Wojskowy Ośrodek Spadochronowy w Bydgoszczy
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rozformowanie | 1939 |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
Wojskowy Ośrodek Spadochronowy w Bydgoszczy (WOS) – jednostka szkoleniowa Wojska Polskiego, istniejąca w okresie od 1 maja do 13 września 1939 w Bydgoszczy.[1][2]
Historia
.jpg)
Początki spadochroniarstwa w Polsce sięgają 1936 roku i związane są z działaniami LOPP[4]. W 1938 roku w kilkunastu miastach w Polsce, w tym w Bydgoszczy wzniesiono wieże spadochronowe do wstępnego szkolenia, a pierwsze desanty ćwiczono na manewrach wojskowych. Intensywne działania organizacyjne związane ze szkoleniem wojskowych skoczków rozpoczęto w styczniu 1939[4].
W maju 1939 roku na lotnisku w Bydgoszczy utworzono pierwszy (i jedyny) w kraju Wojskowy Ośrodek Spadochronowy (WOS), w celu kształcenia kandydatów do jednostek powietrznodesantowych[4]. Pod koniec 1938 przystąpiono do formowania Wydzielonego Dywizjonu Towarzyszącego z 4 Pułku Lotniczego w Toruniu w składzie: 2 eskadry towarzyszące (46 i 49 Eskadra), pododdział parkowy i portowy, podkwatermistrzostwo i służby[4]. Dowódcą mianowano mjr. pil. Romana Rudkowskiego[4]. Dywizjon przeznaczony był do wsparcia sił polskiego Korpusu Interwencyjnego, utworzonego dla przeciwdziałania ewentualnej próbie zajęcia Wolnego Miasta Gdańska przez wojska niemieckie[4].
Komendantem WOS został mjr obs. Władysław Tuchółko[4]. Transportem powietrznym (eskadra Fokkerów F-VII B/3m) dowodził kpt. pil. Feliks Kulesza. Na instruktorów szkolenia wojskowo-specjalistycznego powołano por. piechoty Jerzego Góreckiego, ppor. saperów Jerzego Sigenfelda i ppor. łączności Wacława Malinowskiego, a szkolenie spadochronowe powierzono instruktorom cywilnym: Feliksowi Zacharskiemu i Antoniemu Grabowskiemu[4].
Zadaniem WOS było przygotowanie oficerów i podoficerów piechoty, saperów i łączności, do wykonywania zadań dywersyjnych na tyłach wroga. Dla potrzeb wojsk desantowych skonstruowano nową, lekką radiostację o zasięgu do 30 km i inny sprzęt wojskowy (miniaturowe miny, pistolety maszynowe „Mors”, zasobniki z amortyzatorami do transportu ckm, amunicji, spadochrony ciężarowe o nośności 120 kg itp.) Skoczkowie wykorzystywali spadochrony typu „Polski Irwin”, produkowane w Legionowie[4].
Szkolenie pierwszych kandydatów na żołnierzy wojsk powietrznodesantowych rozpoczęto 1 maja 1939 roku. Byli to specjalnie dobrani oficerowie i podoficerowie, absolwenci Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, znający języki obce[4]. Na początku czerwca 1939 ukończono szkolenie teoretyczne pierwszych 80 osób, a szkolenie praktyczne 5 sierpnia 1939[4]. Etapami szkolenia praktycznego były: ćwiczenia na trapezie, skoki z wieży oraz skoki ze spadochronem z samolotu (w dzień i w nocy)[4]. Uczestnicy kursu przechodzili także ćwiczenia dywersyjne np.: sposoby niszczenia mostów, wiaduktów, torów kolejowych, walka wręcz i strzelanie z różnych typów broni[4].
2 sierpnia 1939 WOS w Bydgoszczy przeprowadził pokaz działania bojowego desantu dywersyjnego, zorganizowany w rejonie Zielonki k. Warszawy. Pod osłoną nocy oddział 20 ludzi (8 żołnierzy piechoty, 9 saperów i 3 łączności) zrzucony z 3 samolotów zniszczył napowietrzną linię telegraficzną oraz linię kolejową Mińsk Mazowiecki-Tłuszcz na odcinku między stacjami: Cyganów i Pustelnik[4] (później saperzy naprawili zniszczenia).
Po zakończeniu kursu jego uczestnicy powrócili do macierzystych jednostek, co spowodowało, że niemożliwe było wykorzystanie ich jako zgranego i skutecznego zespołu. Od 7 sierpnia do 16 września 1939 roku zaplanowano kolejny turnus szkoleniowy dla 40 nowych żołnierzy.
W ostatnich dniach sierpnia 1939 szkolenie WOS zostało przerwane, a samoloty Fokker przebazowano na lotnisko w Małaszewiczach, skąd miały być organizowane dywersyjne desanty spadochronowe na terenie Prus Wschodnich[4]. 1 września 1939 żołnierze WOS w Małaszewiczach uczestniczyli w akcji ratowania zbombardowanego przez Niemców sprzętu oraz udzielali pomocy rannym[4]. Druga grupa żołnierzy WOS, która pozostała w Bydgoszczy, 2 września 1939 wyruszyła koleją na wschód. W okolicy Inowrocławia pociąg zaatakowały samoloty Luftwaffe, a część oddziału w połowie września dotarła do przedmościa rumuńskiego[4]. Żołnierze bydgoskiego WOS przedostali się na zachód Europy i uczestniczyli w formowaniu 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej oraz byli instruktorami w angielskiej „Central Landing School” w Ringway koło Manchesteru (pierwszym jej komendantem był por. Jerzy Górecki z WOS)[4]. Polacy własnym kosztem wybudowali ośrodek wstępnego treningu oraz pierwszą na terenie Anglii wieżę spadochronową. W czasie II wojny światowej polscy instruktorzy wyszkolili łącznie 4 825 skoczków, m.in. Francuzów, Belgów, Norwegów, Czechów i polskich Cichociemnych[4]. Inna część trafiła wraz z transportem do Brześcia w celu dalszego szkolenia. 18 września 1939 w Równem na Wołyniu dostali się do niewoli sowieckiej. Od 1939 do 05.09.1941 przebywali w obozach takich jak Kotlas, Uchta, Pieczora, gdzie budowali linie kolejowe. 15.091941 niektórym udało się przybyć do Armii Polskiej w ZSRR Trekoje k/Buzułuku i trafić do lotnictwa. Od 25.03.1942 trwała ich podróż przez Indie, Afrykę Południową do Wielkiej Brytanii, gdzie trafili 26.06 lub 26.07.1942 do Liverpoolu.
Obsada personalna ośrodka
Pokojowa obsada personalna ośrodka w marcu 1939 roku[5][a]:
- komendant – mjr Władysław Tuchulka
- dowódca eskadry samolotów – kpt. Feliks Leon Kulesza
- oficer administracyjno-biurowy – por. Zenon Kazimierz Kędzierski
Uwagi
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[6].
Przypisy
- ↑ Mirosław Gajewski, Wojskowy Ośrodek Spadochronowy w Bydgoszczy w 1939 roku, „Kronika Bydgoska” (XIII/1991), Bydgoszcz: Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy, 1993.
- ↑ Prekursorzy Cichociemnych » Cichociemni elita dywersji, Cichociemni elita dywersji [dostęp 2022-10-12] (pol.).
- ↑ Spadochroniarze wojskowi w II RP. dziennikzbrojny.pl, 2011-11-03. [dostęp 2017-04-24].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Mirosław Gajewski: Wojskowy Ośrodek Spadochronowy w Bydgoszczy w 1939 roku [w:] Kronika Bydgoska XIII
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 477.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
Bibliografia
- Tadeusz Malinowski, Sport spadochronowy w Polsce, Warszawa 1983
- Płk dypl. Wacław Malinowski, O organizacji oddziałów spadochronowych w wojsku polskim przed 1939 r., Wojskowy Przegląd Historyczny, 1961, nr 2,
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Adam Wysocki, Spadochrony nad Arnhem, Warszawa, 1961
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Uroczystości 3 Maja w Warszawie: Oddział skoczków spadochronowych LOPP