Wroni Pies

Wroni Pies (Crow Dog)
Kangisunka
Ilustracja
Data urodzenia

1833

Data śmierci

1910

Zawód, zajęcie

Wódz plemienia Brulé Dakotów (Siuksów)

Wroni Pies (w języku lakota Kangisunka, ang. Crow Dog, ur. w 1833, zm. w 1910) – wódz Indian z północnoamerykańskiego plemienia Siuksów Brulé. Autor jednego z najgłośniejszych morderstw w Dakocie Południowej pod koniec XIX w. i bohater precedensowego procesu sądowego.

Nic nie wiadomo o jego młodości i nie jest pewne, czy brał udział w wojnie Indian Wielkich Równin z Amerykanami w 1876 r. Wiadomo jednak, że rok później był jednym z wojowników Brulé, którzy doprowadzili pogromcę gen. Custera, Szalonego Konia (lak. Tashunka Witko, ang. Crazy Horse) do Fortu Robinson. Nie brał udziału w zamordowaniu wodza Oglalów, ale kiedy w 1879 r. w agencji Rosebud tworzono oddział indiańskiej policji w służbie rządu USA, został jego dowódcą.

Był krewnym innego wodza Brulé, Pstrego Ogona (lak. Sinte Galeshka, ang. Spotted Tail) i podobnie jak on zabiegał o poprawne stosunki współplemieńców z białymi. Dbał przy tym także o własne interesy i miał m.in. za złe Pstremu Ogonowi, że ten przywłaszczył sobie opłatę za wydzierżawienie ranczerom plemiennych pastwisk. Kiedy w 1880 r. stracił stanowisko w policji, o intrygę oskarżył także Pstrego Ogona, a – zdaniem części ówczesnych Siuksów i białych – ostatecznie znienawidził go wtedy, gdy Pstry Ogon uwiódł żonę jednego z jego krewnych. 5 sierpnia 1881 r. w zemście zastrzelił z ukrycia Pstrego Ogona (dla innych Siuksów – jak pisze m.in. Dee Brown – był to efekt spisku białych mającego osłabić władzę tradycyjnych wodzów plemienia). Co prawda krewni Wroniego Psa wypłacili rodzinie ofiary zwyczajowy okup, ale nie wystarczyło to Amerykanom. Sąd w Deadwood uznał go winnym morderstwa i w 1882 r. skazał na powieszenie, ale Sąd Najwyższy USA zdecydował, że sądy stanowe (federalne) nie mają prawa rozpatrywać przestępstw popełnianych przez Indian w rezerwatach i wodza uwolnił.

Pstry Ogon

Po powrocie do Rosebud, z uwagi na swoje nowe sądowe doświadczenia i odkupione w sposób zgodny z tradycją winy, Wroni Pies zyskał szacunek współplemieńców i udzielał im porad prawnych. W 1890 r. stał się zwolennikiem Tańca Duchów i wraz z wieloma innymi Siuksami zbiegł w góry, wzywając zarazem do zachowania pokoju z Amerykanami i nie wszczynania sporów między samymi Indianami. Wkrótce po masakrze nad Wounded Knee z 29 grudnia 1890 r. zgłosił się do rezerwatu Pine Ridge, osiadł tam i żył w spokoju do śmierci w 1910 r.

Bibliografia

  • Dee Alexander Brown Bury My Heart at Wounded Knee: An Indian History of the American West 1971 (wyd. polskie Pochowaj me serce w Wounded Knee, Iskry 1981 ISBN 0-8050-6669-1)
  • Aleksander Sudak, Leksykon 300 najsłynniejszych Indian, Poznań: Wydawnictwo Akcydens, 1995, ISBN 83-85320-07-5, OCLC 751099073.

Media użyte na tej stronie

Spotted Tail.jpg
Studio portrait, 3/4 length, of Sintegaleska (Spotted Tail), Sichangu (erroneusly classified as Oglala) Dakota Chief, wearing scarf, jacket and blanket. Copy photonegative is cropped. On glass plate: B-240.; Original image photographed by C.M. Bell. Photoprint cropped; printed by D.F. Barry at later date.
Crow Dog.jpg
Crow Dog (1833 - 1910) — an Oglala Lakota (Brule Lakota) Chief.