Wojska Obrony Wewnętrznej

Wojska Obrony Wewnętrznej
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1965
Rozformowanie	1989
	Tradycje
Rodowód	KBW
	Dowódcy
Pierwszy	gen. bryg. Bronisław Kuriata
	Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	wojska wewnętrzne
Formacja	wojska OTK
Podległość	MON

Wojska Obrony Wewnętrznej (WOWew, WOWewn) – jeden z rodzajów wojsk Sił zbrojnych PRL.

Oznaka rozpoznawcza Wojsk Obrony Wewnętrznej

Formowanie

W 1965 na bazie przekazanych do MON^[a] jednostek Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego^[b], utworzono nowy rodzaj wojsk - Wojska Obrony Wewnętrznej^[1]^[2]. Po reorganizacji weszły w skład wojsk Obrony Terytorialnej Kraju{.^[3]

Żołnierz Wojsk Obrony Wewnętrznej w latach 1965-1989.

WOWewn nosiły mundur koloru - khaki wojsk lądowych i granatowy otok czapki. Związane z regionalnym ubiorem Podhalan kapelusze z piórami oraz peleryny otrzymała 5 Podhalańska Brygada Wojsk Obrony Wewnętrznej^[4].

W 1965 rozformowujący się Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego^[1]^[2] przekazał MON trzy brygady, osiem pułków zmotoryzowanych, pułk czołgów, pułk pontonowo-mostowy, dwa bataliony inżynieryjne, pułk łączności i batalion łączności. Na bazie tych jednostek utworzono cztery grupy jednostek Wojsk Obrony Wewnętrznej: zabezpieczenia Komitetu Obrony Kraju i Wojewódzkich Komitetów Obrony (jednostki ochrony i łączności), obrony lądowej terytorium kraju (do zwalczania desantów i grup dywersyjnych przeciwnika), zabezpieczenia przegrupowania wojsk (jednostki pontonowo-mostowe i regulacji ruchu). WOWewn miały też w razie zagrożenia udzielać pomocy organom MSW w zakresie utrzymania porządku i bezpieczeństwa publicznego^[1]^[5].

Wojska Obrony Wewnętrznej istniały do 1989 r., kiedy to w ramach redukcji Wojska Polskiego zostały rozwiązane. Część jednostek przeformowano w pułki ochrony, kilka przekazano do MSW (NJW MSW)^[6].^[7]

Jednostki WOWew

Jednostki zabezpieczenia Komitetu Obrony Kraju i wojewódzkich komitetów obrony

1 Mazowiecka Brygada WOWew w Górze Kalwarii (podporządkowana NJW MSW od 1 stycznia 1992 roku)^[7]
2 Podlaska Brygada WOWew w Białymstoku
5 Podhalańska Brygada Ziemi Krakowskiej WOWew w Krakowie
8 pułk WOWew (JW 1503) w Łodzi, ul. 22 Lipca (ul. 6 Sierpnia) 86
14 pułk WOWew - później 14 Brygada WOWew (JW 2839) w Olsztynie, ul. Wincentego Pstrowskiego (podporządkowana NJW MSW od 1 stycznia 1992 roku)^[7]
20 pułk łączności WOWew - później 20 Brygada Łączności Ziemi Kieleckiej w Kielcach (podporządkowana NJW MSW od 1 stycznia 1992 roku)^[7]
2 Podlaski pułk łączności WOWew w Białymstoku
Odział Zabezpieczenia Stanowisk Kierowania WOWewn (podporządkowany NJW MSW od 1 stycznia 1992) ^[6]^[7]
112 Batalion Zabezpieczenia (JW 1076) Linin (podporządkowana NJW MSW od 1 stycznia 1992)^[7]

Jednostki obrony lądowej

3 Lubelski pułk WOWew w Lublinie
10 Wielkopolski pułk WOWew (JW 3443) w Poznaniu, ul. Grunwaldzka 9
13 Kaszubski pułk WOWew (JW 3455) w Gdańsku, ul. Łąkowa 1
15 pułk WOWew w Prudniku

Jednostki zabezpieczenia przegrupowania wojsk

7 pułk pontonowy WOWew (JW 3774) w Dęblinie
9 Pomorski pułk pontonowy WOWew w Chełmnie Pomorskim
10 pułk pontonowy (powstał na bazie 10 batalionu pontonowego) w Rawiczu
12 pułk pontonowy WOWew w Szczecinie
10 batalion pontonowy WOWew w Rawiczu
16 batalion pontonowy WOWew w Szczecinie (JW 1471^[8])

Jednostki obrony przed bronią masowego rażenia

2 batalion inżynieryjny WOWew w Czerwonym Borze
4 batalion inżynieryjny WOWew w Rzeszowie
6 batalion inżynieryjny WOWew w Lublińcu

Dowódcy WOWewn

Pierwszym - pełniącym obowiązki czasowo po rozwiązaniu KBW - był gen. bryg. Bronisław Kuriata^[9].

Uwagi

↑ Terminy podporządkowania MON: „pod względem dowodzenia - z dniem 1 lipca 1965 r.; pod względem gospodarczym - z dniem 1 stycznia 1966 r.” (Zarządzenie prezesa Rady Ministrów nr 41 z dnia 24 VI 1965 r. w sprawie zmiany podporządkowania wojsk wewnętrznych).
↑ „Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego, bez: Nadwiślańskiej Brygady (powiększonej o trzy bataliony), batalionu łączności i batalionu szkolenia rezerw Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa z limitu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz samodzielnej eskadry lotnictwa;” (Zarządzenie prezesa Rady Ministrów nr 41 z dnia 24 VI 1965 r. w sprawie zmiany podporządkowania wojsk wewnętrznych).

Przypisy

↑ ^a ^b ^c JacekJ. Wygoda JacekJ., RadosławR. Peterman RadosławR., Zapomniane organy bezpieczeństwa państwa – Wojskowa Służba Wewnętrzna KBW i WOP, Wojskowa Służba Wewnętrzna Jednostek Wojskowych MSW, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” (1 (10)), Instytut Pamięci Narodowej, 2012, 135 (przypis 27), 155-158 (Zarządzenie prezesa Rady Ministrów nr 41 z dnia 24 VI 1965 r. w sprawie zmiany podporządkowania wojsk wewnętrznych) [dostęp 2022-11-08] (pol.).
↑ ^a ^b JerzyJ. Depo JerzyJ., Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego, „Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka” (1), 2012, s. 126, 139, ISSN 1899-6264 [dostęp 2022-11-09] (pol.).
↑ Kajetanowicz 2013 ↓, s. 6-7
↑ Przepisy ubiorcze żołnierzy Wojska Polskiego 1972 ( Tom I strona 34,35 )
↑ Kajetanowicz 2013 ↓, s. 5.
↑ ^a ^b Na podstawie decyzji Prezydenta RP z dnia 4 listopada 1991 roku zadanie pn. „Zabezpieczenie funkcjonowania Naczelnych Organów Władzy i Administracji Publicznej” przeniesiono z MON do MSW wraz z pięcioma jednostkami oraz strukturą sztabową z Dowództwa Wojsk Obrony Wewnętrznej - Oddział Zabezpieczenia Stanowisk Kierowania.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Kajetanowicz 2013 ↓, s. 7-10.
↑ Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Toruniu
↑ B. Kuriata, Za spokój i bezpieczeństwo obywateli Ludowej Ojczyzny /w/ Żołnierz Wolności, 1965, nr 120, s. 4

Bibliografia

Jerzy Kajetanowicz, Wojska lądowe Obrony Terytorialnej Kraju w systemie bezpieczeństwa wewnętrznego Polski w latach 1959-1989, Zeszyty Naukowe AON 2008, nr 4;
Jerzy Kajetanowicz, Wojska Obrony Terytorialnej Kraju w systemie bezpieczeństwa Polski w latach 1959-1989, Poligon 2013, nr 2;
Marian Laprus [red.]: Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, s. 486. ISBN 83-11-06229-3.
Józef Urbanowicz [red.]: Mała encyklopedia wojskowa. Tom 3. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971, s. 527.

[1] Terminy podporządkowania MON: „pod względem dowodzenia - z dniem 1 lipca 1965 r.; pod względem gospodarczym - z dniem 1 stycznia 1966 r.” (Zarządzenie prezesa Rady Ministrów nr 41 z dnia 24 VI 1965 r. w sprawie zmiany podporządkowania wojsk wewnętrznych).

[2] „Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego, bez: Nadwiślańskiej Brygady (powiększonej o trzy bataliony), batalionu łączności i batalionu szkolenia rezerw Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa z limitu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz samodzielnej eskadry lotnictwa;” (Zarządzenie prezesa Rady Ministrów nr 41 z dnia 24 VI 1965 r. w sprawie zmiany podporządkowania wojsk wewnętrznych).

[:0-3] JacekJ. Wygoda JacekJ., RadosławR. Peterman RadosławR., Zapomniane organy bezpieczeństwa państwa – Wojskowa Służba Wewnętrzna KBW i WOP, Wojskowa Służba Wewnętrzna Jednostek Wojskowych MSW, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” (1 (10)), Instytut Pamięci Narodowej, 2012, 135 (przypis 27), 155-158 (Zarządzenie prezesa Rady Ministrów nr 41 z dnia 24 VI 1965 r. w sprawie zmiany podporządkowania wojsk wewnętrznych) [dostęp 2022-11-08] (pol.).

[:1-4] JerzyJ. Depo JerzyJ., Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego, „Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka” (1), 2012, s. 126, 139, ISSN 1899-6264 [dostęp 2022-11-09] (pol.).

[5] Kajetanowicz 2013 ↓, s. 6-7

[6] Przepisy ubiorcze żołnierzy Wojska Polskiego 1972 ( Tom I strona 34,35 )

[7] Kajetanowicz 2013 ↓, s. 5.

[:3-8] Na podstawie decyzji Prezydenta RP z dnia 4 listopada 1991 roku zadanie pn. „Zabezpieczenie funkcjonowania Naczelnych Organów Władzy i Administracji Publicznej” przeniesiono z MON do MSW wraz z pięcioma jednostkami oraz strukturą sztabową z Dowództwa Wojsk Obrony Wewnętrznej - Oddział Zabezpieczenia Stanowisk Kierowania.

[:2-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Kajetanowicz 2013 ↓, s. 7-10.

[10] Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Toruniu

[11] B. Kuriata, Za spokój i bezpieczeństwo obywateli Ludowej Ojczyzny /w/ Żołnierz Wolności, 1965, nr 120, s. 4

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne