4216 km²
od 1938 5122 km²

Populacja (1931)
• liczba ludności


1 295 027

• gęstość

307,2 os./km²

Tablice rejestracyjne

ŚL

Adres Urzędu Wojewódzkiego:
ul. Wojewódzka 45
Katowice
Podział administracyjny
Plan województwa śląskiego
Liczba powiatów miejskich

3

Liczba powiatów ziemskich

8

Liczba gmin miejskich

25

Liczba gmin wiejskich

463

Położenie na mapie II Rzeczypospolitej
Poland Voivodeships adminstrative division 1930 Silesian Voivodeship.svg
Portal Polska
Katowice, gmach Sejmu Śląskiego, dziś Urząd Wojewódzki
Wojsko Polskie wkracza do Katowic w 1922

Województwo śląskie[1] – jedyna autonomiczna jednostka administracyjna II Rzeczypospolitej Polskiej z siedzibą władz w Katowicach, powołana do życia w 1920 roku, faktycznie istniała w latach 1922–1939. W 1945 roku autonomia została formalnie zniesiona.

Historia

Podstawą prawną dla autonomii polskiej części Górnego Śląska i polskiej części Śląska Cieszyńskiego była ustawa konstytucyjna Sejmu Ustawodawczego z dnia 15 lipca 1920 roku (Statut Organiczny Województwa Śląskiego). Obowiązywała do końca istnienia II Rzeczypospolitej. W literaturze zwraca się uwagę na to, że decyzja polskiego Sejmu Ustawodawczego była pewnego rodzaju odpowiedzią na podniesienie rejencji opolskiej do rangi prowincji przez pruski Sejm 14 października 1919 roku[2]. Statut gwarantował autonomię tej części Śląska Górnego oraz części Księstwa Cieszyńskiego, które znajdą się w granicach państwa polskiego[a].

Realnie egzystujące województwo powstało niespełna dwa lata później, w czerwcu 1922, po podpisaniu 15 maja 1922 traktatu w Genewie. W październiku 1938 roku do województwa śląskiego (do powiatu cieszyńskiego i do nowo powstałego powiatu frysztackiego) przyłączono część Zaolzia.

W wyniku rozpoczęcia II wojny światowej we wrześniu 1939 roku władze wojewódzkie ewakuowały się wraz z Prezydentem RP i Rządem na emigrację. Sejm Śląski, jako jedyny organ ustawodawczy w Polsce nie został rozwiązany dekretem Prezydenta[3]. Okupowane ziemie województwa śląskiego dekretem Kanclerza Rzeszy Adolfa Hitlera z 8 października 1939 r. zostały bezpośrednio przyłączone do III Rzeszy, do Okręgu Rzeszy Śląsk (od 1941 r. do Okręgu Rzeszy Górny Śląsk), a następnie utworzono rejencję katowicką. Okręgowa Delegatura Rządu Śląsk działała od 1942 w Warszawie, delegatem był do lata 1944 Ignacy Sikora.

W 1944 roku Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN) zniósł okupacyjny podział administracyjny i przywrócił polski podział administracyjny przyłączając, niezgodnie ze Statutem Organicznym, powiaty Zagłębia Dąbrowskiego[4]. W 1945 roku Krajowa Rada Narodowa (KRN) ustawą konstytucyjną zniosła, niezgodnie ze swoimi kompetencjami, Statut Organiczny Województwa Śląskiego, będący podstawą prawną autonomii[5]. Od 9 maja 1945 roku administracja polska na Zaolziu została zlikwidowana przez Armię Czerwoną, a władza przekazana została Czechosłowacji. Po wojnie województwo, mimo że formalnie nazwa nie została zmieniona, nazywano śląsko-dąbrowskim. Na emigracji pozostał nierozwiązany Sejm Śląski IV kadencji, który z racji śmierci posłów pozostaje wakujący.

Autonomia

Województwo śląskie posiadało własny parlament (Sejm Śląski) oraz własny skarb (Skarb Śląski), a jego autonomia była bardzo szeroka, nie mając precedensu w ustawodawstwie polskim, niemieckim czy austriackim[6].

Do ustawodawstwa Sejmu Śląskiego zastrzeżone były następujące sprawy:

  • używanie języka polskiego i niemieckiego w służbie zewnętrznej wszystkich cywilnych władz i urzędów na obszarze województwa
  • ustrój śląskich władz administracyjnych, samorząd powiatowy i gminny oraz podział administracyjny województwa,
  • sanitarne
  • organizacja policji i żandarmerii
  • policja budowlana, ogniowa, drogowa, utrzymywanie dróg lądowych
  • szkolnictwo ogólnokształcące i zawodowe
  • wyznaniowe z wyłączeniem tych związanych z polityką zagraniczną państwa (konkordat)
  • zaopatrzenie ubogich oraz zwalczanie żebractwa i włóczęgostwa
  • związane z rolnictwem
  • związane z tzw. „ustawodawstwem wodnym” z wyłączeniem ustawodawstwa o sztucznych drogach wodnych
  • energia elektryczna
  • koleje drugo- i trzeciorzędne (lokalne) oraz komunikacja elektryczna i motorowa
  • zwalczanie lichwy

W sprawach gospodarczych władze centralne zastrzegły sobie wyrażanie zgody na emisję obligacji wojewódzkich poza granice Śląska.

Organami wykonawczymi województwa był wojewoda powoływany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Prezesa Rady Ministrów, a także 7-osobowa Rada Wojewódzka. W skład Rady Wojewódzkiej wchodziło 5 członków wybranych przez Sejm Śląski, a także wojewoda i wicewojewoda. Według statutu organicznego Prezydent Rzeczypospolitej miał prawo rozwiązać Sejm Śląski[7] przed upływem kadencji oraz miał wyłączną kompetencję jego zwoływania (art. 21). Według statutu organicznego wszystkie sądy wydawały wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, a nadzór nad wszystkimi sądami zwyczajnymi przysługiwało Ministrowi Sprawiedliwości RP (art. 37).

Autonomia Śląska wynikająca z odmienności narodowościowej, kulturowej i gospodarczej regionu, w zamyśle rządu polskiego miała wspierać walkę propagandową, toczoną pomiędzy Polską a Niemcami w związku z plebiscytem, który miał zdecydować o przynależności Górnego Śląska do któregoś z tych państw.

Autonomia była bardzo szeroka (np. województwo śląskie zaciągnęło w 1931 roku kredyt od Stanów Zjednoczonych w wysokości 11 milionów dolarów bez pośrednictwa Polski). Od reszty ziem II Rzeczypospolitej dzieliły ich także różnice kulturowe oraz językowe uwarunkowane historią tego regionu.

Województwo śląskie nie ograniczało się do adaptacji rozwiązań funkcjonujących w pozostałej części kraju[8]. Ustanawiało również własne regulacje prawne, czego przykładem jest obowiązujący w latach 1926–1938 celibat nauczycielek[8][9].

Polityka

Do kompetencji Sejmu Śląskiego należały wszystkie ustawy związane z polską, autonomiczną częścią Górnego Śląska i Śląska Cieszyńskiego, oprócz polityki zagranicznej i wojskowości.

W Autonomii Śląskiej organem władzy ustawodawczej był Sejm Śląski, natomiast organem wykonawczym była Śląska Rada Wojewódzka, na czele której stał wojewoda. Sprawy m.in. administracji szkolnej i skarbowej podlegały wojewodzie. Śląska Rada Wojewódzka pełniła funkcje kolegialnego organu wojewódzkiego, współdziałającego z wojewodą w sprawowaniu administracji.

Statut Organiczny zapowiedział uchwalenie przez Sejm Śląski ustawy o wewnętrznym ustroju województwa śląskiego (art. 14)[1], do czego nigdy nie doszło[10]. Ustawa ta miała określić m.in. ordynację wyborczą do Sejmu Śląskiego, procedurę ustawodawczą i uprawnienia kontrolne Sejmu Śląskiego wobec Rady Wojewódzkiej[1]. Ordynacja wyborcza do Sejmu Śląskiego, przyjęta przez I Sejm Śląski w 1927 roku, nie weszła w życie wskutek odmowy jej podpisania przez prezydenta[11]. W efekcie I, II i III Sejm Śląski zostały wybrane zgodnie ze zmodyfikowaną ordynacją do Sejmu Ustawodawczego z 1918 roku, a IV Sejm Śląski – na podstawie ordynacji do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 1935 roku[10].

Geografia

Województwo śląskie było najmniejszym obszarowo województwem międzywojennej Polski. W skład województwa weszły części Górnego Śląska oraz części Śląska Cieszyńskiego. Powierzchnia górnośląska była trzy razy większa od części cieszyńskiej[12].

W 1921 roku miało obszar 4216 km². W 1938 roku, po włączeniu Zaolzia, powiększyło się o 805 km².

Dzieliło się na 8 powiatów (oraz jeden okręg miejski), 414 gmin wiejskich, 19 gmin miejskich oraz 9 miast.

Gospodarka

Elektrownia węglowa w Łaziskach Górnych w województwie śląskim przed II wojną światową w 1939 na fotografii Agfacolor autorstwa Henryka Poddębskiego[13]
Straż Graniczna uzbrojona w kbk wz. 91/98/25 eskortuje grupę przemytników na Górnym Śląsku

Województwo śląskie było najlepiej rozwiniętym i najbogatszym województwem w przedwojennej Polsce. Jego gospodarka opierała się głównie na przemyśle górniczym i hutniczym. Z jego terenów w 1923 roku pochodziło 73% węgla wydobywanego na terenie Polski, 87,7% cynku, 71% stali i 99,7% ołowiu[14].

Duży udział w gospodarce województwa śląskiego posiadał kapitał niemiecki. Później pojawił się także kapitał francuski (m.in. polsko-francuska spółka Polskie Kopalnie Skarbowe „Skarboferm”), belgijski, a od 1926 roku także amerykański.

Z końcem lat 20. XX w.roczna produkcja rolna i leśna w Województwie Śląskim przedstawiała wartość ok. 200 mln zł. Ok. 20% mieszkańców województwa utrzymywało się z rolnictwa i leśnictwa. Ok. 1/3 powierzchni województwa, tj. ok. 140 tys. ha, zajmowały lasy. W województwie było ok. 200 tys. ha ziemi ornej oraz 55 tys. ha łąk i pastwisk. Z tego żyto zajmowało 50 tys. ha, ziemniaki przeszło 40 tys. ha. W tym czasie hodowano 130 tys. sztuk krów, 33 tys. sztuk koni i tylko 4 tys. sztuk owiec. W gospodarstwach domowych powszechnie hodowano trzodę chlewną, kozy, króliki. W 30 wzorowo prowadzonych gospodarstwach stawowych prowadzono hodowlę karpi. Działało ponad 50 gorzelni i nowa cukrownia, wybudowana w Chybiu. Od 1923 r. istniała Śląska Izba Rolnicza. Działały szkoły rolnicze w Tarnowskich Górach, Rybniku i nowa szkoła w Międzyświeciu z internatem dla 40 uczniów oraz szkoła ogrodnicza w Strumieniu. W Cieszynie powstała Państwowa Wyższa Szkoła Gospodarstwa Wiejskiego[15].

Statut autonomicznego Województwa Śląskiego określał podział obowiązków w zakresie finansowania celów publicznych. Z budżetu państwowego sfinansowano budowę niektórych linii kolejowych m.in. trasę ChorzówSzarlej, KaletyPodzamcze. Pozostałe inwestycje kolejowe, w skład których wchodziła budowa linii Chybie - Skoczów - Ustroń - Wisła - Głębce, Strzebiń - Woźniki, Cieszyn - Zebrzydowice i Zebrzydowice - Moszczenica o łącznej długości 70 km sfinansował Skarb Śląski[16]. Znaczące wydatki ponosił on również na budowę i konserwację dróg, wspomagając w tym zakresie samorządy (w latach 1924-1928 w łącznej kwocie 9,8 mln zł). Nawierzchnię bitumiczną lub smołową otrzymała m.in. ważna z punktu widzenia rozwoju terenów górskich droga Skoczów - Wisła - Przełęcz Kubalonka - Istebna - Koniaków - granica powiatu żywieckiego, długości 39 km[17].

Skarb Śląski ponosił wydatki na regulację rzek. W dorzeczu Wisły była to regulacja samej Wisły od ujścia Kopydła do ujścia Białej (58 km), Brennicy, Pszczynki z Korzeńcem oraz zabudowa szeregu górskich potoków. W dorzeczu Odry były to Ruda i Mała Panew. Z budżetu państwa z kolei prowadzono regulację Odry jako rzeki granicznej. Roboty przy regulacji Wisły na odcinku od ujścia Białej do ujścia Przemszy oraz Olzy współfinansowały Skarb Śląski i budżet państwa, zaś regulację Białej, granicznej między województwem śląskim a krakowskim, wykonywano kosztem obu województw. Do 1928 r. włącznie na roboty wodne wydano 6 652 tys. zł, z czego 6 028 tys. zł wyasygnował Skarb Śląski[17].

Skarb Śląski ponosił również gros wydatków na szkolnictwo, w tym na utrzymanie szkół istniejących wraz z pensjami personelu (w tym również niemieckich szkół mniejszościowych) oraz na budowę nowych budynków szkolnych. M.in. w latach 1925-1928 wybudowano 32 szkoły powszechne, w następnych czterech latach wybudowano 58 nowych szkół i blisko 50 rozbudowano.

Z budżetu państwa przeprowadzono budowę urzędów celnych i placówek straży granicznej, głównie na granicy polsko-niemieckiej w najbardziej zurbanizowanej, centralnej części województwa[17]. Ze Skarbu Śląskiego nie przekazywano środków na nakłady na rzecz obronności państwa (które pochłaniały ok. 1/3 budżetu Polski)[18].

Zgodnie ze Statutem Organicznym, Skarb Śląski przekazywał do budżetu centralnego środki w wysokości obliczanej według wzoru:

gdzie:

  • SSPO – środki, które Skarb Śląski oddaje na potrzeby ogólnopaństwowe,
  • DOSS – dochód ogólny Skarbu Śląskiego z podatków i opłat, z wyjątkiem dodatków do podatków,
  • DOSP – dochód ogólny Skarbu Państwa i Skarbu Śląskiego z podatków i opłat, z wyjątkiem dodatków do podatków,
  • LCWS – ludność cywilna województwa śląskiego,
  • LCRP – ludność cywilna państwa wraz z województwem śląskim.

Wydatki Skarbu Śląskiego kształtowały się następująco (lata budżetowe)

  • 1926/27 – 79,06 mln zł[19]
  • 1927/28 – 95,05 mln zł[19]
  • 1928/29 – 91,91 mln zł[19]
  • 1932/33 – 82,464 mln zł
  • 1934/35 – 66,401 mln
  • 1935/36 – 77,805 mln
  • 1936/37 – 82,017 mln
  • 1937/38 – 78,065 mln[b]
  • 1938/39 – 86,334 mln[b]

Dla porównania wydatki budżetowe państwa polskiego wyniosły w latach 1931/32 – 2467 mln zł; 1932/33 – 2245 mln zł; 1933/34 – 2231 mln[20].

Dochody Skarbu Śląskiego w roku budżetowym 1928/29 wyniosły 131 mln zł, a dla porównania dochody skarbu państwa polskiego (bez dochodów Skarbu Śląskiego) wyniosły w tym samym roku 2627 mln zł[21].

Zadłużenie Skarbu Śląskiego w 1938 r. wynosiło ponad 72 mln zł (w tym pożyczka amerykańska z 1.06.1928 r. w wysokości 11 200 000 dolarów wynosiła w 1938 roku 9 772 900 dolarów[22]), zadłużenie polskiego budżetu centralnego w 1937 roku wyniosło 4762 mln zł (wewnętrzne 2130 i zagraniczne 2632[23]).

Demografia

Według danych ze spisu powszechnego przeprowadzonego w 1931 roku województwo śląskie miało 1 295 027 mieszkańców, co stanowiło wzrost o 169 499 osób w stosunku do poprzedniego spisu przeprowadzonego dziesięć lat wcześniej (wtedy było to 1 125 528 osób[24]). Na kilometr kwadratowy przypadało 307,2 osób, czyli ponad trzykrotnie więcej niż średnio w kraju. Na 100 mężczyzn przypadały 104,3 kobiety. Wyznaniowo przeważali katolicy (stanowili 92,3% mieszkańców), choć na Śląsku Cieszyńskim i w większych miastach stosunkowo dużo było także ewangelików. Podobnie jak w Wielkopolsce i na Pomorzu, również i na Śląsku mieszkało stosunkowo mało Żydów (18 938 – zaledwie 1,5%)[25].

Spis z 1931 roku nie pytał o przynależność narodową badanego. Zamiast tego badano język ojczysty populacji i tak w województwie śląskim zdecydowana większość, bo aż 1 195 635 osób przyznawało się do języka polskiego. Po niemiecku mówiło 90 545 osób, natomiast inne języki były ojczystymi dla znaczniej mniejszych grup mieszkańców. W przekroju powiatów tylko jeden powiat województwa śląskiego miał inną niż polskojęzyczna większość – był to powiat miejski Bielsko, w którym jedynie 43,4% mieszkańców mówiło po polsku (więcej mówiło po niemiecku). Powiat miejski Bielsko nie istniał wprawdzie w czasie trwania spisu w 1931 roku, ale jego wyniki przedstawiono dopiero w 1935 roku, z uwzględnieniem zmian administracyjnych[26].

Województwo śląskie cechowało się bardzo młodym społeczeństwem. 41,4% mieszkańców było w wieku przedprodukcyjnym (0–19 lat), zaś zaledwie 4,3% było w wieku poprodukcyjnym (65 i więcej lat)[27].

W 1938 roku po przyłączeniu Zaolzia ludność województwa wzrosła o 227 400 mieszkańców.

Na Górnym Śląsku w momencie powstania województwa praktycznie nie było miejscowej polskiej inteligencji w przeciwieństwie do Śląska Cieszyńskiego. W efekcie to mieszkańcy Śląska Cieszyńskiego zdominowali polską inteligencję województwa śląskiego[28].

Miasta

MiastaLiczba mieszkańców1
Chorzów²137 560
Katowice133 780
Świętochłowice26 706
Bielsko19 785
Rybnik19 268
Cieszyn15 324
Tarnowskie Góry13 582
Pszczyna7 660
Lubliniec5 566
Żory5 869
Wodzisław5 100

Gminy wiejskie o miejskich uprawnieniach finansowych

Gminy miejskieLiczba ludności1
Siemianowice Śląskie38 322
Hajduki Wielkie27 834
Nowy Bytom24 000
Ruda23 562
Nowa Wieś21 700
Mysłowice20 294
Lipiny18 997
Janów17 890
Łagiewniki15 382
Bielszowice15 144
Chorzów15 100
Chropaczów14 332
Radzionków14 102
Szarlej12 059
Kochłowice12 000
Roździeń11 860
Piekary Wielkie11 725
Szopienice11 050
Orzegów10 029

Powiaty

PowiatyPowierzchnia1
pszczyński1072 km²
rybnicki893 km²
lubliniecki706 km²
cieszyński664 km²
Powiat bielski314 km²
tarnogórski250 km²
katowicki170 km²
świętochłowicki83 km²
Królewska Huta²8 km²

1 – stan na 1929 rok. Dla Żor i Wodzisławia stan na rok 1931
2 – w 1934 przemianowano miasto i powiat Królewska Huta na Chorzów

Wojewodowie śląscy

Zobacz też

Uwagi

  1. Część literatury uznaje Śląsk Cieszyński za część Górnego Śląska.
  2. a b Planowane.

Przypisy

  1. a b c Ustawa Konstytucyjna z dnia 15 lipca 1920 r. zawierająca statut organiczny Województwa Śląskiego (Dz.U. z 1920 r. nr 73, poz. 497).
  2. K. Popiołek, Śląskie dzieje, Warszawa – Kraków 1976, s. 357.
  3. Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 2 listopada 1939 r. o rozwiązaniu Sejmu i Senatu (M. P. Nr 245–251 z dnia 9 listopada 1939 r.). Sejm Śląski nie został uwzględniony, a jego sesje nie były zwoływane.
  4. Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 21 sierpnia 1944 r. o trybie powołania władz administracji ogólnej I-ej i II-ej instancji (Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8).
  5. Ustawa Konstytucyjna z dnia 6 maja 1945 r. o zniesieniu statutu organicznego województwa śląskiego (Dz.U. z 1945 r. nr 17, poz. 92).
  6. Edward Wieczorek: Spacery po Katowicach. Katowice: Urząd Miasta Katowice, 2003, s. 3. ISBN 1-59184-138-0.
  7. Województwo Śląskie 1918–1928. Informator i Przewodnik, Katowice wyd. Śląska Rada Wojewódzka w Katowicach, 1929 s. 110.
  8. a b Ćwienk 2014 ↓, s. 83.
  9. Anna Glimos-Nadgórska: Szkolnictwo w województwie śląskim 1922-1939. Encyklopedia Województwa Śląskiego. [dostęp 2022-09-08].
  10. a b Ćwienk 2014 ↓, s. 81.
  11. Ćwienk 2014 ↓, s. 80 i 81.
  12. Marzena Bochnak, Rola cieszyniaków w województwie śląskim (1922–1939). Zarys problematyki, „Pamiętnik Cieszyński”, t. 17, 2002, s. 91.
  13. Portal "Historia:Poszukaj" NIMOZ 2022 https://www.historiaposzukaj.pl/wiedza,obiekty,1883,obiekt_fotografia_z_okolic_lazisk_gornych_autorstwa_henryka_poddebskiego_ze_zbiorow_muzeum_historii_polski.html
  14. Popiołek, Śląskie dzieje, s. 376.
  15. Województwo Śląskie 1918–1928. Informator i Przewodnik, Katowice wyd. Śląska Rada Wojewódzka w Katowicach, 1929 s. 248-264
  16. Województwo Śląskie 1918–1928. Informator i Przewodnik, Katowice wyd. Śląska Rada Wojewódzka w Katowicach, 1929 s. 196-204
  17. a b c Województwo Śląskie 1918–1928. Informator i Przewodnik, Katowice wyd. Śląska Rada Wojewódzka w Katowicach, 1929 s. 140–187
  18. „Historia gospodarcza Polski”, A. Jezierski, C. Leszczyńska, Warszawa, KeyText 2003, s. 333.
  19. a b c Województwo Śląskie 1918–1928. Informator i Przewodnik, Katowice wyd. Śląska Rada Wojewódzka w Katowicach, 1929 s. 213.
  20. Mały rocznik statystyczny, GUS 1938, s. 362, 374.
  21. Mały rocznik statystyczny 1939, wyd. GUS, s. 371.
  22. Exposé Wojewody Śląskiego dr. Grażyńskiego wygłoszone na 20 posiedzeniu IV Sejmu Śląskiego w dniu 18 stycznia 1938 r., Katowice 1938, s. 32.
  23. Mały rocznik statystyczny, GUS 1938, s. 374, 358.
  24. Popiołek, Śląskie dzieje, s. 375.
  25. „Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe. Województwo śląskie.” – strona 20, tabela 10. statlibr.stat.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)]. (strona 54 w pliku PDF).
  26. „Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe. Województwo śląskie.” – strony 26 i 27, tabela 12. statlibr.stat.gov.pl. [dostęp 2022-09-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)]. (strony 60 i 61 w pliku PDF).
  27. „Drugi powszechny spis ludności z dn. 9.XII.1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność. Stosunki zawodowe. Województwo śląskie.” – strony 28-30, tabela 13. statlibr.stat.gov.pl. [dostęp 2022-09-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)]. (strony 62-64 w pliku PDF).
  28. Marzena Bochnak, Rola cieszyniaków w województwie śląskim (1922–1939). Zarys problematyki, „Pamiętnik Cieszyński”, t. 17, 2002, s. 92.

Bibliografia

  • Czesław Brzoza, Polska w czasach niepodległości i drugiej wojny światowej (1918–1945), Kraków 2003, ISBN 83-85719-61-X.
  • Józef Ciągwa, Autonomia Śląska (1922–1939), Katowice: Muzeum Śląskie, 1988. ISBN 83-85039-33-3.
  • Tomasz Ćwienk: Autonomia Śląska w perspektywie historycznej i współczesnej. Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka Grzegorz Grzegorek, 2014. ISBN 978-83-63780-05-0.
  • Andrzej Drogoń, Autonomia województwa śląskiego w pracach Klubu Chrześcijańskiej Demokracji w I Sejmie Śląskim, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2003, ISBN 83-226-1218-4, OCLC 830494239.
  • Jerzy Malec, Dorota Malec, Historia administracji i myśli administracyjnej, Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2000, ISBN 83-233-1353-9, OCLC 749747900.
  • „Mały rocznik statystyczny” nakładem Głównego Urzędu Statystycznego – 1933 (Concise Statistical Year-Book of Poland, Warsaw 1939).
  • Kazimierz Popiołek, Śląskie dzieje, Warszawa – Kraków 1976
  • Danuta Sieradzka, Samorząd komunalny Województwa Śląskiego 1922–1939, Katowice: Muzeum Śląskie, 1991. ISBN 83-85039-82-1.
  • Województwo Śląskie, pod. red. F. Serafina, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1996 (Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach nr 1555).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Województwo śląskie (1924-1934) powiaty.svg
Autor: Yarl, Licencja: CC BY-SA 2.5
Województwo śląskie - podział wg powiatów w latach 1924-1934
SejmSlaski.jpg
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC BY-SA 2.5
Gmach Sejmu Śląskiego - Urząd Wojewódzki.
II RP.svg
Autor: vector version Bastianow (Bastian), Licencja: CC BY-SA 2.5
Podział administracyjny II Rzeczypospolitej
POL województwo śląskie II RP COA.svg
Uwaga ta grafika jest wzorowana na projektowanym herbie województwa z 1928 r. Ostateczne projekty autorstwa Zygmunta Lorenca zostały opracowane w 1929 r. Jeśli masz do nich dostęp bardzo proszę o kontakt Poznaniak
Agfacolor Elektrownia Łaziska Polska 1939 Henryk Poddębski.jpg
Elektrownia węglowa w Łaziskach Górnych, Polska. Ta przedwojennna fotografia Agfacolor nie została pokolorowana.
Polish Army entering Katowice in 1922.PNG
Polish Army entering Katowice in 1922
Poland Voivodeships adminstrative division 1930 Silesian Voivodeship.svg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Krzysztof (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Ostoberschlesien in Polen (1921-1939) Edytuj to w Danych Strukturalnych na Commons
Straż Graniczna eskortuje grupę przemytników na Górnym Śląsku NAC 1-G-6457.jpg
Straż Graniczna eskortuje grupę przemytników na Górnym Śląsku. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-G-6457