Woltyżer

Francuski grenadier (z lewej) oraz woltyżer (z prawej), 1808

Woltyżer strzelający. Rekonstrukcja bitwy o Olszynkę Grochowską w Parku Skaryszewskim.

Woltyżer (fr. voltigeur) - żołnierz formacji wojskowej występującej w wojskach napoleońskich na początku XIX wieku. Były to jednostki wyborowe i wyszkolone do walki w tyralierze.

Styl walki i opis formacji

Do kompanii woltyżerskich wybierano żołnierzy posiadających duże umiejętności strzeleckie. Oddziały woltyżerów były karne, dobrze wyszkolone i wyposażone. Woltyżerowie byli przeznaczeni do działań rozpoznawczych, osłonowych, ubezpieczeń przemarszów oraz skrytego nękania nieprzyjaciela. Mieli także swoje miejsce podczas frontalnego ataku kolumnowego, wówczas kompania woltyżerska szła tyralierą przed frontem nacierającego oddziału.

Organizacja

Kompanie woltyżerskie zostały utworzone w pułkach lekkiej piechoty w roku 1804, a w pułkach piechoty liniowej rok później.

Początkowo batalion piechoty liczył 9 kompanii z czego:

• 1 kompania grenadierska,
• 1 kompania woltyżerska,
• 7 kompanii fizylierskich.

W latach 1806-1807 liczbę kompanii w batalionie zmniejszono do 6 kosztem kompanii fizylierskich, zwiększając tym samym mobilność batalionu. Liczbę batalionów w pułku zwiększono do 5-u, lecz ostatni liczył tylko 4 kompanie (batalion zakładowy).

pierwszy od lewej - Wolteżer Ks.Warszawskiego

Kompanie grenadierska i woltyżerska zwane były kompaniami wyborowymi, co świadczy o randze i pewnej elitarności woltyżerów. W Gwardii Cesarskiej woltyżerowie byli w 19 pułkach.

Umundurowanie

Umundurowanie wojsk Księstwa Warszawskiego oparte było na wzorach zaborców jak i wojsk napoleońskich i regulowały je 2 regulaminy z dnia 2 marca 1807 roku oraz z dnia 3 września 1810 roku. Pomimo istnienia tych regulaminów występowały odstępstwa związane z dostępnością materiałów i początkowo korzystano z umundurowania z pruskich magazynów. Woltyżerowie Księstwa Warszawskiego formowani byli na tych samych zasadach, co w armii francuskiej. Rekrut wnosił 2 koszule, płócienne spodnie (czechczery), buty i płachtę (podobne wymagania dla rekrutów ustalił Tadeusz Kościuszko już w czasie insurekcji kościuszkowskiej). Według regulaminu z dnia 2 marca 1807 roku woltyżerów wyróżniały przede wszystkim zielone epolety. W regulaminie z dnia 3 września 1810 roku, ujednolicającym umundurowanie, woltyżerowie wyróżniali się kołnierzami koloru żółtego bez wypustek i epoletami nicianymi koloru zielonego. Podobnie jak podoficerowie i grenadierzy uzbrojeni byli w tasaki (oprócz bagnetów, fizylierzy z broni białej tylko bagnety). Czapki polskie rogate, podobne jak u innych formacji, dodatkowo z podpinką mocowana guzem z wytłoczoną trąbką, nad białą kokardą pompon i kita żółta, zakończona na zielono. Dodatkowo symbol trąbki nosili na ładownicy, w przeciwieństwie do grenadierów, którzy oznakowani byli granatem, a fizylierzy numerem pułku. Kompanie wyborowe miały prawo noszenia zarostu na twarzy, fizylierzy musieli golić się na gładko.

Linki zewnętrzne

• Barwa i broń - umundurowanie wojsk Księstwa Warszawskiego. poniatowski.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-29)].