Wojna litewsko-moskiewska (1492–1494)

Wojna polsko-rosyjska
wojny moskiewskie
Wojna litewsko-moskiewska (1492–1494)
ilustracja
Czas

1492-1494

Miejsce

Księstwa Wierchowskie

Wynik

zwycięstwo wojsk moskiewskich

Strony konfliktu
Wielkie Księstwo LitewskieWielkie Księstwo Moskiewskie
Dowódcy
Kazimierz IV Jagiellończyk
Aleksander Jagiellończyk
Iwan III Srogi
brak współrzędnych

Wojna litewsko-moskiewska 1492–1494 – stoczona w latach 1492-1494 pomiędzy Wielkim Księstwem Litewskim i Wielkim Księstwem Moskiewskim.

Geneza

Główną przyczyną wybuchu wojny było dążenie wielkiego księcia moskiewskiego Iwana III Srogiego do oderwania od Litwy Księstw Wierchowskich, położonych w dorzeczu górnej Oki. Wobec osłabienia kontroli litewskiej nad tym terytorium miejscowi książęta rozpoczęli w 1487 stopniowe przechodzenie na stronę Moskwy (tzw. otjezdy).

Wybuch

Wykorzystując śmierć króla Kazimierza IV Jagiellończyka w czerwcu 1492, na ziemie litewskie uderzyła armia moskiewska, która zdobyła Lubuck i Mceńsk, uprowadzając tamtejszą ludność. Następna wyprawa przeprowadzona jesienią zdobyła Chlepień, Rohaczew, zagroziła Wiaźmie. W tym czasie kniaziowie Sierpiejska i Mezecka przeszli na stronę Moskwy, poddając swoje księstwa.

Wojna

Zimą 1492 wojska litewskie pod wodzą namiestnika smoleńskiego Jerzego Hlebowicza przeszły do kontrofensywy, napadły na kniaziów uznających zwierzchnictwo Moskwy i spustoszyły ich dobra, odbijając Sierpiejsk i Mezeck. Jednak już w styczniu 1493 zmuszone zostały do opuszczenia tych miast, zagrożone nową wyprawą moskiewską, która zdobyła Wiaźmę i zagroziła nawet Smoleńskowi.

Rokowania

Strona litewska rozpoczęła pertraktacje dyplomatyczne już jesienią 1492, wysyłając poselstwo Stanisława Hlebowicza. W styczniu do Wilna przybyło poselstwo moskiewskie, które po raz pierwszy użyło tytułu gosudara wsieja Rusi.[1] Wobec braku wsparcia ze strony swojego brata Jana Olbrachta, wielki książę litewski Aleksander Jagiellończyk zmuszony był podpisać w 1494 pokój wieczysty z państwem moskiewskim.

Pokój wieczysty

Podpisany 5 lutego 1494 w Moskwie pomiędzy Wielkim Księstwem Litewskim i Wielkim Księstwem Moskiewskim przez posłów litewskich Stanisława Janowicza Kieżgajłę i Piotra Janowicza Montygerdowicza.

Postanowienia:

Potwierdzeniem tego traktatu był ślub per procura zawarty następnego dnia pomiędzy Aleksandrem Jagiellończykiem i Heleną Moskiewską, córką Iwana III.

Przypisy

  1. To jest pana całej Rusi, co było uznane za uzurpację, gdyż większość ziem z czasów dawnej Rusi Kijowskiej znajdowała się w składzie państwa litewskiego.
  2. Łowmiański Henryk, Polityka Jagiellonów, Poznań 1999, s. 404

Media użyte na tej stronie