Wpływ Leonarda da Vinci na twórczość innych artystów

Leonardo da Vinci poprzez swoją twórczość od wieków stanowił inspirację dla wielu artystów. Po jego śmierci wzrosła grupa jego naśladowców. Jego dzieła często kopiowane, ale stanowiły one również inspirację dla nowych dzieł najczęściej poprzez swoją kompozycję i formę.

Naśladowcy

Już w 1490 r. liczni artyści naśladowali styl twórczości Leonarda. Jedynie Foppa i Civerchio unikali konfrontacji z jego sztuką. Naśladowcy przejmowali charakterystyczne dla niego środki artystyczne, m.in.: rozpylenie konturu w świetle, czy znane uśmiechy. Byli to głównie uczniowie Leonarda i leonardianie. Malowanym przez nich postaciom często brak jednak było witalności, bogactwa psychologicznego oraz połączenia nauki ze sztuką, stanowiącego podstawę artystycznych dokonań Leonarda.

Rafael Santi dzięki zetknięciu się z Leonardem i Michałem Aniołem porównującymi swe zdolności przy pracy nad tematem bitew, oraz zapoznaniu się z doświadczeniami tych artystów, dokonał ogromnego przekształcenia swojego stylu ukształtowanego pod wpływem Perugina. Znaczący wpływ na Rafaela wywarł Karton do obrazu święta Anna Samotrzecia, ukazujący artyście nowe środki wyrazu i organizacji formalnej. U Leonarda fascynowała go kompozycyjna wymowa, siła przedstawiania przeżyć wewnętrznych, dramatyczna i narracyjna jedność w splocie ruchów i spojrzeń malowanych postaci. Kontynuował i rozwijał piramidalną kompozycję grupy, zaproponowaną przez Leonarda. Michał Anioł, mimo niechęci, jaką pałał do Leonarda, przejął od niego organizowanie form w zwartą kompozycję, elementy porządku formalnego, nieokreśloną przestrzeń i atmosferyczne walory tła.

Wpływy Leonarda w Lombardii były bardzo silne w pierwszych dziesięcioleciach XVI w. Spadkobiercy jego twórczości różnili się między sobą kulturą i poziomem tworzonych dzieł. Wielu malarzy dostosowywało się do stylistycznych dokonań Leonarda. Niektórzy nie wykraczali poza krąg danego regionu, a inni wzbogacali styl o obce wpływy. Bernardino de Conti trzymał się archaicznych i sztywnych reguł quattrocenta. Bernardino Luini akcentował prostotę i w naiwny sposób oddawał psychologiczny wyraz postaci. Również Cesare da Sesto często naśladował Leonarda.

Piero di Cosimo dostrzegał w malarstwie Leonarda i artystów północnych nowe wzory naturalizmu. Unikał idealizacji nawet w klasycznych scenach. Yañez i Llanos, którzy współpracowali z Leonardem przy Bitwie pod Anghiari, tworzyli dwuznaczne obrazy. W swojej twórczości łączyli hiszpański styl z zamiłowaniem do perspektywy i włoskich nowatorskich środków wyrazu. W okresie manieryzmu naturalizm ustąpił miejsca "nowożytnej manierze". Wykonywano imitacje dzieł m.in.: Rafaela, Michała Anioła i Leonarda. Andrea del Sarto, Jacopo Pontormo i Fiorentino Rosso, którzy jako jedni z pierwszych uchwycili zachodzące historyczne przemiany w sztuce.

Leonardo wywarł głęboki wpływ na twórczość późniejszych epok, mimo iż często przy pierwszym zetknięciu wydaje się ona zaczerpnięta z dzieł Rafaela czy Michała Anioła. Formy Leonarda były podstawą dzieł Cesare Magniego, wpłynęły na styl i szkołę Gerolama, Giovanniego Figina i Giovanniego Lomazza. Gerolamo i Cesare da Sesto przetwarzali wzory Leonarda na zimny i sugestywny akademizm. Coreggio przejął od Leonarda ujmujące i naturalne gesty postaci oraz wyraźną kompozycję.

Różnorakie kopie i ryciny dzieł Leonarda z XVI i XVII w. świadczą o przejęciu form widocznych w kompozycjach i zasadach proporcji. U Hansa Holbeina wpływy Leonarda widoczne są w przedstawieniu półfigur kobiecych. Wydźwięk Leonarda u artystów takich jak Peter Paul Rubens i Rembrandt uważa się za następstwo teoretycznych osiągnięć artysty, zwłaszcza po upowszechnieniu jego pism w 1651 r. Traktat o malarstwie został zaakceptowany przez Le Bruna jako podstawa sztuki.

Dzieła zainspirowane twórczością Leonarda da Vinci

Bitwa pod Anghiari

Obraz zaginął uległ zniszczeniu, znany jest tylko z pozostałych szkiców przygotowawczych.

• 

  Studium głowy wojownika do Bitwy pod Anghiari
• 

  Kopia kartonu do Bitwy pod Anghiari, Peter Paul Rubens

Emblemat szkoły Leonarda da Vinci

• 

  Emblemat szkoły Leonarda da Vinci, Leonardo da Vinci
• 

  Kopia Emblematu szkoły Leonarda da Vinci, Albrecht Dürer

Jan Chrzciciel

• 

  Jan Chrzciciel, Leonardo da Vinci
• 

  Bachus, Andrea del Sarto
• 

  Bachus, szkoła Leonarda
• 

  Święty Jan Chrzciciel, Giacomo Caprotti

Leda

Obraz zaginął znany jest jedynie z pozostałych szkiców przygotowawczych.

• 

  Studium głowy Ledy, Leonardo da Vinci
• 

  Studium klęczącej Ledy, Leonardo da Vinci
• 

  Leda, Giampietrino
• 

  Leda, Rafael Santi
• Leda z łabędziem, szkoła Leonarda

Madonna z goździkiem

• 

  Madonna z goździkiem, Leonardo da Vinci
• 

  Madonna z goździkiem, Rafael Santi
• 

  Madonna z kwiatem granatu, Lorenzo di Credi

Madonna z kądzielą

Obraz zaginął, znany jest jedynie z kopii.

• 

  Madonna z kądzielą – kopia dzieła Leonarda da Vinci, szkoła Leonarda
• 

  Madonna z wrzecionem – kopia dzieła Leonarda da Vinci, szkoła Leonarda

Mona Liza

• 

  Mona Lisa, Leonardo da Vinci
• 

  Kompozycja z Moną Lisą. Częściowe zaćmienie słońca, Kazimierz Malewicz
• 

  Monna Vanna, Giacomo Caprotti

Ostatnia Wieczerza

• 

  Ostatnia Wieczerza, Leonardo da Vinci
• 

  Ostatnia Wieczerza, André Dutertre
• 

  Ostatnia Wieczerza, Giacomo Raffaelli
• 

  Ostatnia Wieczerza w kopalni soli Wieliczka
• 

  Rysunek Ostatniej Wieczerzy, Rembrandt
• 

  Studium Ostatniej Wieczerzy Leonarda, Peter Paul Rubens

Pokłon Trzech Króli

• 

  Pokłon Trzech Króli, Leonardo da Vinci
• 

  Hołd Trzech Króli, Filippino Lippi
• 

  Kopia fragmentu Pokłonu Trzech Króli, Rafael Santi

Portret Isabelli d'Este

• 

  Portret Isabelli d'Este, Leonardo da Vinci
• 

  Dama z jednorożcem, Rafael Santi
• 

  Magdalena Doni, Rafael Santi

Salvator Mundi

Obraz zaginął, znany jest jedynie z kopii.

• 

  Salvator Mundi – kopia dzieła Leonarda da Vinci, szkoła Leonarda
• 

  Zbawiciel świata, Marco d’Oggiono

Święta Anna Samotrzecia

• 

  Święta Anna Samotrzecia, Leonardo da Vinci
• 

  Karton do Obrazu Święta Anna Samotrzecia, Leonardo da Vinci
• 

  Madonna belwederska, Rafael Santi
• 

  Madonna z Dzieciątkiem i barankiem, Cesare da Sesto
• 

  Matka Boska z Dzieciątkiem i świętą Anną, Bernardino Lanino

Święty Hieronim na pustyni

• 

  Święty Hieronim na pustyni, Leonardo da Vinci
• 

  Frontyspis Starożytności rzymskich w perspektywie, autor nieznany
• 

  Święty Hieronim, Jacopo Pontormo

Zwiastowanie

• 

  Zwiastowanie, Leonardo da Vinci
• 

  Zwiastowanie, Lorenzo di Credi
• 

  Zwiastowanie z Cestello, Sandro Botticelli

Zobacz też

• twórczość malarska Leonarda da Vinci

Bibliografia

• Leonardo da Vinci, Artysta i dzieło, red.: D. Dzierżanowska, wyd. Arkady, Warszawa 2005, ISBN 83-213-4419-4
• Klasycy sztuki, t.4: Da Vinci, p. red.: A. Gogut, wyd. Arkady, Warszawa 2006, ISBN 83-60529-03-5