Województwo stanisławowskie

województwo stanisławowskie
województwo
1921–1939
Herb
Herb
Państwo

 II Rzeczpospolita

Data powstania

23 grudnia 1920 / 1 września 1921[1]

Siedziba wojewody i sejmiku

Stanisławów

Wojewoda

Stanisław Jarecki

Powierzchnia

16 894[2] km²

Populacja (1931)
• liczba ludności


1 480 285[3]

• gęstość

87,6 os./km²

Tablice rejestracyjne

ST

Adres Urzędu Wojewódzkiego:
ul. Karpińskiego 7
Stanisławów
Podział administracyjny
Plan województwa stanisławowskiego
Podział administracyjny, 1938
Liczba powiatów ziemskich

12

Liczba gmin miejskich

28

Liczba gmin wiejskich

119

Położenie na mapie II Rzeczypospolitej
Położenie na mapie Polski
Portal Polska
Województwo stanisławowskie w szczegółowych danych statystycznych spisu powszechnego z 30 IX 1921 i spisu powszechnego z 9 XII 1931 r.
Województwo stanisławowskie – oficjalne dane GUS spisu powszechnego 1921
Skorowidz miejscowości 1921 – szczegółowe dane GUS spisu powszechnego 1921 – województwo stanisławowskie
Województwo stanisławowskie – oficjalne dane GUS spisu powszechnego 1931
Urząd Wojewódzki Stanisławowski w Stanisławowie – widok współczesny
Współczesny obwód iwamofrankiwski na mapie Ukrainy

Województwo stanisławowskiewojewództwo II Rzeczypospolitej utworzone 23 grudnia 1920[4] ze stolicą w Stanisławowie. Innymi głównymi miastami województwa były Kołomyja, Stryj, Knihinin (do 1925), Śniatyn, Turka (do 1931) i Horodenka[5].

Status prawny

26 września 1922 roku Sejm RP uchwalił Ustawę o zasadach powszechnego samorządu wojewódzkiego, a w szczególności województwa lwowskiego, tarnopolskiego i stanisławowskiego, przewidującą dla województwa stanisławowskiego pewną formę autonomii. Ustawa zakładała powołanie 60-osobowego, dwuizbowego sejmiku wojewódzkiego, składającego się z dwóch kurii narodowościowych: polskiej i ukraińskiej (oficjalnie określanej jako ruską), obu liczących po 30 członków. Każda z nich miała obradować osobno, przy czym w sprawach wspólnych, tzn. dotyczących całego województwa, wymagana była zgoda obu kurii. Do kompetencji sejmiku miały należeć sprawy dotyczące wyznań religijnych, oświecenia publicznego (z wyjątkiem szkolnictwa wyższego), dobroczynności publicznej, zdrowia, budownictwa, rolnictwa (z wyjątkiem reformy rolnej i środków służących do popierania rolnictwa), promowania przemysłu i handlu, melioracji, organizacji administracji gmin i powiatów, budżetu województwa i inne przekazane mu przez Sejm RP. Organem wykonawczym sejmiku ustanowiono wydział wojewódzki, składający się z wojewody, zastępcy wojewody, 8 członków wybieranych po połowie przez kurię polską i ukraińską oraz 4 powoływanych przez wojewodę. Wydział wojewódzki miał dzielić się na dwie sekcje narodowościowe, obradujące w trybie przewidzianym dla sejmików. Dziennik Urzędowy województwa miał być publikowany w językach polskim i ukraińskim. Zakazano prowadzenia przez państwo kolonizacji ziemskiej na obszarze województwa, a przy mianowaniu urzędników nakazano uwzględniać, obok wymaganych kwalifikacji, także narodowość kandydatów, tak aby skład personalny urzędów wojewódzkich odpowiadał rzeczywistym potrzebom narodowościowym. Postanowienia tej ustawy nigdy nie zostały wprowadzone w życie[6][7].

Demografia

Ludność województwa w roku 1921 liczyła 1 348 580[8], w roku 1931 1 480 300 mieszkańców. Dane spisu 1921 obejmują powiat turczański, wyłączony z województwa stanisławowskiego w kwietniu 1931 (przeszedł do województwa lwowskiego). Dane z 1931 już bez powiatu turczańskiego.

Ludność województwa stanisławowskiego według deklarowanej narodowości 1921

Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z 30 IX 1921[14].

Ludność województwa stanisławowskiego według deklarowanego wyznania 1921

Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z 30 IX 1921[15].

Ludność województwa stanisławowskiego w powiatach według deklarowanego języka ojczystego 1931

Województwo stanisławowskie
PowiatPolacy[16]Ukraińcy[a][b][c][17]Żydzi[18]Niemcy[19]Ogółem
doliński21 158 (17,87%)83 880 (70,86%)9 031 (7,63%)4 013 (3,39%)118 373
horodeński27 751 (29,87%)59 957 (64,54%)5 031 (5,42%)16 (0,02%)92 894
kałuski18 637 (18,23%)77 506 (75,80%)5 109 (5,0%)944 (0,92%)102 252
kołomyjski52 006 (29,55%)110 533 (62,8%)11 191 (6,36%)1 875 (1,06%)176 000
kosowski6 718 (7,15%)79 838 (84,98%)6 730 (7,16%)25 (0,03%)93 952
nadwórniański16 907 (12,02%)112 128 (79,69%)11 020 (7,83%)343 (0,24%)140 702
rohatyński36 152 (28,41%)85 245 (66,99%)6 111 (4,8%)32 (0,02%)127 252
stanisławowski49 032 (24,72%)120 214 (60,6%)26 996 (13,61%)1 706 (0,86%)198 359
stryjski25 186 (16,5%)106 183 (69,57%)15 413 (10,1%)5 497 (3,6%)152 631
śniatyński17 206 (22,05%)56 007 (71,78%)4 341 (5,56%)346 (0,44%)78 025
tłumacki44 958 (38,75%)66 659 (57,45%)3 677 (3,17%)502 (0,43%)116 028
żydaczowski16 464 (19,64%)61 098 (72,89%)4 728 (5,64%)1 438 (1,72%)83 817
Ogółem (tys.):332,2 (22,44%)1 018,9 (68,83%)109,3 (7,39%)16,7 (1,1%)1 480,3

Ogółem:

  • Polacy – 332,2 tys. (22,44%)
  • Ukraińcy – 1 018,9 tys. (68,83%)
  • Żydzi – 109,3 tys. (7,39%)
  • Niemcy – 16,7 tys. (1,1%)

Według Drugiego Powszechnego Spisu Ludności z 9 XII 1931 r.[20]

Ludność województwa stanisławowskiego w powiatach według deklarowanego wyznania 1931

Województwo stanisławowskie
PowiatrzymskokatolickiegreckokatolickiejudaizmprotestantyzmOgółem
doliński15 630 (13,20%)89 761 (75,83%)10 471 (8,85%)2 324 (1,96%)118 373
horodeński15 519 (16,70%)69 728 (75,06%)7 480 (8,05%)35 (0,04%)92 894
kałuski14 418 (14,10%)80 706 (78,93%)6 249 (6,11%)716 (0,7%)102 252
kołomyjski31 925 (18,4%)121 240 (68,89%)20 887 (11,87%)1 575 (0,89%)176 000
kosowski4 976 (5,30%)80 848 (86,05%)7 826 (8,33%)22 (0,02%)93 952
nadwórniański15 214 (10,81%)113 017 (80,32%)11 663 (8,30%)543 (0,39%)140 702
rohatyński27 108 (21,30%)90 406 (71,04%)9 466 (7,44%)50 (0,04%)127 252
stanisławowski42 519 (21,43%)123 767 (62,4%)29 525 (14,88%)2 064 (1,04%)198 359
stryjski23 404 (15,33%)108 052 (70,79%)17 115 (11,21%)3 708 (2,43%)152 631
śniatyński8 659 (11,1%)61 755 (79,15%)7 073 (9,06%)344 (0,44%)78 025
tłumacki31 478 (27,13%)76 621 (66,04%)6 702 (5,78%)1 022 (0,88%)116 028
żydaczowski15 094 (18,01%)63 118 (75,30%)5 289 (6,31%)89 (0,11%)83 817
Ogółem (tys.):245,9 (16,61%)1 079 (72,89%)139,7 (9,44%)12,4 (0,83%)1 480,3

Ogółem:

Według Drugiego Powszechnego Spisu Ludności z 9 XII 1931 r.[21]

Administracja państwowa II Rzeczypospolitej, wbrew oficjalnie głoszonemu stanowisku, za Polaków uważała faktycznie wyłącznie ludność rzymskokatolicką, uznając że podział wyznaniowy pokrywa się z narodowościowym[22].

Podział administracyjny

Powierzchnia powiatów według stanu na 1939 r., w przypadku wcześniejszego zniesienia lub zmiany przynależności wojewódzkiej powiatu na ostatni rok istnienia w ramach danego województwa. Liczba ludności na podstawie spisu powszechnego z 1931 r., w przypadku powiatów zniesionych lub przeniesionych przed tą datą, dane ze spisu powszechnego z 1921 r.

PowiatPow. [km²]Mieszk.Miasto powiatoweMieszk.
Województwo stanisławowskie
bohorodczański (do 1932) ²85470 212Bohorodchany gerb.pngBohorodczany2 615
doliński2 397118 400Coat of Arms of Dolyna.svgDolina9 616
horodeński84992 900POL Horodenka COA.svgHorodenka12 200
kałuski1 137102 300POL Kałusz COA.svgKałusz12 100
kołomyjski 41 339176 000POL Kołomyja COA.svgKołomyja33 800
kosowski1 83993 900POL Kosów Huculski COA.svgKosów Huculski5 653
nadwórniański ²2 472140 700POL Nadwórna COA.svgNadwórna8 716
peczeniżyński (do 1929) 449643 085UKR Pechenizhyn COA.svgPeczeniżyn5 984
rohatyński1 147127 300Coat of Arms of Rohatyn.svgRohatyn7 513
skolski (do 1932) ³1 26850 310Skole city coa XVII.pngSkole5 989
stanisławowski ²1 249198 400POL Stanisławów COA.svgStanisławów60 000
stryjski ³2 081152 600Coat Of Arms of Stryi (XVI–XVIII).pngStryj30 500
śniatyński56778 000Sniatyn coa IIRP.pngŚniatyń10 800
tłumacki934116 000Tlumach coat of arms.svgTłumacz6 836
turczański (do 1931) ¹1 45976 645Turka city coa 1928.pngTurka10 030
żydaczowski88383 800POL Żydaczów COA.svgŻydaczów4 534
¹ 17 kwietnia 1931 roku z woj. stanisławowskiego wyłączono powiat turczański i włączono do woj. lwowskiego (Dz.U. z 1931 r. nr 34, poz. 238).
² 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat bohorodczański a jego obszar włączono do powiatów nadwórniańskiego i stanisławowskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 37).
³ 1 kwietnia 1932 r. zniesiono powiat skolski a jego obszar włączono do powiatów stryjskiego (Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 37).
4 1 kwietnia 1929 r. zniesiono powiat peczeniżyński a jego obszar włączono do powiatu kołomyjskiego (Dz.U. z 1929 r. nr 20, poz. 190).

Wojewodowie stanisławowscy w II Rzeczypospolitej

Wicewojewodowie

Miasta i miasteczka

Synteza

W latach międzywojennych istniały trzy rodzaje jednostek osadniczych o charakterze topograficznie miejskim miasto, miasteczko i osada miejska. Na terenie woj. stanisławowskiego występowały dwie formy (miasta i miasteczka).

Określenie miasto miało w latach międzywojennych trojakie znaczenie. Mogło odnosić się wyłącznie do charakteru prawnego miejscowości (a więc typu jednostki administracyjnej), co nie znaczyło automatycznie że „miasto administracyjne” faktycznie posiadało prawa miejskie. Podstawą zaliczenia danej miejscowości do grupy miast było tzw. kryterium administracyjne, jako najwięcej odpowiadające rozwojowi stosunków i życia. Mimo że większość miast prawnych prawa miejskie posiadała, wiele z nich miało zaledwie prawa miasteczka a niektóre miasta (np. Knihinin) były wręcz wsiami[8].

Odwrotnie wiele miasteczek – a więc faktycznie posiadających prawa miasteczka, a nawet prawa miejskie (np. Sołotwina) – były gminami wiejskimi (chodzi tu o gminy jednostkowe sprzed komasacji w gminy zbiorowe w 1934 roku)[8]. Jednostki te w ogólnych publikacjach nie są zaliczane do miast (a więc nie wpływają na liczbę miast województwa), co jednak lekceważy fakt posiadania praw miasteczka (poniższa tabela je uwzględnia z zachowaną dystynkcją).

Wreszcie, niektóre miejscowości posiadały w nazwie wyraz Miasto – pisany od dużej litery – mimo braku praw miejskich (np. Stratyn Miasto, Marjampol Miasto, Gwoździec Miasto). Wyraz ten stanowił integralną część nazwy miejscowości (choć nie przesądzał bynajmniej jej charakteru topograficznego) aby odróżnić ją od innej (topograficznie wiejskiej) miejscowości o identycznej nazwie w tej samej okolicy (np. Stratyn-Wieś, Marjampol-Wieś)[8].

Miasta prawne galicyjskie (województwa krakowskie, lwowskie, stanisławowskie i tarnopolskie) należały do trzech kategorii:

  • miasta o własnym statucie
  • miasta rządzące się ustawą z 13 marca 1889 roku[27]
    • miasta należące do tej kategorii posiadały wszystkie przywileje miast (prawa miejskie), z wyjątkiem miasteczka Buczacz
  • miasta rządzące się ustawą z 3 lipca 1896 roku[28]
    • miasta należące do tej największej kategorii posiadały najczęściej przywileje a) miasteczek, rzadziej b) miast a czasem wyjątkowo (7 miejscowości) niektóre były c) wsiami

13 lipca 1933 roku weszła w życie ustawa o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego, stanowiąca znoszenie miast o liczbie mieszkańców niższej niż 3000 w drodze rozporządzeń Rady Ministrów, a większych miast w drodze ustawodawczej[29]. Ustawa z 3 lipca 1896 roku przestała obowiązywać w ciągu roku od wejścia w życie ustawy (czyli do lipca 1934) przez co miasta i miasteczka rządzące się ustawą z 1896 roku i liczące powyżej 3000 mieszkańców zostały automatycznie podniesione do rangi miast objętych ustawą z 1889 roku[30]. Tak więc 31 miast/miasteczek rządzących się ustawą z 1896 roku i liczących w 1933 roku mniej niż 3000 mieszkańców, a także 8 (9[31]) gmin miejskich będących wsiami (niezależnie od liczby ludności) zostałyby według nowego prawa przekształcone w gminy wiejskie. Jednakże indywualnymi rozporządzeniami za miasta uznano 20 mniejszych miast[32] oraz wszystkie wsie[31] stanowiące gminy miejskie[33]. Równocześnie do rzędu miast podniesiono także trzy dotychczasowe gminy wiejskie[34]. Na mocy ustawy z 1933 łącznie 12 miejscowości (w tym jedna wieś) utraciło status gmin miejskich[35].

W poniższej sortowalnej tabeli umieszczono wszystkie miasta i miasteczka województwa stanisławowskiego obu typów z podziałem na charakter prawny (rodzaj jednostki administracyjnej) i przywileje (prawa miejskie/miasteczka).

Wykaz

Stan ludności: na 30 września 1921 roku (niezależnie od statusu jednostki w 1921 roku)
Główne źródło: Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom XIV – Województwo Stanisławowskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924
Źródła uzupełniające: Dzienniki Ustaw, przedstawione w przypisach

HerbMiejscowośćCharakter prawnyPrzywilejePowiatLiczba mieszk.
Bohorodchany gerb.pngBohorodczanyMiastoMiasteczko[36]bohorodczański[37]2 615
POL Bolechów COA.svgBolechówMiastoMiastodoliński3 150
POL Bołszowce COA.svgBołszowceMiastoMiasteczko[36]rohatyński2 186
Sin escudo.pngBukaczowceGmina wiejskaMiasteczkorohatyński2 251
BursztynMiastoMiasteczko[36]rohatyński3 581
POL Chocimierz COA.pngChocimierzGmina wiejskaMiasteczkotłumacki2 419
Sin escudo.pngCzernelicaGmina wiejskaMiasteczkohorodeński3 203
POL Delatyn COA.svgDelatynMiastoMiasteczko[36]nadwórniański5 973
Coat of Arms of Dolyna.svgDolinaMiastoMiastodoliński8 766
Sin escudo.pngFirlejów[38]Gmina wiejskaMiasteczkorohatyński1 210
POL Gwoździec COA.svgGwoździec[39]Gmina wiejskaMiasteczkokołomyjski1 992
Halicz coa XIVw.pngHaliczMiastoMiastostanisławowski3 442
POL Horodenka COA.svgHorodenkaMiastoMiasteczko[36]horodeński9 907
POL Jabłonów COA.pngJabłonówGmina wiejskaMiasteczkopeczeniżyński[40]1 789
UKR Jezupol COA.pngJezupolGmina wiejskaMiasteczkostanisławowski3 014
POL Kałusz COA.svgKałuszMiastoMiasteczko[36]kałuski6 619
Sin escudo.pngKamionka WielkaGmina wiejskaMiasteczko[41]kołomyjski3 195
Sin escudo.pngKnihinin[42][43]MiastoWieś[44]stanisławowski16 554
UKR Knihynicze COA.pngKnihyniczeGmina wiejskaMiasteczkorohatyński1 491
POL Kołomyja COA.svgKołomyjaMiastoMiastokołomyjski41 097
Sin escudo.pngKonkolnikiGmina wiejskaMiasteczkorohatyński644
POL Kosów Huculski COA.svgKosówMiastoMiasteczko[36]kosowski4 234
UKR Kułaczkowce COA.pngKułaczkowceGmina wiejskaMiasteczkokołomyjski2 644
POL Kuty COA.svgKutyMiastoMiastokosowski5 504
Sin escudo.pngŁysiecGmina wiejskaMiasteczkobohorodczański[37]1 533
Sin escudo.pngMarjampol[45]Gmina wiejskaMiasteczkostanisławowski940
Миколаїв —Львів герб.pngMikołajów nad DniestremMiastoMiasteczko[36]żydaczowski3 156
POL Nadwórna COA.svgNadwórnaMiastoMiasteczko[36]nadwórniański6 062
Sin escudo.pngNiżniówGmina wiejskaMiasteczkotłumacki4 654
Obertyn coat of arms.svgObertynGmina wiejskaMiasteczkohorodeński4 671
POL Otynia COA.svgOtynia[46]Gmina wiejska[47]Miasteczko[47]tłumacki4 455
UKR Pechenizhyn COA.svgPeczeniżynMiastoMiasteczko[36]peczeniżyński[40]5 984
POL Pistyń COA.svgPistyńGmina wiejskaMiasteczkokosowski3 306
UKR Podgrodzie COA.pngPodgrodzieGmina wiejskaMiasteczkorohatyński855
Sin escudo.pngPodkamieńGmina wiejskaMiasteczkorohatyński1 440
Coat of Arms of Rohatyn.svgRohatynMiastoMiastorohatyński5 736
POL Rozdół COA.svgRozdółMiastoMiasteczko[36]żydaczowski3 802
POL Rożniatów COA.svgRożniatówMiastoMiasteczko[36]doliński3 266
Skole city coa XVII.pngSkoleMiastoMiasteczko[36]skolski[48]5 989
Sin escudo.pngSokołów[49]Gmina wiejskaMiasteczkostryjski698
POL Sołotwina COA.svgSołotwinaGmina wiejskaMiasto[50][51]bohorodczański[52]2 136
POL Stanisławów COA.svgStanisławówMiastoMiastostanisławowski28 204
Stratyn coat of arms (XVII).svgStratyn[53]Gmina wiejskaMiasteczkorohatyński373
Coat Of Arms of Stryi (XVI–XVIII).pngStryjMiastoMiastostryjski27 358
Sniatyn coa IIRP.pngŚniatynMiastoMiastośniatyński10 597
Tlumach coat of arms.svgTłumaczMiastoMiasteczko[36]tłumacki5 788
Turka city coa 1928.pngTurka[54]MiastoMiasteczko[36]turczański[54]10 030
POL Buczacz COA.svgTyśmienicaMiastoMiastotłumacki7 027
POL Wojniłów COA.svgWojniłówGmina wiejskaMiasteczkokałuski3 166
POL Zabłotów COA.svgZabłotówMiastoMiasteczko[36]śniatyński3 583
POL Żurawno COA.svgŻórawno[55]MiastoMiasteczko[36]żydaczowski1 926
POL Żydaczów COA.svgŻydaczówMiastoMiastożydaczowski3 823

Zobacz też

Uwagi

  1. „Metoda, użyta przy badaniu stosunków językowych wśród mniejszości słowiańskich w Małopolsce Wschodniej, była zupełnie inną, inną też będzie dokładność wyników językowych w tej dzielnicy, oczywiście, jeżeli chodzi o ustalenie podziału tych mniejszości na poszczególne grupy, nie zaś o odgraniczenie ich od ludności polskiej. Tutaj, z powodu protestów ludności staroruskiej, odżegnywującej się od nazwy języka „ukraińskiego”, której narzucenie, jako jedynie obowiązującej, mogłoby wpłynąć ujemnie na przebieg akcji spisowej, a więc wyłącznie ze względów technicznych, nie zaś zasadniczych, wprowadzono równolegle oba określenia: „język ukraiński” i „język ruski”, dając jednocześnie obu odłamom ludności możność określenia języka ojczystego nazwą dowolnie wybraną. Uzyskane w obu rubrykach liczby nie zostaną jednak ogłoszone oddzielnie, lecz będą złączone w jedną wspólną pozycję spisową języka ojczystego ukraińskiego (ruskiego), tak jak to zostało dokonane w dopiero co przytoczonem oszacowaniu. Stanie się to dlatego, „że oba wyrazy zostały użyte na oznaczenie jednej i tej samej grupy etnicznej i że za zasadnicze określenie języka tej grupy jest uważane określenie – „ukraiński (patrz wywiad z p. Dr. Buławskim – „Sprawy Narodowościowe” nr 1/1932, s. 6). W ten sposób nastawienie ideologiczne spisu 1931 r. w stosunku do mniejszości słowiańskich w Małopolsce, pomimo uzasadnionej względami natury technicznej różnicy terminologji, zasadniczo nie różni się od nastawienia spisu 1921 oraz wszystkich przedwojennych spisów austrjackich, które, tak jak i spis 1931 r., wychodziły z założenia nierozróżniania podziału tych mniejszości, a mianowicie: podziału językowego w spisach austrjackich, narodowościowego zaś w spisie 1921 r. (…) Zresztą stwierdzenie istnienia w Małopolsce nieistniejącej ani na Ziemiach Wschodnich ani nigdzie poza granicami Rzeczypospolitej odrębnej narodowości lub języka „ruskiego”, czwartego z kolei w Słowiańszczyźnie Wschodniej obok białoruskiego, ukraińskiego i rosyjskiego, nie mogłoby być obecnie naukowo uzasadnione.” Alfons Krysiński, Ludność polska i mniejszości w świetle spisów 1921 i 1931, Warszawa 1933, Instytut Badań Spraw Narodowościowych, Biblioteka Spraw Narodowościowych nr 11, s. 44–46.
  2. „Naród nie jest społecznością homogeniczną, stąd też w przypadku ukraińskiego etnosu zamieszkującego terytorium II Rzeczypospolitej możemy wyróżnić następujące grupy prezentujące różny stopień świadomości i samoidentyfikacji: 1. Ukraińcy świadomi swej odrębności narodowej, kultywujący swą odrębność i manifestujący ją na zewnątrz; 2. Ukraińcy o ugruntowanej świadomości narodowej, ograniczający ją jednak do sfery rodzinnej i konfesyjnej; 3. Ukraińcy o niewykształconej świadomości narodowej, zachowujący poczucie odrębności na poziomie etnicznym oraz utrzymujący więź ze swym wyznaniem, słabo znający język literacki, ale modlący się po rusku (Rusini)”'; Robert Potocki, Polityka państwa polskiego wobec zagadnienia ukraińskiego w latach 1930–1939, Lublin 2003, wyd. Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, ISBN 83-917615-4-1, s. 45.
  3. „Liczebność Rusinów, których – poza przywódcami, określającymi się coraz wyraźniej jako Rosjanie, czego dowodzili przez przyjmowanie języka rosyjskiego- uznać należy za zbiorowość etniczną, była znikoma. Na podstawie statystyk wyborczych oraz liczby członków instytucji i stowarzyszeń kulturalnych (Towarzystwo im. Michaiła Kaczkowskiego) oraz gospodarczych (Rewizyjny Związek Ruskich Spółdzielni, Ruskij Rolniczyj Sojuz) pozostających pod wpływami „staroruskimi” można ją szacować na 4 do 8% ogółu populacji ukraińskiej.” Grzegorz Hryciuk Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948, Toruń 2005, Wyd. Adam Marszałek, ISBN 83-7441-121-X, s. 104. „A. Krysiński szacował rzeczywistą liczebność grupy uważającej się za „Rusinów” na 250 tys.” Andrzej Chojnowski, Koncepcje polityki narodowościowej rządów polskich w latach 1921–1939, Wrocław 1979, Wyd. Zakład Narodowy im Ossolińskich, ISBN 83-04-00017-2, s 9. przypis 14.

Przypisy

  1. Dz.U. z 1921 r. nr 46, poz. 282.
  2. Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku. Warszawa: Polska Akademia Nauk – Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, 2005, s. 32, seria: Monografie. ISBN 83-87954-66-7. ISSN 1643-2312.
  3. Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9.XII 1931 r. Mieszkania i gospodarstwa domowe. Ludność, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1938, s. 1.
  4. Dz.U. z 1920 r. nr 117, poz. 768 – Ustawa z dnia 3 grudnia 1920 r. o tymczasowej organizacji władz administracyjnych II instancji (województw) na obszarze b. Królestwa Galicji i Lodomerji z W. Ks. Krakowskiem oraz na wchodzących w skład Rzeczypospolitej Polskiej obszarach Spisza i Orawy.
  5. Eugenjusz Romer, Powszechny atlas geograficzny, Lwów-Warszawa 1928, mapa 47.
  6. Ustawa z dnia 26 września 1922 r. o zasadach powszechnego samorządu wojewódzkiego, a w szczególności województwa lwowskiego, tarnopolskiego i stanisławowskiego. Dz.U. 1922 nr 90 poz. 829
  7. Ludwik Mroczka: Spór o Galicję Wschodnią 1914-1923. Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP, 1998. ISBN 83-87513-27-X.
  8. a b c d Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom XIV – Województwo Stanisławowskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
  9. Respondenci podający „narodowość rusińską” jako własną. Narodowości ukraińskiej spis nie przewidywał.
  10. Grzegorz Hryciuk, Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948, Toruń 2005, Wyd. Adam Marszałek, ISBN 83-7441-121-X, s. 61, por. Karol Grünberg, Bolesław Sprengel, Trudne sąsiedztwo. Stosunki polsko-ukraińskie w X-XX wieku, Warszawa 2005, ISBN 83-05-13372-9, s. 319.
  11. Respondenci podający narodowość polską jako własną.
  12. Respondenci podający „narodowość żydowską” jako własną.
  13. Respondenci podający narodowość niemiecką jako własną.
  14. Źródło: Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dnia 30 września 1921, zeszyt Województwo stanisławowskie (tabela wojewódzka, s. VIII), Warszawa 1924, wyd. Główny Urząd Statystyczny.
  15. Źródło: Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dnia 30 września 1921, zeszytWojewództwo stanisławowskie (tabela wojewódzka, s. VIII), Warszawa 1924, wyd. Główny Urząd Statystyczny.
  16. Respondenci podający język polski jako ojczysty.
  17. Respondenci podający język ukraiński i „język ruski” jako ojczysty.
  18. Respondenci podający jidysz i język hebrajski jako ojczysty.
  19. Respondenci podający język niemiecki jako ojczysty.
  20. Grzegorz Hryciuk, Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948, Toruń 2005, Wyd. Adam Marszałek, ISBN 83-7441-121-X, s. 78, Robert Potocki, Polityka państwa polskiego wobec zagadnienia ukraińskiego w latach 1930–1939, Lublin 2003, wyd. Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, ISBN 83-917615-4-1, s. 47.
  21. Grzegorz Hryciuk, Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948, Toruń: Wyd. Adam Marszałek, 2005, s. 78, ISBN 83-7441-121-X, OCLC 830722458.
  22. „Wbrew zresztą oficjalnie głoszonemu stanowisku w dokumentach administracji państwowej i władz szkolnych za Polaków uznawano wyłącznie ludność rzymskokatolicką. W poufnym piśmie wojewody tarnopolskiego do MWRiOP z 20 maja 1936 stwierdzano explicite, że „przynależność obrządkowa pokrywa się w stu procentach na terenie tut[ejszym] a szerzej biorąc na terenie Województw południowych z zagadnieniem narodowościowym”, w niewiele wcześniejszym sprawozdaniu skierowanym przez Urząd Wojewódzki lwowski do MSW konstatowano z nie mniejszym przekonaniem, że „przynależność do wyznania rzym[sko]-kat[olickiego] względnie gr[ecko]-kat[olickiego] jest równoznaczna z przyznawaniem się do narodowości polskiej lub ruskiej”. Administracja państwowa uznawała więc bez zastrzeżeń, jak sformułował to w 1939 wicewojewoda tarnopolski B. Rogowski, iż „na terenie województw południowych religia rzym[sko]katolicka jest synonimem polskości, należenie do rzym[sko]kat[olickiego] kościoła oznacza to samo, co być Polakiem”. Grzegorz Hryciuk, Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948, Toruń 2005, Wydawnictwo Adam Marszałek, ISBN 83-7441-121-X; s. 75.
  23. Pożegnanie wicewojewody Kaczmarczyka. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 44 z 25 lutego 1937. 
  24. Nowy wicewojewoda stanisławowski objął urzędowanie. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 37 z 17 lutego 1937. 
  25. Statut z dnia 14 października 1870 roku – Dz. Ust. Kraj. L. 79.
  26. Statut z dnia 6 października 1901 roku – Dz. Ust. Kraj. L. 108.
  27. Dz. Ust. Kraj. L. 24.
  28. Dz. Ust. Kraj. L. 51.
  29. Ustawa z dnia 23 marca 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294, Art. 33).
  30. Adam Janusz Mielcarek: Podziały terytorialno-administracyjne II Rzeczypospolitej w zakresie administracji zespolonej. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2008.
  31. a b W Dz.U. z 1933 r. nr 81, poz. 596 Jaworzno traktowane jest jako wieś (gmina), natomiast Skorowidz Miejscowości woj. krakowskiego z 1921 traktuje je jako miasteczko podlegające ustawie z 1896 roku, a serwis internetowy Miasta Jaworzno wspomina o statusie miasta obowiązującym od 21 września 1901 (s. 9).
  32. W tarnopolskim: Husiatyn (Dz.U. z 1934 r. nr 25, poz. 187), we lwowskim: Baranów, Cieszanów, Dukla, Głogów, Janów, Jaryszczów Nowy, Kańczuga, Krakowiec, Radymno, Szczerzec (Dz.U. z 1934 r. nr 28, poz. 232) i Sieniawa (Dz.U. z 1934 r. nr 45, poz. 395) oraz w krakowskim: Kalwaria, Limanowa, Muszyna, Radomyśl Wielki, Sędziszów, Tuchów, Wilamowice i Zator (Dz.U. z 1934 r. nr 28, poz. 233). Wyjątkowo tylko miasteczko Żabno (liczące ok. 2500 mieszkańców w 1933) nie wymagało osobnego rozporządzenia.
  33. We lwowskim: Borysław (Dz.U. z 1933 r. nr 62, poz. 467) i Winniki (Dz.U. z 1933 r. nr 81, poz. 595) oraz w krakowskim: Jaworzno, Krynica, Krzeszowice, Szczakowa i Zakopane (Dz.U. z 1933 r. nr 81, poz. 596).
  34. W tarnopolskim: Chorostków (Dz.U. z 1934 r. nr 14, poz. 116), Mielnica i Tłuste (Dz.U. z 1934 r. nr 25, poz. 186).
  35. W tarnopolskim: Jagielnica i Jazłowiec, we lwowskim: Niżankowice, Stara Sól i Ulanów oraz w krakowskim: Brzostek, Ciężkowice, Czarny Dunajec (wieś), Lanckorona, Uście Solne, Wiśnicz Nowy i Wojnicz.
  36. a b c d e f g h i j k l m n o p q W 1934 roku prawa miejskie na mocy Ustawy o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294) w drodze rozporządzenia (automatycznie).
  37. a b Od 1 kwietnia 1932 w powiecie stanisławowskim (po zniesieniu powiatu bohorodczańskiego) – Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 37.
  38. Obecnie pod nazwą Lipówka.
  39. Oficjalnie Gwoździec Miasto (mimo nieposiadania praw miejskich), aby odróżnić je od miejscowości (i gmin) Gwoździec Mały i Gwoździec Stary.
  40. a b Od 1 kwietnia 1929 w powiecie kołomyjskim (po zniesieniu powiatu peczeniżyńskiego) – Dz.U. z 1929 r. nr 20, poz. 190.
  41. Miasteczko Kamionka Wielka błędnie nie wytyczone jako takie w spisie; błąd ten sprostowany jest w erracie skorowidzu.
  42. Oficjalnie Knihinin Wieś.
  43. 1 stycznia 1925 gmina miejska Knihinin Wieś została włączona do StanisławowaDz.U. z 1924 r. nr 102, poz. 937.
  44. Mimo posiadania charakteru prawnego gminy miejskiej, Knihininnie mając praw miejskich było formalnie wsią.
  45. Oficjalnie Marjampol Miasto (mimo nieposiadania praw miejskich), aby odróżnić je od miejscowości (i gminy) Marjampol Wieś.
  46. Początkowo Ottynia, przejściowo Otynja.
  47. a b Do 31 marca 1928 gmina wiejska z prawami miasteczka; zmiana charakteru gminy z wiejskiej na miejską od 1 kwietnia 1928 – Dz.U. z 1928 r. nr 17, poz. 138.
  48. Od 1 kwietnia 1932 w powiecie stryjskim (po zniesieniu powiatu skolskiego) – Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 37.
  49. Obecnie Podorożne.
  50. Sołotwina błędnie podana w spisie jako miasteczko, powinno być miasto (mimo nieposiadania statusu miasta); błąd ten sprostowany jest w erracie skorowidzu.
  51. W 1934 roku zniesienie praw miejskich na mocy Ustawy o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294) w drodze rozporządzenia (automatycznie).
  52. Od 1 kwietnia 1932 w powiecie nadwórniańskim (po zniesieniu powiatu bohorodczańskiego) – Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 37.
  53. Oficjalnie Stratyn Miasto (mimo nieposiadania praw miejskich), aby odróżnić je od miejscowości (i gminy) Stratyn Wieś.
  54. a b 17 kwietnia 1931 Turkę wraz z całym powiat turczańskim przyłączono do województwa lwowskiegoDz.U. z 1931 r. nr 34, poz. 238.
  55. Lub Żurawno.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Tlumach coat of arms.svg
Coat of arms of Tlumach, Ukraine
POL Nadwórna COA.svg
Historyczny herb miasta Nadwórna (II RP)
Ivano-Frankivsk National Medical University.jpg
Dawny Urząd Województwa Stanisławoskiego w Stanisławowie.
Poland Voivodeships adminstrative division 1930 Stanisławów Voivodeship.svg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Krzysztof (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Coat of Arms of Rohatyn.svg
Autor: Krzysztof Blachnicki, Licencja: CC BY 2.5
Coat of Arms of Rohatyn, Ukraine
II RP.svg
Autor: vector version Bastianow (Bastian), Licencja: CC BY-SA 2.5
Podział administracyjny II Rzeczypospolitej
Bohorodchany gerb.png
Coat of arms Bohorodchany, Ivano Frankivsk Oblast, Ukraine
POL Dolina COA.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Herb miasta Dolina
POL województwo stanisławowskie II RP COA.svg

Herb województwa stanisławowskiego II Rzeczypospolitej

Uwaga ta grafika jest wzorowana na projektowanym herbie województwa z 1928 r. Ostateczne projekty autorstwa Zygmunta Lorenca zostały opracowane w 1929 r. Jeśli masz do nich dostęp bardzo proszę o kontakt Poznaniak
Sin escudo.png
This is a filler for wherever a coat of arms is missing (in an infobox, for example).
Map of Ukraine political simple Oblast Iwano-Frankiwsk.png
Autor: Sven Teschke, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Political map of Ukraine, highlighting Ivano-Frankivsk Oblast
Stanisławów Voivodeship Administrative Map 1938.png
Autor: Qqerim, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Mapa administracyjna województwa stanisławowskiego, stan na rok 1938
POL Brody COA.svg
Herb miasta Buczacz z czasów I i II Rzeczpospolitej. Zobacz też: Herb Buczacza.
Skole city coa XVII.png
Герб м. Сколе 17 століття
Sniatyn coa IIRP.png
Herb miasta ?niatynia II RP
Миколаїв —Львів герб.png
Mykolaiv COA, Lviv Oblast, Ukraine