Wolgast

Wolgast
	; Ratusz z rynkiem w Wolgaście
Herb	Flaga
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Meklemburgia-Pomorze Przednie
Powiat	Vorpommern-Greifswald
Wspólnota	Związek Gmin Am Peenestrom
Powierzchnia	61,53 km²
Wysokość	12 m n.p.m.
Populacja (31 grudnia 2018); • liczba ludności; • gęstość	; 12 028; 195 os./km²
Nr kierunkowy	03836
Kod pocztowy	17438
Tablice rejestracyjne	VG, ANK, GW, PW, SBG, UEM, WLG
	Położenie na mapie Meklemburgii-Pomorza Przedniego (c) TUBS, CC BY-SA 3.0 Wolgast
	Położenie na mapie Niemiec Wolgast
	54°03′11″N 13°46′31″E/54,053056 13,775278
	Strona internetowa
	Portal Niemcy

Wolgast (hist. Wołogoszcz) – miasto w Niemczech, w kraju związkowym Meklemburgia-Pomorze Przednie, w powiecie Vorpommern-Greifswald, nad cieśniną Piana, na historycznym Pomorzu Przednim, siedziba Związku Gmin Am Peenestrom. Zwane jest „bramą na wyspę Uznam” – dwa miejskie mosty łączą Uznam ze stałym lądem; na wyspie leży również dzielnica Mahlzow. Liczy 12 028 mieszkańców (31 grudnia 2018). Przez wiele lat stolica dzielnicy wołogoskiej w księstwie pomorskim.

W Wolgaście znajduje się stocznia Peene-Werft. Przez miasto przebiega droga krajowa B111.

W mieście rozwinął się przemysł drzewny, spożywczy, paszowy oraz materiałów budowlanych^[2].

Położenie

Miasto leży na zachodnim brzegu Cieśniny Piany (Peenestrom).

Toponimia

W dokumentach średniowiecznych nazwa miasta została zapisana w formie Wologost (1140), Wolgust (1229), Wolgast (1250). Wywodzi się z języka połabskiego, od imienia Woligost^[3]. W języku polskim rekonstruowana jest w formie Wołogoszcz^[4], ew. Ołogoszcz^[5]. W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego w XIX w. miasto opisano pod nazwą Wołgoszcz.

Historia

Panorama miasta na Wielkiej Mapie Księstwa Pomorskiego, XVII w.

Miejscowość została założona przez Słowian połabskich. Początki grodu sięgają X-XI w. W pierwszej poł. XII w. weszła w skład Pomorza Zachodniego stając się siedzibą kasztelanii. Obok grodu istniał targ wspomniany w 1128 roku. Gród był ważnym punktem strategicznym podczas walk duńsko-słowiańskich w 2 poł. XII w. W 1162 Wołogoszcz tymczasowo znalazła się pod zwierzchnictwem duńskim, a na dłużej w 1185, pozostając duńskim lennem do połowy XIII w.

W 1282 lokowana na prawie lubeckim. W roku 1296 po podziale księstwa (zachodnio)pomorskiego na księstwo szczecińskie i księstwo wołogoskie, stała się stolicą tego drugiego. Pomiędzy 1478 a 1532 ponownie w granicach zjednoczonego księstwa pomorskiego ze stolicą w Szczecinie, po czym ponownie, do 1625, stolica księstwa wołogoskiego. W okresach stołecznych rezydencja książąt wołogoskich mieściła się na zamku książęcym, obecnie nieistniejącym, a średniowieczny kościół św. Piotra stał się jednym z głównych miejsc spoczynku pomorskich książąt. Miasto było również członkiem Ligi Hanzeatyckiej.

Plac Ratuszowy ok. 1900 r.

W czasie wojny trzydziestoletniej w 1628 stoczona tu została duńsko-austriacka bitwa pod Wołogoszczą, a 26 czerwca 1630 w pobliskim Peenemünde wylądowały wojska króla szwedzkiego Gustawa Adolfa rozpoczynając szwedzką okupację – po zakończeniu wojny pokojem westfalskim w 1648 miasto weszło w skład szwedzkiej prowincji Pomorze Przednie. Na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego w 1815 miasto przeszło w ręce pruskie, od 1871 w granicach Niemiec. W 1849 rozebrano pozostałości zamku książęcego^[6]. W 1910 zbudowano kościół katolicki pw. Najświętszego Serca Jezusa na potrzeby pracujących tu Polaków^[7].

W latach 1949–1990 miasto należało do NRD.

W 2006 doszczętnie spłonął zabytkowy spichlerz z XIX w.^[8]

1 stycznia 2012 do miasta włączono gminy Buddenhagen oraz Hohendorf, które stały się automatycznie jego dzielnicami.

Zabytki

Kościół św. Piotra (St. Petri) – gotycki kościół z XIII-XV w., jedno z głównych miejsc spoczynku książąt zachodniopomorskich z dynastii Gryfitów. W 1489 w została tu pochowana Małgorzata, pierwsza małżonka Bogusława X. W kościele zachowane sarkofagi książąt pomorskich ich żon oraz dzieci: Filipa I (1515-60) jego żony Marii Saskiej (zm. 1583), ich córki Amelii pomorskiej (1547-80), Ernesta Ludwika (1545-92), jego żony Zofi Jadwigi (1561-1631), ich córki Jadwigi Marii (1579-1606), Filipa Juliusza (1584-1625). W kościele spoczęli także inni książęta pomorscy Warcisław IX (1400-57) i prawdopodobnie Warcisław VIII (1373-1415)^[9].
mury miejskie
Plac Ratuszowy (Rathausplatz)
- ratusz, barokowy z lat 1720-1724
- Muzeum Historii Miasta (Stadtgeschichtliches Museum(niem.)) w dawnym spichlerzu z XVII w.
- gmach banku z dwudziestolecia międzywojennego
Nowy Ratusz z XVIII w.
Kościół Najświętszego Serca Jezusa (Herz-Jesu) – neogotycki kościół katolicki, wzniesiony w 1910 na potrzeby Polaków^[7]
Stary cmentarz z gotycką kaplicą św. Gertrudy (Gertrudenkapelle)
spichlerze i młyny
domy i kamienice
gmach poczty z lat 1884-1885
Kaplica św. Jerzego (St. Jürgen), gotycka
dworzec kolejowy z XIX w.

Kościół św. Piotra (St. Petri)
Mury miejskie
Plac Ratuszowy
Muzeum Historii Miasta (Stadtgeschichtliches Museum)
Kościół Najświętszego Serca Jezusa (Herz-Jesu)
Gmach poczty

Urodzeni w mieście

W mieście na świat przyszli liczni przedstawiciele pomorskiej dynastii Gryfitów:

Barnim X Młodszy – książę darłowski (1569-1600), bytowski (1573-1600) i szczeciński (1600-1603)
Bogusław XIII – książę wołogoski (1560-1569), bardowsko-nowopolski (1569-1605), szczeciński (1603-1606) i darłowsko-bytowski (1605-1606)
Ernest Ludwik – książę wołogoski (1569-1592)
Filip Juliusz – książę wołogoski (1592-1625) i bardowsko-nowopolski (1605-1625)
Jan Fryderyk – książę wołogoski (1560-1569) i szczeciński (1569-1600), biskup kamieński (1557-1574)
Kazimierz VII – książę darłowsko-bytowski (1600-1605) i szczeciński (1603), biskup kamieński (1574-1602)
Amelia pomorska – księżniczka pomorska
Anna pomorska – księżniczka wołogoska i księżna meklemburska
Jadwiga Maria pomorska – księżniczka wołogoska

Ponadto w 1777 urodził się tu niemiecki malarz epoki romantyzmu Philipp Otto Runge.

Współpraca

Most nad Pianą

Przypisy

↑ Dane statystyczne. laiv-mv.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-04)].
↑ Wolgast, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-08-28] .
↑ Dieter Berger, Geographische Namen in Deutschland, Dudenverlag, Mennheim 1993, s. 280.
↑ Kazimierz Ślaski, Pomorze Zachodnie. Nasza ziemia ojczysta, Poznań 1960, s. 110.
↑ ks. Stanisław Kozierowski: Atlas nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej. T. Zeszyt IIA. Poznań: 1937.
↑ Petra Dubilski, Die Ostseeküste: Mecklenburg-Vorpommern, DuMont, 2003, s. 173, ISBN 3-7701-5926-8.
↑ ^a ^b Herz Jesu Kirche (kath.), kirche-wolgast.de [dostęp 2019-02-23] (niem.).
↑ Zum Verlust Wolgaster Wahrzeichen, usedom-exclusiv.de [dostęp 2019-02-23] .
↑ Kazimierz Kozłowski, Jerzy Podralski: Gryfici Książęta Pomorza Zachodniego. Szczecin: 1985.
↑ Partnerstwa.

Linki zewnętrzne

Wołgoszcz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 869 .

[1] Dane statystyczne. laiv-mv.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-04)].

[PWN-2] Wolgast, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-08-28] .

[3] Dieter Berger, Geographische Namen in Deutschland, Dudenverlag, Mennheim 1993, s. 280.

[4] Kazimierz Ślaski, Pomorze Zachodnie. Nasza ziemia ojczysta, Poznań 1960, s. 110.

[5] s. Stanisław Kozierowski: Atlas nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej. T. Zeszyt IIA. Poznań: 1937.

[6] Petra Dubilski, Die Ostseeküste: Mecklenburg-Vorpommern, DuMont, 2003, s. 173, ISBN 3-7701-5926-8.

[kw-7] Herz Jesu Kirche (kath.), kirche-wolgast.de [dostęp 2019-02-23] (niem.).

[8] Zum Verlust Wolgaster Wahrzeichen, usedom-exclusiv.de [dostęp 2019-02-23] .

[9] Kazimierz Kozłowski, Jerzy Podralski: Gryfici Książęta Pomorza Zachodniego. Szczecin: 1985.

[10] Partnerstwa.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Miasta	Lassan Wolgast
Gminy	Buggenhagen Krummin Lütow Sauzin Zemitz

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne