Województwo kujawsko-pomorskie

województwo kujawsko-pomorskie
województwo
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Polska

Kod ISO 3166-2

PL-KP

TERYT

04

Siedziba wojewody

Bydgoszcz

Wojewoda

Mikołaj Bogdanowicz

Siedziba sejmiku

Toruń

Marszałek

Piotr Całbecki

Powierzchnia (2015)

17 971,34 km²

Populacja (30 czerwca 2020)
• liczba ludności


2 069 273[1]

• gęstość

115 os./km²

Urbanizacja

59

Tablice rejestracyjne

C

Adres Urzędu Wojewódzkiego:
ul. Jagiellońska 3
85-950 Bydgoszcz
Adres Urzędu Marszałkowskiego:
pl. Teatralny 2
87-100 Toruń
Podział administracyjny
Plan województwa kujawsko-pomorskiego
Liczba miast na prawach powiatu

4

Liczba powiatów

19

Liczba gmin miejskich

17

Liczba gmin miejsko-wiejskich

36

Liczba gmin wiejskich

91

Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie Polski
Strona Urzędu Wojewódzkiego
Strona Urzędu Marszałkowskiego
Portal Polska
Województwa z lat 1975–1998
Krainy historyczno-etnograficzne w województwie kujawsko-pomorskim

Województwo kujawsko-pomorskie – jedno z 16 polskich województw leżące w północno-centralnej części kraju. Zostało utworzone na mocy ustawy z dnia 24 lipca 1998 w przybliżeniu z dawnych województw: bydgoskiego, toruńskiego i włocławskiego. 30 czerwca 2020 województwo liczyło około 2 mln mieszkańców[1]. Urzędy i jednostki szczebla wojewódzkiego zostały rozdzielone pomiędzy dwa główne miasta regionu. Siedziba wojewody oraz większości urzędów administracji państwowej została ustanowiona w Bydgoszczy, natomiast siedziba sejmiku województwa, marszałka i zarządu województwa oraz organów administracji samorządowej w Toruniu[2].

Patronem województwa jest św. Jan Paweł II. Święto regionu, ustanowione w 2008, obchodzone jest 7 czerwca[3].

Historia

Trzon województwa stanowią historyczne Kujawy, a ponadto ziemia chełmińska będąca częścią Pomorza Nadwiślańskiego, ziemia dobrzyńska oraz fragmenty Wielkopolski i Pomorza Gdańskiego. W X–XII w. większość ziem obecnego regionu należała do państwa pierwszych Piastów w zasięgu prowincji mazowieckiej. Jedynie północno-zachodnie obszary podlegały kontroli Pomorzan, którzy do początku XII w. posiadali warownie m.in. w Nakle, Świeciu i Wyszogrodzie. W końcu XII w. nastąpiło wydzielenie z Mazowsza dzielnicy kujawskiej, co zapoczątkowało kształtowanie się zrębu historycznego regionu, obejmującego również tereny zawiślańskie (ziemia chełmińska i dobrzyńska). Rozdarcie spójności terytorialnej tak ukształtowanego regionu zapoczątkowało sprowadzenie w 1228 r. zakonu krzyżackiego przez księcia Konrada Mazowieckiego. Krzyżacy uniezależnili się na przydzielonej im ziemi chełmińskiej i rozpoczęli chrystianizację Prus, a z początkiem XIV w. – także podbój ziem polskich, m.in. Pomorza Gdańskiego (1308–1466), Kujaw i ziemi dobrzyńskiej (1331–1343). Państwo krzyżackie objęło północną część obecnego województwa, a na jego terytorium powstały warowne zamki i liczne miasta lokowane na prawie chełmińskim (w tym pierwsze miasta: Toruń i Chełmno). Odmiennie powodziło się południowej części regionu, która pozostała we władaniu książąt piastowskich. W XIV wieku region kujawski uległ podziałowi na dzielnice: brzeską, inowrocławską, bydgosko-wyszogrodzką i gniewkowską. Za panowania Władysława Jagiełły region ten został scalony administracyjnie w dwa województwa kujawskie, nawiązujące do dawnych podziałów dzielnicowych. W 1466 r. na mocy II traktatu toruńskiego kończącego wojnę trzynastoletnią, ziemia chełmińska oraz Pomorze Gdańskie powróciły w granice państwa polskiego. Kraina ta jako Prusy Królewskie zachowała jednak pewną autonomię oraz odróżniała się gospodarczo, religijnie i społecznie od reszty ziem polskich.

Pod względem administracyjnym w XV–XVIII w. ziemie obecnego regionu należały do pięciu województw prowincji wielkopolskiej Korony Królestwa Polskiego, później Rzeczypospolitej Obojga Narodów: chełmińskiego, terytorium niezależnego Torunia i pomorskiego (Prusy Królewskie), inowrocławskiego i brzesko-kujawskiego (Kujawy) oraz kaliskiego (Krajna i Pałuki zaliczane do Wielkopolski). Ziemia dobrzyńska zachowywała odrębność samorządową należąc formalnie do województwa inowrocławskiego.

W XV–XVI wieku w obrębie regionu rozwinęły się miasta leżące na szlaku handlowym Wisły, którym odbywał się transport płodów rolnych i leśnych z głębi kraju do portu gdańskiego. Dzięki rozległym przywilejom utrzymała się rola Torunia jako ważnego ośrodka handlowego (18–20 tys. mieszkańców), zaś Grudziądz uzyskał status siedziby parlamentu prowincjonalnego Prus Królewskich. Wśród miast regionu dużą rolę gospodarczą zaczęła odgrywać Bydgoszcz (ok. 1600 r. 5 tys. mieszkańców), Inowrocław i Włocławek (po 2 tys. mieszkańców). Siedzibami biskupstw były: Włocławek i Chełmża[4]. Okres prosperity zahamowały wojny szwedzkie w II połowie XVII w., które przyniosły ogromne zniszczenia gospodarcze oraz wyludnienie większości miast.

W 1772 r. wskutek I rozbioru Polski, Królestwo Prus dokonało aneksji części ziem obecnego regionu: Prus Królewskich bez Torunia, Krajny oraz części Pałuk i Kujaw z Bydgoszczą i Inowrocławiem. Prusy Królewskie przemianowano w przybliżeniu w prowincję Prusy Zachodnie, zaś w Bydgoszczy ustanowiono siedzibę władz Obwodu Nadnoteckiego, który objął wcielone tereny wielkopolsko-kujawskie, nie należące dawniej do Prus Królewskich. Reszta regionu znalazła się w granicach Prus po II rozbiorze w 1793 r., przydzielona do prowincji: Prusy Południowe i Prusy Nowowschodnie. W latach 1807–1815 cały region, z wyjątkiem jego północno-zachodnich kresów, znajdował się w Księstwie Warszawskim, utworzonym pod berłem Napoleona. Pod względem administracyjnym należał niemal w całości do departamentu bydgoskiego (bez Grudziądza i ziemi dobrzyńskiej przydzielonej do departamentu płockiego).

Klęska wojsk Napoleona w 1815 r. przesądziła o ponownym wcieleniu ziem regionu do obcych organizmów państwowych. W wyniku kongresu wiedeńskiego zachodnią i północną część regionu włączono do Prus, zaś część wschodnia stała się częścią Królestwa Kongresowego związanego z Rosją. W obrębie zaboru pruskiego utworzono rejencję bydgoską, która objęła południowo-zachodnią część ziem obecnego regionu, zaś dawne tereny Prus Królewskich należały do rejencji kwidzyńskiej w prowincji Prusy Zachodnie. Rewolucja przemysłowa oraz rozwój handlu i komunikacji w II połowie XIX wieku spowodował rozwój gospodarczy zwłaszcza w zaborze pruskim. Dużymi węzłami kolejowymi stały się m.in. Bydgoszcz (gdzie od 1849 zlokalizowana była także Królewsko-Pruska Dyrekcja Kolei Wschodniej), Toruń i Inowrocław. Większość miast osiągnęła duży wzrost demograficzny, np. w 1910 r. Bydgoszcz liczyła 58 tys. mieszkańców (z przedmieściami 93 tys.), Toruń – 46 tys., Grudziądz – 40 tys., Włocławek – 36 tys., a Inowrocław – 25 tys.[5] Pogłębiła się także różnica w rozwoju społeczno-gospodarczym ziem regionu przedzielonych granicą niemiecko-rosyjską.

Po I wojnie światowej całe terytorium dzisiejszego województwa znalazło się w granicach odrodzonego państwa polskiego. Południowo-zachodnia część regionu (należąca w czasach pruskich do prowincji Poznańskiej) należała do województwa poznańskiego, część północna (dawniej Prusy Zachodnie) do województwa pomorskiego, zaś część wschodnia (dawniej Królestwo Kongresowe) do województwa warszawskiego. W 1938 roku nastąpiło poszerzenie województwa pomorskiego o Kujawy i część Wielkopolski (Bydgoszcz, Inowrocław, Włocławek). W dwudziestoleciu międzywojennym siedzibą władz administracyjnych był Toruń. W 1939 roku liczba mieszkańców największych miast regionu przedstawiała się następująco: Bydgoszcz – 141 tys., Toruń – 81 tys., Włocławek – 67 tys., Grudziądz – 59 tys., Inowrocław – 40 tys.[5] W czasie okupacji niemieckiej większość ziem obecnego regionu wcielono do III Rzeszy. Część północna znalazła się w okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie (rejencje: bydgoska i kwidzyńska), zaś część południowa w Kraju Warty (rejencja inowrocławska).

Po wyzwoleniu w lutym 1945 r. nastąpiło reaktywowanie województwa pomorskiego, tym razem ze stolicą w Bydgoszczy. Województwo bydgoskie w kształcie z lat 1945–1975 objęło w przybliżeniu obszar obecnego regionu kujawsko-pomorskiego. W reformie administracyjnej 1975 r. podzielono je na trzy mniejsze województwa: bydgoskie, toruńskie i włocławskie.

Kolejne zmiany administracyjne nastąpiły w wyniku reformy samorządowej w 1998 r.W pierwotnym projekcie sejmowym region ten miał się stać częścią wielkiego województwa pomorskiego, jednak na skutek protestów mieszkańców zrezygnowano z tych planów. Po trwających kilka miesięcy rozmowach polityków, samorządowców i przedstawicieli lokalnych elit zdecydowano o ulokowaniu Wojewody w Bydgoszczy, zaś Sejmiku Wojewódzkiego w Toruniu.

Ostatecznie województwo kujawsko-pomorskie zostało utworzone w 1999 roku z województw poprzedniego podziału administracyjnego:

Miasta wojewódzkie
BydgoszczBrda przepływająca przez Stare Miasto
Toruń – Fragment Starego Miasta
BydgoszczRatusz, dawne Kolegium Jezuickie
BydgoszczKamienica w Śródmieściu


Geografia

Topografia województwa

Województwo zajmuje obszar 17 971,34 km², co stanowi 5,7% powierzchni Polski[6]. Najwyżej położoną miejscowością w województwie jest Dąbrówka w powiecie sępoleńskim (188 m nad poziom morza), najniżej leżą Rozgarty w powiecie grudziądzkim (26 m n.p.m.)[7].

Położenie administracyjne

Województwo jest położone w północnej części centralnej Polski i graniczy z województwami[8]:

Położenie fizycznogeograficzne

Region leży centralnie w północnej części Polski po obu brzegach Wisły, w jej dolnym biegu. Znajduje się między Pojezierzem Pomorskim i Mazurskim. Całość obszaru województwa kujawsko-pomorskiego[9] znajduje się w strefie krajobrazu młodoglacjalnego, ukształtowanego w zlodowaceniu bałtyckim. Osią województwa jest rzeka Wisła, płynąca w obrębie makroregionu: Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka, a poniżej zakola dolnej Wisły – w Dolinie Dolnej Wisły. Obniżenie zajęte przez Wisłę otaczają wysoczyzny morenowe, charakteryzujące się dużym zróżnicowaniem rzeźby terenu, występowaniem form pagórkowatych oraz licznych jezior polodowcowych. Znajdują się one w makroregionach: Pojezierze Południowopomorskie (północny zachód), Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie (północny wschód), Pojezierze Wielkopolskie (południe). Dzielą się one na liczne mniejsze mezoregiony – na południu: Pojezierze Gnieźnieńskie, Pojezierze Kujawskie, Równina Inowrocławska, na północy: Równina Tucholska, Pojezierze Krajeńskie, Bory Tucholskie, Dolina Brdy, Wysoczyzna Świecka, Pojezierze Chełmińskie, Pojezierze Brodnickie, Dolina Drwęcy, Pojezierze Dobrzyńskie, Równina Urszulewska. W pradolinie, stanowiącej oś województwa wyróżnia się mezoregiony: Kotlina Płocka, Kotlina Toruńska, Dolina Środkowej Noteci, zaś w Dolinie Dolnej Wisły – Dolinę Fordońską i Kotlinę Grudziądzką.

Morfologia

Na Kujawach występują płaskie i faliste równiny morenowe, zaś na północy i wschodzie województwa tereny pagórkowate. Najbardziej urozmaiconą pod względem morfologicznym jest część północno-zachodnia, gdzie występują znaczne deniwelacje terenu, wały moren czołowych, ozy, kemy oraz głęboko wcięte rynny subglacjalne (m.in. Rynna Jezior Byszewskich). Północną część województwa zajmuje piaszczysta równina sandrowa Borów Tucholskich, urozmaicona licznymi jeziorami. W województwie leży jedno z większych w Polsce obszarów wydm śródlądowych, które zajmuje Puszcza Bydgoska, zaś na wschodzie regionu w okolicy Zbójna znajduje się najokazalsze w Polsce pole drumlinów. Unikalnym tworem natury jest także Dolina Dolnej Wisły, stanowiąca rodzaj przełomu w wysoczyznach pojezierzy. Inicjuje ją w pobliżu Bydgoszczy – Fordoński Przełom Wisły, zaś w zboczach Doliny występują miejscami jaskinie (Bajka, Klonowa, Pod Wierzbą).

Krajobraz i przyroda
Krajobraz Krajny
Rolniczy krajobraz Kujaw; w tle Zakłady Sodowe Janikosoda w Janikowie


Topografia

W wymiarze północ-południe województwo rozciąga się na długości 161 km, to jest 1°27′01″. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość województwa wynosi 168 km, co w mierze kątowej daje 2°30′51″.

Współrzędne geograficzne skrajnych punktów:

Najwyższym punktem jest wierzchołek wzniesienia Gór Obkaskich, zwany Czarną Górą o wysokości 188,8 m n.p.m.


Stosunki wodne

Obszar województwa kujawsko-pomorskiego znajduje się w około 80% w dorzeczu Wisły. Tylko zachodnia i południowo-zachodnia część województwa leży w dorzeczu Odry (zlewnia Noteci i Wełny). Osią województwa jest rzeka Wisła, płynąca przez jego obszar na długości 206 km. Największymi jej dopływami na terenie regionu są: uchodząca we Włocławku: Zgłowiączka (79 km), naprzeciw Nieszawy: Mień, w Otłoczynie: Tążyna, w Toruniu: Drwęca (117 km w regionie), w Bydgoszczy: Brda (111 km), w Świeciu: Wda (62 km), niedaleko Grudziądza: Osa (50 km), oraz w Nowem: Mątawa (62 km). Kolejną główną rzeką w regionie jest Noteć (127 km w regionie), przepływająca przez obrzeża Inowrocławia, Barcin i Nakło nad Notecią. Wśród sztucznych arterii wodnych największe znaczenie ma Kanał Bydgoski łączący Brdę z Notecią – ważny element drogi wodnej Wisła-Odra oraz Kanał Górnonotecki łączący Gopło i system jezior pałuckich z Kanałem Bydgoskim.


Młodoglacjalny krajobraz województwa kujawsko-pomorskiego obfituje w naturalne zbiorniki wodne. Ogólna powierzchnia jezior wynosi 25 052 ha, co stanowi 1,4% obszaru województwa i 9% powierzchni wszystkich jezior w kraju. Przeważają akweny małe; na ogólną liczbę 1002 jezior o powierzchni ponad 1 ha, 614 nie przekracza 10 ha. Wszystkie jeziora powstały w wyniku erozyjnej działalności wód lodowcowych (jeziora rynnowe), bądź w dnach wytopisk polodowcowych (jeziora morenowe). Największym naturalnym akwenem jest Gopło (2094 ha), a następnie: Jezioro Głuszyńskie (608,5 ha) i Jezioro Żnińskie Duże (431,6 ha). 40 jezior posiada powierzchnię większą od 100 ha, a 11 jest większych niż 200 ha. Około 30% jezior posiada przynajmniej II klasę czystości wód, a w czterech stwierdzono I klasę czystości (Okonek, Stryszek, Stelchno, Piaseczno).

Jeziora rozmieszczone są bardzo nierównomiernie. Najwięcej z nich występuje na Pojezierzu Brodnickim, Pojezierzu Gnieźnieńskim, Pojezierzu Dobrzyńskim i w Kotlinie Płockiej, zaś najmniejsza jeziornością odznaczają się Kotlina Toruńska, Dolina Noteci i Równina Inowrocławska.

Spośród sztucznych zbiorników wodnych znajdujących się na obszarze województwa najintensywniej wykorzystywane są dla produkcji czystej ekologicznie energii: Zbiornik Włocławski (na Wiśle, 70,4 km²), Zalew Koronowski (na Brdzie, 13,5 km²) i Jezioro Żurskie (na Wdzie). Zalew Koronowski i Zbiornik Żurski są zagospodarowane turystycznie i wykorzystywane na potrzeby rekreacji.

Wisła w województwie kujawsko-pomorskim
Prom na Wiśle w Nieszawie


Klimat

Średnia roczna temperatura województwa kujawsko-pomorskiego w latach 1950–2000

Klimat regionu zalicza się do przejściowych, łączących klimaty pojezierzy bałtyckich na północy i Wielkich Dolin Środkowopolskich na południu. Średnia temperatura stycznia obniża się z zachodu na wschód od -2 do -3 st., zaś w lipcu wynosi średnio 18 st. Najcieplejszym rejonem województwa jest dolina Wisły (szczególnie okolice Włocławka), gdzie średnie roczne temperatury powietrza przekraczają 8 °C, zaś najchłodniejsza część północno-zachodnia i wschodnia (średnia temp. 7 °C).

Środkowo-zachodnia i południowa część województwa należy do obszarów o najniższych opadach atmosferycznych w Polsce, sięgających miejscami poniżej 500 mm. Związane jest z tym zjawisko „stepowienia” obszaru i odczuwalny niedobór wody, zwłaszcza w rolnictwie. Wyższe opady notowane są w części północno-zachodniej (powyżej 575 mm) i wschodniej (ponad 600 mm). Minimum opadów występuje w lutym, a maksimum – w lipcu i sierpniu. Przeważają wiatry z kierunków: zachodniego i południowo-zachodniego (ponad 40% częstości).

Bogactwa naturalne

Do znacznych zasobów naturalnych na terenie województwa należą wapienie jurajskie, eksploatowane w rejonie Barcina, Pakości i Piechcina oraz złoża soli kamiennej w okolicach Inowrocławia, Góry i Mogilna. Eksploatacja soli (2,7 mln t) w województwie stanowi ponad 84% ogólnokrajowego wydobycia tego surowca. Udokumentowane pokłady soli znajdują się także na południowym wschodzie regionu (Lubień Kujawski, Izbica Kujawska). Nie są eksploatowane złoża węgla brunatnego w okolicach Szubina, Kcyni, Żnina, Łabiszyna i Radziejowa. Na terenie województwa udokumentowano także cztery złoża wód mineralnych: Ciechocinek (lecznicze, termalne), Inowrocław (lecznicze, termalne), Marusza w gminie Grudziądz (lecznicze, termalne) i Wieniec w gminie Brześć Kujawski (lecznicze, mineralne).

Grupę kopalin pospolitych stanowią: kruszywa naturalne, piaski kwarcowe, surowce ilaste, wapienie i margle, torf i kreda jeziorna.


Gleby

Torfy w dolinie Noteci

Dominującym typem gleb w województwie są gleby brunatnoziemne, tj. brunatne i płowe, zajmujące łącznie około 44% ogólnej powierzchni województwa oraz bielicoziemne pokrywające około 39% powierzchni. Gleby średnie pod względem rolniczym (IV klasa bonitacyjna) stanowią 40% powierzchni regionu, a dobre i bardzo dobre (I-III klasa bonitacyjna) – 35%. Najlepsze gleby występują na Kujawach, Pałukach i Ziemi Chełmińskiej. Użytki rolne zajmują 57% obszaru, w tym na grunty orne przypada 51%, a na użytki zielone 6%.

Roślinność

Szata roślinna województwa kujawsko-pomorskiego jest charakterystyczna dla obszarów polodowcowych. Występuje tu najbogatsze w Polsce północnej i środkowej skupisko roślinności stepowej. Rośliny te osiedliły się i utrzymują na stromych, silnie nasłonecznionych zboczach Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej, doliny Wisły oraz jej dopływów. Do najstarszych składników flory należą m.in. gatunki dawnej tundry glacjalnej i postglacjalnej, które zachowały się najczęściej na torfowiskach, licznie występujących w Borach Tucholskich i na Pojezierzu Brodnickim. Do roślin rzadkich należą specyficzne pod względem warunków siedliskowych rośliny słonolubne, tzw. halofity. Teren województwa jest objęty zasięgiem większości rodzimych gatunków drzew, z tym że granice zasięgu osiągają na tym obszarze m.in. świerk, buk, klon, cis i jarząb brekinia.

Lasy

Według danych z 31 grudnia 2012 r. w woj. kujawsko-pomorskim lasy obejmowały powierzchnię 420,9 tys. ha, co stanowiło 23,4% jego powierzchni[10]. Pod względem odsetka lasów (23%) województwo kujawsko-pomorskie należy do najsłabiej zalesionych w kraju (13. miejsce). Kompleksy leśne na terenie województwa, poza Borami Tucholskimi i doliną Wisły są niewielkie i występują w dużym rozproszeniu. Występuje duże zróżnicowanie lesistości w powiatach (powiat tucholski – lesistość 48%, bydgoski – 40%, chełmiński – 6%, radziejowski – 4%). Głównymi zwartymi obszarami leśnymi są: Bory Tucholskie w północnej części regionu, Puszcza Bydgoska w części centralnej oraz Lasy Włocławsko-Gostynińskie w części wschodniej. Lasy sektora publicznego zajmują 90% ogólnej powierzchni lasów. Lasy województwa kujawsko-pomorskiego na tle kraju charakteryzują się niewielkim zróżnicowaniem gatunkowym (60% stanowią monokultury sosnowe), spowodowanym niską żyznością i wilgotnością siedlisk. Większość lasów chroniona jest w jednostkach ochrony przyrody (rezerwaty, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu).

Na obszarze województwa wydzielono dwa Leśne Kompleksy Promocyjne: LKP „Bory Tucholskie” i LKP „Lasy Gostynińsko-Włocławskie”, w których gospodarka leśna jest prowadzona w oparciu o podstawy ekologiczne.

Podział administracyjny

Miasta prezydenckie w województwie kujawsko-pomorskim
Bydgoszcz (siedziba wojewody)
Toruń (siedziba sejmiku)


Województwo kujawsko-pomorskie jest podzielone na 19 powiatów oraz 4 miasta na prawach powiatu.

Dane dotyczące powiatów według stanu z 31 grudnia 2009 r.[11], liczba ludności na dzień 31 grudnia 2020[1].

HerbFlagaPowiatPowierzchnia
(km²)
Liczba ludności
(31 grudnia 2020)
Gęstość zaludnienia
(osób/km²)
Pracujący
(tys.)
Ludność miejska
(%)
Zalesienie
(% pow.)
POL powiat aleksandrowski COA.svgPOL powiat aleksandrowski flag.svgaleksandrowski47554,89111613,944,77,2
POL powiat brodnicki COA.svgPOL powiat brodnicki flag.svgbrodnicki104079,0237621,043,021,4
POL Bydgoszcz COA.svgPOL Bydgoszcz flag.svgBydgoszcz176344,0911955115,710027,2
POL powiat bydgoski COA.svgPOL powiat bydgoski flag alt.svgbydgoski1395120,4328624,122,940,7
POL powiat chełmiński COA.svgPOL powiat chełmiński flag.svgchełmiński52751,6579811,337,86,8
POL powiat golubsko-dobrzyński COA.svgPOL powiat golubsko-dobrzyński flag.svggolubsko-dobrzyński61344,8557311,137,219,8
POL Grudziądz COA.svgPOL Grudziądz flag.svgGrudziądz5893,564162021,610020,1
Herb powiatu grudziądzkiegoBrak flagigrudziądzki72840,305559,412,814,4
POL powiat inowrocławski COA 2008.svgPOL powiat inowrocławski flag.svginowrocławski1225158,49612941,464,510,2
POL powiat lipnowski COA.svgPOL powiat lipnowski flag.svglipnowski101665,4506415,630,622,2
POL powiat mogieliński COA.svgmogileński67545,4826711,438,316,1
POL powiat nakielski COA.svgPOL powiat nakielski flag.svgnakielski112086,1197716,542,723,0
POL powiat radziejowski COA.svgPOL powiat radziejowski flag.svgradziejowski60740,0256611,425,14,7
POL powiat rypiński COA.svgFlaga powiatu rypińskiegorypiński58643,3907411,737,319,4
POL powiat sępoleński COA.svgPOL powiat sępoleński flag.svgsępoleński79140,826528,842,524,5
POL powiat świecki COA.svgPOL powiat świecki flag.svgświecki147398,7036725,231,935,5
POL Toruń COA.svgPOL Toruń flag.svgToruń116198,613171665,410023,9
POL powiat toruński COA.svgPOL powiat toruński flag.svgtoruński1230109,5658921,813,634,0
POL powiat tucholski COA.svgPOL powiat tucholski flag.svgtucholski107548,3224511,428,348,5
POL powiat wąbrzeski COA.svgPOL powiat wąbrzeski flag.svgwąbrzeski50234,040689,139,58,2
POL Włocławek COA.svgPOL Włocławek flag.svgWłocławek84108,561128732,910024,5
POL powiat włocławski COA.svgPOL powiat włocławski flag.svgwłocławski147285,6465820,019,818,3
POL powiat żniński COA.svgPOL powiat żniński flag.svgżniński98569,8867114,842,416,9



Ulica Królowej Jadwigi
Rynek
Tężnie w parku Solankowym
Uzdrowisko Inowrocław – dywany kwiatowe
Kościół Najświętszej Maryi Panny


(c) Kazimierz Mendlik, CC BY-SA 3.0
Widok na najstarszy w Polsce bank spółdzielczy oraz kamienice na Dużym Rynku w Brodnicy
Widok na Duży Rynek i pozostałości średniowiecznego ratusza w Brodnicy
Galeria Brodnica



Urbanizacja

Na terenie województwa są 53 miasta, w których mieszka 59% mieszkańców regionu. Największym miastem jest Bydgoszcz skupiająca 17% ludności regionu, w tym 29% ludności miejskiej. Następnie Toruń (10% ludności regionu), Włocławek, Grudziądz i Inowrocław. Grupę miast średniej wielkości tworzy 16 ośrodków liczących od 10 do 30 tys. mieszkańców. Pod względem wielkości wyróżniają się tu: Brodnica, Świecie i Chełmno. Pozostałe miasta pełnią funkcję ośrodków centralnych o znaczeniu ponadlokalnym. Grupę miast małych tworzy 31 ośrodków. Są one bardzo zróżnicowane, znajdują się wśród nich zarówno miasta o funkcjach miast średnich, jak też bardzo małe miasteczka, liczące poniżej 3 tys. mieszkańców.

Bydgoszcz i Toruń to dwa główne regionalne ośrodki przemysłu, biznesu, nauki, kultury, sztuki, działalności badawczo-rozwojowej, a także siedziba władz lokalnych i kluczowych organizacji gospodarczych. Obszar Bydgoszczy i Torunia wraz z powiatami ziemskimi (tzw. aglomeracja bydgosko-toruńska) skupia 37% ludności województwa, ponad połowę podmiotów gospodarczych, a także zdecydowaną większość potencjału kulturalnego i szkolnictwa wyższego. Potencjał społeczno-gospodarczy aglomeracji lokuje ją na 6–7 miejscu wśród krajowych ośrodków regionalnych.

Liczba ludności miast według stanu z 31 grudnia 2020[1]. Wyróżniono nazwy miast powiatowych.

Rynek w Koronowie
Pałac w Lubrańcu
Ratusz w Nieszawie
MiastoPowiatPowierzchnia
(km²)
Liczba ludności
(31 grudnia 2020)
Gęstość zaludnienia
(osób/km²)
Aleksandrów Kujawski Aleksandrów Kujawskialeksandrowski7,2312,0581668
Barcin Barcinżniński3,707,3131976
Brodnica Brodnicabrodnicki23,1528,7011240
Brześć Kujawski Brześć Kujawskiwłocławski7,044,563648
Bydgoszcz BydgoszczBydgoszcz[12]175,98344,0911955
Chełmno Chełmnochełmiński13,5619,2051416
Chełmża Chełmżatoruński7,8414,3621832
Chodecz Chodeczwłocławski1,391,8261314
Ciechocinek Ciechocinekaleksandrowski15,2610,534690
Dobrzyń nad Wisłą Dobrzyń nad Wisłąlipnowski5,412,072383
Gniewkowo Gniewkowoinowrocławski9,187,060769
Golub-Dobrzyń Golub-Dobrzyńgolubsko-dobrzyński7,5012,4121655
Górzno Górznobrodnicki3,431,403409
Grudziądz GrudziądzGrudziądz[12]57,7693,5641620
Inowrocław Inowrocławinowrocławski30,4271,6742356
Izbica Kujawska Izbica Kujawskawłocławski2,242,5941158
Jabłonowo Pomorskie Jabłonowo Pomorskiebrodnicki3,353,7301113
Janikowo Janikowoinowrocławski9,518,638908
Janowiec Wielkopolski Janowiec Wielkopolskiżniński3,043,8971282
Kamień Krajeński Kamień Krajeńskisępoleński3,652,335640
Kcynia Kcynianakielski6,844,515660
Koronowo Koronowobydgoski28,1511,070393
Kowal Kowalwłocławski4,683,468741
Kowalewo Pomorskie Kowalewo Pomorskiegolubsko-dobrzyński4,454,102922
Kruszwica Kruszwicainowrocławski6,648,7091311
Lipno Lipnolipnowski10,9914,2831300
Lubień Kujawski Lubień Kujawskiwłocławski2,311,377596
Lubraniec Lubraniecwłocławski1,972,9271486
Łabiszyn Łabiszynżniński2,894,5011557
Łasin Łasingrudziądzki4,793,161660
Mogilno Mogilnomogileński8,3211,6521400
Mrocza Mroczanakielski5,014,298858
Nakło nad Notecią Nakło nad Noteciąnakielski10,6218,0261697
Nieszawa Nieszawaaleksandrowski9,791,834187
Nowe Noweświecki3,575,7241603
Pakość Pakośćinowrocławski3,465,6241625
Piotrków Kujawski Piotrków Kujawskiradziejowski9,764,392450
POL Pruszcz COA.svgPruszczświecki7,052,721386
Radziejów Radziejówradziejowski5,695,499966
Radzyń Chełmiński Radzyń Chełmińskigrudziądzki1,781,7841002
Rypin Rypinrypiński10,9615,9991460
Sępólno Krajeńskie Sępólno Krajeńskiesępoleński5,829,0041547
Skępe Skępelipnowski7,483,542474
Solec Kujawski Solec Kujawskibydgoski18,6815,614836
Strzelno Strzelnomogileński4,465,5891253
Szubin Szubinnakielski7,659,5781252
Świecie Świecieświecki17,5525,4861452
Toruń ToruńToruń[12]115,72198,1061716
Tuchola Tucholatucholski17,6913,534765
Wąbrzeźno Wąbrzeźnowąbrzeski8,5313,4001571
Więcbork Więcborksępoleński4,315,9001369
Włocławek WłocławekWłocławek[12]84,32108,5611287
Żnin Żninżniński8,3513,6231631

Demografia

Dane z 30 czerwca 2020 r.[1]:

OpisOgółemKobietyMężczyźni
jednostkaosób%osób%osób%
populacja2 069 2731001 066 554521 002 71948
powierzchnia17 971,34 km²
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)
1155956
  • Piramida wieku mieszkańców W. kujawsko-pomorskiego w 2014 roku.


Piramida wieku Kujawsko Pomorskie.png

Religia

Na terenie województwa działalność prowadzą: Kościół rzymskokatolicki, Kościół greckokatolicki, Kościół polskokatolicki, Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Kościół Ewangelicko-Augsburski, Kościół Ewangelicko-Metodystyczny, Kościół Chrześcijan Baptystów, Kościół Zielonoświątkowy, Kościół Boży w Chrystusie, Kościół „Chrystus dla wszystkich”, Kościół Chrystusowy, Kościół Ewangeliczny, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, Kościół Chrześcijan Dnia Sobotniego, Zbory Boże Chrześcijan Dnia Siódmego, Religijne Towarzystwo Przyjaciół, Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy, Świecki Ruch Misyjny „Epifania”, Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, Muzułmański Związek Religijny, Zachodni Zakon Sufi w Polsce i Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu.

Miasta biskupie Kościoła rzymskokatolickiego na terenie województwa kujawsko-pomorskiego:

MiastoDiecezjaZdjęcie
Włocławekdiecezja włocławskaWloclawek katedra 5.jpg
Toruńdiecezja toruńskaDzielnica staromiejska w Toruniu jpg.DSCN7296ps.jpg
Bydgoszczdiecezja bydgoskaBdg Cathedral 1 4-2015.jpg

Ochrona przyrody

Ekologiczny System Obszarów Chronionych na terenie województwa tworzą pomniki przyrody, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe oraz obszary Natura 2000. Przez region przebiegają korytarze ekologiczne o znaczeniu międzynarodowym: Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka i Dolina Dolnej Wisły oraz szereg korytarzy o znaczeniu krajowym, którą tworzą doliny większych rzek i ciągi jezior.

Łącznie obszary chronione zajmują jedną trzecią obszaru województwa kujawsko-pomorskiego. Największy odsetek powierzchni objętej ochroną prawną występuje w północnych powiatach: sępoleńskim (66%), tucholskim (57%), brodnickim (53%) i świeckim (48%).

Zanieczyszczenie środowiska

Kujawsko-pomorskie należy do obszarów o średnim poziomie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w kraju (9 miejsce). Z uwagi na obecność przemysłu, nieco większą skalę zanieczyszczeń powietrza notują miasta: Bydgoszcz, Toruń, Włocławek, Janikowo, Inowrocław, Świecie, Grudziądz i Kruszwica. Do najbardziej zanieczyszczonych rzek należą: Noteć, Wisła, Osa, Gąsawka, zaś do najczystszych: Brda i Wda. Gleby województwa charakteryzują się ogólnie niskim stopniem zanieczyszczenia.

Parki krajobrazowe

W regionie znajduje się 10 parków krajobrazowych: 2 na obszarze Borów Tucholskich, 2 na Pojezierzu Chełmińsko-Dobrzyńskim, 3 w Dolinie Dolnej Wisły i na Pojezierzu Krajeńskim oraz 2 w południowej części regionu.

NazwaRok zał.Pow.
[ha]
SiedzibaOpis
Brodnicki Park Krajobrazowy198512349GrzmięcaPonad 60% obszaru zajmują lasy, a 12% zbiorniki wodne; znajduje się tu około 60 jezior, w większości występujących w rynnach subglacjalnych. Strona
Gostynińsko-Włocławski Park Krajobrazowy197922200KowalPołożony jest w obrębie Kotliny Płockiej i Pojezierza Gostynińskiego; występują tu bogate formy morfologiczne: rynny subglacjalne, ozy, terasy oraz kompleks wydm śródlądowych. Strona
Górznieńsko-Lidzbarski Park Krajobrazowy199013901GórznoOsobliwością parku jest niezwykle urozmaicona rzeźba terenu, zwłaszcza w dolinie Brynicy, w okolicach Górzna oraz rozległe kompleksy leśne. Strona
Krajeński Park Krajobrazowy199873850WięcborkZnajduje się w centralnej części Pojezierza Krajeńskiego; obejmuje teren o zróżnicowanej rzeźbie terenu: wysokich wzgórzach morenowych, ozach, drumlinach, kemach i rynnach jeziornych. Strona
Nadgoplański Park Tysiąclecia19929983KruszwicaPark i zarazem rezerwat obejmuje rozległe, rynnowe jezioro Gopło; środowisko naturalne odznacza się bogactwem gatunków ptaków, w tym wielu chronionych; w otoczeniu jeziora mają swoje stanowiska rzadkie gatunki roślinności niżowej, a wśród nich halofity. Strona
Tucholski Park Krajobrazowy198525660TucholaPołożony jest w kompleksie Borów Tucholskich; 72% obszaru zajmują lasy, oraz 3% – wody; oś systemu hydrograficznego parku stanowi rzeka Brda wraz z jej dopływami: Czerską Strugą, Bielską Strugą, Rudą, Szumionką, Kiczą i Raciąską Strugą. Strona
Wdecki Park Krajobrazowy199319177OsiePołożony jest na północy województwa w kompleksie Borów Tucholskich; 59% obszaru zajmują lasy; oś systemu hydrograficznego stanowi rzeka Wda wraz z jej dopływami: rzeką Prusiną, Sobińską Strugą i Ryszką. Strona
Zespół Parków Krajobrazowych nad Dolną Wisłą: Chełmiński, Nadwiślański, Góry Łosiowe199360502ŚwiecieObejmuje fragment Doliny Dolnej Wisły od Bydgoszczy do gminy Nowem oraz Rogóźno i Grudziądz; obejmuje ochroną atrakcyjny krajobrazowo i przyrodniczo, naturalny krajobraz doliny Wisły wraz z łąkami, starorzeczami, łęgami, zboczami, dolinkami erozyjnymi i wąwozami. Strona

Rezerwaty przyrody

Według stanu na 2019 w województwie były 92 rezerwaty przyrody o łącznej powierzchni 9604 ha, co stanowiło około 1% powierzchni[13][14]. Wśród nich znajduje się 48 rezerwatów leśnych, 16 torfowiskowych, 7 florystycznych, 8 faunistycznych, 7 krajobrazowych, 3 wodne, 3 stepowy, po 1 przyrody nieożywionej i słonoroślowy. Najwięcej rezerwatów znajduje się w dolinie Wisły, w Borach Tucholskich i na Pojezierzu Brodnickim.

Rezerwaty o największej powierzchni to:

Do ścisłych rezerwatów przyrody należą: Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego, Osiny, Linje, Szumny Zdrój, Płutowo, Góra Świętego Wawrzyńca, Stręszek, Czarny Bryńsk.


Obszary chronionego krajobrazu

W granicach województwa wyznaczonych jest 31 obszarów chronionego krajobrazu, gdzie ochroną objęto 337792 ha. Najwięcej tego typu form znajduje się w dolinach rzecznych: Wisły, Brdy, Drwęcy i Osy oraz na terenie Borów Tucholskich. Chroni się tutaj zarówno przyrodnicze, jak i kulturowe elementy krajobrazu[15].

Pomniki przyrody

Kamień Jagiełły w Borach Tucholskich

W 2019 r. na obszarze województwa znajdowało się 2467 pomników przyrody. Wśród nich najliczniejszą grupę stanowiły pojedyncze drzewa (1742), grupy drzew (539), głazy narzutowe (83), aleje przydrożne (62) i 37 innych obiektów[16]. Do najokazalszych pomników przyrody należały m.in. jaskinia Bajka koło Gądecza, Kamień św. Wojciecha w Leosi, o obwodzie 24,5 m, dąb „Jan Kazimierz” w Bąkowie o obwodzie 953 cm, dąb „Chrobry” we wsi Nogat koło Łasina o obwodzie 886 cm, „Dąb Bartek” w Bydgoszczy z obwodem 656 cm[17], aleja bukowa koło Radomina. Jeden z największych dębów „Dąb Rzeczypospolitej” o obwodzie 650 cm rosnący koło Górzna 25 grudnia 2020 roku został celowo podpalony i całkowicie zniszczony[18]. Najbogatszym w pomniki przyrody miastem jest Bydgoszcz (95 obiektów). Wiele pomnikowych drzew i skupisk drzew znajduje się w wiejskich parkach pałacowych i dworskich.

Sieć Natura 2000

Do 2011 r. na obszarze województwa wyznaczono 7 Obszarów Specjalnej Ochrony Ptaków: Błota Rakutowskie, Bagienna Dolina Drwęcy, Dolina Dolnej Wisły, Ostoja Nadgoplańska, Żwirownia Skoki, Bory Tucholskie, Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego oraz 34 Obszary Mający Znaczenie dla Wspólnoty. Większość obszarów Natura 2000 znajduje się na terenach już chronionych jako parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu.

Inne formy ochrony przyrody

W 2019 r. na terenie regionu znajdowały się 2169 użytków ekologicznych, zajmujących powierzchnię 5950 ha (głównie bagna, torfowiska, łąki, wąwozy, skarpy, trzcinowiska, kępy zadrzewień i oczka wodne), oraz 14 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych o powierzchni 3374 ha (jary, doliny rzek, obrzeża jezior, torfowiska)[19]. Północno-wschodnia część województwa (33 gminy) znajduje się w granicach obszaru funkcjonalnego „Zielone Płuca Polski”, zaś 13 gmin w północnej części regionu obejmuje Rezerwat biosfery Bory Tucholskie.

Ośrodki akademickie

W 2010 r. w Kujawsko-Pomorskiem funkcjonowało 33 wyższych uczelni[20]. Najważniejsze z nich – takie, które oprócz kształcenia studentów mogą się pochwalić istotnym dorobkiem naukowym – to Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu wraz z funkcjonującym w Bydgoszczy Collegium Medicum, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy i Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy. W 2010 r. w regionie nauki pobierało 85 tys. studentów[21] (w tym 45 tys. w Bydgoszczy, 33 tys. w Toruniu i 5 tys. we Włocławku), zaś kadra naukowa liczyła 4,6 tys. osób[21] (w tym 1160 profesorów).

Bydgoszcz

Toruń


Włocławek

Grudziądz

Inowrocław

Świecie

  • Wyższa Szkoła Menadżerska w Świeciu
  • Wyższa Szkoła Języków Obcych w Świeciu

Tuchola

Brodnica

Działalność badawczo-rozwojowa

W regionie istnieje wiele instytutów resortowych, zwłaszcza Ministerstwa Rolnictwa, w Toruniu istnieją placówki badawcze i badawczo-wdrożeniowe funkcjonujące w strukturze Polskiej Akademii Nauk. Rozwój innowacyjnej gospodarki w regionie wspomagają takie placówki jak: Regionalne Centrum Innowacyjności w Bydgoszczy, Centrum Transferu Technologii w Toruniu, Toruńska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Toruniu oraz placówki Naczelnej Organizacji Technicznej (Bydgoszcz, Toruń, Włocławek, Grudziądz, Inowrocław).

Działalność naukowo-badawczą, zwłaszcza studia regionalno-historyczne, prowadzą także towarzystwa naukowe, a wśród nich: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Włocławskie Towarzystwo Naukowe oraz liczne stowarzyszenia społeczno-kulturalne.

Oświata

International School of Bydgoszcz

W 2010 r. w regionie funkcjonowało 705 szkół podstawowych, 397 gimnazjów, 149 zasadniczych szkół zawodowych, 124 licea ogólnokształcące, 28 liceów profilowanych, 153 technika, 7 średnich szkół artystycznych oraz 187 szkoły policealne[22]. Nadzór prowadzi zlokalizowane w Bydgoszczy Kujawsko-Pomorskie Kuratorium Oświaty, zaś placówki doskonalenia nauczycieli zlokalizowane są m.in. w Bydgoszczy, Toruniu, Włocławku, Inowrocławiu, Szubinie i Nakle[23]

W Toruniu swoją siedzibę ma jedyne w województwie i w kraju Gimnazjum i Liceum Akademickie. Placówka powstała w 1998 r., ale jej korzenie sięgają początku lat 90. XX w., kiedy to rozpoczęto prace nad kształtem i funkcją szkoły. GiLA jest szkołą prowadzoną przez Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Z kolei w Bydgoszczy funkcjonuje szkoła międzynarodowa International School of Bydgoszcz, prowadzona przez Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, z językiem wykładowym angielskim, posiadająca uprawnienia do wystawiania świadectw uznawanych na całym świecie oraz matury międzynarodowej, założona dla dzieci oficerów wojsk NATO, przyjmująca również dzieci i młodzież polską[24].

W 2011 r. samorząd województwa kujawsko-pomorskiego prowadził następujące szkoły i placówki oświatowe:

Transport

Transport drogowy
Węzeł „Białe Błota” – skrzyżowanie dróg ekspresowych S5 i S10
Most autostradowy w ciągu autostrady A1 pod Grudziądzem
Fragment autostrady A1 pod Toruniem


Transport drogowy

Województwo znajduje się w centralnej części kraju, gdzie przebiegają ważne paneuropejskie korytarze transportowe, zwłaszcza w kierunku południkowym:

W kierunku równoleżnikowym przebiega droga krajowa nr 10, docelowo droga ekspresowa S10, łącząca Warszawę, Toruń, Bydgoszcz i Szczecin.

Drogi krajowe w województwie kujawsko-pomorskim
DrogaTrasaObecna długość w województwie [km]Uwagi
A1E75 GdańskGrudziądzToruńWłocławekŁódźKatowiceGorzyczkigranica państwa z Czechami Czechy
S5E261 Nowe MarzyŚwiecieBydgoszczPoznańWrocławLubawkagranica państwa z Czechami Czechy82odcinek Nowe Marzy – Bydgoszcz w budowie
10granica państwa z Niemcami NiemcyLubieszynSzczecinStargardPiłaBydgoszczToruńLipnoPłońsk
15TrzebnicaJarocinGnieznoInowrocławToruńBrodnicaOstróda
16Dolna GrupaGrudziądzŁasinIławaOlsztynEłkAugustówOgrodnikigranica państwa z Litwą Litwa
25BoboliceCzłuchówBydgoszczInowrocławKoninKaliszGęsia Górka
55StolnoGrudziądzKwidzynMalborkNowy Dwór Gdański
56TrzeciewiecKoronowo20cała w obrębie województwa
62StrzelnoWłocławekPłockNowy Dwór MazowieckiSiemiatycze
67LipnoWłocławek26cała w obrębie województwa
80PawłówekBydgoszczZławieś WielkaToruńLubicz66cała w obrębie województwa
91GdańskTczewNowe Marzy – ŚwiecieToruńWłocławekŁódźCzęstochowa

Transport kolejowy

Kolej doprowadzono na teren regionu w 1851 r. Była to Pruska Kolej Wschodnia, której Dyrekcja w latach 1849–1895 znajdowała się w Bydgoszczy. W 1862 r. oddano do użytku Kolej Warszawsko-Bydgoską, która łączyła jako pierwsza ziemie zaboru pruskiego i rosyjskiego. W II połowie XIX wieku wzniesiono trzy okazałe mosty kolejowe przez Wisłę (Toruń, Grudziądz, Fordon), z których most fordoński (dł. 1,33 km) był najdłuższą przeprawą w Rzeszy Niemieckiej, a do momentu zniszczenia w 1945 r. – najdłuższym w Polsce. W latach 1926–1933 wybudowano przebiegająca przez teren regionu magistralę węglową, stanowiącą najważniejszą linię towarową Polski międzywojennej, umożliwiającą eksport polskiego węgla przez port w Gdyni. Obecnie przez województwo przebiega w kierunku południkowym linia kolejowa nr 131 (magistrala węglowa) ulokowana w Korytarzu Transportowym C-E65 (TczewBydgoszczInowrocławZduńska WolaTarnowskie GóryPszczyna). Do ważniejszych tras kolejowych należy również linia nr 353 (Poznań – Inowrocław – ToruńOlsztynKorsze) oraz nr 18 (Piła – Bydgoszcz – Toruń – WłocławekKutno). Najważniejsze, regionalne węzły kolejowe to Bydgoszcz, Toruń i Inowrocław.

Na terenie województwa działa Przemysłowa-Nizinna Kolej Linowa Janikowo-Piechcin należąca do Janikowskich Zakładów Sodowych „Janikosoda” – Soda Polska Ciech w Janikowie.

Tabor kolejowy

Województwo kujawsko-pomorskie jest właścicielem 45 pojazdów szynowych przejętych lub zakupionych przez urząd marszałkowski z których stanowią 26 elektrycznych zespołów trakcyjnych oraz 13 autobusów szynowych i pięć wagonów sterowniczych. Dodatkowo od 22 grudnia 2010 roku Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego jest właścicielem parowozu Ol49-3, którego nabył od spółki PKP Cargo. Przewoźnikiem obsługującym regionalny ruch pasażerski na zelektryfikowanych szlakach kolejowych jest Polregio, natomiast połączenia po niezelektryfikowanych liniach kolejowych obsługuje przewoźnik Arriva RP posiadający wyłącznie tabor spalinowy.

SeriaTypLiczbaNumeryProducentUżytkownikŹródło
ED72APafawag 5Bs/6Bs4001, 003, 007, 020PafawagPolregio
EN7622WEc6048 ÷ 053PesaPolregio
EN76B22WEg5015 ÷ 019PesaPolregio[25]
SA106214M13001 ÷ 002, 004 ÷ 006, 010, 012 ÷ 014, 016 ÷ 019PesaArriva RP
SA123401M5001 ÷ 005PesaArriva RP
Ol4913FablokUM
Transport kolejowy w województwie kujawsko-pomorskim
Terminal dworca Bydgoszcz Główna
Elektryczny zespół trakcyjny EN76-048 na stacji Toruń Główny
Skład SA106 005 w Grudziądzu


Transport lotniczy

Na terenie województwa zlokalizowany jest Międzynarodowy Port Lotniczy im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy, który w 2011 r. oferował połączenia krajowe z Warszawą, międzynarodowe z lotniskami w Wielkiej Brytanii, Irlandii i Niemczech oraz połączenia sezonowe z kurortami w Turcji, Grecji, Bułgarii, Hiszpanii, Tunezji i Egipcie.

W regionie działają także lotniska cywilne i sportowe oraz lądowiska. Najpopularniejsze z nich to: Lotnisko Bydgoszcz-Biedaszkowo, Lotnisko Toruń-Bielany, Lotnisko Włocławek-Kruszyn, Lotnisko Grudziądz-Lisie Kąty oraz Lotnisko Inowrocław-Latkowo.


Żegluga śródlądowa

Region posiada tradycje związane z żeglugą śródlądową. W czasach staropolskich podstawową arterią dla przewozu towarów była Wisła, a w XIX wieku także droga wodna Wisła-Odra poprzez Kanał Bydgoski. Obecnie żegluga ma znaczenie głównie turystyczne.

Przez województwo przebiegają dwie z trzech prowadzących przez Polskę międzynarodowych dróg wodnych (MDW):

Od 2000 r. prowadzona jest rewitalizacja szlaku wodnego E70, która doprowadziła m.in. do budowy szeregu przystani nad Notecią oraz rewitalizacji Bydgoskiego Węzła Wodnego. W Bydgoszczy znajduje się port handlowy żeglugi śródlądowej, zaś na Brdzie kursuje Bydgoski Tramwaj Wodny.

Transport śródlądowy
Statek „Władysław Łokietek” Technikum Żeglugi Śródlądowej w Nakle nad Notecią
Statek wycieczkowy Katarzynka II w Toruniu
Śluza na Wiśle we Włocławku
Dom na wodzie wyprodukowany w Bydgoszczy


Gospodarka

Mondi Świecie – jeden z głównych polskich producentów papieru
Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz – producent tramwajów, autobusów szynowych, kolei (w tym dużych prędkości)
Kompleks petrochemiczny Orlenu we Włocławku
Global Malt Polska w Bydgoszczy – jeden z głównych polskich producentów słodu do piwa

Ośrodkami gospodarczymi są miasta: Bydgoszcz, Toruń, Włocławek, wraz z Grudziądzem i Inowrocławiem. Trzonem gospodarczym regionu jest Bydgosko-Toruński Okręg Przemysłowy. W sektorze przedsiębiorstw pracowało w 2011 r. 246,4 tys. osób, zaś liczba podmiotów gospodarczych wynosiła 185 tys.[26], co stanowiło 4,6% ogółu podmiotów w kraju. Większość z nich jest zarejestrowana na terenie miast (około 75%), w tym ponad 50% w czterech największych miastach regionu (25% w Bydgoszczy). Gminy o najwyższych wskaźnikach przedsiębiorczości to Bydgoszcz wraz z powiatem bydgoskim oraz Toruń. W regionie funkcjonuje 1,7 tys. firm z kapitałem zagranicznym (10. miejsce w kraju)[27].

Do dużych korporacji światowych, posiadających swoje przedsiębiorstwa w regionie należą: Lafarge (Piechcin), Sharp Corporation, Orion, Sumika (Łysomice), Alcatel-Lucent, Atos Orgin, Coca-Cola, Frosta, JPMorgan Chase, Can-Pack, Unilever (Bydgoszcz), Jabil Global Services (Bydgoszcz), Teleplan (Bydgoszcz), Nestlé (Toruń), Mondi Group (Świecie), Klose (Nowe)[28].

Od 2006 r. terenie województwa funkcjonują obszary włączone w skład Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej (do 30 listopada 2020 r.)[29]:

  • „Crystal Park” Łysomice k. Torunia (177,6 ha) – mieści kompleks japońskich przedsiębiorstw elektronicznych
  • Podstrefa Świecie (166 ha) – głównym inwestorem jest Mondi Świecie S.A.
  • Podstrefa Grudziądz (115,9 ha) – do inwestorów należy m.in. Polpak Papier Sp. z o.o.
  • Podstrefa Barcin (100 ha) – głównymi inwestorami są: Lafarge oraz Mapei
  • Podstrefa Bydgoszcz (35,9 ha)
  • Podstrefa Kowalewo Pomorskie (7,8 ha)
  • Podstrefa Toruń (7,2 ha)
  • Podstrefa Rypin (3,7 ha)

Do głównych parków przemysłowych województwa należą[30]:

Przedsiębiorczość w regionie wspierają liczne instytucje i stowarzyszenia gospodarcze, m.in. agencje rozwoju regionalnego (Toruń), izby przemysłowo-handlowe (Bydgoszcz, Toruń, Włocławek, Grudziądz) i rolnicze (Przysiek), fundusze pożyczkowe (Bydgoszcz, Toruń), zrzeszenia i związki pracodawców oraz rzemiosła (Bydgoszcz), centra i kluby eksportera (Bydgoszcz, Toruń), Business Centre Club (Bydgoszcz, Toruń). Wśród instytucji łączących gospodarkę z nauką wyróżniają się: Regionalne Centrum Innowacyjności w Bydgoszczy i Interdyscyplinarne Centrum Nowoczesnych Technologii UMK w Toruniu[31].

Statystyki gospodarcze

W 2012 r. produkt krajowy brutto woj. kujawsko-pomorskiego wynosił 71,5 mld zł, co stanowiło 4,4% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 34,1 tys. zł (81,3% średniej krajowej), co plasowało kujawsko-pomorskie na 10. miejscu w kraju[32]. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. kujawsko-pomorskiego w 3. kwartale 2011 r. wynosiło 3141,02 zł, co lokowało je na 13. miejscu względem wszystkich województw[33]. W końcu marca 2012 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 149,5 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 17,8% do aktywnych zawodowo[34].

Według danych z 2011 r. 7,4% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. kujawsko-pomorskiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji)[35].

W 2011 do przedsiębiorstw o największych przychodach w województwie należały m.in.[36]: Polski Cukier (zarząd w Toruniu), Neuca, ThyssenKrupp Energostal, Grupa TZMO S.A. (Toruń), Mondi Świecie S.A., Grupa Polomarket (siedziba w Giebni k. Pakości), Zakłady Tłuszczowe Kruszwica, Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz, Jutrzenka, GK Lewiatan i Anwil S.A. (Włocławek), a także Zakłady Chemiczne Zachem w Bydgoszczy, Cereal Partners Poland Toruń-Pacific, Chemirol Mogilno i inne. W regionie swoje fabryki lub spółki posiadają także krajowe i międzynarodowe koncerny, zaliczane do firm o największych przychodach, m.in. Enea, Telefonika Kable, Unilever, Mlekpol, Can-Pack, Pilkington, Grupa Atlas, Schenker (Bydgoszcz), Grupa Kapitałowa Boryszew, OSM Łowicz (Toruń), Jabil Global Services (Bydgoszcz), Teleplan (Bydgoszcz), Pesa (Bydgoszcz), Ciech (Bydgoszcz, Inowrocław, Janikowo), Lafarge (Piechcin), Bonduelle (Gniewkowo).

Rolnictwo

Podstawą gospodarki rolnej w województwie kujawsko-pomorskim są korzystne dla jej rozwoju warunki przyrodnicze, w szczególności wysoki udział gruntów ornych (57%, wobec 45% przeciętnego w kraju) oraz wysoka kultura rolna. Region dysponuje znaczącym udziałem gruntów ornych wysokich klas bonitacyjnych – 76% ogólnej powierzchni, w tym 36,7% gleb szczególnie produktywnych i chronionych, klas od I do IIIb włącznie (czarne ziemie na Kujawach). W rolnictwie regionu dominuje sektor prywatny (95%), który reprezentuje m.in. około 90 tys. indywidualnych gospodarstw o powierzchni co najmniej 1 ha[37].

Pod względem wartości produkcji towarowej z 1 ha użytków rolnych gospodarka rolna kujawsko-pomorskiego sytuuje się na drugim miejscu w kraju. Udział rolnictwa regionu w tworzeniu rolniczego produktu globalnego brutto jest wyższy niż przeciętnie w kraju i wynosi około 10%. Wyróżnia się produkcja buraków cukrowych (17% produkcji krajowej), rzepaku (13%) i zbóż (9%), natomiast w produkcji zwierzęcej: pogłowie trzody chlewnej i produkcja mięsa (2-3 miejsce w kraju)[37].

Przemysł

W 2010 produkcja sprzedana przemysłu w woj. kujawsko-pomorskim wynosiła 44,8 mld zł, co stanowiło 4,5% produkcji przemysłu Polski. Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w kujawsko-pomorskim wynosiła 6,1 mld zł, co stanowiło 3,8% tej sprzedaży Polski[38].

Przemysł województwa kujawsko-pomorskiego skupia 5,5% krajowego zatrudnienia (6. miejsce w kraju) i dostarcza 5,1% ogólnej wartości produkcji sprzedanej przemysłu (7 miejsce w kraju). Około jednej piątej produkcji sprzedanej regionu kierowane jest na eksport. 75% eksportu jest kierowane na rynek Unii Europejskiej, przy czym połowa trafia do Niemiec i krajów Beneluksu. Udział województwa w krajowym eksporcie wynosi 4,4%[27].

Pod względem wartości produkcji przemysłowej dominujące miejsce zajmuje przemysł spożywczy (26% wkład do krajowego przychodu przemysłu spożywczego). Dużą rolę odgrywa także przemysł chemiczny (wkład 13%), celulozowo-papierniczy (wkład 8%), oraz elektromaszynowy. Województwo zajmuje pierwsze miejsce w kraju w zakresie produkcji: sody (100%), soli (79%), włókien syntetycznych (58%), tłuszczów roślinnych (22%) i cukru (17%). Duży udział posiada także w produkcji papieru (30%) i tektury (15%), wyrobów z tworzyw sztucznych (25%), wyrobów chemii gospodarczej (20%) oraz nawozów azotowych. Kujawsko-pomorskie charakteryzuje się także ponadprzeciętnym rozwojem inwestycji w zakresie odnawialnych źródeł energii (w 2010 r. znajdowało się tu 39% wszystkich polskich elektrowni wiatrowych, które wytwarzały 143 MW energii elektrycznej oraz 54 elektrownie wodne o łącznej mocy 211 MW)[27].

Sektor spożywczy

Przemysł spożywczy w województwie jest dobrze powiązany z bazą surowcową. W branży tej ulokowały się liczne spółki z kapitałem zagranicznym. Do ważniejszych przedsiębiorstw tej branży należą m.in.[39]: Polski Cukier (Toruń), Kopernik Toruń, Nestlé Toruń, Vinpol (Toruń), OSM Łowicz (Toruń), Bonduelle Gniewkowo, Cykoria S.A. Wierzchosławice, Zakłady Tłuszczowe Kruszwica, Jutrzenka, Mlekpol, Drobex, Frosta S.A., Vobro (Brodnica), Polmass, Abramczyk, Domat, Globalmalt (Bydgoszcz), Bydgoskie Zakłady Mięsne, Delecta, Kujawianka (Włocławek), OSM Cuiavia (Inowrocław), Wody Mineralne Ostromecko, Zakłady Mięsne w Nowem i Osiu, GM Polski Przemysł Mięsny i Drobiarski MAT S.A (Grudziądz), Brodnickie Zakłady Żelatyny, ROTR Rypin, Oerlemans Foods (Strzelno), Hage Polska (Osielsko) i inne[28].

Sektor chemiczny

Na terenie województwa znajduje się szereg dużych przedsiębiorstw przemysłu chemicznego, które ulokowano tu m.in. z uwagi na bogactwa naturalne (sól, wapień) oraz korzystne dla wodochłonnego przemysłu warunki hydrograficzne (Wisła). Kujawsko-pomorskie wytwarza 13% przychodu krajowego przemysłu chemicznego[27]. Do najważniejszych przedsiębiorstw tej branży należą m.in.[40]: Anwil S.A. i Kujawska Fabryka Farb i Lakierów Nobiles (Włocławek), Nitrochem (Bydgoszcz), Linde AG (Eurogaz), Stomil Bydgoszcz oraz Unilever (Bydgoszcz), Soda Polska Ciech (Inowrocław, Janikowo), Inowrocławskie Kopalnie Soli Solino S.A., Elana S.A., Zakłady Laminatów Poliestrowych Trokotex (Toruń), Mondi Świecie S.A. i Kemira (Świecie) oraz szereg przedsiębiorstw z branży przetwórstwa tworzyw sztucznych, produkcji opakowań oraz form do ich wytwarzania, które zrzeszone są w Bydgoskim Klastrze Przemysłowym.

Sektor drzewno-papierniczy i meblowy

Branża drzewno-papiernicza i meblarska ma tradycje w regionie z uwagi na obecność dużych kompleksów leśnych, dostarczających surowca (Bory Tucholskie, Puszcza Bydgoska), jak i tradycje spławu drewna Wisłą oraz Kanałem Bydgoskim. Niektóre z przedsiębiorstw tej branży to[28]: Mondi Świecie S.A., Bydgoskie Fabryki Mebli, Bydgoskie Zakłady Sklejek, Klose – Pomorska Fabryka Mebli (Nowe), Sits (Brodnica), Akcesoria Meblowe REJS (Rypin), HF Helvetia Furniture (Bydgoszcz), Gamet S.A. (Toruń), ETAP Meble (Bydgoszcz) i inne.

Sektor elektromaszynowy

W regionie działa holding Pojazdy Szynowe PESA Bydgoszcz, będący polskim dostawcą zespołów trakcyjnych i tramwajów. Do innych przedsiębiorstw tej branży należą m.in.[41]: Apator, Towimor (Toruń), Makrum, Fabryka Obrabiarek do Drewna, Bydgoskie Zakłady Elektromechaniczne Belma, Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 2, Bydgoska Fabryka Narzędzi „Befana”, Zakład Urządzeń Dozymetrycznych POLON-ALFA, Byfauch S.A., Tectro Polska (Bydgoszcz), Hydrotor S.A. (Tuchola), KFMR Krukowiak (Brześć Kuj.), Kujawska Fabryka Manometrów (Włocławek), Inofama (Inowrocław), Hydro-Vacuum S.A. (Grudziądz), Kohler + Bovenkamp Polska (Żnin), Istrail (Golub-Dobrzyń), Budkrusz (Aleksandrów Kuj.), Famor (Bydgoszcz) i inne.

Sektor elektrotechniczny i telekomunikacyjny

Regionalne przedsiębiorstwa branży elektrotechnicznej i telekomunikacyjnej zlokalizowane są przede wszystkim w Bydgoszczy i „Parku Kryształowym” w Ostaszewie pod Toruniem. Przedstawiciele tego typu przedsiębiorstw w Bydgoszczy to m.in.[28]: Bydgoska Fabryka Kabli, Tyco Electronics, APW Poland, Eltra, Slican, Prettl Molding Polska, Volex Poland, Kolejowe Zakłady Łączności. W latach 2006–2009 w „Parku Kryształowym” wzniesiono zespół kilkunastu japońskich przedsiębiorstw – montowni sprzętu elektronicznego. Należą one do korporacji: Sharp Corporation, Orion Electric, Tenscho Electric Indistries, Sumitomo Chemical Co. Ltd, Tokai Pressing Co. Ltd i in.

Sektor budowlany i materiałów budowlanych

Największymi firmami budowlanymi w województwie kujawsko-pomorskim są[28]: Budopol S.A., Projprzem S.A., Eltor (Bydgoszcz), Erbud, Marbud i Budlex (Toruń), Hydrobudowa (Włocławek), Melbud (Grudziądz), Alstal (Inowrocław). Do ważniejszych przedsiębiorstw produkujących materiały budowlane należą m.in.[28]: Cementownia Kujawy (Bielawy), Solbet (Solec Kujawski), Grupa Atlas, Polbet i Kamal (Bydgoszcz), Prefabet Białe Błota, Baumat i Betor (Toruń), G+P Izomont (Włocławek), Kolejowe Zakłady Nawierzchniowe Cogifer Polska, Żegluga Bydgoska (Bydgoszcz).

Business Process Outsourcing

W województwie znajdują się międzynarodowe przedsiębiorstwa typu Business Process Outsourcing (BPO) oraz Share Service Center (SSC). Według opracowania Kujawsko-Pomorskiego Centrum Obsługi Inwestora najważniejszymi reprezentantami tej branży w kujawsko-pomorskim są[42]:

  • Atos Origin (Bydgoszcz), doradztwo, integracja systemów i zarządzanie infrastrukturą informatyczną[43]
  • Alcatel-Lucent Polska Sp. z o.o. (Bydgoszcz), doradztwo i wsparcie operacyjne w zakresie systemów informatycznych[44]
  • JPMorgan Chase LTD (Bydgoszcz), zarządzanie finansami w zakresie handlu międzynarodowego i logistyki[45]
  • Teleplan Polska Sp. z o.o. (Bydgoszcz), usługi serwisowe sprzętu elektronicznego, komputerowego i telekomunikacyjnego[46]
  • Jabil Global Services (Bydgoszcz), największy w Europie aftermarket serwis, naprawa sprzętu elektronicznego, komputerowego, np.: Apple, Hp, Lenovo. W Bydgoszczy zatrudnia 810 fachowców[47].

Spółki giełdowe z regionu

W 2011 r. na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych notowane były następujące firmy z regionu[48]: Drozapol Profil, Oponeo.pl, Makrum, Projprzem (Bydgoszcz), Apator, Neuca, NFI Krezus (Toruń), Mondi Świecie S.A., Hydrotor Przedsiębiorstwo Hydrauliki Siłowej (Tuchola), Zakłady Tłuszczowe Kruszwica oraz Trion (Inowrocław).

Kultura

W 2009 r. w województwie funkcjonowało 450 bibliotek[49], 14 domów i 43 ośrodków kultury[50], kilkanaście galerii sztuki, 16 kin, 29 muzeów[51], 8 teatrów i instytucji muzycznych[52] oraz było 233 zespołów artystycznych z 3,6 tys. członków[50].

Do największych instytucji kultury w województwie należą instytucje muzyczne: Opera Nova w Bydgoszczy, Filharmonia Pomorska oraz Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Swój wkład w rozwój kultury regionu mają także sceny teatralne: Teatru Polskiego im. Hieronima Konieczki w Bydgoszczy, Teatru im. Wilama Horzycy i Baju Pomorskiego w Toruniu, a także Ośrodek Chopinowski w Szafarni. W największych miastach regionu znajdują się teatry, galerie i muzea. Do największych placówek, posiadających liczne oddziały należą muzea okręgowe: w Toruniu i w Bydgoszczy. W Bydgoszczy funkcjonuje ponadto m.in. Muzeum Wojsk Lądowych oraz Eksploseum na bazie reliktów DAG Fabrik Bromberg, zaś w Toruniu m.in. Muzeum Piśmiennictwa i Drukarstwa, Muzeum Artylerii, Planetarium i inne. Od 2008 r. w Toruniu działa Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu, a także od 2013 r. Centrum Nowoczesności Młyn Wiedzy.

Samorząd województwa kujawsko-pomorskiego jest organem finansującym następujące placówki kulturalne w województwie:


Wydarzenia kulturalne

Akt Jedności podpisany podczas wystawy AutografExpo z okazji X rocznicy powstania województwa kujawsko-pomorskiego.

W każdym większym mieście regionu odbywają się cykliczne wydarzenia kulturalne oraz koncerty, lecz największe i najbardziej prestiżowe z nich odbywają się w Bydgoszczy i Toruniu. Do najstarszych festiwali należą: Festiwal Teatrów Polski Północnej w Toruniu (1959, od 1990 r. Międzynarodowy Festiwal Teatralny „Kontakt”), Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy (1961), Bydgoski Festiwal Muzyczny (1962) i kongres Musica Antiqua Europae Orientalis w Bydgoszczy (1966). Do najbardziej prestiżowych należy natomiast Międzynarodowy Festiwal Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych Plus Camerimage, odbywający się w Toruniu (1993–1999 i od 2019). Inne bardziej znane to: Bydgoski Festiwal Operowy, Festiwal Prapremier, Bydgoskie Impresje Muzyczne, Camera Obscura, Artpop Festival Złote Przeboje Bydgoszcz, Międzynarodowe Toruńskie Spotkania Teatrów Lalek, Festiwal Muzyki i Sztuki Krajów Bałtyckich Probaltica w Toruniu, Tofifest. Wspólnym przedsięwzięciem elit kulturalnych obu miast jest Toruń-Bydgoszcz Harmonica Bridge, AutografExpo. Monopol obu największych miast regionu przełamują takie imprezy jak: Festyn Archeologiczny w Biskupinie, Festiwal Operowo-Operetkowy w Ciechocinku, czy Ogólnopolski Festiwal Młodzieżowych Orkiestr Dętych w Inowrocławiu.

Media


W województwie kujawsko-pomorskim głównymi ośrodkami skupiającym media są: Bydgoszcz[53], gdzie dominują media publiczne oraz Toruń, gdzie mają siedziby media niepubliczne. W Bydgoszczy znajdują się regionalne ośrodki Telewizji Polskiej (TVP Bydgoszcz) i Polskiego Radia publicznego (Polskie Radio Pomorza i Kujaw). Telewizja Bydgoszcz posiada redakcję zamiejscową i studio telewizyjne w Toruniu oraz korespondenta we Włocławku, Polskie Radio PiK swoje zamiejscowe redakcje wraz ze studiem posiada w Toruniu i Włocławku oraz korespondenta w Grudziądzu[53].

Zasięg wojewódzki ma jeden tytuł prasowy wychodzący w Bydgoszczy: „Gazeta Pomorska” (nakład dzienny w 2014 r. 54 tys. egz.). Lokalnym dziennikiem obejmującym teren dawnego województwa bydgoskiego jest „Express Bydgoski” (nakład 18 tys. egz.)[53] Znajduje się tu również lokalna redakcja „Gazety Wyborczej”, oddział Polskiej Agencji Prasowej[54], a także rezydują tu korespondenci innych agencji m.in. Katolickiej Agencji Informacyjnej[55]. W 2012 r. w Bydgoszczy wydano 91 tytułów gazet i czasopism w globalnym nakładzie 36,7 mln egzemplarzy, co stanowi 79% nakładu wychodzącego w województwie kujawsko-pomorskim[53].

W Toruniu najpopularniejszym dziennikiem, obejmującym teren dawnych województw toruńskiego i włocławskiego są „Nowości” (nakład dzienny 19 tys. egz.)[53], w mieście lokalne redakcje mają „Gazeta Wyborcza” oraz „Gazeta Pomorska”, biura korespondentów posiadają: „Rzeczpospolia”, Polska Agencja Prasowa i Katolicka Agencja Informacyjna. W Toruniu znajduje się siedziba prowadzonych przez redemptorystów ogólnokrajowych mediów: Radia Maryja i Telewizji Trwam. Ponadto istnieje tu regionalny oddział telewizji TVN i TVN24, lokalną stacją jest TV Toruń[53].

Zarówno w Bydgoszczy, jak i w Toruniu, a w nieco mniejszym wymiarze także we Włocławku, Grudziądzu i Inowrocławiu znajdują się liczne redakcje stacji radiowych i siedziby internetowych portali informacyjnych[53]. W miejscowościach będących siedzibami gmin i powiatów wydawane się periodyki regionalne, np. Tygodnik Lokalny „Pałuki” w Żninie, „Wiadomości Krajeńskie”, „Tygodnik Tucholski”, „Czas Brodnicy” i wiele innych.

Turystyka i wypoczynek

Logo województwa

Walory turystyczno-kulturowe

Województwo charakteryzuje się bogactwem materialnego dziedzictwa kultowego. Wśród obiektów pozostających pod ochroną konserwatorską znajdują się[56]: obiekty budownictwa i architektury (23145 obiektów), cmentarze (1752), zabytkowa zieleń (1200), zabytki archeologiczne (41 425 stanowisk archeologicznych, 188 grodzisk). Według stanu z 2007 r. wpis do rejestru zabytków uzyskało 2742 obiektów nieruchomych w województwie[57].

W regionie występuje kilka obszarów specyficznych pod względem cech kulturowych:

Fragment Starego Miasta w Toruniu wpisanego w 1997 roku na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO

Za pomniki historii zostały uznane następujące obiekty[58]:

  1. Biskupin (1994 r.) – zrekonstruowana osada obronna ludności kultury łużyckiej z okresu halsztackiego (700 – 400 lat p.n.e.)
  2. Stare i Nowe Miasto Toruń (1994 r.) – miasto średniowieczne, jedno z najbogatszych w zabytki miast polskich, w 1997 roku wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO; wśród zabytków wyróżnia się Ratusz Staromiejski, trzy gotyckie kościoły, mury miejskie, spichlerze i kamienice oraz ruiny zamku krzyżackiego; oprócz Starówki godny zwiedzenia jest również zespół fortów Twierdzy Toruń oraz Bydgoskie Przedmieście z XIX-wieczną neostylową zabudową;
  3. Chełmno (2005 r.) – zachowane niemal w niezmienionym kształcie XIII-wieczne miasto lokacyjne, obwiedzione murami obronnymi, z 7 gotyckimi kościołami oraz renesansowym ratuszem.

Parkami kulturowymi w województwie są[59]:

  1. Park Kulturowy Wietrzychowice (utw. 2006) – kujawskie grobowce megalityczne;
  2. Park Kulturowy Kalwaria Pakoska (2008);
  3. Park Kulturowy „Kościół pw. św. Oswalda” w Płonkowie (2009);
  4. Park Kulturowy Sarnowo (2010) – cmentarzysko grobowców kujawskich kultury pucharów lejkowatych.


Oprócz wyżej wymienionych obiektów, godne zwiedzenia są również miasta[60]:

Uzdrowiska
„Jaś i Małgosia” w parku Zdrojowym w Ciechocinku
Tężnie w parku Solankowym w Inowrocławiu

Reprezentantami architektury gotyckiej poza ziemią chełmińską są m.in.: katedra we Włocławku, katedra w Bydgoszczy, kościoły farne w Inowrocławiu, Brześciu Kujawskim, zespół pocysterski w Koronowie i inne. W regionie obecne są również zabytki architektury barokowej: klasztory benedyktynów w Bysławiu, bernardynów w Skępem, Świeciu i Trutowie, karmelitów bosych w Kcyni i Oborach, reformatów w Brodnicy, Grudziądzu, Łabiszynie, Pakości, Podgórzu i Włocławku oraz kolegia jezuickie w Bydgoszczy, Grudziądzu i Toruniu. Architekturę klasycystyczną reprezentują m.in. pałace szlacheckie: Mostowskich w Ostromecku, Zboińskich w Kikole, Skórzewskich w Lubostroniu i grupy pałacowe w Nawrze, Okalewie i Lubrańcu.

Na Kujawach stosunkowo liczne są ośrodki kultu religijnego: sanktuarium Matki Bożej Królowej Pokoju w Markowicach, sanktuarium Matki Bożej Pani Kujaw w Ostrowąsie, Matki Bożej Łaskawej w Pieraniu, Matki Bożej Łaskawej Niezawodnej Nadziei we Włocławku oraz Kalwaria Pakoska (w jej skład wchodzą 23 kaplice i barokowy kościół Ukrzyżowania z 1661 roku). Pozostałe sanktuaria katolickie to m.in.[61]: sanktuarium Matki Bożej Pięknej Miłości w Bydgoszczy, Krzyża Świętego w Kcyni, NMP Królowej Krajny w Byszewie, Matki Bożej Uzdrowienia Chorych w Topolnie, Matki Bożej Częstochowskiej w Świeciu, Matki Bożej Bolesnej w Chełmnie, Matki Bożej Łaskawej w Grudziądzu, św. Juty w Bielczynach, Sanktuarium Maryjne w Rywałdzie, Matki Bożej Brzemiennej w Wąbrzeźnie, karmelitańskie w Oborach, Matki Bożej Trzykroć Przedziwnej w Bydgoszczy, Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Toruniu, Matki Bożej Skępskiej Pani Mazowsza i Kujaw, a także sanktuaria Nowych Męczenników w Bydgoszczy, Sanktuarium Królowej Męczenników, Kalwaria bydgoska – Golgota XX wieku oraz Miłosierdzia Bożego w Toruniu. W Gąsawie, Straszewie, Wylatowie, Łowiczku, Włókach, Kozielcu i Żołędowie znajdują się zabytkowe, XVI-XVIII-wieczne kościoły drewniane.

Dostępne do zwiedzania ruiny zamków krzyżackich i polskich znajdują się w następujących miejscowościach[62]: Bobrowniki, Brodnica, Golub, Dybów, Kruszwica, Lipienek, Nowe, Radzyń Chełm., Rogóźno, Papowo Biskupie, Pokrzywno, Raciążek, Radziki Duże, Szubin, Świecie, Toruń, Wąbrzeźno, Wenecja, Zamek Bierzgłowski, zaś ważniejsze zespoły pałacowo- i dworsko-parkowe w: Lubostroniu, Ostromecku, Pluskowęsach, Runowie Krajeńskim, Szafarni, Sokołowie. Wśród zabytków techniki znajdują się[63]: Kanał Bydgoski (1774), Kanał Notecki i Górnonotecki (1882) wraz z systemem śluz, akwedukt Fojutowo (1848), Żnińska Kolej Powiatowa (1893-1911), elektrownie wodne z pocz. XX w. (Gródek, Żur) oraz mosty dawnych kolei wąskotorowych (Koronowo, Buszkowo).

Na terenie województwa znajdują się trzy uzdrowiska[64]: Ciechocinek, Inowrocław i Wieniec-Zdrój. Spośród imprez związanych z wydarzeniami historycznymi, corocznie urządzane są rekonstrukcje bitew polsko-krzyżackich: pod Płowcami (1331) i pod Koronowem (1410).

Kreowaniem i upowszechnianiem wizerunku województwa jako regionu atrakcyjnego turystycznie zajmuje się Kujawsko-Pomorska Organizacja Turystyczna[65]. Szczegółowa lista atrakcji turystycznych oraz zabytków znajduje się na oficjalnym portalu turystycznym województwa kujawsko-pomorskiego[66].


Walory przyrodniczo-krajobrazowe

Oprócz zabytków kulturowych, atrakcją regionu jest przyroda. Drugim, po Puszczy Białowieskiej zespołem leśnym w Polsce są Bory Tucholskie, w których znajduje się 900 jezior. Atrakcyjnymi szlakami kajakowymi są: Brda, Wda i Drwęca. Pojezierne tereny województwa obfitują w zbiorniki wodne, naturalne, jak i sztuczne. Na obszarach tych znajdują się liczne ośrodki wypoczynkowe, kempingi, kąpieliska, a także przystanie jachtowe (Zalew Koronowski, Gopło, Zbiornik Włocławski).

Panorama Więcborka

W 2003 r. Kujawsko-Pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku wyróżniło 8 najatrakcyjniejszych obszarów na terenie województwa[67]:

  1. Rejon Borów Tucholskich z rzeką Brdą i jej dopływami oraz Zalewem Koronowskim, rzeką Wdą z Zalewem Żurskim oraz licznymi jeziorami – obszar ten obejmuje powiat tucholski oraz część świeckiego i bydgoskiego; łączna liczba miejsc noclegowych sięga 7 tys., a korzysta z nich ok. 60 tys. turystów rocznie; jest to najważniejszy rejon w województwie pod względem stanu i zainwestowania bazy turystycznej.
  2. Rejon Pojezierza Brodnickiego i przylegającej do niego doliny Drwęcy – obejmuje część powiatu brodnickiego z licznymi jeziorami i kompleksami leśnymi; liczba miejsc noclegowych sięga 2,5 tys., a korzysta z nich ok. 18 tys. turystów rocznie.
  3. Rejon Jezior Żnińskich – obejmuje gminy Żnin i Gąsawa na Pałukach; ruch turystyczny koncentruje się w muzeum archeologicznym w Biskupinie oraz kolei wąskotorowej w Wenecji, które łączy Żnińska Kolej Powiatowa; niezależnie od tego rejon ten posiada 1,5 tys. miejsc noclegowych, z których korzysta 21 tys. turystów rocznie.
  4. Rejon Przyjezierza i jeziora Gopło – obejmuje wschodnią część powiatu mogileńskiego i południową inowrocławskiego; turystyczny ruch pobytowy w sezonie letnim sięga 23 tys. osób w 2,2 tys. miejsc noclegowych; 50 tys. osób rocznie zwiedza Mysią Wieżę w Kruszwicy.
  5. Rejon podmiejski Bydgoszczy – obejmuje powiat bydgoski, Puszczę Bydgoską, okolice Jeziora Jezuickiego i Borówno, Zalewu Koronowskiego i jezior byszewskich; baza letniskowa i turystyczna umożliwia wypoczynek ok. 100 tys. osób; stanowi obszar rekreacji oraz wypoczynku świątecznego dla Bydgoszczy.
  6. Rejon Zalewu Włocławskiego – obejmuje otoczenie Wisły i kompleks Lasów Gostynińsko-Włocławskich; posiada słabo rozwiniętą bazę noclegową, stanowi podmiejski obszar wypoczynkowy dla Włocławka.
  7. Rejon Doliny Dolnej Wisły – obszar o urozmaiconym krajobrazie z rzeźbą zboczową i bogatą roślinnością oraz licznymi grodziskami i ośrodkami krajoznawczymi; dysponuje skromną bazą noclegową, lecz bogatą siecią szlaków turystycznych, rowerowych oraz rezerwatów przyrody.
  8. Rejon Pojezierza Krajeńskiego – obszar o bogato ukształtowanej rzeźbie terenu z licznymi jeziorami; ze skromnej bazy noclegowej korzysta rocznie ok. 5 tys. turystów.

Ponadto do atrakcyjnych obszarów turystycznych województwa KPBPPiR we Włocławku zaliczyło kolejnych 8 obszarów[67]:

Kościoły drewniane w województwie kujawsko-pomorskim
Kościół św. Barbary w Chrostkowie (1694)
Kościół św. Marii Magdaleny we Włókach (1699)


Certyfikowane produkty turystyczne

Pokazy świetlne podczas Bella Skyway Festival w Toruniu
Podziemna trasa turystyczna w Exploseum w Bydgoszczy

Certyfikaty przyznawane przez Polską Organizację Turystyczną od 2003 roku (po 10 obiektów rocznie) są gwarancją produktu turystycznego najwyższej jakości, kompleksowego i innowacyjnego. W kraju tytuł ten posiada ok. 100 atrakcji związanych z zabytkami, kulturą, wypoczynkiem, rekreacją, zabawą i nauką. Do 2017 roku Certyfikaty POT (tzw. Turystyczne Oscary) uzyskały następujące produkty turystyczne z województwa kujawsko-pomorskiego[68][69][70]:

Wyróżnienie konkursie POT otrzymał:

Baza noclegowa

Bazę noclegową na terenie województwa stanowi około 500 obiektów, w tym ok. 150 ośrodków wczasowych położonych głównie w okolicach Zalewu Koronowskiego oraz na Pojezierzu Brodnickim. Najlepiej wyposażone w hotele i inne obiekty noclegowe są miasta: Bydgoszcz, Toruń i powiaty: aleksandrowski (Ciechocinek), bydgoski (okolice Zalewu Koronowskiego), brodnicki (Pojezierze Brodnickie), tucholski i świecki (Bory Tucholskie). Obsługa wypoczynku pobytowego w sezonie letnim skoncentrowana jest w trzech rejonach: Borach Tucholskich i dolinie Brdy (40%), Pałukach (15%) oraz Pojezierzu Brodnickim (13%), zaś najwięcej noclegów w hotelach udziela się w Toruniu i Bydgoszczy.

Bezpieczeństwo publiczne

W województwie kujawsko-pomorskim działa centrum powiadamiania ratunkowego z siedzibą w Bydgoszczy oraz oddziałem CPR w Toruniu, które obsługują zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999[73][74].

Bezpieczeństwo publiczne
Wojewódzka Komenda Policji w Bydgoszczy
Budynek Prewencji Policji w Bydgoszczy
Lotnicze Pogotowie Ratunkowe w Bydgoszczy


Ochrona zdrowia

W 2009 r. na obszarze województwa znajdowały się 663 zakłady opieki zdrowotnej (72% w miastach), w tym 39 szpitali ogólnych (19 publicznych i 20 niepublicznych), 20 zakładów opiekuńczo-leczniczych, 8 zakładów pielęgnacyjno-opiekuńczych, 3 hospicja, 8 szpitali uzdrowiskowych i 21 sanatoriów[75]. Miastem najbardziej wyposażonym w placówki służby zdrowia jest Bydgoszcz, gdzie funkcjonowało 134 zakładów opieki zdrowotnej, w tym 18 publicznych i 116 niepublicznych[76], zaś większość sanatoriów skupiona jest w Ciechocinku i Inowrocławiu.

Do największych szpitali w województwie należą:


Wojsko

Budynek Szkoły Wojennej (1913) i Bydgoskiej Szkoły Podchorążych (1920-1938), siedziba Pomorskiego Okręgu Wojskowego (1945-2007), a od 2007 Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych
Mapa Pomorskiego Okręgu Wojskowego z siedzibą w Bydgoszczy (1945-2007) po reorganizacji w 2001 roku

W kujawsko-pomorskiem najwięcej jednostek i instytucji wojskowych znajduje się w garnizonie Bydgoszcz, który w 2014 roku był drugim co do wielkości garnizonem w Polsce[77]. Znajduje się tu także większość instytucji NATO obecnych w Polsce.

W Bydgoszczy znajdują się następujące instytucje wojskowe[78]: Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych – jednostka bezpośrednio podporządkowana Dowódcy Generalnemu Rodzajów Sił Zbrojnych, 1 Pomorska Brygada Logistyczna im. Kazimierza Wielkiego, Batalion Dowodzenia Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, Centrum Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych, 1 Wojskowy Szpital Polowy (jeden z dwóch w kraju), Wojewódzki Sztab Wojskowy, Wojskowa Komenda Uzupełnień, Komenda garnizonu, 11. Wojskowy Oddział Gospodarczy, 22 Ośrodek Dowodzenia i Naprowadzania, 2 Rejon Wsparcia Teleinformatycznego Sił Powietrznych, Centralna Grupa Działań Psychologicznych, 2. Wojskowy Ośrodek Metrologii, Region Wsparcia Teleinformatycznego (obejmuje 3 województwa), Oddział Żandarmerii Wojskowej, Rejonowy Zarząd Infrastruktury (obejmuje 2 województwa), Rejonowe Warsztaty Techniczne, Wojskowa Agencja Mieszkaniowa (oddział obejmujący 2 województwa), 10 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką w Bydgoszczy, Wojskowy Ośrodek Medycyny Prewencyjnej (jeden z 5 w kraju), Wojskowa Ochrona Pożarowa (obejmuje 2 województwa), Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 2, Orkiestra Wojskowa w Bydgoszczy, Muzeum Wojsk Lądowych.

Ponadto w Bydgoszczy zlokalizowane są instytucje NATO[78]: Centrum Szkolenia Sił Połączonych Joint Force Training Center, gdzie prowadzi się szkolenia oficerów z wszystkich państw NATO oraz Partnerstwa Wschodniego, 3. Batalion Łączności NATO, Centrum Eksperckie Policji Wojskowej NATO, dowództwo jednostki Szpicy NATO.

W Toruniu znajdują się następujące instytucje wojskowe[78]: Centrum Szkolenia Artylerii i Uzbrojenia im. gen. Józefa Bema, Ośrodek Strzelców Wyborowych, Centrum Szkolenia Wojsk Obrony Terytorialnej, 1. Baza Materiałowo-Techniczna, w tym 12. Wojskowy Oddział Gospodarczy im. gen. dyw. Karola Otto Kniaziewicza, Warsztaty Techniczne, 6. Samodzielny Oddział Geograficzny im. gen. dyw. Karola Otto Kniaziewicza, Wojskowa Komenda Transportu, Komenda Garnizonu, Placówka Żandarmerii Wojskowej, Wojskowa Komenda Uzupełnień, Archiwum Wojskowe, orkiestra wojskowa. Ponadto w Toruniu znajduje się poligon artyleryjski (12400 ha) oraz zbiory muzealne wojsk artyleryjskich i rakietowych Muzeum Wojsk Lądowych.

W Grudziądzu znajdują się[78]: Centralny Ośrodek Szkolenia Młodszych Specjalistów Logistyki, 1 Okręgowe Warsztaty Techniczne, 8 Batalion Walki Radioelektronicznej, placówka Żandarmerii Wojskowej, Wojskowa Komenda Uzupełnień,.

W Inowrocławiu znajdują się[78]: 1 Brygada Lotnictwa Wojsk Lądowych, 56 Baza Lotnicza, 2. Pułk Inżynieryjny, placówka Żandarmerii Wojskowej, Wojskowa Komenda Uzupełnień.

Poza tym na terenie województwa zlokalizowany jest 3. Batalion Drogowo-Mostowy w Chełmnie, Wojskowa Komenda Uzupełnień we Włocławku i 4 Pułk Chemiczny oraz Wojskowa Komenda Uzupełnień w Brodnicy.

Rzymskokatolickie parafie garnizonowe na terenie województwa należą do Dekanatu Wojsk Lądowych lub do Dekanatu Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych:

Ponadto parafia św. Michała Archanioła w Ciechocinku wchodzi w skład Prawosławnego Ordynariatu Wojska Polskiego.

Wojsko w województwie kujawsko-pomorskim
Święto Wojsk Rakietowych i Artylerii na poligonie pod Toruniem
Kompania honorowa Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych w Bydgoszczy
Śmigłowiec 1 Brygady Lotnictwa Wojsk Lądowych w Inowrocławiu


Sport

Z regionem wiążą się tradycje sportowe, związane zwłaszcza ze sportami wodnymi, motorowymi oraz lekką atletyką. Sportowymi twarzami regionu są multimedaliści olimpijscy: Teodor Kocerka, Teresa Ciepły, Robert Sycz, Beata Mikołajczyk, Dariusz Białkowski, Magdalena Fularczyk-Kozłowska i inni znani sportowcy m.in.: Zbigniew Boniek – członek reprezentacji narodowej na Mundialach (1978, 1982, 1986), Tomasz Gollob – żużlowiec, mistrz świata i wielu innych. Infrastrukturę sportową w województwie tworzą m.in.: Hala sportowo-widowiskowa w Toruniu (ok. 9,1 tys. widzów), Hala Łuczniczka w Bydgoszczy (6,1 tys. widzów), Hala Mistrzów Sportu we Włocławku (4,2 tys.), Hala w Inowrocławiu (2,7 tys.), Artego Arena w Bydgoszczy (1,5 tys. widzów), stadiony żużlowe w Bydgoszczy i Toruniu, stadion piłkarsko-lekkoatletyczny „Zawiszy Bydgoszcz” im. Zdzisława Krzyszkowiaka, a także lodowiska: Tor-Tor w Toruniu i Torbyd w Bydgoszczy, tory regatowe w Bydgoszczy i Kruszwicy i inne.

W 2018 roku w najwyższych klasach rozgrywek popularnych dyscyplin sportowych znajdowały się następujące zespoły z regionu[79]:

Do liczących się klubów sportowych należy Bydgostia Bydgoszcz, która od 25 lat (1993-2017) jest nieprzerwanie drużynowym mistrzem Polski w wioślarstwie[80], a także zespoły grające na zapleczu najwyższych klas rozgrywkowych: Olimpia Grudziądz (piłka nożna), KKP Bydgoszcz (piłka nożna kobiet), Astoria Bydgoszcz i KSK Noteć Inowrocław (koszykówka mężczyzn), Nesta Mires Toruń (hokej na lodzie), KST Energa-Manekin Toruń, ASTS OLIMPIA-UNIA Grudziądz, LUKS AGRO-SIED Chełmno i IKTS NOTED Inowrocław (tenis stołowy), Joker Świecie (siatkówka), Polonia Bydgoszcz (żużel).

Obiekty sportowe na terenie województwa
Stadion im. Zdzisława Krzyszkowiaka – piłkarsko-lekkoatletyczny
Motoarena Toruń im. Mariana Rosego
Hala Mistrzów we Włocławku


Administracja i polityka

Samorząd wojewódzki

Organem uchwałodawczym jest Sejmik Województwa Kujawsko-Pomorskiego, składający się z 33 radnych. W związku ze spadkiem ludności województwa poniżej 2 milionów osób, od roku 2018 sejmik liczy 30 radnych[81].

Sejmik wybiera organ wykonawczy województwa, którym jest zarząd województwa, składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem. Siedzibą sejmiku województwa jest Toruń.

W 2020 wydatki samorządu wojewódzkiego wyniosą 1 mld 133 mln zł, a dochody 1 mld 111 mln zł[82].

Marszałkowie województwa:

NrMarszałek województwaOkres urzędowania
oddo
1Waldemar Achramowicz (SLD-UP)[83]
01.01.1999
24.11.2006
2Piotr Całbecki (PO)
24.11.2006

Administracja rządowa

Organem administracji rządowej jest Wojewoda Kujawsko-Pomorski, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Bydgoszcz[84], gdzie znajduje się Kujawsko-Pomorski Urząd Wojewódzki w Bydgoszczy. W ramach urzędu działają także 2 delegatury: w Toruniu i we Włocławku.

Do obszarów działania danych delegatur należą:

  • delegatura w Toruniu należą powiaty: brodnicki, chełmiński, golubsko-dobrzyński, grudziądzki, toruński, wąbrzeski oraz miasta na prawach powiatu: Grudziądz i Toruń.
  • delegatura we Włocławku należą powiaty: aleksandrowski, lipnowski, radziejowski, rypiński, włocławski oraz Włocławek[85].

Wojewodowie Kujawsko-Pomorscy:

NrWojewodaOkres urzędowania
oddo
1Józef Rogacki (AWS/SKL)
01.01.1999
21.10.2001
2Romuald Kosieniak (SLD-UP)
21.10.2001
26.01.2006
3Józef Ramlau (PiS)
26.01.2006
24.07.2006
Marzenna Drab (PiS) (p.o.)
24.07.2006
07.11.2006
4Zbigniew Hoffmann (PiS)
07.11.2006
29.11.2007
5Rafał Bruski (PO)
29.11.2007
13.12.2010
6Ewa Mes (PSL)
14.12.2010
08.12.2015
7Mikołaj Bogdanowicz (PiS/Porozumienie)
08.12.2015

Współpraca międzynarodowa

Porozumienia międzyregionalne i listy intencyjne zawarte przez województwo kujawsko-pomorskie[86]:

Regiony partnerskie
RegionKrajData podpisania umowy
 Wenecja Euganejska Włochy13.10.1999
 Marche Włochy15.11.1999
 rejon kiejdański Litwa16.02.2000
 Jõgevamaa Estonia23.10.2000
 Midi-Pyrénées Francja25.03.2002
 Obwód chmielnicki Ukraina24.09.2004
 Obwód żytomierski Ukraina26.09.2004
 Styria Austria27.04.2005
 Obwód zachodniokazachstański Kazachstan19.03.2007
 Nawarra Hiszpania18.06.2008
Listy intencyjne
 Östergötland, Sörmland, Värmland Szwecja29.09.1999
 Kozani Grecja17.09.2000
 Hubei Chiny26.08.2007

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c d e Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-11-24].
  2. Art. 3. Ustawy o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa – Dz.U. 1998.96.603, z dnia 28 lipca 1998 r. mówi: „Siedzibą wojewody i sejmiku województwa są: 2) w województwie kujawsko-pomorskim – wojewody – Bydgoszcz, sejmiku województwa – Toruń”.
  3. Marcin Kowalkowski, Papież dialogu patronem województwa, kujawsko-pomorskie.pl [dostęp 2017-03-27] (pol.).
  4. Formalnie biskupi chełmińscy mieszkali na zamku w Lubawie.
  5. a b Województwo bydgoskie. Krajobraz, dzieje, kultura, gospodarka. Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne w Bydgoszczy. Praca zbiorowa pod red. Antoniego Swinarskiego. Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Oddział w Poznaniu 1973, s. 240, 241.
  6. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2014-07-24. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507. 
  7. Gopło największe...
  8. geoportal.gov.pl. geoportal.gov.pl. [dostęp 2013-07-27].
  9. Poza południowymi skrawkami, leżącymi na Wysoczyźnie Kłodawskiej.
  10. Raport o stanie lasów w Polsce 2012. „Raport o Stanie Lasów w Polsce”, s. 78, 2013. Warszawa: Centrum Informacyjne Lasów Państwowych. ISSN 1641-3229. 
  11. Główny Urząd Statystyczny – oddział w Bydgoszczy: Wybrane dane o podregionach i powiatach
  12. a b c d Miasto na prawach powiatu.
  13. Ochrona środowiska 2020, Wiesława Domańska, Warszawa: GUS, 30 listopada 2020, tab. 188, ISSN 0867-3217 [dostęp 2021-02-19] (pol. • ang.).
  14. wyszukiwarka w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2019-01-12].
  15. Ochrona środowiska 2020, Wiesława Domańska, Warszawa: GUS, 30 listopada 2020, tab. 184, ISSN 0867-3217 [dostęp 2021-02-19] (pol. • ang.).
  16. Ochrona środowiska 2020, Wiesława Domańska, Warszawa: GUS, 30 listopada 2020, tab. 189, ISSN 0867-3217 [dostęp 2021-02-19] (pol. • ang.).
  17. Krzysztof Borkowski: Polskie Drzewa. Wyd. I. Poznań: DALPO, 2014, s. 128–138. ISBN 978-83-61766-08-7.
  18. „Dąb Rzeczypospolitej” przetrwał wieki, spłonął., tvn24.pl [dostęp 2021-02-19].
  19. Ochrona środowiska 2020, Wiesława Domańska, Warszawa: GUS, 30 listopada 2020, tab. 190, ISSN 0867-3217 [dostęp 2021-02-19] (pol. • ang.).
  20. http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/bydgosz/ASSETS_10w10_22.pdf dostęp 2011-11-17.
  21. a b http://www.stat.gov.pl dostęp 2011-11-07.
  22. http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/bydgosz/ASSETS_10w10_01.pdf dostęp 2011-11-17.
  23. http://www.kuratorium.bydgoszcz.uw.gov.pl/baza.php?&vselected=5386&vff=0&vsort=0&vdir=0&vfilter1=4%2C61&vfilter3=57&vnr=0 dostęp 2015-07-21.
  24. http://www.isob.ukw.edu.pl/www/index.php?lang=pl dostęp 2015-06-25.
  25. https://www.rynek-kolejowy.pl/wiadomosci/nowe-elfy2-w-kujawskopomorskiem-region-chce-kupowac-pojazdy-wodorowe-110899.html
  26. http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/bydgosz/ASSETS_10w23_06.pdf dostęp 2011-11-17.
  27. a b c d Kujawsko-Pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku: Plan zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego, czerwiec 2003, s. 40–41.
  28. a b c d e f Złota Setka Pomorza i Kujaw. XV edycja – 2010. Najlepsze firmy i samorządy z regionu. Dodatek do Gazety Pomorskiej 23 maja 2010 r.
  29. https://web.archive.org/web/20121028131002/http://www.coi.kujawsko-pomorskie.pl/static.php?lang=pl&dokument=85&pierwszy=99&dzial= dostęp 2012-05-27.
  30. https://web.archive.org/web/20120526023623/http://www.coi.kujawsko-pomorskie.pl/static.php?lang=pl&pierwszy=230 dostęp 2012-05-27.
  31. https://web.archive.org/web/20150319104616/http://www.coi.kujawsko-pomorskie.pl/static.php?lang=pl&pierwszy=64 dostęp 2012-05-27.
  32. Rocznik Statystyczny Województw 2014. „Rocznik Statystyczny Województw”, s. 625, 2015-01-12. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1230-5820. 
  33. Obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 28 listopada 2011 r. (M.P. z 2011 r. nr 108, poz. 1099).
  34. Bezrobotni oraz stopa bezrobocia według województw, podregionów i powiatów (Stan na koniec marca 2012 r.). Główny Urząd Statystyczny, 2012-04-26. [dostęp 2012-05-20].
  35. Ubóstwo w Polsce w 2011r. Główny Urząd Statystyczny, 2012-05-31. s. 15. [dostęp 2012-06-08].
  36. https://web.archive.org/web/20171104021211/http://www.lista500.polityka.pl/rankings/show/region:2 dostęp 2011-11-10.
  37. a b Kujawsko-Pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku: Plan zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego, czerwiec 2003, s. 41–42.
  38. Rocznik Statystyczny Województw 2011 (wybrane tablice), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 24 stycznia 2012, s. 58–59, ISSN 1230-5820.
  39. http://www.coi.kujawsko-pomorskie.pl/static.php?lang=pl&dokument=258&pierwszy=70&dzial=120 dostęp 2012-05-27.
  40. http://www.coi.kujawsko-pomorskie.pl/static.php?lang=pl&dokument=379&pierwszy=70&dzial=121 dostęp 2012-05-27.
  41. http://www.coi.kujawsko-pomorskie.pl/static.php?lang=pl&dokument=380&pierwszy=70&dzial=121 dostęp 2012-05-27.
  42. https://web.archive.org/web/20150402103349/http://www.coi.kujawsko-pomorskie.pl/static.php?lang=pl&dokument=388&pierwszy=70&dzial=121 dostęp 2012-05-27.
  43. Strona Atos Origin. [dostęp 2021-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-07-05)].
  44. Strona Alcatel-Lucent. [dostęp 2021-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-12)].
  45. Strona JPMorgan Chase.
  46. Strona Teleplan Polska.
  47. Strona Jabil Global Services.
  48. http://www.gpw.pl/lista_spolek?search=1&query=&country=&voivodship=16&sector=&x=18&y=17 dostęp 2011-11-10.
  49. http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/bydgosz/ASSETS_10w12_01.pdf dostęp 2011-11-17.
  50. a b http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/bydgosz/ASSETS_10w12_07.pdf dostęp 2011-11-17.
  51. http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/bydgosz/ASSETS_10w12_02.pdf dostęp 2011-11-17.
  52. http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/bydgosz/ASSETS_10w12_04.pdf dostęp 2011-11-17.
  53. a b c d e f g Studium Uwarunkowań Rozwoju Przestrzennego Bydgosko-Toruńskiego Obszaru Funkcjonalnego. opr. Deloitte 2014, s. 137.
  54. https://web.archive.org/web/20130124212956/http://www.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms_www.pap.pl&_PageID=1&s=kontakt.tresc&dz=kontakt.korespondenci&_CheckSum=447282877 dostęp 2015-04-29.
  55. http://system.ekai.pl/kair/?screen=redakcja dostęp 2015-04-28.
  56. Kujawsko-pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku. Strategia rozwoju turystyki w województwie kujawsko-pomorskim. Diagnoza uwarunkowań i stanu rozwoju działalności turystycznych. 2003, s. 13.
  57. http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/KUJ-rej.pdf dostęp 2012-05-27.
  58. http://www.nid.pl/idm,81,lista-obiektow-uznanych-przez-prezydenta-rp-za-pomniki-historii.html dostęp 2012-05-27.
  59. http://www.nid.pl/UserFiles/File/Istniejace_Parki_Kulturowe_31_12__2011.pdf dostęp 2012-05-27.
  60. Bykowski Włodzimierz, Bykowski Wieńczysław: Kujawsko-pomorskie dla każdego. Przewodnik turystyczny po najciekawszych miejscach województwa. Wydawnictwo Apeiron, ISBN 83-919091-1-5. Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły. ISBN 83-919299-5-7. 6-8.
  61. Kujawsko-pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku. Strategia rozwoju turystyki w województwie kujawsko-pomorskim. Diagnoza uwarunkowań i stanu rozwoju działalności turystycznych. 2003, s. 13–23.
  62. Kujawsko-pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku. Strategia rozwoju turystyki w województwie kujawsko-pomorskim. Diagnoza uwarunkowań i stanu rozwoju działalności turystycznych. 2003, s. 16.
  63. Kujawsko-pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku. Strategia rozwoju turystyki w województwie kujawsko-pomorskim. Diagnoza uwarunkowań i stanu rozwoju działalności turystycznych. 2003, s. 18.
  64. Kujawsko-pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku. Strategia rozwoju turystyki w województwie kujawsko-pomorskim. Diagnoza uwarunkowań i stanu rozwoju działalności turystycznych. 2003, s. 9.
  65. http://www.k-pot.pl/ dostęp 2012-05-27.
  66. http://www.kujawsko-pomorskie.pl/ dostęp 2012-05-27.
  67. a b Kujawsko-Pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku: Plan zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego, czerwiec 2003, s. 30, 42–44.
  68. http://www.radiopik.pl/2,63009,kujawsko-pomorskie-atrakcje-turystyczne-wsrod-na dostęp 2017-11-24.
  69. https://web.archive.org/web/20171201033731/https://www.polska.travel/certyfikowane/produkty-certyfikowane-w-wojewodztwie-kujawsko-pomorskim/ dostęp 2017-11-24.
  70. https://web.archive.org/web/20171201030953/https://pdf.polska.travel/najlepsze_produkty_turystyczne_pl/?_ga=2.186707745.862234486.1511531536-230111086.1511531536#p=4 dostęp 2017-11-24.
  71. https://www.pot.gov.pl/nowosci/l/wiadomosci/wiadomosci-z-pot/znamy-laureatow-konkursu-na-najlepszy-produkt-turystyczny dostęp 2017-11-24.
  72. https://www.pot.gov.pl/nowosci/l/wiadomosci/wiadomosci-z-pot/certyfikaty-pot-dla-najlepszych-produkt%C3%B3w-turystycznych-rozdane dostęp 2017-11-24.
  73. Wykaz NKA dla lokalizacji Ab. Służb Alarmowych 112. uke.gov.pl. [dostęp 2014-12-27].
  74. Regulamin organizacyjny Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego. bydgoszcz.uw.gov.pl. [dostęp 2016-09-30].
  75. STRONA TYTULOWA_8.cdr.
  76. http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_cechter.display?p_id=222565&p_token=0.9736937580042309 dostęp 2011-11-17.
  77. http://www.bydgoszcz.pl/miasto/aktualnosci/aktualnosci-2015-marzec/Wi_cej_si__sojuszniczych_w_Bydgoszczy.aspx#1 dostęp 2015-03-16.
  78. a b c d e pomorska.pl, dostęp 2015-03-30.
  79. Bydgoszcz w tyle za Toruniem. W tej lidze wygrywamy aż 8 do 4 [dostęp 2016-09-24] (pol.).
  80. Regionalne Towarzystwo Wioślarskie Bydgostia.
  81. Województwo się kurczy, więc radnych sejmiku będzie mniej.
  82. 1 mld 111 mln zł dochodów – rekordowy budżet województwa.
  83. 2 kadencje.
  84. (Art. 3.) Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).
  85. (§ 5. Statut KPUW w Bydgoszczy) Zarządzenie Nr 98/2009 Wojewody Kujawsko-Pomorskiego z dnia 1 czerwca 2009 r. (Dz. Urz. Woj. Kujawsko-Pomorskiego z 2009 r., Nr 60, poz. 1219).
  86. Regiony partnerskie. Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego. [dostęp 2011-11-17].

Bibliografia

  • Biegański Zdzisław: Kształt terytorialno-administracyjny regionu kujawsko-pomorskiego w XIX i XX wieku., [w:] Prace Komisji Historii Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego. T. XVII. Związki Kujaw i Pomorza na przestrzeni wieków. Zbiór studiów pod red. Zdzisława Biegańskiego i Włodzimierza Jastrzębskiego.
  • Kujawsko-Pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku: Zmiana planu zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego – opracowanie ekofizjograficzne, grudzień 2007.
  • Kujawsko-Pomorskie Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku: Plan zagospodarowania przestrzennego województwa kujawsko-pomorskiego, czerwiec 2003.
  • Sudziński Ryszard: Problemy rozwoju i integracji głównych miast regionu kujawsko-pomorskiego z perspektywy historycznej, [w:] Prace Komisji Historii Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego. T. XVII. Związki Kujaw i Pomorza na przestrzeni wieków. Zbiór studiów pod red. Zdzisława Biegańskiego i Włodzimierza Jastrzębskiego.
  • Mietz Andrzej: Województwo kujawsko-pomorskie – pytanie o region, [w:] Prace Komisji Historii Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego. T. XVII. Związki Kujaw i Pomorza na przestrzeni wieków. Zbiór studiów pod red. Zdzisława Biegańskiego i Włodzimierza Jastrzębskiego.
  • Umiński Janusz: Geneza województwa kujawsko-pomorskiego, [w:] Prace Komisji Historii Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego. T. XVII. Związki Kujaw i Pomorza na przestrzeni wieków. Zbiór studiów pod red. Zdzisława Biegańskiego i Włodzimierza Jastrzębskiego.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Torun kosciol sw Jakuba od Szpitalnej.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół św. Jakuba w Toruniu, widok od strony ul. Szpitalnej.
Kościół św. Jakuba, Toruń.JPG
Autor: Ola Zaparucha, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń - kościół par. pw. św. Jakuba, XIV w.
Rypin-kosciol.sw.Trojcy.JPG
Kościół Św. Trójcy w Rypinie na Pomorzu
POL Wąbrzeźno COA.svg
Herb Wąbrzeźna
Koronowo - kosciol Wniebowziecia NMP.jpg
Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Koronowie.
POL location map.svg
Autor: Hiuppo, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Location map of Poland
Inowroclaw Solanki 6 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Park Solankowy w Inowrocławiu, tężnie
Bdg AkadMuz 2 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Zespół Urzędu Powiatowego, zbud. 1904-1906, ob. budynek główny Akademii Muzycznej w Bydgoszczy przy ul. Słowackiego
Kościoły zabytkowe Bydg 4.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Kościoły Bydgoszczy: św. Józefa i Św. Trójcy
Brama Mostowa w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Brama Mostowa w Toruniu
TeatrGrudziadz.JPG
Teatr w Grudziądzu
Bdg WOK Stara Ochronka 3 6-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Budynek dawnej ochronki dla dzieci, zbud. 1908-1909, ob. siedziba Wojewódzkiego Ośrodka Kultury "Stara Ochronka" w Bydgoszczy pl. Kościeleckich 6
CopernicusHouse.jpg
Autor: Stephen McCluskey, Licencja: CC BY-SA 2.5
Toruń, ul. Kopernika - zespół dwóch kamienic gotyckich, od lewej:
  • - Kopernika nr 15 (dawniej 13) - gotycka kamienica z oficynami, ok. 1350, obecnie część oddziału Muzeum Okręgowego - Dom Mikołaja Kopernika (zabytek nr A/962)
  • - Kopernika nr 17 (dawniej 15) - gotycka kamienica "Dom Kopernika" ok. 1464-1480, XX w. (zabytek nr A/962 oraz 37/A)
Bdg plWolnosci1 2 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Kamienica Plac Wolności 1 w Bydgoszczy, róg ul. Gdańskiej (1898, aut. Józef Święcicki)
Wnetrze.JPG
Autor: Urszula, Licencja: CC BY-SA 3.0
Fragment ekspozycji stałej – dział drukarski.
Torun Skyway Light Paintings 2015 08 29 (4).jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 4.0
Festiwal Światła Bella Skyway w Toruniu, 2015 r. Projekcja "Light Paintings" portugalskiej grupy Ocubo na gmachu Teatru im. Wilama Horzycy.
Water mill Toruń.jpg
Autor: Margoz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Młyn wodny w Muzeum Etnograficznym w Toruniu
PL Ino KrolowejJadwigi.JPG
Autor: Macdriver (Bartek Wawraszko), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Deptak - ul.Królowej Jadwigi.
Biedaszkowo Bydg - lotnisko areoklubu 2006f.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Lotnisko aeroklubu bydgoskiego podczas festynu lotniczego
Swiecie Wda 3 7-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Wda w Świeciu
Galeria Brodnica.JPG
Autor: 1bumer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Galeria Brodnica
Szpital Zakaźny w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Szpital Zakaźny w Toruniu
Wieża Zamku w Brodnicy, ma 12 kondygnacji i sięga wysokości 54 m. - panoramio.jpg
(c) Kazimierz Mendlik, CC BY-SA 3.0
Wieża Zamku w Brodnicy, ma 12 kondygnacji i sięga wysokości 54 m.
Bdg szpit wojsk 2 4-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Szpital Wojskowy w Bydgoszczy przy ul. Powstańców Warszawy
Ulica Bankowa w Toruniu, mury miejskie.JPG
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ulica Bankowa w Toruniu, mury miejskie
Plac wolnosci wloclawek.jpg
Autor: Wloclawianin, Licencja: CC BY-SA 4.0
Plac Wolności Włocławek
POL Toruń flag.svg
Flaga Torunia
Bdg Filharmonia noc 1 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Budynek Filharmonii Pomorskiej im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy, zbud. w 1955 r.
Grudziądz1.jpg
Autor: Grzegorz Piotrowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Panorama Grudziądza
Inowroclaw kosciol NMP.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Inowrocław, kościół NMP, widok od wschodu.
UTP Bydgoszcz b1.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Campus UTP Bydgoszcz-Fordon
Torun Okt 2019 7.jpg
Autor: Kasa Fue, Licencja: CC BY-SA 4.0
Blick über die Blick über Toruńer Innenstadt, Okt. 2019
Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu
Teatr impresaryjny-Włocławek.jpg
Autor: DylRed, Licencja: CC BY-SA 4.0
Teatr Impresaryjny im. Włodzimierza Gniazdowskiego we Włocławku
CIECHOCINEK, AB. 032.JPG
Autor: Antekbojar, Licencja: CC0
FONTANNA W PARKU.
Klobka016.jpg
Autor: Semu, Licencja: CC BY-SA 3.0
KUJAVIAN-DOBRZYN Etnographic Park in Kłóbka
POL Pruszcz COA.svg
Zgodnie z art. 4 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2509 z późn. zm.) „nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego akty normatywne, ich projekty, urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole”. Powyższa grafika należy do tej grupy. Jednak w niektórych przypadkach wykorzystanie tej grafiki może być w Polsce ograniczone na podstawie innych obowiązujących przepisów.
Poczta Główna (24).JPG
Autor: sebdok, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Bydgoszcz, Poczta Główna, 1883-1885, 1896-1899
POL Lubień Kujawski COA.svg
Herb Lubienia Kujawskiego
Torun ratusz corr.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Toruń, Ratusz Staromiejski od strony zachodniej
Bdg muzeumWodociagow 4 5-2015.jpg
Muzeum Wodociągów na terenie stacji wodociągów miejskich Las Gdański (1900 r.) przy ul. Gdańskiej 242 w Bydgoszczy
WSFH w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
WSFH w Toruniu
Radio maryja torun.jpg
Sídlo Radia Maryja v Toruni, ulice Żwirki i Wigury.
Kuyavian-Pomeranian in Poland (+rivers).svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location of voivodeship Kuyavian-Pomeranian in Poland.
POL Chodecz COA.svg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5

Author

  • real name: Artur Jan Fijałkowski
  • pl.wiki: WarX
  • commons: WarX
  • mail: [1]
  • jabber: WarX@jabber.org
  • irc: [2]
Bdg Port rzeczny 2.jpg
Port rzeczny na Brdzie w Bydgoszczy
Janikowo church.jpg
Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Janikowie, woj. kujawsko-pomorskie, pow. inowrocławski (zabytek nr rejestr. 123/31 AK)
A Bobola Church Swiecie.jpg
(c) Tomisław at pl.wikipedia, CC-BY-SA-3.0
Wieża kościoła Andrzeja Boboli w Świeciu.
Fasada Bazyliki NMP.JPG
Bazylika Mniejsza Imienia Najświętszej Maryi Panny w Inowrocławiu.
Kościół farny p.w. Wniebowzięcia NMP,chełmno.jpg
Autor: Kasbur, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
kościół farny p.w. Wniebowzięcia NMP,chełmno
Bydgoskie Przedmieście.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Bydgoskie Przedmieście
Mogilno kosciol sw Jakuba.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Mogilno, kościół św. Jakuba (farny)
Wojewódzki Szpital Zespolony – Szpital Dzieci i Dorosłych w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wojewódzki Szpital Zespolony – Szpital Dzieci i Dorosłych w Toruniu
Fragment toruńskiego lotniska2.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fragment toruńskiego lotniska2
Bdg Spichrze 7 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Spichrze nad Brdą w Bydgoszczy, zbud. w latach 1793-1800, od 1964 r. w gestii Muzeum Okręgowego
Wloclawek katedra 1.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 3.0
Katedra Wniebowzięcia NMP we Włocławku
Bdg WMnabrzeze 2 10-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Nabrzeże północne Wyspy Młyńskiej w Bydgoszczy
Bdg plantynadKB pp 5 09-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Planty nad Kanałem Bydgoskim w Bydgoszczy
Fabryka Cukiernicza "Kopernik" w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fabryka Cukiernicza "Kopernik" w Toruniu
No flag.svg
No official flag.
PL Kruszwica Mysia Wieza.JPG
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Bast (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Kruszwica - Mysia wieża

Autor - Bartek Wawraszko
Torun Ratusz Staromiejski 2010 03 04 7189.JPG
Autor: Piotr Kożurno, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ratusz Staromiejski w Toruniu
POL Aleksandrów Kujawski COA.svg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to WarX (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5

Author

  • real name: Artur Jan Fijałkowski
  • pl.wiki: WarX
  • commons: WarX
  • mail: [1]
  • jabber: WarX@jabber.org
  • irc: [2]
NowaWiesWlk bazapaliw8 7-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Operator Logistyczny Paliw Płynnych Zespół Baz Paliw nr 2 w Nowej Wsi Wielkiej, powiat bydgoski
Zdjecie orkiestry tos.jpg
Autor: TOSania, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zdjęcie orkiestry
Brama Klasztorna w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Brama Klasztorna w Toruniu
Jezioro Wierzchucińskie Duże 4.jpg
Wierzchucińskie Duże Lake
Katarzynka 2 2.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.0
Naklo8.JPG
Autor: Krzysztof Bieganski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Nakło nad Notecią - Muzeum Ziemi Krajeńskiej (zabytek nr rejestr. A/974)
Bdg FontannaPotop 5 5-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Fontanna Potop w Bydgoszczy (Ferdinand Lepcke, 1904-1643) zrekonstruowana w latach 2006-2014
Ciechocinek Michal Cerkiew.jpg
Autor: Wampcia (Wampcia), Licencja: CC BY 3.0
Cerkiew sw. Michala Archanioła w Ciechocinku
POL Nieszawa COA.svg
Oficjalny Herb Nieszawy zgodny z oficjalnym wzorem przyjętym Uchwałą Rady Miasta nr XXVII 177/17
Skład Elf na stacji Toruń Główny.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Skład Elf na stacji Toruń Główny
Kujawy krajobraz 4.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Pole rzepaku na Kujawach
Kruszwica2 DSC0995.JPG
Autor: Wistula, Licencja: CC BY 3.0
Kruszwica Speiseölfabrik Polen
Pakosc kalwaria1.jpg
Pakość - XVII-wieczna kalwaria fundacji Działyńskich
Bdg UWoj pnr 05-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Budynek Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego, Bydgoszcz Jagiellońska 3, 1834-36, Carl Adler, Friedrich Obuch, Karl Friedrich Schinkl. Rozbudowa 1863-64, 1898-1900 i 1965
Bdg Kuj-Pom Szkola Wyzsza a4 6-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa, kampus przy ul. Toruńskiej 55-57 w Bydgoszczy
Więcbork z lotu ptaka1.jpg
Autor: Turystyka, Licencja: CC BY-SA 4.0
Centrum Więcborka z lotu ptaka
Bdg FilharmoniaPomorska fountain 9 5-2014.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Fontanna przed budynkiem Filharmonii Pomorskiej im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy, przebudowana w 2014 r., Dysponuje podświetlanymi dyszami wodnymi sterowanymi elektronicznie np. w rytm muzyki
Włocławek-Franciscan monastery.JPG
Autor: Mariochom, Licencja: CC0
Klasztor Franciszkański we Włocławku.
Naklo13.JPG
Autor: Kbiegan, Licencja: CC BY 3.0
Fara
Armata samobiezna 2S7 Pion.jpg
(c) I, Bogitor, CC-BY-SA-3.0
Armata samobieżna 203-mm 2S7 Pion w Muzeum Artylerii w Toruniu
Bdg OperaNova noc 15 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Budynek Opery Nova zbud. w latach 1973-2006, Bydgoszcz ul Ferdynanda Focha 5
Bdg pomnikKazWlk noc 5 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Pomnik króla Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, odsłonięty w 2006 roku
Bdg BSp&Kat noc 1 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Katedra p.w. św. Marcina i Mikołaja w Bydgoszczy (XV w.) oraz Biały Spichlerz (XVIII w.) - widok z grobli na Wyspie Młyńskiej
Bdg Cathedral zm1 4-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Katedra pw. św. Marcina i Mikołaja w Bydgoszczy, sanktuarium Matki Bożej Pięknej Miłości - widok od strony Brdy
Centrum Nauki Młyn Wiedzy w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Centrum Nauki Młyn Wiedzy w Toruniu
Centrum Badań i Konserwacji Dziedzictwa Kulturowego w Toruniu9.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Centrum Badań i Konserwacji Dziedzictwa Kulturowego w Toruniu9
Garbarbia Buchholza Bydg od Brdy 2.jpg
Dawna garbarnia Ludwiga Buchholza, budynek właściciela z 1862 r., ob. budynek należący do Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy
Włocławek Stary Rynek 2 (1).jpg
Autor: JFZ ^^, Licencja: CC BY-SA 4.0
Włocławska kamienica przy Starym Rynku 2.
Wabrzezno church.jpg
Kościół p.w. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Wąbrzeźnie, woj. kujawsko-pomorskie (zabytek nr rejestr. A/657)
DDW view from grodzisko Talerzyk 14 7-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Widok z grodziska Talerzyk koło Topolna na Dolinę Dolnej Wisły
Lotnicze Pogotowie Ratunkowe - Bydgoszcz.jpg
Autor: Axe, Licencja: CC BY-SA 4.0
Helikopter lotniczego pogotowia ratunkowego na płycie lotniska w Bydgoszczy.
Biskupin - gate and wall.jpg
Autor: User:Fazer, Licencja: CC BY-SA 2.5
Bronze gate and wall in Biskupin - reconstructed Lusatian culture settlement from Bronze Age
Torun-Artushof-160622-153.jpg
Autor: Chron-Paul, Licencja: CC BY-SA 4.0
Der Artushof in Torun
Brześć Kujawski - kościół.jpg
Kościół parafialny w Brześciu Kujawskim w woj. kujawsko-pomorskim.
Bdg EurCentrPieniadza 3 09-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Europejskie Centrum Pieniądza na Wyspie Młyńskiej w Bydgoszczy. Budynek wzniesiony w XVII w., przebudowany w 1786 r. i na przełomie wieków XIX-XX na mieszkania dla urzędników młyna. Od 2008 r. użytkowany przez Muzeum Okręgowe im. L. Wyczółkowskiego.
Janowiec rynek.jpg
Janowiecki rynek; Plac Wolności
Bdg Domnawodzie s4 5-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Dom na wodzie na Brdzie przed halą Łuczniczka w Bydgoszczy
Gąsawa.jpg
Autor: Andrzej Łuczak, woochuck@onet.eu, Licencja: CC BY 3.0
Gąsawa, modrzewiowy kościółek z XVII w.
Exploseum in Bydgoszcz (5).jpg
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Exploseum w Bydgoszczy.
Ratusz miejski w Grudziądzu.JPG
(c) Banqan at pl.wikipedia, CC BY 3.0
Grudziądz - widok ratusza od strony kościoła farnego.
Rzeczka Prusina 2006.JPG
Autor: Włodzimierz Wysocki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Rzeczka Prusina w okoliach Tlenia
Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych22.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Toruńskie Zakłady Materiałów Opatrunkowych22
Bdg BWA 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Budynek Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy
Flaga powiatu mogileńskiego.png
Flaga powiatu mogleńskiego
Lubraniec pałac.jpg
Autor: Maciejw, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Pałac w Lubrańcu.
Włocławek-Hall of the Masters.JPG
Hala Mistrzów we Włocławku.
Zamek w Świeciu nad Wisłą.jpg
Autor: Agastasiak, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Ruiny zamku krzyżackiego w Świeciu nad Wisła, z przełomu XIV i XV w.
Szpital uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy.JPG
Autor: Darpaw, Licencja: CC BY-SA 4.0
Szpital uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy
L410 UR67199 6.jpg
Autor: DanNav, Licencja: CC BY-SA 3.0
Turbolet L-410 in Kruszyn near Włocławek, Poland 2011
Bdg Cieszkowskiego hdr1 05-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Ulica Cieszkowskiego w Bydgoszczy
Bdg Unilever 2 5-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Fabryka Unilever S.A. przy ul. Kraszewskiego 20 w Bydgoszczy
WOŚP w 1 Brygadzie Logistycznej (04).jpg
Autor: Ministerstwo Obrony Narodowej, Licencja: Attribution
14-15.06. Drawsko Pomorskie. Aby wspomóc tegoroczny XIX finał WOŚP, który odbył się 9 stycznia, 1 Brygada Logistyczna w Bydgoszczy na aukcję internetową przekazała m.in. ofertę pt.: „Dzień na poligonie z logistykami oraz kurs jazdy 40 tonowym pojazdem gąsienicowym”. [1]
Zoledowo church.jpg
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Św. w Żołędowie (zabytek nr rejestr. A/776)
Bdg Komenda Woj Policji 3 4-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Wojewódzka Komenda Policji w Bydgoszczy przy ul. Powstańców Wielkopolskich
Bdg CzerwSpichlerz 26 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Czerwony Spichlerz na Wyspie Młyńskiej w Bydgoszczy; dawny młyn Camphausena z 1861 r., od 2009 r. mieści galerię sztuki nowoczesnej
SA106 005 Grudziadz.JPG
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
SA106-005 in Grudziądz.
Chełmno Church of the Holy Ghost.jpg
Autor: Margoz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Church of the Holy Spirit in Chełmno
POL Golub-Dobrzyń COA.svg
Herb Golubia-Dobrzynia
DDW Ostnicowe Parowy k Gruczna 7 7-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Rezerwat przyrody Ostnicowe Parowy Gruczna, zachodnie zbocze Doliny Dolnej Wisły, powiat świecki
Kościoły zabytkowe Bydg 3.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Kościoły Bydgoszczy: św. Mikołaja i Najświętszego Serca Jezusa
Multikino.jpg
Miejsce: Bydgoszcz
Kujawsko-pomorskie krainy hist-etn.PNG
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Krainy historyczne i etnograficzne w województwie kujawsko-pomorskim. Opracowane m.in. na podstawie następujacych źródeł: Guldon Zenon: Podziały administracyjne Kujaw i ziemi dobrzyńskiej w XIII-XIV wieku: Warszawa Poznań Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1974; Biegański Zdzisław: Kształt terytorialno-administracyjny regionu kujawsko-pomorskiego w XIX i XX wieku. [w:] Prace Komisji Historii Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego. T. XVII. Związki Kujaw i Pomorza na przestrzeni wieków. Zbiór studiów pod red. Zdzisława Biegańskiego i Włodzimierza Jastrzębskiego; Szkulmowska W. (red.): Sztuka ludowa Kujaw przeszłość i teraźniejszość: Bydgoszcz 1997; Kukier Ryszard: Regionalizacja etnograficzna Kujaw: Prace komisji historii BTN: Państwowe Wydawnictwo Naukowe oddział w Łodzi 1963; Sztuka ludowa Pałuk przeszłość i teraźniejszość: Bydgoszcz 2006; Janusz Umiński: Pojezierze Krajeńskie: Warszawa 1991; Ziemia Chełmińska w przeszłości: wybór tekstów źródłowych, pod red. Mariana Biskupa Toruń 1961; Dzieje Pomorza Nadwiślańskiego od VII wieku do 1945 roku: Gdańsk 1978
Bdg Muzeum Okręgowe 2005.jpg
Budynek Muzeum Okręgowego, ul. Gdańska 4 w Bydgoszczy. Obecnie pełni funkcje administracyjne.
Bdg IWSZ 2 4-2015.jpg
Gmach Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych w Bydgoszczy, ul. Gdańska 190, w latach 1945-2007 siedziba dowództwa Pomorskiego Okręgu Wojskowego
Mogilno panorama od zach.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Mogilno, panoramam miasta z zachodniego brzegu jeziora. W centrum kościół św. Jakuba, przy prawym brzegu kościół klasztorny św. Jana.
Bdg plWolnosci1 12 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Kamienica Plac Wolności 1 w Bydgoszczy, róg ul. Gdańskiej (1898, aut. Józef Święcicki)
Kuyavian-Pomeranian Voivodeship administrative map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa administracyjna województwa kujawsko-pomorskiego
Radzyn Chelm kaplica sw Jerzego.JPG
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 3.0
Radzyń Chełmiński, ul. Kazimierza Jagiellończyka - kaplica cmentarna pw. św. Jerzego, poł. XIV
7-11 Grodzka Street in Bydgoszcz 01.jpg
Autor: Krzysztof Golik, Licencja: CC BY-SA 4.0
Granaries at 7-11 Grodzka Street in Bydgoszcz, Kuyavian-Pomeranian Voivodeship, Poland
Kościół par. pw. św. Marii Magdaleny Włóki AW 03.jpg
Autor: Wolskaola, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Włóki - kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny, drewn., XVII w.
Torun5DSC 0113.JPG
Autor: Wistula, Licencja: CC BY 3.0
Torun, Polen
Hala sportowa Torun 09 2014.JPG
Autor: Arvedui89, Licencja: CC BY-SA 4.0
Hala sportowo-widowiskowa w Toruniu
Festyn archeologiczny.jpg
Autor: Andrzej Łuczak, woochuck@onet.eu, Licencja: CC BY 3.0
Festyn Archeologiczny w Biskupinie
Kowal - Fire station.jpg
Autor: Włodzimierz Jacek Adamski, Licencja: GFDL
Remiza przy ulicy Zamkowej stojąca na fundamentach zamku.
Centrum Szkolenia Sił Połączonych – Joint Force Training Center – ośrodek sił NATO.JPG
Autor: Darpaw, Licencja: CC BY-SA 3.0
NATO Joint Force Training Center (Centrum Szkolenia Sił Połączonych) - wjazd od strony ulicy Szubińskiej
Śluza Osowa Góra 4.jpg
Śluza Osowa Góra w Bydgoszczy
Bdg QueenJadwigabridge 2 4-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Most im. Królowej Jadwigi nad Brdą w Bydgoszczy
Colegiate church, Kruszwica.JPG
Autor: Cancre, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kolegiata w Kruszwicy
Kolej linowa.jpg
Autor: Wikiczaja, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kolej linowa Janikowo Piechcin
Jablonowo dom.jpg
Jabłonowo Pomorskie - Zespół pałacowo-parkowy; neogotycki pałac Narzymskich, od 1933 dom generalny Zgromadzenia Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej, zbudowany w latach 1854-59 dla Stefana Narzymskiego prawdopodobnie wg projektu F. A. Stülera.
Tur rzeka Notec 3 08-2014.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Rzeka Noteć w Turze, gmina Szubin, województwo kujawsko-pomorskie
Muzeum Jana Kasprowicza Inowrocław.JPG
Autor: Lukasz2, Licencja: CC BY-SA 3.0
Muzeum Jana Kasprowicza w Inowrocławiu
Nowy most w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Nowy most w Toruniu
WK15 Bydgoszcz (1) Travelarz.jpg
Autor: Travelarz, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
To zdjęcie zostało wykonane podczas polskiej Wikiekspedycji kolejowej 2015 zorganizowanej przez
Stowarzyszenie Wikimedia Polska we współpracy z Fundacją Grupy PKP.
Wszystkie zdjęcia z wyprawy możesz zobaczyć w kategorii Wikiekspedycja kolejowa 2015.
Bydgoszcz Rejewski 3.jpg
Ławeczka Mariana Rejewskiego w Bydgoszczy
Toruń - Bulwary Wisły 01.JPG
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Widok na Stare Miasto i Wisłę z Mostu Piłsudskiego w Toruniu.
Eksploseum b.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Eksploseum w Bydgoszczy - jedna z wystaw
Golub Dobrzyń ewangelicki.jpg
Autor: Robert Niedźwiedzki, Licencja: CC BY-SA 4.0
church in Golub Dobrzyń, 1909
Bydgoszcz-0410 IMG.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
W3 Sokol PICT0129.JPG
Autor: Pibwl, Licencja: CC BY-SA 3.0
Polish W-3PL Głuszec helicopter prototype.
Bdg StrFordonzmostu 13 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Widok Starego Fordonu (dzielnicy Bydgoszczy) od strony Wisły
Toruńska Agencja Rozwoju Regionalnego SA.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Toruńska Agencja Rozwoju Regionalnego SA
Dzielnica staromiejska w Toruniu jpg.DSCN7296ps.jpg
Autor: Wiesław Gwizdalski, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń dzielnica staromiejska - w tle kościół parafialny, obecnie katedra p.w. św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty (zabytek nr A/275/244)
Hotel Spichrz w Toruniu, lato 2017 rok.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Hotel Spichrz w Toruniu, lato 2017 rok
Jezioro Gopło.JPG
Autor: SilverTree, Licencja: CC BY-SA 3.0
widok z Krzywej Wieży w Kruszwicy
Ksiaznica Kopernikanska w Toruniu widok po przebudowie w 2005 roku.JPG
Autor: KsiążnicaKopernikańska, Licencja: CC BY-SA 3.0
Książnica Kopernikańska w Toruniu - widok po przebudowie w 2005 r. Fot. Tomasz Dorawa.
Bdg CentrumOnkologii 7 5-2015.jpg
Centrum Onkologii w Bydgoszczy
Urząd marszałkowski w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
urząd marszałkowski w Toruniu
Swiecie postfrnaciscan monastery.JPG
Autor: Oryginalnym przesyłającym był Tomisław z polskiej Wikipedii, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Świecie - kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP w zespole klasztoru pobernardyńskiego (zabytek nr rejestr. KOK 5/53)
Swiecie zamek 2 7-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Zamek krzyżacki w Swieciu
Geofizyka w Toruniu44.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Geofizyka w Toruniu44
Bdg Cathedral 1 4-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Katedra pw. św. Marcina i Mikołaja w Bydgoszczy, sanktuarium Matki Bożej Pięknej Miłości - widok od strony Brdy
Bdg hotel Pod Orlem 25 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Hotel Pod Orłem w Bydgoszczy przy ul. Gdańskiej 14 (zbud. 1896, Józef Święcicki)
Cisy13(js).jpg
Autor: Jerzy Strzelecki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Cis pospolity, rezerwat "Cisy staropolskie"
Dziki Ostrów 24.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Rezerwat przyrody Dziki Ostrów k. Bydgoszczy
PL Ino Rynek.JPG
Autor: Macdriver (Bartek Wawraszko), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Rynek in Inowrocław.
Rektorat UMK Toruń.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rektorat UMK Toruń
Bdg LakaWM 16 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Nabrzeże północne Wyspy Młyńskiej w Bydgoszczy
DDW view from Talerzyk - Celuloza Swiecie 7-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Mondi Świecie S.A., ul. Bydgoska 1 Świecie. Widok z grodziska Talerzyk
Bdg tor regatowy 6 7-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Tor regatowy w Bydgoszczy-Brdyujściu
Puszcza Bydgoska BialeBlota 2 07-2014.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Puszcza Bydgoska w okolicy Białych Błót
Torun Teatr im Wilama Horzycy fasada.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Toruń, Teatr im. Wilama Horzycy
Bdg StaryRynek WiMBP 3 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy, budynek przy Starym Rynku
Brodnica, Brama Chełmińska.jpg
Autor: 1bumer, Licencja: CC BY-SA 4.0
Brama Kamienna (Chełmińska), 1310-1330, 1370
Inowroclaw Teznie (1).jpg
Autor: Stanisław J. Radziński (pl.wiki - en.wiki), Licencja: CC BY-SA 2.5
Park Solankowy w Inowrocławiu
Radziejow3 DSC0997.JPG
Autor: Wistula, Licencja: CC BY 3.0
Radziejów - kościół parafialny p.w. Znalezienia Krzyża Świętego
Uzdrowisko Inowrocław - Dywany kwiatowe.JPG
Autor: KlimaIno, Licencja: CC BY 3.0
Dywany Kwiatowe w Solankach.
Strzelno 3.jpg
© Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0
Strzelno in Poland
WSP TORUN.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
WSP TORUN
Grudziadz spichrze od str Wisly.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grudziądz, spichrze od strony Wisły
Bdg Staromiejski bridge E11 4-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Most Staromiejski im. Jerzego Sulimy-Kamińskiego nad Brdą w Bydgoszczy
Bdg Enea Cup 3 2011.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Miting lekkoatletyczny Enea Cup na stadionie Zawiszy Bydgoszcz w 2011 roku
Więcbork z lotu ptaka.jpg
Autor: KrajnaMedia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Widok na więcborski rynek i molo.
Mogilno klasztor od zach.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Mogilno, klasztor i kościół pobenedyktyński od zachodu (z przeciwległego brzegu jeziora Mogileńskiego).
Siedziba Polskiego Radia PiK przy ul. Ślusarskiej 5 w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Siedziba Polskiego Radia PiK przy ul. Ślusarskiej 5 w Toruniu
Kościół św. Jana Chrzciciela we Włocławku.jpg
Autor: Natiii89, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kościół św. Jana Chrzciciela we Włocławku
POL powiat chełmiński flag.svg
Flaga powiatu chełmińskiego
Bdg halaLuczniczka 5 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Hala widowiskowo-sportowa "Łuczniczka" w Bydgoszczy - widok od strony Brdy
Nieszawa Ratusz.jpg
Autor: Oryginalnym przesyłającym był Clerkus z polskiej Wikipedii, Licencja: CC BY-SA 3.0
Nieszawa, ul. 3 Maja 2 - ratusz, XVIII/XIX
Ratusz panorama 1.jpg
Budynek ratusza w Bydgoszczy, dawne kolegium jezuitów (1644-1653)
Kcynia klasztor.jpg
Kościół poklasztorny w Kcyni
Piramida wieku Kujawsko Pomorskie.png
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców W. kujawsko-pomorskiego, 2014
Uhlan and Girl sculpture.JPG
Autor: Włodzimierz Wysocki, Licencja: CC BY-SA 3.0
"Ułan i dziewczyna" - rzeźba autorstwa grudziądzkiego artysty Ryszarda Kaczora wykonana z brązu, odsłonięta 23 sierpnia 2008 podczas XX Jubileuszowego Zjazdu Kawalerzystów II RP.
Brodnica. ... Duży Rynek - panoramio.jpg
(c) Kazimierz Mendlik, CC BY-SA 3.0
Brodnica. ... Duży Rynek
Leon na szlaku.jpg
Autor: Andrzej Łuczak, woochuck@onet.eu, Licencja: CC BY 3.0
Kolejka turystyczna wyjeżdża ze Żnina
Ratusz Pakość AW.jpg
Autor: Wolskaola, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
ratusz, 1908
UMiG Solec Kujawski.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Yves6 (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Przystań Żeglarska, Molo Spacerowe, Kawiarnia i Amfiteatr, na Jeziorze Sępoleńskim, w Sępólnie Krajeńskim..jpg
Autor: Jkwa007, Licencja: CC BY-SA 3.0
Przystań Żeglarska, Molo Spacerowe, Kawiarnia i Amfiteatr, na Jeziorze Sępoleńskim, w Sępólnie Krajeńskim. Obiect in Sępólno Krajeńskie, on Sępoleńskie Lake. Poland.
Wieża zamkowa w Brodnicy.jpg
Wieża zamkowa w Brodnicy.
Torun Okt 2019 8.jpg
Autor: Kasa Fue, Licencja: CC BY-SA 4.0
Blick über die Blick über Toruńer Innenstadt, Okt. 2019
Bdg OperaNova noc 2 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Budynek Opery Nova zbud. w latach 1973-2006, Bydgoszcz ul Ferdynanda Focha 5
Bdg Luczniczka wid3 3 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Rzeźba Łuczniczki autorstwa prof. Ferdinanda Lepcke odsłonięta w 1910 r. w Bydgoszczy
Osiedle marianki.jpg
(c) Tomisław z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Widok na osiedle Marianki w 2007 roku.
Osady Oxford na Wielkiej Wioślarskiej w Bydgoszczy a.jpg
Osada uniwersytetu Oxford podczas wyścigu "Wielka Wioślarska" w Bydgoszczy
Bdg PrewencjaPolicji 1 4-2015.jpg
Budynek Oddziału Prewencji Policji w Bydgoszczy przy ul. Chodkiewicza, zbud. 1914 , pierwotnie dom sierot, w okresie międzywojennym Internat Kresowy
Bydgoskie Łąki Nadnoteckie - torf.jpg
Bydgoskie Łąki Nadnoteckie
Widok z mostu Sulimy-Kamińskiego wieczór 1.jpg
Widok z mostu Sulimy-Kamińskiego w Bydgoszczy
Torun Mala Wiselka i Kepa Bazarowa (2).JPG
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kępa Bazarowa i Mała Wisełka w Toruniu - okolice dworca głównego.
Lubostron2.jpg
(c) Cronwood at pl.wikipedia, CC-BY-SA-3.0
Wnętrza pałacu w Lubostroniu. Autor: Michał "Cronwood" Babilas
Łasin ratusz.JPG
Autor: Dosp84, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ratusz w Łasinie
Toruń, ul. Prosta 32.JPG
Autor: Ola Zaparucha, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń, ul. Prosta 32 - budynek główny Miejskiej Straży Ogniowej, 1901-1903 (zabytek nr A/87)
Zalew Smukalski - marzec 2010.jpg
Zalew Smukalski na Brdzie w Bydgoszczy
Medieval Town of Torun Poland (355456506).jpg
Autor: Janusz Leszczynski from Vancouver BC, Canada, Licencja: CC BY 2.0

Torun owes its origins to the Teutonic Order, which built a castle there in the mid-13th century as a base for the conquest and evangelization of Prussia. It soon developed a commercial role as part of the Hanseatic League. In the Old and New Town, the many imposing public and private buildings from the 14th and 15th centuries (among them the house of Copernicus) are striking evidence of Torun's importance.

Explore Jan 12th 2007 # 383

'Medieval Town of Torun' On Black
Fontanna Cosmopolis w Toruniu.jpg
Autor: Eemiilkaa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fontanna Cosmopolis w Toruniu
International School of Bydgoszcz 4 7-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
International School of Bydgoszcz (szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum ogólnokształcące), ul. Gałczyńskiego 23
Bdg PESA 8 5-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Hala montażowa Pojazdy Szynowe Pesa w Bydgoszczy. Widok od ul. Zygmunta Augusta
Wloclawek sw Witalis i katedra (1).jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 3.0
Włocławek, seminary church of St. Vitalis (on the left) and cathedral (on the right).
Church of the Holy Trinity in Strzelno.JPG
Autor: Cancre, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kościół Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny w Strzelnie
Kamienica ul. 3 Maja we Włocławku2 N. Chylińska.JPG
Autor: N. Chylińska, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
starostwo, 1836-1844, 1851 Włocławek, ul. 3 Maja 17, miasto Włocławek
Chrostkowo, kościół św. Barbary (WLZ14).jpg
Autor: 1bumer, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Chrostkowo, kościół par. pw. św. Barbary, 1709
Brzezie.jpg
Autor: [Maciej Podstolski], Licencja: CC BY-SA 3.0
Brzezie - Pałac Kronenbergów, 1873-1879
Skępe Klasztor 16.jpg
Klasztor Bernardynów w Skępem. Dziedziniec.
Wloclawek Reservoir - photo 01.jpg
Autor: M., Licencja: CC BY 3.0
Zbiornik Włocławski
UTP Bydgoszcz RCI b.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Regionalne Centrum Innowacyjności Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy
Budynek CM UMK.jpg
Budynek dawnego szpitala garnizonowego z 1852 r., od 2000 r. budynek administracyjny Akademii Medycznej w Bydgoszczy, od 2004 r. należy do Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy
Święto Wojsk Rakietowych i Artylerii 2012. ASH Krab 1.jpg
Autor: Ministerstwo Obrony Narodowej, Licencja: Attribution
ASH Krab. Święto Wojsk Rakietowych i Artylerii, Toruń, 30 listopada 2012
Dzielnica staromiejska w Toruniu o.k.jpg
Autor: Karolina Osmańska, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń dzielnica staromiejska (zabytek nr A/275/244), widoczna z lewobrzeżnej części miasta. Na zdjęciu znajdują się mury miejskie, kościół ewangelicki pw. Świętego Ducha (z lewej strony) oraz katedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty (w środku).
Przyjezierze plaza 1 7-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Plaża nad jeziorem Ostrowskim w Przyjezierzu, woj. kujawsko-pomorskie
Plaża nad Jeziorem Rudnickim Wielkim.JPG
Autor: Taktoperz77, Licencja: CC BY-SA 3.0
Jezioro Rudnickie Wielkie koło Grudziądza
Wloclawek katedra 5.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 3.0
Katedra Wniebowzięcia NMP we Włocławku, widok od ul. Brzeskiej.
Torun Skyway Light Paintings 2015 08 29 (2).jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 4.0
Festiwal Światła Bella Skyway w Toruniu, 2015 r. Projekcja "Light Paintings" portugalskiej grupy Ocubo na gmachu Teatru im. Wilama Horzycy.
Pieranie, wooden church 1732-43.jpg
Autor: Robert Niedźwiedzki, Licencja: CC BY 3.0
Drewniany kościół we wsi Pieranie
Ciechocinek tężnia nr 3 (03).jpg
Autor: Lopcio, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Ciechocinek, tężnia nr 3
Port Lotniczy Bydgoszcz - terminal.jpg
Terminal pasażerski portu lotniczego Bydgoszcz
Brodnica, Duży Rynek (cropped).JPG
Autor: , Licencja: CC BY-SA 4.0
Brodnica, budynek dawnego ratusza miejskiego
Kościoły zabytkowe Bydg 1.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Kościoły Bydgoszczy: pobernardyński (NMP Królowej Pokoju) i klarysek (Wniebowzięcia NMP)
Bdg DyrekcjaKolei 6 5-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Budynek dawnej Dyrekcji Kolei w Bydgoszczy, ul. Dworcowa 63
Bdg Air Fair 3 2011.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Targi i wystawa lotnicza Air Fair 2011 na terenie Wojskowych Zakładów Lotniczych nr 2 w Bydgoszczy
Nowe (js).jpg
Autor: Jerzy Strzelecki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Nowe
NowaWiesWlk stacjakolej5 7-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Stacja kolejowa Nowa Wieś Wielka, powiat bydgoski - na linii kolejowej nr 131 i nr 201
Słodownia GlobalMalt PL Bydg-Fordon 2005.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Słodownia Global Malt Polska Sp. z o.o. w Bydgoszczy-Fordonie nad Wisłą
Wloclawek - katedra - most - palac biskupi.jpg
Autor: Artur Malinowski, Licencja: CC BY 2.0
Włocławek – katedra, most, pałac biskupi
Chełmno Market Square.jpg
Autor: Margoz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Chełmno, rynek
Drweca (2).JPG
Autor: Ciacho5, Licencja: CC BY-SA 4.0
Drwęca
Grudziadz kosciol sw Mikolaja.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Grudziądz, kościół św. Mikołaja
Pomnik Mikołaja Kopernika w Toruniu.JPG
Autor: Kumal, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pomnik Mikołaja Kopernika w Toruniu
Zalew Koronowski 2.jpg
Zalew Koronowski
Bydgoszcz Brda Stare Miasto.jpg
Bydgoszcz. Brda. Widok z Mostu Staromiejskiego
Torun Okt 2019 15.jpg
Autor: Kasa Fue, Licencja: CC BY-SA 4.0
Blick über die Blick über Toruńer Innenstadt, Okt. 2019
Torun Rubinkowo ul. Dziewulskiego.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rubinkowo, widok na ul. Dziewulskiego z bloku przy ul. Łyskowskiego 13.
Centrum Kulturalno-Kongresowe Jordanki w Toruniu92.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Centrum Kulturalno-Kongresowe Jordanki w Toruniu92
DK5 Bydgoszcz-Stryszek a 06-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Droga krajowa nr 5 i 25, przebudowana w 2007 roku do parametrów drogi ekspresowej S5 na odcinku Węzeł Lotnisko - Węzeł Bydgoszcz Południe
Bella Skyway Festival w2 Toruniu 2019.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Bella Skyway Festival w2 Toruniu 2019
Bdg Mickiewicza 9 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Aleja Adama Mickiewicza w Bydgoszczy
Bdg TeatrPolski 05-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Budynek Teatru Polskiego w Bydgoszczy na rogu al. Mickiewicza i ul. 20 stycznia 1920
Akt jedności.jpg
Autor: Kontrola, Licencja: CC0
Akt Jedności podpisany podczas AutografExpo z okazji X rocznicy powstania Województwa Kujawsko- Pomorskiego.
Kujawsko-Pomorski Urząd Wojewódzki, Delegatura w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kujawsko-Pomorski Urząd Wojewódzki, Delegatura w Toruniu
Towimor w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Towimor w Toruniu
MuzeumGrudziadz2.JPG
Autor: Ciacho5, Licencja: CC BY-SA 3.0
Muzeum w Grudziądzu, dawniej klasztor benedyktynek, widziane od strony rzeki Trynki
Bdg Bazylika noc 4 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Bazylika św. Wincentego à Paulo w Bydgoszczy (budowana od 1925 r.)
Roczna kujawsko-pomorskie.png
Autor: Tomasz Majtyka, Licencja: CC BY-SA 3.0
Średnia roczna temperatura województwa kujawsko-pomorskiego w latach 1950-2000
Zamek w Zamku Bierzgłowskim wps.jpg
Autor: Wepas, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Dziedziniec zamku

zamek krzyżacki, XIII/XIV, 1860, 1909

Zamek Bierzgłowski

Gmina Łubianka
Państwowej Straży Pożarnej w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Państwowej Straży Pożarnej w Toruniu
Kompleks petrochemiczny Orlenu we Wloclawku.jpg
Autor: Artur Czachowski from Poland, Licencja: CC BY 2.0
ORLEN’s PX/PTA complex in Włocławek
Brda w Smukale.jpg
Brda w Bydgoszczy, na osiedlu Opławiec
KPna49.png
Autor: Tomasz Majtyka, Licencja: CC BY-SA 4.0
Województwo kujawsko-pomorskie (od 1999) jako powstałe z województw podziału administracyjnego Polski z lat 1975-1998
Bdg nabrzezepldBrdy 15 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Południowe nabrzeże Brdy w centrum Bydgoszczy
CSW Znaki Czasu Toruń.jpg
Autor: Margoz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu
Rezerwat przyrody Augustowo.jpg
Rezerwat przyrody Augustowo, między Bydgoszczą, a Świeciem
Bdg 3Maja 2015 StaryRynek KompaniaHonorowa1.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Kompania Honorowa garnizonu Bydgoszcz podczas Święta Konstytucji 3 Maja 2015 na Starym Rynku w Bydgoszczy
Toruń (DerHexer) 2010-07-17 055.jpg
Autor: DerHexer, Licencja: CC BY-SA 3.0
Toruń, ul. Kopernika 15 (dawniej 13) - gotycka kamienica z oficynami, ok. 1350, obecnie część oddziału Muzeum Okręgowego - Dom Mikołaja Kopernika. Zdjęcie wykonane po Wikimanii 2010.
Swiecie Fara.jpg
Świecie - kościół farny p.w. św. Stanisława Biskupa i MB Częstochowskiej (zabytek nr rejestr. KOK 5/52)
RynekGrudziadzA062.jpg
Autor: Ciacho5, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kamienice nr 18/19 oraz 20 przy Rynku W Grudziądzu
Bdg Copernicanum nar 3a 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Budynek ul. Kopernika 1 w Bydgoszczy - dawna Miejska Szkoła Realna 1905-1907, ob. Collegium Copernicanum Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Wenecja wąskotorówka.JPG
Autor: Krzysztof Mizera, Licencja: CC BY 3.0
Parowóz typu Pacyfic, wyprodukowany w 1935 w Les Ateliers Métallurgiques, Nivelles (Belgia), Muzeum Kolei Wąskotorowej w Wenecji
Mrocza rynek.jpg
Rynek w centrum Mroczy, woj. kujawsko-pomorskie.
Bdg WenecjaB c 9 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Wenecja Bydgoska – zespół architektoniczny Starego Miasta w Bydgoszczy zbudowany bezpośrednio nad rzeką Młynówką (1870-1900).
Stadion unibax.jpg
Speedway stadium in Toruń
Kruszwica z Mysiej Wiezy.JPG
Kruszwica - widok z Mysiej Wieży
Derby Pomorza 2009 (Bydgoszcz)2.jpg
Autor: Andrzej, Licencja: CC BY 2.0
XIV bieg derbowego spotkania pomiędzy Polonią Bydgoszcz a Unibaksem Toruń (19 kwietnia 2009).
  • kask niebieski - Tomasz Chrzanowski
  • kask czerwony - Emil Sajfutdinow,
  • kask żółty - Chris Holder,
  • kask niebieski - Robert Kościecha.
Autostrada A1 w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Autostrada A1 w Toruniu
Bdg Ratusz 8 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Ratusz w Bydgoszczy przy ul. Jezuickiej/Starym Rynku, dawne Kolegium Jezuickie (XVII w.)
Kosynierzy Pomorskie Muzeum Wojskowe.jpg
Autor: Topory, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kosynierzy w Pomorskim Muzeum Wojskowym.
Grudziadz kosciol pojezuicki wn.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wnętrze pojezuickiego kościoła św. Franciszka Ksawerego w Grudziądzu
Gimnazjum i Liceum Akademickie w Toruniu1.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Gimnazjum i Liceum Akademickie w Toruniu1
Brodnica kościół pw św Katarzyny - widok z wieży zamkowej.jpg
Kościół p.w. św. Katarzyny w Brodnicy - widok z wieży zamkowej..
Teatr Wiczy.jpg
Autor: Romuald Wicza-Pokojski, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Teatr Wiczy, performance
Most autostradowy pod Grudziądzem 2012 04 09.jpg
Autor: Mariusz Nasieniewski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Most autostradowy pod Grudziądzem. 4 kwietnia 2012.
Kościoły zabytkowe Bydg 2.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Kościoły Bydgoszczy: jezuitów (św. Andrzeja Boboli) i św. Piotra i Pawła
Kujawsko-pomorskie mapa fizyczna.png
(c) Aotearoa z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Mapa wód i ukształtowania powierzchni województwa kujawsko-pomorskiego. Autor: Aotearoa
Współrzędne graniczne mapy:
  • N: 53.7809° N
  • S: 52.3306° N
  • W: 17.2471° E
  • E: 19.7617° E

Legenda

Polish hypsometrical scale.svg
Prom na Wiśle w Nieszawie. Ferry in Nieszawa (Poland - Vistula river) (1).JPG
Autor: Piotr Jarszewski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Prom na Wiśle w Nieszawie. Kursuje cały rok na ogół z 4 miesięczną przerwą zimową
Bdg Katedra 12 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Katedra p.w. św. Marcina i Mikołaja w Bydgoszczy
Piecki jezJezuickie kBydg 12 07-2013.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Jezioro Jezuickie w Pieckach w Puszczy Bydgoskiej, gm. Nowa Wieś Wielka
Biale Blota S5-S10 20 07-2014.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Południowa obwodnica Bydgoszczy w ciągu dróg ekspresowych S5 / S10, węzeł Białe Błota
Zbiornik Zurski.JPG
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zbiornik Żurski - okolice Tlenia, Bory Tucholskie.
TVP Bydgoszcz 2012.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Budynek TVP Bydgoszcz
Redakcje gazety - Nowości w Toruniu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
redakcje gazety - Nowości w Toruniu
Grudziadz z gory zamkowej.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Grudziądz, widok z Góry Zamkowej na miasto w czasie wezbrania Wisły.
DDW Kosowo Wisla 1 7-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Wisła we wsi Kosowo, powiat świecki, województwo kujawsko-pomorskie. Widok z wału przeciwpowodziowego. W tle kościoły i wieża ratuszowa Chełmna
Fontanna w Parku Miejskim w Toruniu1.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fontanna w Parku Miejskim w Toruniu1
Widok kościóła św. Janów w Toruniu, ulica Żeglarska.Widok z platformy widokowej - panoramio.jpg
(c) Kazimierz Mendlik, CC BY-SA 3.0
Widok kościóła św. Janów w Toruniu, ulica Żeglarska.Widok z platformy widokowej
Rektorat UMK w Toruniu1.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rektorat UMK w Toruniu1
Baj Pomorski w Toruniu.jpg
Autor: Grzegorznadolski, Licencja: CC0
Baj Pomorski w Toruniu
Sluzowanie - Wloclawek - Poland.jpg
Autor: Polska Zielona Sieć from Kraków, Poland, Licencja: CC BY 2.0
śluzowanie we Włocławku
Bdg Gdanska48 2 7-2015.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Willa Flora przy ul. Gdańskiej 28 w Bydgoszczy (1898, pierwszy właściciel Heinrich Dietz), od 1945 siedziba Pomorskiej Rozgłośni Polskiego Radia