Wojna domowa w Jemenie (1994)
| |||
 Położenie Jemenu Północnego | |||
| Czas | 4 maja – 7 lipca 1994 | ||
|---|---|---|---|
| Terytorium |  Jemen | ||
| Przyczyna | połączenie Jemenu Północnego i Jemenu Południowego w jedno państwo, różnice ideowe, incydent w mieście Amran | ||
| Wynik | zwycięstwo Generalnego Kongresu Ludowego | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Wojna domowa w Jemenie – konflikt zbrojny w 1994 pomiędzy siłami wywodzących się z Jemenu Północnego (Generalny Kongres Ludowy) i Jemenu Południowego (Jemeńska Partia Socjalistyczna). Wojnę przegrała Jemeńska Partia Socjalistyczna, w efekcie tego wielu socjalistów musiało opuścić kraj[3].
Tło
Republika Jemenu zadeklarowana 22 maja 1990 roku została utworzona poprzez zjednoczenie Jemenu Północnego i Jemenu Południowego. Ali Abd Allah Salih (przywódca Generalnego Kongresu Ludowego) został prezydentem, a Ali Salim al-Beidh (przywódca Jemeńskiej Partii Socjalistycznej) wiceprezydentem. Zjednoczenie systemu politycznego i gospodarczego miało odbyć się w ciągu 30 miesięcy. Wybory parlamentarne odbyły się w kwietniu 1993 roku. Parlament uzgodnił konstytucję[3].
W sierpniu 1993 roku wiceprezydent – Ali Salim al-Beidh – uciekł do Adenu i powiedział, że nie wróci do rządu, dopóki jego żądania nie zostaną spełnione. Należały do nich między innymi zaprzestanie przemocy północy wobec Jemeńskiej Partii Socjalistycznej oraz zaprzestanie ekonomicznej marginalizacji południa[4]. Negocjacje z wiceprezydentem trwały do 1994 roku, zakończyły się niepowodzeniem, prowadził je rząd premiera Hajdara abu Bakr al-Attas[3].
Porozumienie pomiędzy przywódcami południa i północy zostało podpisane 20 lutego 1994 roku w Ammanie w Jordanii, ale sytuacja w kraju nadal była napięta[3]. Armie północy i południa gromadziły się na dawnej granicy[5].
Wydarzenia
27 kwietnia 1994 roku w Amran, niedaleko Sany doszło do potyczki z udziałem czołgów obu dawnych państw. Obie strony oskarżały siebie nawzajem o wywołanie tego incydentu. 4 maja siły powietrzne południa zbombardowały Sanę oraz inne tereny północy. Północ odpowiedziała bombardowaniem miasta Aden.
Prezydent ogłosił 30-dniowy stan wyjątkowy, obcokrajowcy zaczęli ewakuację z Jemenu[6]. Wiceprezydent został oficjalnie zdymisjonowany. Południe wystrzeliło rakiety R-11 w miasto Sana, przez co zginęło wielu cywilów[7]. Premier Hajdar Abu Bakr al-Attas został odwołany 10 maja, a na jego miejsce wstąpił Muhammad Sa’id al-Attar[6].
Południowi przywódcy odłączyli się i 21 maja zadeklarowali utworzenie Demokratycznej Republiki Jemenu[4]. W maju siły północne rozpoczęły atak w kierunku Aden. 24 maja miasto Ataq i pobliskie pola naftowe zostały zdobyte przez północ[8]. Rada Bezpieczeństwa ONZ przyjęła rezolucję nr 924 oraz rezolucję nr 931 wzywające do zaprzestania walk i zawieszenia broni. Rozejm został zawarty 6 czerwca, ale trwał tylko 6 godzin, jednocześnie rozmowy w Kairze w celu zaprzestania walk także nie przyniosły skutku[6]. Północ wkroczyła do Adenu 4 lipca. Zwolennicy Aliego Nasir Muhammada znacznie wsparli działania wojskowe przeciw secesjonistom i Aden został zdobyty 7 lipca 1994 roku[3]. Reszta secesjonistów szybko została pokonana, a przywódcy południa uciekli z Jemenu[3].
Podczas wojny domowej większość walk odbyło się na terenach południa. Południe szukało wsparcia ze strony sąsiednich państw i otrzymało miliardy dolarów, głównie ze strony Arabii Saudyjskiej, która obawiała się ponownego zjednoczenia Jemenu. Stany Zjednoczone wielokrotnie wzywały do zawieszenia broni i negocjacji. Różne próby zawieszenia broni, podjęte przez wysłannika ONZ oraz Rosję nie przyniosły skutku.
Po konflikcie
Po zakończeniu wojny domowej, Jemen ponownie się zjednoczył, a prezydent Ali Abd Allah Salih sprawował władzę nad całym Jemenem. Amnestia dla południa została uznana, z wyjątkiem 16 osób, m.in. Aliego Salim al-Beidh, Hajdara abu Bakr al-Attas, Abdula Al-Rahman Ali Al-Jifri oraz Saliha Munassar Al-Siyali[3]. 1 października 1994 roku Ali Abd Allah Salih został ponownie wybrany prezydentem. Funkcję tę sprawował do 2011 roku, zrzekł się władzy po powstaniu.
W 2007 roku została powołana organizacja o nazwie Ruch Jemenu Południowego. Wzywa do przywrócenie niepodległości dla Jemenu Południowego, przez co często w kraju wybuchają starcia[9].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Yemen Civil War Caused Almost 6000 Northern Casualties.. „Associated Press”, 1994-07-12.
- ↑ Saleh down plays Yemeni war death toll.. „AFP”, 1994-07-12.
- ↑ a b c d e f g History of Yemen (ang.). historyofnations.net. [dostęp 2012-02-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-13)].
- ↑ a b Yemeni Community Association (ang.). yca-sandwell.org.uk. [dostęp 2012-02-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-16)].
- ↑ BBC News – Yemen profile – Timeline (ang.). bbc.co.uk. [dostęp 2012-02-19].
- ↑ a b c str. 1221. „The Middle East and North Africa”, 2004.
- ↑ Five Scuds fired at Yemeni capital as war worsens (ang.). al-bab.com. [dostęp 2012-02-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-12)].
- ↑ North Yemeni Troops Seize Oil Field Center; Region Controls Country's Chief Resource – The Washington Post (ang.). highbeam.com. [dostęp 2012-02-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-10)].
- ↑ BBC News – Policemen killed in clash with rebels (ang.). bbc.co.uk. [dostęp 2012-02-19].
Media użyte na tej stronie
Flag of the Yemeni Socialist Party
Autor: , Licencja: CC BY-SA 4.0
The flag of the General People's Congress, one of the major Yemeni political parties.