Wojna o myślnik

Czechosłowacja w latach 1969–1990

Wojna o myślnik (cz. pomlčková válka, słow. pomlčková vojna) – nazwa sporu o nazwę Czechosłowacji, który miał miejsce na początku 1990.

Bezpośrednio po upadku komunizmu w Czechosłowacji, który miał miejsce w listopadzie 1989, oficjalną nazwą państwa była Czechosłowacka Republika Socjalistyczna (Československá socialistická republika). Prezydent Havel zaproponował usunięcie słowa „socjalistyczna” z nazwy. Parlament słowacki 14 lutego zaproponował dodatkowo, by nazwę państwa pisać z łącznikiem, np. Republika Česko-Slovensko lub Federácia Česko-Slovensko (Republika Czecho-Słowacja albo Federacja Czecho-Słowacja), czyli tak, jak to było w latach 1918–1920 oraz 1938–1939. Pisanie tej nazwy bez łącznika kojarzyło się Słowakom z centralistycznymi tendencjami w państwie czechosłowackim z lat 1920–1938.

Dla Słowaków łącznik miał podkreślać federacyjny charakter państwa. Z kolei Czesi obawiali się, że będzie to symbol rozdzielenia obydwu krajów i w tym duchu używali w trakcie debaty na ten temat określenia myślnik, a nie łącznik. W związku z tym nazwa sporu, która się przyjęła w obu językach, jest nieścisła, ponieważ w rzeczywistości była to wojna nie o myślnik („pomlčka”), ale o łącznik („spojovník”).

29 marca parlament federalny podjął decyzję, że w języku czeskim nazwę państwa będzie pisać się bez łącznika (Československá federativní republika), natomiast w języku słowackim – z łącznikiem (Česko-slovenská federatívna republika)^[1]. Rozwiązanie to było nadal uznawane za kontrowersyjne, w związku z czym 20 kwietnia przyjęto ostatecznie nazwę Czeska i Słowacka Republika Federalna (cz. Česká a Slovenská Federativní Republika, sł. Česká a Slovenská Federatívna Republika, skrót ČSFR). Skróconą nazwą państwa było Československo (Czechosłowacja) w wersji czeskiej i Česko-Slovensko (Czecho-Słowacja) w słowackiej.

Równolegle toczył się spór o to, czy dużą literą powinno się pisać tylko pierwszy wyraz nazwy (co byłoby zgodne z zasadami czeskiej i słowackiej pisowni), czy także drugi (na co nalegali Słowacy). Ostatecznie przyjęto, że wszystkie wyrazy nazwy państwa będą pisane wielką literą, co było niezgodne z panującymi przepisami ortograficznymi.

Powyższy spór pokazał poważne różnice pomiędzy stosunkiem polityków czeskich i słowackich do wspólnego państwa. Zaowocowało to ostatecznie rozpadem Czechosłowacji i powstaniem z dniem 1 stycznia 1993 dwóch oddzielnych państw – Republiki Czeskiej oraz Republiki Słowacji.

Zobacz też

• Czechy (nazwa)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Dina Podzimková, Pomlčková válka: když spojovník rozděluje, www.tyden.cz, 3. 9. 2007 [dostęp 6 listopada 2012].
• Dělení Československa aneb vztahy mezi Čechy a Slováky v letech 1989 až 1992 [dostęp 6 listopada 2012].