Wolfgang Lüth

Wolfgang Lüth
ilustracja
Kapitän zur See
Data i miejsce urodzenia

15 października 1913
Ryga

Data i miejsce śmierci

13 maja 1945
Flensburg-Mürwik

Przebieg służby
Lata służby

1933−1945

Siły zbrojne

 Kriegsmarine

Stanowiska

dowódca:
U-13
U-9
U-138
U-43
U-181

Główne wojny i bitwy

Hiszpańska wojna domowa
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego z liśćmi dębu, mieczami i brylantami Krzyż Żelazny (1939) I Klasy Krzyż Żelazny (1939) II Klasy Brązowy Krzyż Hiszpanii

Wolfgang Lüth (ur. 15 października 1913 w Rydze, zm. 13 maja 1945 w Flensburg-Mürwik) – komandor (Kapitän zur See), dowódca niemieckich okrętów podwodnych U-13, U-9, U-138, U-43 oraz U-181 podczas II wojny światowej, 22. Flotylli U-Bootów, a następnie akademii morskiej Flensburg-Mürwik.

Był jednym z dwóch (obok Albrechta Brandiego) dowódców U-Bootów, którzy zostali odznaczeni Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego ze Złotymi Liśćmi Dębu, Mieczami i Brylantami[1].

Kariera wojskowa

1 kwietnia 1933 roku wstąpił do Reichsmarine i po wstępnym szkoleniu na żaglowcu szkolnym marynarki „Gorch Fock”, odbył dziewięciomiesięczny rejs szkolny dookoła świata na pokładzie lekkiego krążownikaKarlsruhe”, po czym przez rok służył na krążowniku „Königsberg[2]. Od lutego 1937 do lipca 1938 roku przeszedł kilka szkoleń w zakresie techniki i pływania podwodnego, po ukończeniu których objął funkcję 2. oficera wachtowego na U-27 typu VIIA[3]. W październiku 1938 roku zszedł z pokładu tego okrętu podwodnego, aby objąć funkcję 1. oficera wachtowego na U-38, którą pełnił do października następnego roku[3]. Został wówczas przeniesiony do szkoły U-Bootów, którą ukończył z końcem listopada 1939 roku[3]. Otrzymał wówczas przydział do 1. Flotylli U-Bootów, gdzie do czerwca 1940 roku, pełnił między innymi funkcję PO dowódcy U-13, aby następnie objąć swoje pierwsze pełnoprawne dowództwo[3].

Dowództwa

30 grudnia 1939 roku Oberleutnant zur See (ObltzS) Wolfgang Lüth objął dowództwo okrętu podwodnego U-9 typu IIB, zaś dwa tygodnie później okręt wyszedł na pierwszy patrol pod jego dowództwem, storpedował i zatopił szwedzki statek „Flandria” (1179 BRT), następnie SS „Patria” o pojemności 1188 BRT[4].

U-9, pierwszy okręt dowodzony przez Wolfganga Lütha
(20 grudnia 1939 – 10 czerwca 1940).

Postawił następnie miny w Moray Firth, miesiąc zaś później patrolował w Skagerraku, w poszukiwaniu brytyjskich okrętów podwodnych[4]. W kwietniu 1940 roku wraz ze swoim okrętem Lüth wziął udział w operacjiHartmud” – w ramach niemieckiej kampanii norweskiej – operacja ta nie zakończyła się jednak sukcesem, zaś sam Lüth na wschód od Szetlandów bez powodzenia zaatakował polski niszczyciel ORP „Błyskawica”[4]. Po zakończeniu kampanii norweskiej, okręt Lütha jako zaledwie jedna z dwóch jednostek swojego typu, wziął udział w niemieckim ataku na Zachód[4].

Zatopił w tym czasie kilka statków, jednak swój największy dotąd sukces odniósł 9 maja 1940 roku, zatapiając francuski okręt podwodny „Doris” typu Circé [4][5]. 23 maja dowodzony przez Lütha okręt został wykryty przez niszczyciele, które przeprowadziły trwający kilka godzin atak na niemieckiego U-Boota za pomocą bomb głębinowych[4]. Po odniesieniu uszkodzeń spowodowanych eksplozjami podwodnymi, U-9 zakończył swój patrol 30 kwietnia w Kilonii[4]. Podczas sześciu przeprowadzonych pod swoim dowództwem patroli bojowych na U-9, Wolfgang Lüth zatopił osiem jednostek przeciwnika i państw neutralnych, o łącznym tonażu 17 221 ton, w tym jeden okręt podwodny[2]. 10 czerwca Lüth zszedł z okrętu, aby na Bałtyku przejść szkolenie techniczne Baubelehrung, po czym objąć dowództwo U-138 – nowej jednostki typu IID[4][3].

27 czerwca 1940 roku ObltzS Wolfgang Lüth zaokrętował się na U-138 w Kilonii, jednak na swój pierwszy patrol bojowy na nowym okręcie wyszedł dopiero 10 września[6]. Szkolił się dotąd bowiem na swoim okręcie, który od 1 sierpnia 1940 roku rozpoczął służbę w Memel, jako jednostka treningowa dla nowych dowódców U-Bootów[6]. Na tym okręcie Lüth odbył dwa patrole – z Kilonii oraz z Lorient – podczas których wziął udział w atakach na konwoje OB-216[7] oraz OB-228[8] zatapiając łącznie pięć jednostek o sumarycznej pojemności 39 971 BRT[6].

U-43

(c) Bundesarchiv, Bild 146-1984-055-14 / Lagemann / CC-BY-SA 3.0
24 maja 1941 roku – pancernik „Bismarck” z dwoma trafieniami w części dziobowej opuszcza scenę bitwy morskiej pod Islandią. Zadaniem Wolfganga Lütha, wg rozkazu z tego samego dnia, był atak na ścigające „Bismarcka” okręty brytyjskie.

21 października zostało mu powierzone dowództwo U-43 – dużego oceanicznego okrętu typu IXA[3]. Trzy dni później, 24 października 1940 roku – jako 42. w Kriegsmarine i 19. w U-bootwaffe – otrzymał Ritterkreuz des Eisernen Kreuzes (Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego)[3]. Był też jedynym dowódcą okrętów podwodnych III Rzeszy, który został wyróżniony tak wysokim odznaczeniem za działania operacyjne na małych przybrzeżnych jednostkach podwodnych[2]. 10 listopada wyszedł na swój pierwszy patrol na dużym okręcie, wkrótce jednak został zmuszony do powrotu do Lorient, z powodu przecieku w zbiorniku paliwa[9]. Po dokonaniu napraw, 17 listopada wyszedł ponownie w morze celem badań pogody w Kanale Północnym[9]. 2 grudnia U-43 zaatakował Konwój OB251 na południowy zachód od wysepki Rockall, zatapiając dwa z jego statków, 6. zaś na zachód od Irlandii zatopił kolejny[9]. 17 grudnia Wolfgang Lüth powrócił do Lorient[9].

1 stycznia 1941 roku otrzymał awans do stopnia kapitänleutnanta (pol. kapitan marynarki)[2]. Po trzymiesięcznym remoncie okrętu spowodowanym przypadkowym zatonięciem U-43 w porcie z powodu błędu dowodzonej przez Lütha załogi, 11 maja 1941 roku U-43 wyszedł na patrol atlantycki patrol[9]. 24 maja – jako jeden z siedmiu U-Bootów – otrzymał rozkaz utworzenia linii dozoru na południe od Cape Farewell, przed ściganym przez brytyjskie okręty niemieckim pancernikiemBismarck”, w nadziei na przechwycenie jednostek Royal Navy, po przejściu niemieckiego okrętu liniowego[9]. Jeszcze jednak tego samego dnia – wieczorem – rozkaz ten został anulowany, po podjęciu decyzji o zawinięciu pancernika do St. Nazaire[9]. Od 1 czerwca dowodzony przez Lütha okręt działał w składzie grupy West na zachodnim północnym Atlantyku, zaś przed powrotem 1 lipca do bazy, zatopił dwie kolejne jednostki[9].

2 sierpnia Lüth wyszedł na kolejny – bezowocny jak się później okazało – patrol, z którego powrócił 23 września 1941 roku[9]. W listopadzie Lüth wyszedł na patrol w rejon Nowej Fundlandii, został jednak później skierowany na wschód w kierunku Gibraltaru[9]. W drodze, w okolicach Azorów zatopił statek amunicyjny SS „Thornliebank” (5569 BRT), którego eksplozja w odległości około 1200 metrów raniła jednego z członków załogi Wolfganga Lütha, oraz uszkodziła jego okręt przez trafienie U-43 wyrzuconym z eksplodującego brytyjskiego statku pociskiem kalibru 100 mm bez zapalnika[2][9]. W rejonie Gibraltaru Lüth nie odniósł żadnych sukcesów, i powrócił do Lorient 16 grudnia 1941 roku po zatopieniu w trakcie patrolu trzech statków o łącznej pojemności 18 000 BRT[9].

20 grudnia Kapitänleutnant Wolfgang Lüth wyszedł z Lorient udając się do Kilonii na remont główny, w drodze zgubił jednak kurs i 11 stycznia 1942 roku wynurzył się wewnątrz zmierzającego na wschód konwoju HX-169, 500 mil na południowy zachód od Islandii[9]. 14 stycznia zaatakował zmierzający na zachód konwój ON-55. 21 stycznia zawinął do Kilonii po zatopieniu w trakcie tego rejsu czterech statków o łącznej pojemności ponad 21 000 ton[9][a]. 11 kwietnia 1942 roku Lüth zszedł z okrętu, by ponownie przejść szkolenie techniczne Baubelehrung, które ukończył w następnym miesiącu[9].

Odznaczenia

  • Brązowy Krzyż Hiszpański
  • Odznaka pamiątkowa dla załogi
  • Nagroda imienia Clausewitza
  • Odznaka Załóg U-Bootów złota z Brylantami
  • Krzyż Żelazny II i I klasy
  • Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego z Liśćmi Dębu, Mieczami i Brylantami
    • Krzyż Rycerski (24 października 1940)
    • 142. Liście Dębu (13 listopada 1942)
    • 29. Miecze (15 kwietnia 1943)
    • 7. Brylanty (9 sierpnia 1943)

Uwagi

  1. Według niektórych źródeł, trzech statków o łącznej pojemności 17472 BRT[2]. Według U-Boat Operations of the Second World War. Volume 1, 14 stycznia 1942 roku Wolfgang Lüth na U-43 zatopił SS „Maro” o pojemności 3838 BRT z konwoju ON-55[9]. Według U-boat.net jednak, SS „Maro” został zatopiony dopiero sześć dni później przez dowodzony przez Ericha Toppa U-552[10].

Przypisy

  1. Kaplan 2015 ↓, s. 15.
  2. a b c d e f U-boat.net: Wolfgang Lüth, [online]
  3. a b c d e f g R. Busch, H-J. Roll: German U-Boat Commanders, s. 152.
  4. a b c d e f g h Kenneth Wynn: U-Boat Operations, s. 7.
  5. Robert Stern: The Hunter Hunted, s. 71-74.
  6. a b c Kenneth Wynn: U-Boat Operations, s. 112.
  7. OB-216. uboat.net. [dostęp 2019-12-13]. (ang.).
  8. OB-228. uboat.net. [dostęp 2019-12-13]. (ang.).
  9. a b c d e f g h i j k l m n o p Kenneth Wynn: U-Boat Operations, s. 30.
  10. Maro. uboat.net.

Bibliografia

  • Rainer Busch, Hans-Joachim Roll: German U-Boat Commanders of World War II. A Biographical Dictionary. Annapolis: Naval Institute Press, 1 kwietnia 1999. ISBN 1-55750-186-6.
  • Kenneth Wynn: U-Boat Operations of the Second World War. T. Volume 1: Career Histories, U1-U510. Annapolis: Naval Institute Press, marcach 1998. ISBN 1-55750-860-7.
  • Robert Cecil Stern: The Hunter Hunted: Submarine Versus Submarine: Encounters From World War I To The Present. Annapolis, Md.: Naval Institute Press, 2007. ISBN 1-59114-379-9.
  • Top U-Boat Aces: Wolfgang Lüth. uboat.net. [dostęp 2019-12-13]. (ang.).
  • Philip Kaplan, U-booty: podwodna armia Hitlera, Grzegorz Siwek, Wydawnictwo RM (red.), Warszawa: Wydawnictwo RM, 2015, ISBN 978-83-7773-298-4, OCLC 909972749.

Media użyte na tej stronie

U-1305001.jpg
The crew at the commissioning of U 1305 with Wolfgang Lüth (middle) as guest of honor
DEU EK 1 Klasse BAR.svg
Baretka: Krzyż Żelazny I Klasy 1935-1945 (III Rzesza).
Kriegsmarine KptzS.svg
Autor: Gigillo83, Licencja: CC BY 3.0
Military rank insignia of the German Kriegsmarine until 1945, here shoulder board Commodore and Captain (naval) .
Bundesarchiv Bild 146-1984-055-14, Schlachtschiff Bismarck, nach Seegefecht.jpg
(c) Bundesarchiv, Bild 146-1984-055-14 / Lagemann / CC-BY-SA 3.0
Dla celów dokumentacyjnych Niemieckie Archiwum Federalne często zachowywało oryginalny opis fotografii, który może być błędny, tendencyjny, przestarzały bądź politycznie skrajny. Info non-talk.svg
Seegefecht des Schlachtschiffes "Bismarck" unter Island.

Mit zwei Treffern im Vorschiff verlässt das Schlachtschiff Bismarck den Schauplatz des Seegefechtes unter Island.
Prop.Kp.: MPA Nord Film-Nr.: 100/28
Bildberichter: Lagemann

Wilhelmshaven, Herausgabedatum: Juni 1941
DEU Spanienkreuz Bronze-ohne-Schwerter BAR.svg
Baretka umowna: Krzyż Hiszpański w Brązie (bez Mieczy) – Niemcy (III Rzesza).
U-9 IWM HU 1012.jpg
Photograph of German submarine U-9.
DEU EK 2 Klasse BAR.svg
Baretka: Krzyż Żelazny II Klasy 1935-1945 (III Rzesza).
DEU EK Ritter oak-sword-diam BAR.svg
Baretka: Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego z Liśćmi Dębu, Mieczami i Brylantami (III Rzesza).