Wola Justowska

Willa Decjusza na Woli Justowskiej

Wola Justowska – obszar Krakowa wchodzący w skład Dzielnicy VII Zwierzyniec (przyłączony do Krakowa w 1941 roku), dawna wieś (do XVI wieku Wola Chełmska) ulokowana między Przegorzalską Przełęczą znajdującą się między Sikornikiem (297 m), Pustelnikiem (362 m n.p.m.) w Lesie Wolskim i Rudawą. Od wschodu graniczy ze Zwierzyńcem, od południa z Przegorzałami, zaś od zachodu z Chełmem. Główną oś komunikacyjną stanowi ulica Królowej Jadwigi.

Wola Justowska stanowiła własność Chełmskich, Kmitów. Około 1528 r. Wolę Chełmską kupił Justus Ludwik Decjusz, dyplomata, historyk, sekretarz Zygmunta I Starego, i od jego imienia przyjęła się pierwotna nazwa Wola Decjuszowa, a następnie Wola Justowska. W 1595 roku wieś Wola położona w powiecie proszowickim województwa krakowskiego była własnością kasztelana małogoskiego Sebastiana Lubomirskiego[1].

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 51 budynkach na Woli Justowskiej na obszarze 223 hektarów mieszkało 668 osób, z czego 607 (90,9%) było katolikami, 2 (0,3%) wyznawcami judaizmu, 10 (1,5%) grekokatolikami, a 49 (7,3%) innej religii lub wyznania, 484 (72,5%) było polsko-, 81 (12,1%) niemiecko-, 9 (1,3%) rusko-, a 94 (14,1%) innojęzycznymi[2].

Na terenie Woli Justowskiej znajduje się Park Decjusza, a w nim renesansowa Willa Decjusza. Wznosi się tu też Kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski.

W 1870 r. pierwsza szkoła na Woli Justowskiej[3].

W latach 1886–1887 wzniesiono strzelnicę garnizonową przy obecnej ulicy Królowej Jadwigi[4].

Pod koniec XIX wieku przy obecnej ulicy Modrzewiowej 22 na Woli Justowskiej zbudowano koszary wojskowe na potrzeby austriackich oddziałów Twierdzy Kraków. W okresie międzywojennym w koszarach nazwanych imieniem Króla Władysława Jagiełły stacjonował batalion piechoty 3 Pułku Strzelców Podhalańskich. Od 15 sierpnia 1939 r. też pododdziały 10 Brygady Kawalerii.[5] Od zakończenia II wojny światowej stacjonowały tu jednostki LWP m.in. 6. Pomorskiej Dywizji Powietrznodesantowej. Po opuszczeniu terenu przez wojsko ulokowano tu Krakowskie Centrum Rehabilitacji[6].

Przy ul. Modrzewiowej 20 Zgromadzenie Córek Bożej Miłości zakupiło w 1912 r. sad owocowo-warzywny. Zbudowano tu klasztor, kościół i szpitalik, w którym pomoc otrzymywali wszyscy potrzebujący. Placówka otrzymała nazwę Dom pod wezwaniem Opatrzności Bożej (po łacinie: Villa Providentiae)[7]. Poszerzona o przedszkole i bursę studencką, działa ona nieprzerwanie do dziś[8].

W nocy z 28 na 29 lipca 1943 r. Niemcy dokonali pacyfikacji Woli Justowskiej. 21 osób rozstrzelano na miejscu, 3 zamordowano w obozach koncentracyjnych. Ofiary pochowano na cmentarzu na Salwatorze. Miejsce zbrodni upamiętnia pomnik[9].

W 1945 r. przy ul. Sosnowej powstał Zakład Produkcji Szczepionek, dziś pod nazwą Instytut Biotechnologii Surowic i Szczepionek BIOMED S.A.[10]

W 1945 r. szkoła podstawowa przenosi się do dawnej wilii Bisanzów przy ul. Modrzewiowej[3].

Po II wojnie światowej wzniesiono tajnym obiekt wojskowy „Zielony Dół”, posiadający schron przeciwatomowy dla władz PZPR, województwa i Krakowa[11].

W 1949 r. z inicjatywy prof. Seweryna Udzieli powstaje Muzeum Budownictwa Drewnianego „Skansen”. Pierwszym obiektem jest drewniany kościół, przeniesiony z Komorowic[12].

Zabudowa Woli Justowskiej znajduje się na trasie Małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej.

Od lat 20. do 50. XX wieku funkcjonowały tutaj skocznie narciarskie[13].

W latach 1964–1965, rękoma mieszkańców Woli Justowskiej i żołnierzy z pobliskich koszar uporządkowano Park Decjusza. Zbudowano tu muszlę koncertową wraz z mini-amfiteatrem i kinem letnim „Muszla”. Obiekty były nieudane i działały krótko. W 1995 roku opuszczoną i dewastowaną muszlę koncertową wydzierżawił na stałą, autorską galerię rzeźbiarz Bronisław Chromy[14].

Przypisy

  1. ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 108.
  2. ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XII. Galizien. Wien: 1907.
  3. ↑ a b Historia szkoły, www.sp72krakow.pl [dostęp 2022-09-11] (pol.).
  4. ↑ Klub kultury Przegorzały, Strzelnica garnizonowa na Woli Justowskiej, ZWIERZYNIEC, 22 lutego 2018 [dostęp 2022-09-11] (pol.).
  5. ↑ „Czarna” Brygada, Wojna obronna 1939 [dostęp 2022-09-10] (pol.).
  6. ↑ Redakcja, Zapomniana historia Modrzewiowej 22, Kraków Nasze Miasto, 25 lipca 2010 [dostęp 2022-09-11] (pol.).
  7. ↑ Villa Providentiae, ZWIERZYNIEC [dostęp 2022-09-10] (pol.).
  8. ↑ Apostolstwo, www.zgromadzenie.pl [dostęp 2022-09-10].
  9. ↑ Bartosz Dybała, Kraków. 79. rocznica pacyfikacji Woli Justowskiej. Złożono kwiaty i zapalono znicze, Kraków Nasze Miasto, 31 lipca 2022 [dostęp 2022-09-11] (pol.).
  10. ↑ Praca Elektryk Zmianowy, BIOMED S.A., Kraków, Pracuj.pl [dostęp 2022-09-10] (pol.).
  11. ↑ HENRYK CZECHOWSKI, Ratujmy krakowski ZIELONY DÓŁ, Nasze Miasto, 11 sierpnia 2013 [dostęp 2022-09-11] (pol.).
  12. ↑ Kościół i skansen na Woli Justowskiej – Dzielnica VII Zwierzyniec [dostęp 2022-09-11] (pol.).
  13. ↑ Adrian Dworakowski: Przewodnik po polskich skoczniach narciarskich 2013. skijumping.pl. [dostęp 201-06-29].zły zapis daty dostępu
  14. ↑ Park Decjusza i muszla koncertowa – Dzielnica VII Zwierzyniec [dostęp 2022-09-10] (pol.).

Linki zewnętrzne

Kraków – Dzielnica VII Zwierzyniec
dawne wsie
osiedla

herb Krakowa

Media użyte na tej stronie