Województwo lubuskie

Województwo lubuskie

— województwo —
Herb Flaga
Państwo	Polska
Kod ISO 3166-2	PL-08
TERYT	08
Siedziba wojewody	Gorzów Wielkopolski
Wojewoda	Władysław Dajczak
Siedziba sejmiku	Zielona Góra
Marszałek	Elżbieta Polak
Powierzchnia (2017[1])	13 987,93 km²
Populacja (30 czerwca 2022) • liczba ludności	982 655[2]
• gęstość	70,25 os./km²
Urbanizacja	64,89
Tablice rejestracyjne	F
Adres Urzędu Wojewódzkiego: ul. K. Jagiellończyka 8 66–400 Gorzów Wielkopolski
Adres Urzędu Marszałkowskiego: ul. Podgórna 7 65–057 Zielona Góra
Podział administracyjny
Liczba miast na prawach powiatu 2 Liczba powiatów 12 Liczba gmin miejskich 9 Liczba gmin miejsko-wiejskich 34 Liczba gmin wiejskich 39
Położenie na mapie Polski
Strona Urzędu Wojewódzkiego
Strona Urzędu Marszałkowskiego
Portal Polska

Województwo lubuskie – województwo w zachodniej Polsce, utworzone w 1999 roku – w wyniku reformy administracyjnej – z większości terytoriów dawnych województw: gorzowskiego i zielonogórskiego oraz niewielkiej części leszczyńskiego, a funkcjonujące od 1 stycznia 1999. Siedzibą wojewody jest Gorzów Wielkopolski, zaś władz samorządu województwa – Zielona Góra^[3].

Od północy graniczy z woj. zachodniopomorskim, od wschodu – z woj. wielkopolskim, od południa – z woj. dolnośląskim, a od zachodu – z Niemcami (Brandenburgia i Saksonia). Według danych na 31 grudnia 2018, obejmuje obszar o powierzchni 13 987,93 km²^[1], a jego populacja wynosi około 1 mln mieszkańców^[4] według danych z 30 czerwca 2020 (co czyni je drugim po województwie opolskim najmniej liczebnym województwem w Polsce)^[5]. Posiada największą lesistość w kraju (49%).

Nazwa województwa wywodzi się od krainy historycznej – ziemi lubuskiej. W skład województwa wchodzą ziemie czterech krain historycznych – ziemi lubuskiej, Dolnego Śląska, Wielkopolski, Łużyc Dolnych^[6]. Pomimo nazwy nie zawiera Lubusza, znajdującego się na terytorium Niemiec.

Historia

Województwa z lat 1975–1998 z granicą obecnego województwa lubuskiego

1945–1998

6 lipca 1950, w wyniku reformy administracyjnej, z zachodniej części województwa poznańskiego i fragmentu województwa wrocławskiego utworzono województwo zielonogórskie^[7], pokrywające się w przybliżeniu z granicami obecnego woj. lubuskiego (w jego skład weszły historyczne ziemie Dolnego Śląska, Dolnych Łużyc, zachodniej Wielkopolski i wschodniej części ziemi lubuskiej). Reforma administracyjna z 1975 doprowadziła do podziału dawnego województwa zielonogórskiego na województwo gorzowskie i nowe województwo zielonogórskie, które istniały do 31 grudnia 1998.

Reforma z 1998

Według pierwotnego projektu reformy prof. Kuleszy dawne województwa gorzowskie i zielonogórskie miały zostać podzielone między województwo zachodniopomorskie (Gorzów Wlkp.), dolnośląskie (Zielona Góra) oraz wielkopolskie. Spotkało się to ze sprzeciwem ze strony dotychczasowych władz regionalnych, które w reakcji zaczęły opracowywać dokumenty uzasadniające dalsze istnienie województwa gorzowskiego oraz zielonogórskiego, przy czym w przypadku Zielonej Góry zadaniem tym zajął się tzw. zespół ds. argumentów, powołany przez wojewodę Mariana Miłka, natomiast w Gorzowie Wielkopolskim obroną koncepcji 25 województw z gorzowskim włącznie zajmowało się Gorzowskie Stowarzyszenie Regionalne^[8].

10 lutego 1998 roku doszło do spotkania 17 przedstawicieli województwa gorzowskiego i 14 reprezentantów województwa zielonogórskiego w międzyrzeckim ratuszu, mającego na celu omówienie możliwej współpracy między obiema stronami w zakresie obrony swoich jednostek. W toku zebrania zaczęto przedyskutowywać kształt przyszłego wspólnego województwa, chociaż większość przedstawicieli strony gorzowskiej preferowała wizję posiadania osobnego województwa gorzowskiego (w przypadku zielonogórzan panowała jednomyślność odnośnie powołania wspólnego województwa)^[9]. Na tym też spotkaniu po raz pierwszy zaproponowano podział kompetencji, polegający na umiejscowieniu urzędu wojewódzkiego w Gorzowie, a sejmiku z urzędem marszałkowskim w Zielonej Górze^[8].

4 marca 1998 (według innych źródeł 25 lutego 1998 roku^[9]) powołane do życia zostało Stowarzyszenie na rzecz Promocji i Powołania Województwa Lubuskiego, którego celem również było przekonanie władz warszawskich co do idei powołania samodzielnego województwa w środkowo-zachodniej Polsce, a także promowanie wydarzeń, do jakich dochodzi w regionie^[9]. Organizacja ta liczyła 167 członków, a jej prezesem została Stanisława Czereda^[8].

Drugim kluczowym zebraniem lokalnych polityków było spotkanie 18 regionalnych parlamentarzystów w Paradyżu (dzisiejszym Gościkowie), które zwieńczone zostało podpisaniem 13 marca 1998 roku tzw. ugody paradyskiej, zwanej też porozumieniem paradyskim^[8] lub ugodą zielonogórsko-gorzowską^[10]. Ugoda ta była ponadpartyjnym wyrazem poparcia dla idei powstania województwa lubuskiego, opartym o takie argumenty jak potencjał gospodarczy regionu, jego infrastrukturalna spójność, poczucie tożsamości regionalnej oraz zdolność obydwu przyszłych stolic województwa do podziału zadań i wzajemnej współpracy^[11][10].

31 maja 1998 roku, w reakcji na nagłe oświadczenie sejmowych komisji administracji i samorządu terytorialnego o pozostaniu przy koncepcji utworzenia wyłącznie 12 województw, Stowarzyszenie na rzecz Promocji i Powołania Województwa Lubuskiego, z pomocą swoich członków oraz chętnej młodzieży, zorganizowało blokadę międzynarodowej drogi Poznań-Świecko i przejścia granicznego Gubin-Guben. W trakcie protestu demonstranci mieli ze sobą transparenty z takimi hasłami jak „Rząd dzieli nas jak koloniści Afrykę”, „Unia Wolności za bardzo się gości” czy „AWS anty-Lubuski jest”^[9]. Dodatkowo do 2 czerwca udało się zebrać od 110^[9] do 120^[8] tysięcy podpisów pod projektem ustawy obywatelskiej Stowarzyszenia, będącym dowodem na masowość poparcia dla powołania województwa (był to pierwszy dokument obywatelski w III RP, któremu udało się przekroczyć wymagany próg 100 tysięcy podpisów)^[9].

Ostatecznie rząd okazał się niezdolny do przeprowadzenia swego projektu (w wyniku zawetowania ustawy przez prezydenta) i konieczne stało się utworzenie kolejnych województw, w tym lubuskiego. Jego nazwa pochodzi od historycznej miejscowości Lubusz (obecnie: Lebus w Niemczech), będącej administracyjnym i kulturalnym centrum ziemi lubuskiej w średniowieczu, w tym siedzibą diecezji lubuskiej. Sami Niemcy zaś nazywają ziemię lubuską Lebuser Land lub Neumark (Nowa Marchia), albo rzadziej Ostbrandenburg (Wschodnia Brandenburgia).

20 listopada 1998 roku pierwszy marszałek województwa lubuskiego, Andrzej Bocheński, otrzymał w Pałacu Belwederskim akt założycielski województwa lubuskiego z rąk prezydenta Kwaśniewskiego^[12].

Geografia

(c) Aotearoa z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0

Mapa fizyczna obszaru województwa

Według danych z 1 stycznia 2017 powierzchnia województwa wynosiła 13 987,93 km², co stanowi 4,5% powierzchni Polski^[1].

Lesistość województwa wynosi 49%^[13]. Według danych z 31 grudnia 2012 w woj. lubuskim lasy obejmowały powierzchnię 687,2 tys. ha, co stanowiło 49,1% jego powierzchni. 4,6 tys. ha lasów znajdowało się w obrębie parków narodowych^[14].

Położenie administracyjne

Województwo jest położone w zachodniej Polsce i graniczy z^[15]:

• Niemcami (z krajami związkowymi Brandenburgią i Wolnym Krajem Saksonią) na długości 195,6 km na zachodzie

oraz z województwami:

• dolnośląskim – na długości 224,4 km na południu
• wielkopolskim – na długości 278,3 km na wschodzie
• zachodniopomorskim – na długości 206,2 km na północy

Wąwozy wiechlicko-cieciszowskie w gminie Szprotawa

Położenie fizycznogeograficzne

Charakterystyczny dla krajobrazu województwa jest układ naprzemianległych obniżeń pradolin i pasów wysoczyznowych wytworzony w wyniku ostatniego zlodowacenia. Jego zasięg wyznacza linia biegnąca przez Gubin, Lubsko, Zieloną Górę i Sławę. Obszary położone na południe od tej linii zostały ukształtowane podczas zlodowacenia środkowoeuropejskiego, które spowodowało dość dużą różnorodność krajobrazu. Na północy Kotlina Gorzowska graniczy z Równiną Gorzowską, Pojezierzem Dobiegniewskiem, Równiną Drawską, Pojezierzem Wałeckim, od południa z Pojezierzem: Łagowskim i Poznańskim, od wschodu z Pojezierzem Chodzieskim, a na zachodzie łączy się z Kotliną Freienwaldzką. Długość Kotliny Gorzowskiej wynosi 120 km, szerokość do 35 km, powierzchnia obejmuje 3740 km². W jej skład wchodzą 4 subregiony:

• Dolina Dolnej Noteci,
• Obornicka Dolina Warty,
• Dolina Dolnej Warty,
• Międzyrzecze Warty i Noteci.

Topografia

W wymiarze północ-południe województwo rozciąga się na długości 195 km, to jest 1°45′38″. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość województwa wynosi 128 km, co w mierze kątowej daje 1°52′57″.

Współrzędne geograficzne skrajnych punktów:

• północny: 53°07′26″ szer. geogr. N – pn. narożnik działki ewidencyjnej nr 352 (powiat strzelecko-drezdenecki),
• południowy: 51°21′48″ szer. geogr. N – pd.-wsch. narożnik działki ewidencyjnej nr 259 (powiat żarski),
• zachodni: 14°32′03″ dług. geogr. E – łuk Odry pomiędzy słupkami granicznymi nr 499 a nr 500 (powiat słubicki),
• wschodni: 16°25′00″ dług. geogr. E – pd.-wsch. narożnik działki ewidencyjnej nr 116 (powiat wschowski).

Ukształtowanie powierzchni ma charakter wybitnie nizinny.

Najwyższym punktem jest wierzchołek Gołębiej (pot. Góry Żarskiej) – 226,9 m n.p.m. w pasie Wzniesień Żarskich.

Podział administracyjny

Województwo lubuskie jest podzielone na 12 powiatów i 2 miasta na prawach powiatu. Na jego terenie funkcjonują 82 gminy: 9 gmin miejskich (w tym dwie tożsame z miastami na prawach powiatu), 34 gminy miejsko-wiejskie i 39 gmin wiejskich. W czterech przypadkach (Gubin, Nowa Sól, Żagań, Żary) istnieją zarówno gminy miejskie: GM Gubin, GM Nowa Sól, GM Żagań, GM Żary, jak i wiejskie (obwarzankowe): GW Gubin, GW Nowa Sól, GW Żagań, GW Żary. W województwie lubuskim są 43 miejscowości, posiadające status miasta (nadane prawa miejskie).

Największym powiatem województwa jest powiat żarski, którego powierzchnia wynosi 1392,78 km², a najmniejszym powiat wschowski 624,20 km². Największą gminą województwa jest gmina Drezdenko 399,91 km², a najmniejszą gmina miejska Łęknica 16,43 km²^[16].

Wyłączając miasta na prawie powiatu (Gorzów Wielkopolski, Zielona Góra) według danych z 30 czerwca 2020 powiatem o największej liczbie mieszkańców jest powiat żarski – 95,8 tys. osób, a powiatem o najmniejszej liczbie mieszkańców jest powiat sulęciński – 35,1 tys. osób. Wyłączając miasta na prawach powiatu, gminą o największej liczbie mieszkańców jest gmina miejska Nowa Sól – 38,6 tys. osób, a gminą o najmniejszej liczbie mieszkańców jest gmina Wymiarki – 2 288 osób^[5].

Herb	Flaga	Powiat / miasto na prawach powiatu	Powierzchnia [km²]	Ludność (30 czerwca 2020)	Gęstość zaludnienia	Lokata w Polsce według powierzchni	Lokata w Polsce według ludności	Wydatki budżetu 2012[17] [mln zł]	Dochody budżetu 2012[17] [mln zł]	Zadłużenie samorządu względem dochodów 2012[17] [%]	Przeciętna stopa bezrobocia (30 czerwca 2014)[18]
		powiat gorzowski	1214,23	72.054	59	84	169	46,8	50,1	55,8%	10,7%
		powiat krośnieński	1391,25	54.706	39	51	219	50,6	54,0	34,0%	20,9%
		powiat międzyrzecki	1387,61	57.374	421	52	205	53,5	54,2	17,3%	20,8%
		powiat nowosolski	770,73	86.014	112	192	109	74,3	76,9	38,2%	21,9%
		powiat słubicki	999,29	46.897	47	129	260	40,1	40,5	58,1%	10,8%
		powiat strzelecko-drezdenecki	1247,86	48.855	39	75	244	39,2	40,8	43,6%	22,8%
		powiat sulęciński	1177,80	35.110	30	90	302	36,4	35,4	54,7%	14,3%
		powiat świebodziński	936,57	55.678	59	144	220	55,4	57,7	39,6%	11,4%
		powiat wschowski	624,20	38.787	62	244	291	35,0	34,0	48,8%	13,7%
		powiat zielonogórski	1350,19	75.646	56	32	94	66,9	66,3	40,3%	14,0%
		powiat żagański	1131,78	78.634	69	98	122	64,6	65,6	40,3%	22,1%
		powiat żarski	1392,78	95.801	69	50	83	91,8	89,2	48,2%	14,0%
		Gorzów Wielkopolski (m.np.p.)	85,72	123.341	1439	30	28	420,9	438,4	42,6%	7,0%
		Zielona Góra (m.np.p.)	278,79	141.280	507	46	32	513,2	493,5	43,3%	7,4%

Demografia

Według danych z 30 czerwca 2022 województwo liczyło 982 655 mieszkańców^[4]

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2022^[2]):

Piramida wieku mieszkańców woj. lubuskiego w 2014 roku^[19]:

Religia

Administracja i polityka

Samorząd województwa

Organem stanowiącym samorządu jest Sejmik Województwa Lubuskiego, składający się z 30 radnych. Siedzibą sejmiku województwa jest Zielona Góra. Sejmik wybiera organ wykonawczy samorządu, którym jest zarząd województwa, składający się z 5 członków, z przewodniczącym mu marszałkiem.

Marszałkowie Województwa Lubuskiego:

• Andrzej Bocheński – od 1 stycznia 1999 do 1 grudnia 2006
• Krzysztof Józef Szymański – od 1 grudnia 2006 do 21 sierpnia 2008^[20][21]
• Marcin Jabłoński – od 21 sierpnia 2008 do 29 listopada 2010^[22]
• Elżbieta Polak – od 29 listopada 2010^[23]

Administracja rządowa

Siedziba Lubuskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gorzowie Wlkp.

Przedstawicielem Rady Ministrów, będącym terytorialnym organem administracji rządowej jest Wojewoda Lubuski, powoływany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Gorzów Wielkopolski^[25], gdzie znajduje się Lubuski Urząd Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim. W ramach urzędu działa także delegatura Zielonej Górze^[26].

Wojewodowie Lubuscy:

• Jan Majchrowski – od 1999 do 2000
• Stanisław Iwan – od 2000 do 2001
• Andrzej Korski – od 2001 do 2004
• Janusz Gramza – od 2004 do 2006
• Marek Ast – 2006
• Wojciech Perczak – od 2006 do 2007
• Helena Hatka – od 2007 do 2011
• Marcin Jabłoński – od 2011 do 2013
• Jerzy Ostrouch – od 2013 do 2014
• Katarzyna Osos – od 2015 do 2015
• Władysław Dajczak – od 2015 do 2019, od 2020

Polityka

Mieszkańcy województwa wybierają łącznie 12 posłów na Sejm w jednym okręgu wyborczym nr 8. Mieszkańcy wybierają 3 senatorów w jednomandatowych okręgach wyborczych: nr 20, nr 21, nr 22.

Do Parlamentu Europejskiego są wybierani 4 posłowie z okręgu wyborczego nr 13, który obejmuje także województwo zachodniopomorskie.

Współpraca międzynarodowa

Umowy, porozumienia i oświadczenia o współpracy:

1. Brandenburgia (Niemcy) – od 12 stycznia 2000 r.
2. Obwód pskowski (Rosja) – od 16 stycznia 2002 r.
3. Obwód iwanofrankiwski (Ukraina) – od 16 września 2002 r.
4. Abruzja (Włochy) – od 2 lipca 2003 r.
5. Hajnan (Chiny) – od 24 lutego 2006 r.
6. Kiszyniów (Mołdawia) – od 14 marca 2007 r.
7. Obwód homelski (Białoruś) – od 7 grudnia 2007 r.
8. Obwód sumski (Ukraina) – od 7 grudnia 2007 r.
9. Kraj nitrzański (Słowacja) – od 17 kwietnia 2008 r.
10. Departament Lot (Francja) – od 17 października 2008 r.
11. Saksonia (Niemcy) – od 19 listopada 2008 r.
12. Obwód wołogodzki (Rosja) – od 2 czerwca 2011 r.

Gospodarka

W 2012 r. produkt krajowy brutto województwa lubuskiego wynosił 35,7 mld zł, co stanowiło 2,2% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 33,9 tys. zł (83,1% średniej krajowej), co plasowało lubuskie na 9. miejscu względem innych województw^[27].

W 2010 r. produkcja sprzedana przemysłu w woj. lubuskim wynosiła 24,6 mld zł, co stanowiło 2,5% produkcji przemysłu Polski. Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w lubuskim wynosiła 3,1 mld zł, co stanowiło 2,0% tej sprzedaży Polski^[28].

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. lubuskiego w 3. kwartale 2011 r. wynosiło 3140,74 zł, co lokowało je na 14. miejscu względem wszystkich województw^[29].

W końcu marca 2012 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 63,8 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 16,3% do aktywnych zawodowo^[30].

Według danych z 2011 r. 3,2% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. lubuskiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji)^[31].

Ludność i miasta

W województwie lubuskim są 43 miasta, w tym 2 miasta na prawach powiatu. Liczba ludności – według stanu na 30 czerwca 2019^[5], powierzchnia – według stanu na 30 czerwca 2014. Wytłuszczone zostały miasta na prawach powiatu.

Miasto	Powiat	Powierzchnia (w ha)	Powierzchnia (w km²)	Ludność ogółem	Gęstość zaludnienia
Babimost	powiat zielonogórski	365	3	3926	1309
Bytom Odrzański	powiat nowosolski	230	2	4307	2166
Cybinka	powiat słubicki	529	6	2749	459
Czerwieńsk	powiat zielonogórski	936	9	4041	451
Dobiegniew	powiat strzelecko-drezdenecki	569	6	3061	515
Drezdenko	powiat strzelecko-drezdenecki	1072	11	10 122	926
Gorzów Wielkopolski	m.n.p.p. Gorzów Wielkopolski	8572	86	123 691	1441
Gozdnica	powiat żagański	2388	24	3036	128
Gubin	powiat krośnieński	2068	21	16 619	795
Iłowa	powiat żagański	918	10	3892	391
Jasień	powiat żarski	479	5	4309	866
Kargowa	powiat zielonogórski	455	5	3769	751
Kostrzyn nad Odrą	powiat gorzowski	4614	46	17 778	386
Kożuchów	powiat nowosolski	594	6	9432	1582
Krosno Odrzańskie	powiat krośnieński	815	8	11 319	1422
Lubniewice	powiat sulęciński	1211	12	2059	170
Lubsko	powiat żarski	1251	13	13 921	1077
Łęknica	powiat żarski	1643	16	2478	155
Małomice	powiat żagański	537	5	3467	698
Międzyrzecz	powiat międzyrzecki	1026	10	17 994	1810
Nowa Sól	powiat nowosolski	2180	22	38 763	1766
Nowe Miasteczko	powiat nowosolski	329	3	2756	923
Nowogród Bobrzański	powiat zielonogórski	1463	15	5165	346
Ośno Lubuskie	powiat słubicki	801	8	3951	494
Otyń	powiat nowosolski	786	8	1615	200
Rzepin	powiat słubicki	1142	11	6529	597
Skwierzyna	powiat międzyrzecki	3589	36	9671	269
Sława	powiat wschowski	1431	14	4321	308
Słubice	powiat słubicki	1921	19	16 705	883
Strzelce Krajeńskie	powiat strzelecko-drezdenecki	494	5	9950	1994
Sulechów	powiat zielonogórski	688	7	16 831	2418
Sulęcin	powiat sulęciński	856	9	10 117	1129
Szlichtyngowa	powiat wschowski	155	2	1278	644
Szprotawa	powiat żagański	1095	11	11 820	1083
Świebodzin	powiat świebodziński	1693	17	21 736	1280
Torzym	powiat sulęciński	911	9	2526	280
Trzciel	powiat międzyrzecki	304	3	2391	796
Witnica	powiat gorzowski	824	8	6747	845
Wschowa	powiat wschowski	839	8	13 875	1744
Zbąszynek	powiat świebodziński	290	3	5020	1674
Zielona Góra	m.n.p.p. Zielona Góra	27832	278	140 874	505
Żagań	powiat żagański	4038	40	25 731	645
Żary	powiat żarski	3349	33	37 502	1142

Ośrodki akademickie

Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim

Collegium Polonicum w Słubicach

Uniwersytet Zielonogórski – budynek Wydziału Matematyki, Informatyki I Ekonometrii oraz Wydziału Fizyki i Astronomii

Gorzów Wielkopolski

• Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
• AWF w Poznaniu – Zamiejscowy Wydział Kultury Fizycznej w Gorzowie Wielkopolskim
• Wyższa Szkoła Biznesu w Gorzowie Wielkopolskim
• Wyższa Szkoła Zawodowa w Gorzowie Wielkopolskim (przeniesiona z Kostrzyna nad Odrą, pierwotnie założona w Kamieniu Małym)

Słubice

• Collegium Polonicum w Słubicach

Sulechów

• Filia Uniwersytetu Zielonogórskiego w Zielonej Górze

Zielona Góra

• Uniwersytet Zielonogórski
• Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu – Instytut Filozoficzno-Teologiczny im. Edyty Stein w Zielonej Górze
• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu – Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Zielonej Górze

Żary

• Łużycka Wyższa Szkoła Humanistyczna w Żarach

Pozostałe

• Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej w Gościkowie-Paradyżu (w ramach Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Szczecińskiego)

Bezpieczeństwo publiczne

W województwie lubuskim działa centrum powiadamiania ratunkowego, które znajduje się w Gorzowie Wielkopolskim i które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997^[32].

Obsługą zgłoszeń alarmowych kierowanych do numeru 999 z terenu województwa lubuskiego zajmuje się Dyspozytornia Medyczna, która znajduje się w Gorzowie Wielkopolskim^[32].

Obsługą zgłoszeń alarmowych kierowanych do numeru 998 zajmuje się Państwowa Straż Pożarna^[32].

Ochrona przyrody

Park Narodowy Ujście Warty

Ujście Nysy Łużyckiej do Odry

Główna rzeka Borów Dolnośląskich – Bóbr w Żaganiu

Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Potok Sucha w Gminie Szprotawa

Parki narodowe

• Drawieński Park Narodowy
• Park Narodowy Ujście Warty

Parki krajobrazowe

• Gorzowski Park Krajobrazowy^[33]
• Gryżyński Park Krajobrazowy
• Krzesiński Park Krajobrazowy
• Łagowsko-Sulęciński Park Krajobrazowy
• Park Krajobrazowy Łuk Mużakowa
• Park Krajobrazowy Ujście Warty
• Przemęcki Park Krajobrazowy
• Pszczewski Park Krajobrazowy

Obszary Chronionego Krajobrazu

W granicach województwa w 2019 roku wyznaczonych było 38 obszarów chronionego krajobrazu, gdzie ochroną objęto 416850 ha. Najwięcej tego typu form znajduje się w dolinach rzecznych^[34].

Rezerwaty przyrody

Według stanu na 2019 w województwie występowało 67 rezerwatów przyrody^[35]. Najstarszy Bukowa Góra powołano w 1954 roku^[36].

Pomniki przyrody

W 2019 r. na obszarze województwa znajdowało się 1397 pomników przyrody. Wśród nich najliczniejszą grupę stanowiły pojedyncze drzewa (1091), grupy drzew (208), głazy narzutowe (39), aleje przydrożne (22) i 39 innych obiektów^[37]. Do najbardziej rozpoznawalnych należą: Dąb Chrobry, Wiąz Wiedźmin, Sosna Waligóra, Sosna Rzepicha, głaz Flins.

Stanowiska dokumentacyjne, Użytki ekologiczne, Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe

W 2019 r. w granicach województwa znajdowały się 2 stanowiska dokumentacyjne, 407 użytków ekologicznych oraz 16 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych^[38].

Zobacz też

• Bory Dolnośląskie
• Pojezierze Lubuskie
• Wał Zielonogórski

Transport

Katedra w Gorzowie Wielkopolskim

Palmiarnia w Zielonej Górze

Kościół w Nowej Soli

Kościół w Żarach

Pałac w Żaganiu

Arkady w stylu Reformstil na koronie stadionu w Słubicach

Ratusz w Świebodzinie

Zespół zamkowy w Międzyrzeczu

Dwupoziomowy dworzec kolejowy w Kostrzynie

Ruiny gubińskiej fary i ratusz

Rynek w Bytomiu Odrzańskim

Zespół klasztorny opactwa cysterskiego w Paradyżu

Transport drogowy

Według danych na dzień 31 grudnia 2015, na terenie województwa lubuskiego było 14 975,7 km dróg publicznych, w tym: 906,2 km dróg krajowych (z czego 89,2 km autostrad i 142,4  km dróg ekspresowych), 1 604,9 km dróg wojewódzkich, 4 151,5 km powiatowych i 8 313,1 km gminnych^[39].

Drogi krajowe w województwie lubuskim^[40][41]

Droga	Trasa	Obecna długość w województwie	Uwagi
A2E30	granica państwa z Niemcami – Świecko – Poznań – Łódź – Warszawa (węzeł „Konotopa") – ... – Warszawa (węzeł "Lubelska") – Biała Podlaska – Kukuryki – granica państwa z Białorusią	92 km	Istniejące odcinki: Świecko – Warszawa (węzeł Konotopa); Choszczówka Stojecka – Kałuszyn
S3E65	Świnoujście – Goleniów – Szczecin A6 (węzeł „Rzęśnica") – ... – Szczecin A6 (węzeł „Klucz") – Gorzów Wielkopolski – Zielona Góra – A4 (Legnica) – Bolków – Lubawka – granica państwa	184 km
12	granica państwa z Niemcami – Łęknica – S3 (węzeł „Głogów Zachód") – Głogów – Leszno – Jarocin – Kalisz – Sieradz – Piotrków Trybunalski – Sulejów – Radom – Zwoleń – Puławy – Lublin – Dorohusk – granica państwa z Ukrainą	105 km
18E36	granica państwa – Olszyna – Golnice – Krzyżowa	71 km	Po dwa pasy ruchu w jednym kierunku. Wyremontowana jezdnia północna
A18E36	granica państwa – Olszyna – A4	71 km	Po całkowitej przebudowie drogi krajowej nr 18, obecnie 0 km
22	granica państwa z Niemcami – Kostrzyn nad Odrą – Gorzów Wielkopolski Człopa – Wałcz – Człuchów – Starogard Gdański – Malbork – Elbląg – Grzechotki – granica państwa z Rosją	122 km
24	Pniewy – Gorzyń – Skwierzyna – Wałdowice	46 km
27	granica państwa – Przewóz – Żary – Zielona Góra	68 km	–
29	granica państwa – Słubice – Krosno Odrzańskie 32	58 km	–
31	Szczecin – Gryfino – Chojna – Sarbinowo – Kostrzyn nad Odrą – Słubice	38 km	–
32	granica państwa z Niemcami – Gubinek – Zielona Góra – Sulechów – Stęszew	104 km
92	Rzepin – Świebodzin – Pniewy – Poznań – Września – Słupca – Golina – Konin – Kutno – Łowicz – Mory – ... – Stary Konik – Mińsk Mazowiecki – Ryczołek	78 km	Dawna droga krajowa nr 2

• Wykaz dróg wojewódzkich w województwie lubuskim

• Drogowe i piesze mosty graniczne:
  • Kostrzyn nad Odrą – Küstrin-Kietz – w ciągu drogi krajowej nr 22
  • Słubice – Frankfurt nad Odrą – w ciągu drogi krajowej nr 29
  • Słubice/Świecko – Frankfurt nad Odrą – w ciągu autostrady A2
  • Gubin – Guben – w ciągu drogi wojewódzkiej nr 138
  • Gubinek – Guben – w ciągu drogi krajowej nr 32
  • Zasieki – Forst – w ciągu drogi wojewódzkiej nr 289
  • Olszyna – Forst – w ciągu drogi krajowej nr 18
  • Łęknica – Bad Muskau – w ciągu drogi krajowej nr 12
  • Łęknica – Bad Muskau (Park Mużakowski) (most pieszy i rowerowy)
  • Przewóz – Podrosche – w ciągu drogi krajowej nr 27

Transport kolejowy

• linie kolejowe (czynne):
  • Berlin – Frankfurt nad Odrą – Słubice – Rzepin – Świebodzin – Zbąszynek – Poznań Gł.
  • Szczecin Gł. – Kostrzyn nad Odrą – Zielona Góra
  • Zielona Góra – Wrocław Gł.
  • Szczecin Gł. – Dobiegniew – Krzyż – Poznań Gł.
  • Cottbus (Chociebuż) – Wrocław Gł.
  • Berlin – Kostrzyn nad Odrą – Gorzów Wielkopolski – Krzyż – Piła Gł.
  • Gubin – Czerwieńsk
  • Zielona Góra – Zbąszynek
  • Zielona Góra – Żary – Węgliniec
  • Żagań – Lubsko (tylko linia towarowa)
  • Gorzów Wielkopolski – Zbąszynek
  • Żagań – Głogów – Leszno – Ostrów Wlkp. – Łódź Kaliska (Niegosławice – Głogów tylko linia towarowa)
• Kolejowe mosty graniczne:
  • Kostrzyn nad Odrą – Küstrin-Kietz
  • Słubice – Frankfurt nad Odrą
  • Gubin – Guben
  • Zasieki – Forst

Tabor kolejowy

Województwo lubuskie jest właścicielem 23 pojazdów z których stanowią 20 spalinowych zespołów trakcyjnych oraz autobusy szynowe i trzy elektryczne zespoły trakcyjne ED78 wyprodukowanych przez Newag. Wszystkie składy będące własnością urzędu marszałkowskiego są obsługiwane przez państwowego przewoźnika Polregio.

Transport wodny śródlądowy

• drogi wodne:
  • Odra
  • Warta
  • Noteć
  • Nysa Łużycka (od Gubina w dół rzeki)
  • Kanał Odra-Sprewa
• porty i ważniejsze przystanie śródlądowe:
  • Bytom Odrzański
  • Cigacice
  • Drezdenko
  • Gorzów Wlkp
  • Górzyca
  • Kostrzyn nad Odrą
  • Krosno Odrzańskie
  • Miłów
  • Nowa Sól
  • Santok
  • Słubice
  • Urad
• przeprawy promowe
  • Milsko przez Odrę w ciągu drogi wojewódzkiej nr 282
  • Pomorsko przez Odrę w ciągu drogi wojewódzkiej nr 281
  • Brody przez Odrę w ciągu drogi wojewódzkiej nr 280
  • Połęcko przez Odrę w ciągu drogi wojewódzkiej nr 138
  • Górzyca przez Odrę (planowane)
  • Oksza przez Wartę w ciągu drogi powiatowej
  • Santok przez Wartę – sezonowo

Tramwaje w Gorzowie Wielkopolskim

Transport lotniczy

• Port lotniczy Zielona Góra-Babimost
• Lotnisko Aeroklubu Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze-Przylepie
• Leśna baza lotnicza Lasów Państwowych w Lipkach Wielkich
• Lotnisko prywatne w Trzebiczu Nowym k. Drezdenka
• Planowane lotnisko sportowe i baza lotnictwa sanitarnego w Wojcieszycach k. Gorzowa Wielkopolskiego
• Lotniska poradzieckie w Tomaszowie k. Żagania i Wiechlicach k. Szprotawy

Media

Największe media o zasięgu regionalnym:

• TVP3 Gorzów Wielkopolski – siedziba w Gorzowie Wielkopolskim oraz redakcja zamiejscowa w Zielonej Górze
• Radio Zachód – siedziba w Zielonej Górze oraz redakcja zamiejscowa w Gorzowie Wielkopolskim
• Gazeta Lubuska – siedziba w Zielonej Górze oraz redakcja zamiejscowa w Gorzowie Wielkopolskim
• Gazeta Wyborcza – oddziały w Zielonej Górze i w Gorzowie Wielkopolskim

Zobacz też

• Ziemia lubuska
• Diecezja zielonogórsko-gorzowska
• polskie tablice rejestracyjne (wikisource)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego. lubuskie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-15)].
• Lubuski Urząd Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim
• Województwo lubuskie w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2015-05-20]  (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
• List 18 lubuskich parlamentarzystów do premiera Jerzego Buzka, powstały w wyniku ugody paradyskiej