Wojska inżynieryjne

Plakat „Nie dotykaj niewypałów”, Muzeum Wojsk Inżynieryjnych we Wrocławiu

Rozbrajanie niemieckiego pocisku moździerzowego 600 mm przez polskich saperów podczas Powstania Warszawskiego

Wojska inżynieryjne (saperzy, wojska saperskie) – rodzaj wojsk przeznaczonych do inżynieryjnego zabezpieczenia działań wszystkich rodzajów sił zbrojnych i rodzajów wojsk. Wojska inżynieryjne wykonują najbardziej złożone prace wymagającego specjalistycznego przygotowania i zastosowania różnorodnego sprzętu inżynieryjnego.

Wojska inżynieryjne w Polsce

W zależności od przeznaczenia dzielą się na pododdziały, oddziały i związki taktyczne: saperskie, pontonowe, desantowo-przeprawowe, inżynieryjno-drogowe, wojska kolejowe, maszyn inżynieryjnych i in. W zależności od podporządkowania rozróżnia się pododdziały (oddziały) organiczne wchodzące w skład oddziałów i związków taktycznych wojsk lądowych (sił lądowych), armijne, frontowe, marynarki wojennej, lotnictwa (wcześniej również: wojsk obrony powietrznej kraju, wojsk lotniczych)^[1].

Dzień Sapera jest obchodzony w Polsce 16 kwietnia w rocznicę forsowania Odry i Nysy Łużyckiej.

Wojska inżynieryjne w II RP

Łódź saperska z okresu II RP w Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej

Kamień na cześć saperów Ludowego Wojska Polskiego w Drozdowie

W Armii Polskiej w okresie międzywojennym zorganizowano dziesięć pułków saperów (po trzy bataliony w każdym, po jednym batalionie przydzielonym do pułku piechoty), dwa bataliony specjalne (mostowy i maszynowy – później przemianowany na elektrotechniczny) oraz trzy pułki saperów kolejowych (trzeci rozwiązano jednak w 1924 r.). W latach 1927-1928 na bazie pozostałych dwóch pułków saperów kolejowych sformowano 1 Dywizjon Pociągów Pancernych i 2 Dywizjon Pociągów Pancernych. W maju 1929 roku następuje radykalna reorganizacja wojsk inżynieryjnych, osłabiająca ich pozycję i znaczenie. Rozwiązano dwa pułki, a pozostałe przemianowano na bataliony; obydwa pułki saperów kolejowych przemianowano na bataliony mostów kolejowych. Zredukowano liczbę samodzielnych batalionów saperskich do 13 (średnio liczył on 40 oficerów i około 700 podoficerów i szeregowców). Jesienią 1934 r. nastąpiły dalsze zmiany w organizacji saperów.

Współczesne jednostki inżynieryjne w Polsce

Zarząd Inżynierii Wojskowej Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych

Polscy saperzy w Pakistanie

Patrol rozminowania podczas interwencji

Pułki

• 2 Inowrocławski pułk komunikacyjny im. gen. Jakuba Jasińskiego w Inowrocławiu;
• 5 Pułk Inżynieryjny im. gen. Ignacego Prądzyńskiego w Szczecinie-Podjuchach;
• 1 Brzeski pułk saperów w Brzegu;
• 2 Mazowiecki pułk saperów w Kazuniu Nowym.

Bataliony saperów

• 5 Kresowy batalion saperów w Krośnie Odrzańskim;
• 8 batalion saperów Marynarki Wojennej w Dziwnowie;
• 2 Stargardzki batalion saperów w Stargardzie;
• 15 Mazurski batalion saperów w Orzyszu;
• 16 batalion saperów w Nisku;
• 43 batalion saperów Marynarki Wojennej w Rozewie

Bataliony inżynieryjne

• 3 batalion inżynieryjny w Nisku
• 4 Głogowski batalion inżynieryjny w Głogowie

Bataliony drogowo-mostowe

• 1 Dębliński Batalion Drogowo-Mostowy im. Romualda Traugutta w Dęblinie
• 3 Włocławski batalion drogowo-mostowy (w składzie 2 Mazowieckiego Pułku Saperów)

Czołg mostowy BLG-67

Wyposażenie

• Gąsienicowe transportery pływające PTS (ok. 50 szt.)
• Czołgi mostowe BLG-67 (?)^[2]
• Mosty czołgowe Biber (4 szt.)^[3]
• Transportery rozpoznania inżynieryjnego TRI (77 szt.)^[4]
• Maszyny inżynieryjno-drogowe MID (9 szt.)^[5]
• Parki pontonowe PP-64 Wstęga (ok. 60 szt.)^[6]
• Samobieżne układacze min SUM (3 szt.)
• łodzie saperskie (380szt.)

Symbolika wojsk inżynieryjnych w Polsce

• 

  Korpusówka

• 

  Korpusówka

• 

  Oznaka rozpoznawcza rodzajów wojsk

• 

  oznaka specjalisty wojsk inżynieryjnych

• 

  Patka PSZ

• 

  Łapka II RP

• 

  Proporczyk wz. 45

• 

  Proporczyk wz. 43

Przypisy

Bibliografia

• Zdzisław Józef Cutter, Saperzy II Rzeczypospolitej, Agencja Reklamowo-Usługowa „PAT”, 2005
• Karol Dideńko, Wojska Inżynieryjno-Saperskie LWP [i.e. Ludowego Wojska Polskiego] 1943-1945, Wyd. Min. Obrony Narodowej, 1978
• Stanisław Koziej: Teoria sztuki wojennej. Warszawa: „Bellona”, 2011. ISBN 978-83-11-12122-5.
• Marian Laprus [red.]: Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, s. 483. ISBN 83-11-06229-3.
• Kazimierz Sobczak [red.]: Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975, s. 680.
• Józef Urbanowicz [red.]: Mała encyklopedia wojskowa. Tom 3. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971, s. 520.
• Krzysztof Załęski: Siły zbrojne. Teoria i praktyka funkcjonowania. Warszawa: Dyfin SA, 2018. ISBN 978-83-8085-693-6.