Wojna persko-turecka (1603–1618)

Wojna persko-turecka 1603–1618
— Wojny persko-tureckie —
Mapa pokazuje straty Imperium Osmańskiego w Azerbejdżanie i na Kaukazie podczas wojny persko-tureckiej 1603-1618
Czas	1603-1612 1616-1618
Miejsce	Mezopotamia, Kaukaz
Przyczyna	persko-tureckie spory terytorialne odwet za perską klęskę z 1590 roku
Wynik	Turcja utraciła irański Azerbejdżan, wschodni Kurdystan i dużą część Lorestanu
Strony konfliktu
Persja, Safawidów Imperium osmańskie
Dowódcy
Allah-verdi Chan[1] Abbas I Wielki Ahmed I Mustafa I Szalony
Siły
nieznane nieznane
Straty
nieznane nieznane
brak współrzędnych

Wojna persko-turecka 1603-1618 – jeden z serii konfliktów zbrojnych pomiędzy imperium osmańskim oraz Persją rządzoną przez Safawidów. W okresie wojny na czele Turków na początku stał sułtan Ahmed I, a potem Mustafa I. W Persji natomiast władał szach Abbas I Wielki.

Przyczyny

Persja za Abbasa Wielkiego przeszła wiele reform dotyczących wojska oraz administracji. Wyciszyła też bunty poddanych oraz pokonała wrogów ze Wschodu. Turcja była wyczerpana wojnami toczonymi w Europie, czyli z Austrią oraz Michałem Walecznym. Silne były też perskie dążenie do odwetu po klęsce z 1590 roku.

Przebieg

Pierwszy etap (1603-1612)

Działania prowadzone w ślimaczym tempie nie wróżyły nic dobrego. Wojna zapowiadała się na lata. W okresie między 1603 s 1607 rokiem Persowie odnieśli kilka zwycięstw. Odbili znaczną część tego, co Turcja zabrała im podczas ostatniej wojny. Wojska Abbasa zajęły Loristan, Azerbejdżan, przyłączyły ponownie wschodnią Armenię i fragment Kurdystanu. Persom sprzyjało wiele czynników:

• wyczerpanie Wysokiej Porty,
• w konsekwencji, obniżenie wartości bojowej wojsk tureckich,
• demoralizacja wojska i przypadki dezerterowania na stronę perską,
• brak zainteresowania władz Stambułu w przebiegu wojny,
• silne powstanie, tzw. dźalali, w Anatolii.

Po kilku latach walk, strony konfliktu doszły do porozumienia. Ogłoszono zawieszenie broni w 1611 roku^[2], a w 1612 zawarto pokój w Stambule^[3].

Drugi etap (1616-1618)

Turcja zerwała pokój w 1616 roku^[3] lub Persja w 1617^[2]. Zakończono ją pokojem w Seravie w 1618 roku.

Skutki

Na mocy pokoju w Stambule z 1612 Persowie uzyskali obszary, które zdobyli w toku działań wojennych. W zamian wzięli na siebie obowiązek płacenia pokonanej stronie konfliktu haraczu w formie 60 ton^[3] lub 200 bel^[2] jedwabiu w stanie surowym. Formalnie, ale tylko formalnie, nie był to haracz, a rekompensata za utracone przez Turcję ziemie, gdzie hodowano jedwabniki. Podpisany krótko potem pokój w Sarawie z 1618 roku zmienił nieco status quo ante bellum. Zmniejszono Persom haracz o połowę, a dotychczasowe granice zostały utrzymane. Nieoczekiwanym skutkiem zakończenia wojny na Bliskim Wschodzie była możliwość rozpętania przez Portę wojny z Rzecząpospolitą Obojga Narodów w 1620 roku. Osmanowie hołdowali bowiem zasadzie walki tylko na jednym froncie.

Literatura

• Jan Reychman, Historia Turcji, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa 1973, s. 95-96.
• Bogdan Składanek, Historia Persji, tom III, wydawnictwo akademickie DIALOG, Warszawa 2007, s. 55.

Przypisy