Wojna Dwóch Róż

Róża Yorków
Róża Tudorów

Wojna Dwóch Róż (ang. The Wars Of The Roses „Wojny Róż”) – wojna domowa, tocząca się w Anglii w latach 14551485. Uważana jest za swoiste przedłużenie wojny stuletniej. W jej trakcie stoczono 18 bitew lądowych i 1 potyczkę morską.

Była to walka o władzę pomiędzy dwoma rodami: Lancasterów (mających w herbie różę czerwoną) oraz Yorków (różę białą). Wojna ta zaczęła się w roku 1455, kiedy to Ryszard z rodu Yorków zebrał swoje wojska w okolicach Londynu i 22 maja doprowadził do bitwy pod St Albans.

Król Henryk VI, prawdopodobnie po swoim francuskim dziadku, odziedziczył chorobę umysłową, dlatego też ród Yorków oczekiwał na pewne przejęcie tronu. Niespodziewanie królowa – Małgorzata Andegaweńska – urodziła syna, ale było niemal oczywiste, że nie jest to dziecko Henryka VI (głośne były plotki o romansie królowej). Yorkowie wszczęli bunt, co zapoczątkowało wojnę domową.

Doradcą Yorków był Richard Neville, hrabia Warwick, nazywany „twórcą królów”, który doprowadził w roku 1460 do obalenia Henryka VI. Na jego miejsce osadzono na tronie przedstawiciela rodu Yorków Edwarda IV. Warwick uznał jednak, że Yorkowie nie odwdzięczyli mu się tak, jak należy, za usługi, więc przeszedł na stronę Lancasterów, co spowodowało obalenie Edwarda IV i powrót na tron Henryka VI po bitwie pod Wakefield. W roku 1461 Henryk został ponownie obalony, a tron przywrócono Edwardowi IV, zwycięzcy w bitwie pod Towton 29 marca 1461 r. Bitwa ta – jedna z najkrwawszych w historii Anglii – kosztowała życie 20–30 tysięcy ludzi. Zakończyła ona pierwszą fazę Wojny Róż, umacniając władzę rodu Yorków.

W roku 1470 Edward zmuszony został do opuszczenia kraju i zbiegł do Niderlandów. Po zebraniu nowych wojsk w tym samym roku doszło do bitwy pod Barnet, podczas której śmierć poniósł Richard Neville. Kolejna bitwa pod Tewkesbury również nie przyniosła rozstrzygnięcia w trwającym konflikcie.

W 1471 roku Henryk VI zmarł. Dwanaście lat później umarł Edward IV. Na tronie zasiadł jego kilkunastoletni syn Edward V, który został obalony (Edward IV w chwili ślubu z jego matką był już żonaty, co czyniło jego dzieci z Elżbietą Woodville bękartami), a następnie razem ze swoim młodszym bratem zniknął bez śladu (prawdopodobnie zostali oni zamordowani przez swojego stryja Ryszarda III, według historyków zostali zamordowani przez Henryka VII po bitwie pod Bosworth). Zbrodnie Ryszarda III spowodowały kolejny bunt przeciwko niemu. Na jego czele stanął spokrewniony przez swoją matkę z Lancasterami Henryk Tudor. W 1485 roku doszło do bitwy pod Bosworth. Ryszard III zginął w tej bitwie (słynne: „Konia! Konia! Królestwo za konia!” u Szekspira), a Henryk Tudor został nowym władcą Anglii (jako Henryk VII). Rozpoczęło się panowanie dynastii Tudorów. Kolejne dwa lata władca Anglii poświęcił na walkę z pretendentami do tronu, m.in. pokonując w bitwie pod Stoke Lamberta Simnela. Ostatecznie wojna zakończyła się po śmierci ostatniego pretendenta do tronu Perkina Warbecka.

Bitwa pod Bosworth zakończyła historię średniowiecznej Anglii.

Chronologia militarna wojny

Drzewo genealogiczne

Poniższy schemat przedstawia rodzinę królewską XIV i XV w. Anglii z zaznaczoną przynależnością do stron konfliktu. Niebieska ramka oznacza Yorków, natomiast czerwona Lancasterów (hrabia Warwick jest oznaczony kolorem purpurowym, ponieważ zmienił stronę, po której się opowiadał).

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Edward III
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Edward (Czarny Książę)
 
Edmund Langley
 
 
 
Lionel z Antwerpii
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jan z Gandawy
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Filipa Plantagenet
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ryszard II
 
 
 
 
 
 
Roger Mortimer, 4. hrabia Marchii
 
Elżbieta Mortimer
 
 
 
 
 
 
 
 
Joanna Beaufort, hrabina Westmorland
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Henryk IV Lancaster Bolingbroke
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jan Beaufort, 1. hrabia Somerset
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ryszard Conisburgh hrabia Cambridge
 
Anna Mortimer
 
Henryk Percy, hrabia Northumberland
 
Eleonora Neville, hrabina Northumberland
 
 
 
 
 
 
Wilhelm Neville, hrabia Kenta
 
 
 
Ryszard Neville, hrabia Salisbury
 
 
 
 
 
Henryk V Lancaster
 
Katarzyna de Valois
 
Owen Tudor
 
Jan Beaufort, 1. książę Somerset
 
 
 
Edmund Beaufort, 2. książę Somerset
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ryszard Plantagenet, 3. książę Yorku
 
 
 
 
 
Henryk Percy hrabia Northumberland
 
 
 
Cecylia Neville
 
Tomasz Neville
 
Richard Neville, 16. hrabia Warwick
 
Jan Neville, Markiz Montagu
 
Małgorzata Andegaweńska (królowa Anglii)
 
Henryk VI Lancaster
 
Edmund Tudor, 1. hrabia Richmond
 
 
 
Małgorzata Beaufort
 
Henryk Beaufort, 3. książę Somerset
 
Edmund Beaufort, 4. książę Somerset
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Edward IV York
 
Ryszard III York
 
Jerzy Plantagenet, Książę Clarence
 
 
 
 
 
 
Izabela Plantagenet, Księżna Clarence
 
Anna Neville
 
 
 
 
 
Edward Westminster
 
 
 
 
 
 
 
 
 
{{{Isabel Neville}}}
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Edward V York
 
Elżbieta York
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Henryk VII Tudor Tudor
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tudorowie

Literatura obcojęzyczna

  • Charles Ross: The Wars Of The Roses, New York 1994
  • Jurgen Sarnowsky: England im Mittelalter, Darmstadt 2002
  • Alison Weir: Wars Of The Roses, New York 1995

W literaturze pięknej Wojna Dwóch Róż była ukazana między innymi w dramatach Williama Szekspira (Henryk VI, Ryszard III) i w napisanym oktawą poemacie Civil wars Samuela Daniela[1].

Przypisy

  1. Przemysław Mroczkowski, Historia literatury angielskiej. Zarys, Wrocław 1981, s.124.

Media użyte na tej stronie

REF new (questionmark).svg
Autor: Sławobóg, Licencja: LGPL
Icon for missing references
Yorkshire rose.svg
Autor: Oryginalnym przesyłającym był Booyabazooka z angielskiej Wikipedii, Licencja: CC-BY-SA-3.0
From en:Image:Shields.tar.bz2, by Lupin Raster version: en:Image:Yorkshire rose.png
Red Rose Badge of Lancaster.svg
Autor: Sodacan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Red Rose of Lancaster.
Tudor Rose.svg
Autor: Sodacan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tudor Rose