Woszeria

Woszeria
Ilustracja
Vaucheria sessilis
Systematyka
Domenaeukarionty
SupergrupaChromalveolata
Królestwoprotisty
Typstramenopile
Gromadaróżnowiciowce
RządVaucheriales
RodzinaVaucheriaceae
RodzajWoszeria
Nazwa systematyczna
Vaucheria A.P. de Candolle
(1801). Extrait d'un rapport sur les conferves. Bulletin des Sciences par la Société Philomathique de Paris 3: 17-21, pl. I.[1]

Woszeria, prostnica (Vaucheria) – rodzaj glonów z klasy różnowiciowców z monotypowej rodziny Vaucheriaceae.

Budowa i ekologia

Woszerie żyją w wilgotnej glebie i w wodach słodkich oraz słonawych. Zwykle tworzą zbitą darń. Są to jedyne różnowiciowce, u których stwierdzono rozmnażanie płciowe na drodze oogamii[2]. Morfologicznie przypominają zielenice, do których pierwotnie były zaliczane[3]. Plecha woszerii ma postać długiego, nitkowatego komórczaka. Protoplazma jest w niej rozmieszczona przyściennie i zawiera drobne chromatofory i kropelki tłuszczu[2]. Chloroplasty reagują ruchem na światło o krótkich falach – od nadfioletowego po niebieskie. Komórki mogą wytwarzać nibynóżki i poruszać się pełzakowato[4]. Niektóre gatunki mają błony komórkowe inkrustowane wapniem, przez co ich szczątki mogą przyczyniać się do powstawania skał wapiennych[3]. Vaucheria sessilis jest gatunkiem oligosaprobowym, typowym dla wód co najwyżej słabo zanieczyszczonych materią organiczną. Niektóre gatunki występują w źródłach, inne tworzą fitobentos dużych rzek[5]. Ze względu na szerokie rozpowszechnienie i występowanie w wodach o różnej czystości, rodzaj woszeria ma niskie wartości jako takson Makrofitowego Indeksu Rzecznego[6] Przedstawiciele rodzaju są rozpowszechnieni na całym świecie, w tym także na Antarktydzie. Opisano 263 gatunków woszerii[7]. Jednym z nich jest woszeria rozesłana (Vaucheria repens)[2].

Rozmnażanie

Rozmnaża się bezpłciowo za pomocą dużych, wielowiciowych zoospor lub płciowo, w drodze oogamii[2].

Rozmnażanie płciowe

Organy płciowe umieszczone są z boku nici. Plemnia powstaje ze szczytowej części rożkowatego wyrostka plechy. Po odcięciu się tej części powstają w niej bezbarwne dwuwiciowe plemniki, które wydostają się przez otwór w ścianie. Bezbarwne i jednojądrowe lęgnie tworzą się w bezpośrednim sąsiedztwie plemni[2]. Początkowo lęgnie zawierają wiele jąder, ale zanikają one, pozostawiając jedno jądro komórki jajowej wypełnionej tłuszczem[3]. Po wniknięciu plemników do lęgni przez otworek na jej szczycie jeden z nich zlewa się z jajem tworząc zygotę. Zygota otacza się ścianą i po przejściu podziału redukcyjnego kiełkuje w nowy organizm[2].

Wytwarzanie organów płciowych inicjowane jest przez zmiany warunków środowiska (np. temperatury). Osobniki są jednopienne, a z pojedynczej lęgni lub plemni może się zregenerować obupłciowy osobnik[4].

Rozmnażanie bezpłciowe

Na końcu nici powstaje nabrzmienie, które, po odcięciu ścianą od reszty nici, tworzy zoosporangium. Po dojrzeniu, na szczycie zoosporangium powstaje otwór, przez który wypływa naga zoospora[2]. Zoospora jest wielowiciowa i wielojądrowa (synzoospora)[3]. Ma kolor ciemnozielony. Wypełnia ją wakuola otoczona warstwą gęstej plazmy. W wewnętrznych częściach plazmy znajdują się chromatofory, a w zewnętrznych jądra. Naprzeciw każdego jądra znajdują się dwie wici. Zoospora ma zdolność poruszania się, po kilku godzinach osiada jednak na podłożu i kiełkuje w osobnika potomnego[2]. Kolejne fazy rozmnażania bezpłciowego ilustruje rysunek w infoboksie.

Wytwarzanie pływek może być inicjowane brakiem pożywienia w siedlisku[3] lub działaniem auksyn (kwas indolilooctowy)[4].

Gatunki

Rozszerzony spis gatunków można znaleźć w AlgaeBase[7].

  • Vaucheria acranda
  • Vaucheria adela
  • Vaucheria arcassonensis
  • Vaucheria aversa
  • Vaucheria bermudensis
  • Vaucheria borealis
  • Vaucheria compacta
  • Vaucheria coronata
  • Vaucheria dillwynii
  • Vaucheria disperma
  • Vaucheria erythrospora
  • Vaucheria fontinalis
  • Vaucheria geminata
  • Vaucheria hamata
  • Vaucheria litorea
  • Vaucheria longicaulis
  • Vaucheria longipes
  • Vaucheria minuta
  • Vaucheria nasuta
  • Vaucheria nicholsii
  • Vaucheria ornithocephala
  • Vaucheria orthocarpa
  • Vaucheria pachyderma
  • Vaucheria piloboloides
  • Vaucheria racemosa
  • Vaucheria repens
  • Vaucheria sesscuplicaria
  • Vaucheria sessilis
  • Vaucheria sphaerospora
  • Vaucheria terrestris
  • Vaucheria thuretii
  • Vaucheria uncinata

Przypisy

  1. Augustin Pyramus de Candolle. Extrait d'un rapport sur les conferves. „Bulletin des Sciences par la Société Philomathique de Paris”. 3, s. 17-21, 1801 (fr.). 
  2. a b c d e f g h Zbigniew Podbielkowski: Glony. Warszawa: WSiP, 1985, s. 20-22. ISBN 83-02-02352-3.
  3. a b c d e Richard Harder: Systematyka. W: Botanika: podręcznik dla szkół wyższych. Eduard Strasburger (red.). Wyd. 2 pol. według 28 oryg. Warszawa: PWRiL, 1967, s. 445, 557-559. (pol.)
  4. a b c Stefan Gumiński: Fizjologia glonów i sinic. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1990, s. 122, 130, 143. ISBN 83-229-0372-3. (pol.)
  5. Barbara Kawecka, Pertti Vesa Eloranta: Zarys ekologii glonów wód słodkich i środowisk lądowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 124, 150, 160. ISBN 83-01-11320-0. (pol.)
  6. Metoda oceny i klasyfikacji rzek na podstawie makrofitów. W: Krzysztof Szoszkiewicz, Janina Zbierska, Szymon Jusik, Tomasz Zgoła: Makrofitowa Metoda Oceny Rzek : Podręcznik metodyczny do oceny i klasyfikacji stanu ekologicznego wód płynących w oparciu o rośliny wodne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2010, s. 60–68. (pol.)
  7. a b M.D. Guiry in Guiry, M.D. & Guiry, G.M.: Vaucheria A.P. de Candolle, 1801: 20 (ang.). W: AlgaeBase. World-wide electronic publication, National University of Ireland, Galway. [on-line]. [dostęp 2013-09-06].

Media użyte na tej stronie

Vaucheria sessilis.jpg
Vaucheria sessilis, release of zoospores