Wolfgang Lüth

Wolfgang Lüth

Kapitän zur See
Data i miejsce urodzenia	15 października 1913 Ryga
Data i miejsce śmierci	13 maja 1945 Flensburg-Mürwik
Przebieg służby
Lata służby	1933−1945
Siły zbrojne	Kriegsmarine
Stanowiska	dowódca: U-13 U-9 U-138 U-43 U-181
Główne wojny i bitwy	Hiszpańska wojna domowa II wojna światowa Bitwa o Atlantyk
Odznaczenia

Wolfgang Lüth (ur. 15 października 1913 w Rydze, zm. 13 maja 1945 w Flensburg-Mürwik) – komandor (Kapitän zur See), dowódca niemieckich okrętów podwodnych U-13, U-9, U-138, U-43 oraz U-181 podczas II wojny światowej, 22. Flotylli U-Bootów, a następnie akademii morskiej Flensburg-Mürwik.

Był jednym z dwóch (obok Albrechta Brandiego) dowódców U-Bootów, którzy zostali odznaczeni Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego ze Złotymi Liśćmi Dębu, Mieczami i Brylantami^[1].

Kariera wojskowa

1 kwietnia 1933 roku wstąpił do Reichsmarine i po wstępnym szkoleniu na żaglowcu szkolnym marynarki „Gorch Fock”, odbył dziewięciomiesięczny rejs szkolny dookoła świata na pokładzie lekkiego krążownika „Karlsruhe”, po czym przez rok służył na krążowniku „Königsberg”^[2]. Od lutego 1937 do lipca 1938 roku przeszedł kilka szkoleń w zakresie techniki i pływania podwodnego, po ukończeniu których objął funkcję 2. oficera wachtowego na U-27 typu VIIA^[3]. W październiku 1938 roku zszedł z pokładu tego okrętu podwodnego, aby objąć funkcję 1. oficera wachtowego na U-38, którą pełnił do października następnego roku^[3]. Został wówczas przeniesiony do szkoły U-Bootów, którą ukończył z końcem listopada 1939 roku^[3]. Otrzymał wówczas przydział do 1. Flotylli U-Bootów, gdzie do czerwca 1940 roku, pełnił między innymi funkcję PO dowódcy U-13, aby następnie objąć swoje pierwsze pełnoprawne dowództwo^[3].

Dowództwa

30 grudnia 1939 roku Oberleutnant zur See (ObltzS) Wolfgang Lüth objął dowództwo okrętu podwodnego U-9 typu IIB, zaś dwa tygodnie później okręt wyszedł na pierwszy patrol pod jego dowództwem, storpedował i zatopił szwedzki statek „Flandria” (1179 BRT), następnie SS „Patria” o pojemności 1188 BRT^[4].

U-9, pierwszy okręt dowodzony przez Wolfganga Lütha
(20 grudnia 1939 – 10 czerwca 1940).

Postawił następnie miny w Moray Firth, miesiąc zaś później patrolował w Skagerraku, w poszukiwaniu brytyjskich okrętów podwodnych^[4]. W kwietniu 1940 roku wraz ze swoim okrętem Lüth wziął udział w operacji „Hartmud” – w ramach niemieckiej kampanii norweskiej – operacja ta nie zakończyła się jednak sukcesem, zaś sam Lüth na wschód od Szetlandów bez powodzenia zaatakował polski niszczyciel ORP „Błyskawica”^[4]. Po zakończeniu kampanii norweskiej, okręt Lütha jako zaledwie jedna z dwóch jednostek swojego typu, wziął udział w niemieckim ataku na Zachód^[4].

Zatopił w tym czasie kilka statków, jednak swój największy dotąd sukces odniósł 9 maja 1940 roku, zatapiając francuski okręt podwodny „Doris” typu Circé ^[4][5]. 23 maja dowodzony przez Lütha okręt został wykryty przez niszczyciele, które przeprowadziły trwający kilka godzin atak na niemieckiego U-Boota za pomocą bomb głębinowych^[4]. Po odniesieniu uszkodzeń spowodowanych eksplozjami podwodnymi, U-9 zakończył swój patrol 30 kwietnia w Kilonii^[4]. Podczas sześciu przeprowadzonych pod swoim dowództwem patroli bojowych na U-9, Wolfgang Lüth zatopił osiem jednostek przeciwnika i państw neutralnych, o łącznym tonażu 17 221 ton, w tym jeden okręt podwodny^[2]. 10 czerwca Lüth zszedł z okrętu, aby na Bałtyku przejść szkolenie techniczne Baubelehrung, po czym objąć dowództwo U-138 – nowej jednostki typu IID^[4][3].

27 czerwca 1940 roku ObltzS Wolfgang Lüth zaokrętował się na U-138 w Kilonii, jednak na swój pierwszy patrol bojowy na nowym okręcie wyszedł dopiero 10 września^[6]. Szkolił się dotąd bowiem na swoim okręcie, który od 1 sierpnia 1940 roku rozpoczął służbę w Memel, jako jednostka treningowa dla nowych dowódców U-Bootów^[6]. Na tym okręcie Lüth odbył dwa patrole – z Kilonii oraz z Lorient – podczas których wziął udział w atakach na konwoje OB-216^[7] oraz OB-228^[8] zatapiając łącznie pięć jednostek o sumarycznej pojemności 39 971 BRT^[6].

U-43

(c) Bundesarchiv, Bild 146-1984-055-14 / Lagemann / CC-BY-SA 3.0

24 maja 1941 roku – pancernik „Bismarck” z dwoma trafieniami w części dziobowej opuszcza scenę bitwy morskiej pod Islandią. Zadaniem Wolfganga Lütha, wg rozkazu z tego samego dnia, był atak na ścigające „Bismarcka” okręty brytyjskie.

21 października zostało mu powierzone dowództwo U-43 – dużego oceanicznego okrętu typu IXA^[3]. Trzy dni później, 24 października 1940 roku – jako 42. w Kriegsmarine i 19. w U-bootwaffe – otrzymał Ritterkreuz des Eisernen Kreuzes (Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego)^[3]. Był też jedynym dowódcą okrętów podwodnych III Rzeszy, który został wyróżniony tak wysokim odznaczeniem za działania operacyjne na małych przybrzeżnych jednostkach podwodnych^[2]. 10 listopada wyszedł na swój pierwszy patrol na dużym okręcie, wkrótce jednak został zmuszony do powrotu do Lorient, z powodu przecieku w zbiorniku paliwa^[9]. Po dokonaniu napraw, 17 listopada wyszedł ponownie w morze celem badań pogody w Kanale Północnym^[9]. 2 grudnia U-43 zaatakował Konwój OB251 na południowy zachód od wysepki Rockall, zatapiając dwa z jego statków, 6. zaś na zachód od Irlandii zatopił kolejny^[9]. 17 grudnia Wolfgang Lüth powrócił do Lorient^[9].

1 stycznia 1941 roku otrzymał awans do stopnia kapitänleutnanta (pol. kapitan marynarki)^[2]. Po trzymiesięcznym remoncie okrętu spowodowanym przypadkowym zatonięciem U-43 w porcie z powodu błędu dowodzonej przez Lütha załogi, 11 maja 1941 roku U-43 wyszedł na patrol atlantycki patrol^[9]. 24 maja – jako jeden z siedmiu U-Bootów – otrzymał rozkaz utworzenia linii dozoru na południe od Cape Farewell, przed ściganym przez brytyjskie okręty niemieckim pancernikiem „Bismarck”, w nadziei na przechwycenie jednostek Royal Navy, po przejściu niemieckiego okrętu liniowego^[9]. Jeszcze jednak tego samego dnia – wieczorem – rozkaz ten został anulowany, po podjęciu decyzji o zawinięciu pancernika do St. Nazaire^[9]. Od 1 czerwca dowodzony przez Lütha okręt działał w składzie grupy West na zachodnim północnym Atlantyku, zaś przed powrotem 1 lipca do bazy, zatopił dwie kolejne jednostki^[9].

2 sierpnia Lüth wyszedł na kolejny – bezowocny jak się później okazało – patrol, z którego powrócił 23 września 1941 roku^[9]. W listopadzie Lüth wyszedł na patrol w rejon Nowej Fundlandii, został jednak później skierowany na wschód w kierunku Gibraltaru^[9]. W drodze, w okolicach Azorów zatopił statek amunicyjny SS „Thornliebank” (5569 BRT), którego eksplozja w odległości około 1200 metrów raniła jednego z członków załogi Wolfganga Lütha, oraz uszkodziła jego okręt przez trafienie U-43 wyrzuconym z eksplodującego brytyjskiego statku pociskiem kalibru 100 mm bez zapalnika^[2][9]. W rejonie Gibraltaru Lüth nie odniósł żadnych sukcesów, i powrócił do Lorient 16 grudnia 1941 roku po zatopieniu w trakcie patrolu trzech statków o łącznej pojemności 18 000 BRT^[9].

20 grudnia Kapitänleutnant Wolfgang Lüth wyszedł z Lorient udając się do Kilonii na remont główny, w drodze zgubił jednak kurs i 11 stycznia 1942 roku wynurzył się wewnątrz zmierzającego na wschód konwoju HX-169, 500 mil na południowy zachód od Islandii^[9]. 14 stycznia zaatakował zmierzający na zachód konwój ON-55. 21 stycznia zawinął do Kilonii po zatopieniu w trakcie tego rejsu czterech statków o łącznej pojemności ponad 21 000 ton^[9][a]. 11 kwietnia 1942 roku Lüth zszedł z okrętu, by ponownie przejść szkolenie techniczne Baubelehrung, które ukończył w następnym miesiącu^[9].

Odznaczenia

• Brązowy Krzyż Hiszpański
• Odznaka pamiątkowa dla załogi
• Nagroda imienia Clausewitza
• Odznaka Załóg U-Bootów złota z Brylantami
• Krzyż Żelazny II i I klasy
• Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego z Liśćmi Dębu, Mieczami i Brylantami
  • Krzyż Rycerski (24 października 1940)
  • 142. Liście Dębu (13 listopada 1942)
  • 29. Miecze (15 kwietnia 1943)
  • 7. Brylanty (9 sierpnia 1943)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Rainer Busch, Hans-Joachim Roll: German U-Boat Commanders of World War II. A Biographical Dictionary. Annapolis: Naval Institute Press, 1 kwietnia 1999. ISBN 1-55750-186-6.
• Kenneth Wynn: U-Boat Operations of the Second World War. T. Volume 1: Career Histories, U1-U510. Annapolis: Naval Institute Press, marcach 1998. ISBN 1-55750-860-7.
• Robert Cecil Stern: The Hunter Hunted: Submarine Versus Submarine: Encounters From World War I To The Present. Annapolis, Md.: Naval Institute Press, 2007. ISBN 1-59114-379-9.
• Top U-Boat Aces: Wolfgang Lüth. uboat.net. [dostęp 2019-12-13]. (ang.).
• PhilipP. Kaplan PhilipP., U-booty: podwodna armia Hitlera, GrzegorzG. Siwek, WydawnictwoW. RM (red.), Warszawa: Wydawnictwo RM, 2015, ISBN 978-83-7773-298-4, OCLC 909972749 .