Wrocieryż

Wrocieryż

wieś
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	pińczowski
Gmina	Michałów
Liczba ludności (2020)	284[1]
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	28-411[2]
Tablice rejestracyjne	TPI
SIMC	0250926[3]
Położenie na mapie gminy Michałów Wrocieryż
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Wrocieryż
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Wrocieryż
Położenie na mapie powiatu pińczowskiego Wrocieryż
50°30′11″N 20°23′24″E/50,503056 20,390000

Wrocieryż – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie pińczowskim, w gminie Michałów^[4][3]. Przez Wrocieryż przepływa rzeka Mierzawa.

Części wsi

Pochodzenie nazwy

Nazwa wsi pochodzi od staropolskiego imienia Wrocisław, do którego dodana została końcówka "-ryż". Nazwa pierwszy raz została wymieniona w roku 1787^[5].

Historia^[5]

Początki miejscowości sięgają XIII wieku, gdy w 1239 roku Sando syn Dobiesława z rodu Odrowążów nadaje wieś Vrocisir klasztorowi mogilskiemu wraz z jeziorem Dobrowoda. Miejscowość Dobrowoda została do 1394 wchłonięta przez Wrocieryż (wzmiankowany enigmatycznie jako zniemczone Frezeser i Truckzefir)^[6]. W 1326 roku istniał w Wrocirzirzu kościół i parafia^[7]. W 1422 roku wieś staje się własnością biskupstwa lubuskiego. Pierwszy wybudowany tu kościół stał do 1448 roku.

W połowie XV wieku został wybudowano nowy kościół z modrzewiowego drzewa. Ten kościół był zapewne bardzo solidnie wybudowany, skoro stał we wsi do 1801 roku.

W 1494 roku biskup lubuski sprzedaje wieś zakonowi bożogrobowców z Miechowa za 600 grzywien.

Na początku XVII wieku pojawił się w parafii cudowny obraz. W 1774 roku umieszczono go w nowym ołtarzu kościelnym. Niedługo później 14 V 1774 roku, podczas burzy piorun uderzywszy w kościół spowodował uszkodzenie obrazu.

Wieś doznała licznych klęsk w swojej historii. Miejscowy kościół modrzewiowy został zniszczony podczas powstania kościuszkowskiego. Nowy kościół wybudowany w 1801 roku został częściowo zniszczony podczas pożaru w 1810 roku. Przy kościele istniał szpital dla ubogich starców. W 1917 roku spaliła się plebania.

W lipcu 1943 roku trzy osoby z pochodzącej z Tura rodziny Genzlów zostały zamordowane w Wolicy przez oddział żandarmerii. Ich szczątki spoczywają na cmentarzu parafialnym we Wrocieryżu. Na tym samym cmentarzu, w osobnej mogile, pochowany został Jan Mitręga ps. "Dziki". Był on oficerem Batalionów Chłopskich i komendantem Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa, który zginął przypadkowo zastrzelony przez patrol partyzancki w nocy 9 VI 1944 roku w okolicach Wrocieryża^[8].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Zabytki

Kościół parafialny pw. św. Marcina B.W., wzniesiony w 1801 r., wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: 231 z 2.10.1956 oraz 371 z 21.06.1967)^[9].

Świątynia została konsekrowana w 1882 r. przez bpa Tomasza Nowińskiego, byłego prepozyta generalnego bożogrobców miechowskich.

Kościół posiada trzy nawy i prostokątne prezbiterium. Ołtarz główny i oba boczne o tradycjach barokowych pochodzą z początku XIX w.

W 1620 r. ks. Wojciech Kaszowski sprowadził tu z dalekiej Rusi obraz Matki Bożej z Dzieciatkiem, czczony jako cudowny. Wizerunek Maryi, mimo wielu burz dziejowych, zachował się i dziś można go podziwiać w głównym ołtarzu kościoła^[10].

Odpust parafialny obchodzony jest 11 listopada, kiedy to przypada liturgiczne wspomnienie patrona parafii św. Marcina. Uroczystość ta połączona jest zazwyczaj z obchodzonym w tym samym dniu przez mieszkańców i władze Gminy Michałów Narodowym Świętem Niepodległości.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Wrocieryż, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 22 .
• Wrociryż, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 703 .