Wojna domowa w Angoli

Wojna domowa w Angoli

zimna wojna
Czas	1975–2002
Miejsce	Angola
Przyczyna	walka o władzę w nowo utworzonej republice
Wynik	zwycięstwo sił rządowych
Strony konfliktu
MPLA  Kuba (1975–1991) SWAPO (1975–1991) ANC (1975–1991) FLNC (1975–2001) UNITA FNLA (1975–1978) FLEC  Związek Południowej Afryki (okresu apartheidu)  Zair (1975)
brak współrzędnych

Wojna domowa w Angoli – konflikt trwający z przerwami od 1975 do 2002 w Angoli, zakończony zwycięstwem rządu Ludowego Ruchu Wyzwolenia Angoli (MPLA). Z wojskami rządowymi starły się grupy partyzanckie – Narodowy Związek na rzecz Całkowitego Wyzwolenia Angoli (UNITA) i Narodowy Front Wyzwolenia Angoli (FNLA), a także regularna armia RPA i Zairu^[1].

Przebieg konfliktu wewnętrznego

Do pierwszych starć w organizacjach angolskiego ruchu wyzwoleńczego dochodziło jeszcze w trakcie wojny o niepodległość^[2]. Proces walki o władzę przyśpieszyła mająca miejsce w 1974 roku rewolucja goździków w Portugalii, która rozpoczęła dekolonizację. Początkowo przywódcy ruchu oporu zadeklarowali chęć współpracy. Liderzy MPLA, UNITA i FNLA 5 stycznia 1975 roku spotkali się w Kenii i zgodzili się zatrzymać wzajemne starcia. Utworzono koalicyjny rząd przejściowy^[3]. Porozumienie upadło już po miesiącu, a wzajemne starcia wybuchły na nowo, wzajemne animozje doprowadziły w lipcu do wybuchu regularnej wojny domowej^[1][4]. Wykorzystując wewnętrzne tarcia, w sierpniu Front Wyzwolenia Enklawy Kabindy ogłosił niepodległość Kabindy, co zostało uznane przez kilka państw^[5][1].

W listopadzie MPLA objęło kontrolę nad Luandą, gdzie proklamowano utworzenie Ludowej Republiki Angoli. Prezydentem republiki ludowej został Agostinho Neto. Państwowości republiki ludowej nie uznała UNITA i FNLA, które połączyły siły i jeszcze tego samego dnia proklamowały niepodległość Ludowo-Demokratycznej Republiki Angoli. Prezydentem drugiej z republik został Holden Roberto z FNLA, premierem natomiast Jonas Savimbi z UNITA^[1]. Wsparcia rebeliantom z UNITA i FNLA udzieliły wojska zairskie i południowoafrykańskie, a zaopatrzenie dostarczały im Stany Zjednoczone^[6][7][8]. Kampania rebeliancka nie powiodła się, a do stycznia-marca 1976 roku siły republiki ludowej opanowały większość kraju, zmuszając przy tym siły RPA i Zairu do wycofania się z kraju. W tym samym roku republika ludowa została przyjęta do ONZ i Organizację Jedności Afrykańskiej, co oznaczało formalne uznanie jej niepodległości przez światową opinię^[1].

W 1977 roku kampania rebeliancka odżyła. Grupy rebelianckie w dalszej mierze jawnie wspierał reżim Mobutu Sese Seko z Zairu. Rząd MPLA wykorzystał to i sam wsparł rebeliantów zairskich. Grupa katangańskich secesjonistów z Zairu utworzyła w Angoli organizację zbrojną o nazwie Front Wyzwolenia Narodowego Katangi. W 1977 i 1978 roku w prowincji Shaba (obecnie Katanga) miały miejsce dwie inwazje katagańskich rebeliantów wspartych przez MPLA. Inwazje zostały stłumione przez Zair przy współudziale wojsk francuskich, belgijskich i marokańskich^[9].

W drugiej połowie lat 70. z walk wycofała się FNLA^[6]. UNITA z kolei rozwijała swój potencjał militarny, aż w końcu w latach 80. była w stanie zająć pokaźne obszary na południu kraju^[1]. Rebelianci operujący w tym regionie wielokrotnie wspierani byli przez rząd RPA, która kilkukrotnie wysyłała swoje wojska na tereny przygraniczne. Ich celem było zwalczanie jednostek MPLA^[1].

W grudniu 1990 roku rządząca partia zapowiedziała demokratyzację kraju. W 1991 roku wprowadzono system wielopartyjny i podpisano porozumienie kończące wojnę domową. W 1992 roku odbyły się wybory parlamentarne i prezydenckie. Wybory przeprowadzono w obecności obserwatorów ONZ. Okazały się one zwycięstwem rządzącej partii i dotychczasowego prezydenta José Eduardo dos Santosa. UNITA zakwestionowała wynik wyborów i zerwała porozumienie z 1991 roku^[1]. Działania wojenne zakończono w 1994 podpisaniem porozumienia pokojowego w Lusace. Już cztery lata później walki wybuchły z nową siłą. 22 lutego 2002 miała miejsce śmierć Jonasa Savimbi – przywódcy UNITA, co doprowadziło do zakończenia wojny. Pierwsze od 1992 roku wybory odbyły się w 2008. Rezultaty wskazały na wielkie zwycięstwo rządzącej partii MPLA, która uzyskała 82% oddanych głosów. Główna partia opozycji, UNITA, otrzymała poparcie zaledwie 10% wyborców^[10].

Pomoc dla stron konfliktu

Pomoc dla rządu MPLA zaoferowała Kuba, która wysłała do kraju własny kontyngent wojskowy. Oddziały kubańskie wycofały się z konfliktu w 1988 roku^[1]. Rebeliantów zbrojnie wsparły oddziały RPA i Zairu^[1], buntowników poparły również Stany Zjednoczone i Chińska Republika Ludowa, które dostarczały im zaopatrzenie^[11].

Przypisy