Wojna brytyjsko-bhutańska
_(14566720270).jpg) Eden zmuszony do podpisania traktatu | |||
| Czas | 12 listopada 1864 – 11 listopada 1865 | ||
|---|---|---|---|
| Terytorium | Bhutanu | ||
| Przyczyna | odmowa nawiązania stosunków dyplomatycznych | ||
| Wynik | zwycięstwo Wielkiej Brytanii | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Wojna brytyjsko-bhutańska (lub Wojna Duar) – konflikt militarny pomiędzy Bhutanem a Wielką Brytanią w latach 1864-1865. Bezpośrednią przyczyną wojny było odrzucenie przez Bhutańczyków propozycji nawiązania stosunków dyplomatycznych.
Sytuacja w 1864
Oficjalnie pomiędzy Wielką Brytanią (Brytyjskimi Indiami) a Bhutanem nigdy nie utrzymywano stosunków dyplomatycznych. Jednak od lat 70. XVIII oba państwa miały wspólną granicę, na której dochodziło niezwykle często do incydentów i drobnych potyczek. Przyczyną tego była sporna część Assamu, który anektowali Brytyjczycy. Był to tzw. Duar (dosł. "brama wjazdowa") część Assamu i Bengalu, rozciągająca się wzdłuż południowej granicy Bhutanu. Teren ten był niezwykle ważny strategicznie, gdyż przechodziły przez niego jedyne szlaki ("bramy") z Indii do Bhutanu.
Brytyjczycy od roku 1862 starali się uregulować problem granicy i jednocześnie ocenić siłę militarną sąsiada. W tym celu wysłano misję dyplomatyczną sir Ashleya Edena w 1862. W Bhutanie od 1861 trwała jednak wojna domowa i misji nie przyjęto. Ponowna wyprawa rok później także spotkała się z niechęcią. A narzucającego się Edena zmuszono wreszcie do podpisania traktatu niekorzystnego dla Wielkiej Brytanii. Po powrocie do Indii Eden uznał umowę za nieważną i zaproponował siłowe rozwiązanie: okupację terytorium Bhutanu wraz ze zniszczeniem klasztorów-fortyfikacji (tzw. Dzongów) lub okupację rejonu Duar.
Wojna
Brytyjczycy zdecydowali się na walkę. Zebrano oddziały z rejonu Assamu, Bengalu oraz z Cooch Behar, i podzielono na dwie grupy: wschodnią generała Dunsforda oraz zachodnią gen. Malkestera. 12 listopada 1864 oficjalnie wypowiedziano wojnę, a siły brytyjskie w czterech kolumnach rozpoczęły marsz na Bhutan. Docelowo miano opanować miasta: Devangiri, Bishenshing, Phuntsholing oraz Chumurchi.
10 grudnia Wielka Brytania anektowała Duar. W odpowiedzi na to Szabdrung (wielki lama) Bhutanu Jigme Chogyal oskarżył w odezwie z 16 grudnia Brytyjczyków o sprowokowanie wojny i wezwał naród do obrony państwa. Państwo jednak nie posiadało regularnej armii, a jedyną siłą zbrojną byli w praktyce strażnicy dzongów. Tymczasem wojska brytyjskie opanowały wyznaczone cele i wycofały się do Indii, pozostawiając tylko niewielkie garnizony. W tej sytuacji, w końcu stycznia 1865 Bhutańczycy rozpoczęli kontruderzenie. Pomiędzy 25 a 27 stycznia odzyskano kontrolę nad przejściami zachodnimi a 29 stycznia w niespodziewanym ataku wyzwolono Devangiri. Była to szczególnie bolesna porażka, ponieważ regularne wojsko brytyjskie zostało pokonane przez oddziały uzbrojone w broń białą oraz w łuki.
Wielki sukces odniosły też siły – 5 tys. ludzi – dowodzone przez penlopa Trongsa, które pokonały dwa brytyjskie oddziały (łącznie 12 tys. ludzi) pod Chumurchi, zdobywając przy tym sześć armat.
W związku z niespodziewanymi klęskami, na początku marca odwołano dotychczasowych dowódców brytyjskich, których zastąpili generałowie Fraser Tayter i Tombs. W drugiej połowie marca główna armia brytyjska rozpoczęła krwawy marsz na północ. 1 kwietnia, po zaciętym oporze, ponownie zajęto – i w dużym stopniu zniszczono – Devangiri. Niechlubnym incydentem było także rozstrzelanie 120 bhutańskich żołnierzy, którzy poddali się zdobywcom.
Pokój w Cinch
W obliczu druzgocącej przewagi militarnej, wojska Bhutanu zaprzestały walki. Bardziej na północ nie odważyli się też zapuścić Brytyjczycy, w związku z czym działania zbrojne zakończono. Ostatecznie, 11 listopada, rok po rozpoczęciu wojny, podpisano traktat pokojowy. Bhutan zgodził się oddać sporne tereny Duaru oraz skrawki ziem w rejonie Sikkim i Cooch-Bihar. W zamian za to rząd brytyjski miał wypłacać 35 tys. rupii do 10 stycznia 1866; 45 tys. w 1867 i 55 tys. od 1868.
Pokój z 1865 obowiązywał aż do uzyskania niepodległości przez Indie w 1947 i podpisania traktatu indyjsko-bhutańskiego w 1949.
Do dziś w Muzeum Narodowym Bhutanu, w galerii poświęconej uzbrojeniu, można podziwiać zdobyte pod Chumurchi brytyjskie armaty.
Brytyjscy wyżsi oficerowie polegli w czasie wojny[1]
- mjr J.W. Sanders – 3. Regiment Gurkhów – poległ w Buxa, grudzień 1864;
- kpt. F.C. Griffin – Regiment Królewskiej Artylerii – zginął w wybuchu beczki prochu w Ambiokh, 6 grudnia 1864;
- por. E.A. Anderson – Regiment Królewskiej Artylerii – zginął w wybuchu beczki prochu w Ambiokh, 6 grudnia 1864;
- por. K.W.S. Cameron – Regiment Królewskiej Artylerii – poległ pod Chumarchi, styczeń 1865;
- por. C.G. Millet – Regiment Królewskiej Artylerii – poległ pod Chumarchi, styczeń 1865;
- por. J.H. Urquhart – Regiment Królewskich Inżynierów – poległ pod Dewangiri, 30 stycznia 1865;
- por. W.H. Waller – Regiment Królewskiej Artylerii – zginął w wybuchu beczki prochu w Ambiokh, 6 grudnia 1864.
Przypisy
- ↑ Officers Killed - Indian Expeditions 1850-1888 - dostęp: 7 czerwca 2011.
Bibliografia
- Dual War - dostęp: 19 sierpnia 2011;
- Jaques Tony, Dictionary of battles and Siges: A-E, Westport 2007;
- Lal Babu Yadav, Indo-Bhutan relations and China interventions, New Delhi 1996;
- Penjore, Security of Bhutan: Walking Between the Giants - dostęp: 6 czerwca 2011.
Media użyte na tej stronie
Autor: Internet Archive Book Images, Licencja: No restrictions
Identifier: india00surr (find matches)
Title: India;
Year: 1909 (1900s)
Authors: Surridge, Victor MacCormick, Arthur David, 1860- ill
Subjects: India -- History India -- History British occupation, 1765-1947
Publisher: London, Edinburgh : T. C. & E. C. Jack
Contributing Library: New York Public Library
Digitizing Sponsor: MSN
View Book Page: Book Viewer
About This Book: Catalog Entry
View All Images: All Images From Book
Click here to view book online to see this illustration in context in a browseable online version of this book.
Text Appearing Before Image:
en wars; but they have been waged either beyondthe boundaries of India Proper, as in Afghanistanand Burma, or with small and unimportant frontiertribes. Nor must we forget that that frontier isnever stationary. As the years roll by, fresh tractsof land are being added to, fresh tribes of hillmenbrought under, the dominion of the British Crown.A picturesque example of such a conquest occurredin 1864, when an Englishman, Ashley Eden byname, set forth with a few white companions andan escort of one hundred Sepoys on a delicate andhazardous mission. His destination was the countryof Bhutdn, and his task was to bring the rulers ofthat wild and lawless district to reason. For theBhutanese had long been a thorn in the side of theIndian Government. They are of a race distinctfrom all others in Hindustan—a mixture of Chineseand Tartars—and, as yet, the tide of western civilisa-tion—or, indeed, of any civilisation at all worthy thename—had failed to reach their bleak and inaccessible296
Text Appearing After Image:
Ashley Eden forced by tbe Bhutanese to sign a Treaty EPILOGUE land. The Eighth Commandment was by them morehonoured in the breach than in the observance;many villages had been despoiled of cattle andother property in the course of their freebootingraids; and it became necessary to impress uponthe populace the seemliness of restricting theirdepredations to districts outside the sphere ofBritish rule. The country of Bhutan lies to the north ofAssam and Bengal, shut in by the snow-peakedHimalayas. The Imperial Gazetteer of India describesit as a succession of lofty and rugged mountainsabounding in picturesque and sublime scenery. Theprospect between abrupt and lofty prominences isinconceivably grand; hills clothed to their verysummit with trees, dark and deep glens, and the hightops of the mountains lost in the clouds constitutealtogether a scene of extraordinary magnificence andsublimity. So it was not a very easy route that Ashley Edenhad to traverse. Nor was it rendered smoother bythe
Note About Images