Wrotków (Lublin)

Wrotków
Dzielnica Lublina
Ilustracja
Bloki przy ul. Nałkowskich oraz boisko szkolne
Dewiza: Ubi concordia, ibi victoria!
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Miasto

Lublin

W granicach Lublina

1954[1]

SIMC

0955443[2]

Powierzchnia

4,49 km²

Wysokość

189 m n.p.m.

Populacja (2018)
• liczba ludności


14 952[3]

• gęstość

3300,07 os./km²

Położenie na mapie Lublina
Położenie na mapie
51°12′35″N 22°33′00″E/51,209722 22,550000
Portal Polska

Wrotków – dawniej podlubelska wieś (do 1954), potem gmina, następnie jedno z lubelskich osiedli, a od 23 lutego 2006 dzielnica Lublina[4] o charakterze mieszkalnym, przemysłowym i turystycznym.

Położenie i administracja

Widok na Zalew Zemborzycki od strony ul. Żeglarskiej

Wrotków znajduje się w południowej części Lublina w bezpośrednim sąsiedztwie Zalewu Zemborzyckiego i lasu Dąbrowa (na południu) oraz Bystrzycy (na zachodzie). Bystrzyca tworzy granicę Wrotkowa z Majdanem Wrotkowskim, który w 2006 został oddzielony od Wrotkowa i przyłączony do Zemborzyc. Wschodnia i północna część Wrotkowa to głównie tereny przemysłowe. W granicach administracyjnych znajdują się m.in. ulice: Diamentowa, Nałkowskich, Wrotkowska i Zemborzycka (fragment).

Granice administracyjne określa statut dzielnicy uchwalony 19 lutego 2009. Granice Wrotkowa tworzą: od północy tory PKP, od wschodu ul. Smoluchowskiego – ul. Zemborzycka – ul. Zemborzycką w kierunku ul. Świętochowskiego – ul. Świętochowskiego, od południa ul. Żeglarska, a od zachodu Bystrzyca[5].

Powierzchnia dzielnicy wynosi 4,49 km²[6]. Według stanu na 30 czerwca 2018 na pobyt stały na Wrotkowie były zarejestrowane 14 952 osoby[3].

Organy administracji samorządowej we Wrotkowie reprezentuje Rada Dzielnicy Wrotków, jednostka pomocnicza Rady Miasta Lublin. Rada i Zarząd Dzielnicy Wrotków ma swoją siedzibę przy ul. Nałkowskich.

Plan dzielnicy

Historia

Pozostałości po wsi Wrotków nad Bystrzycą

Podlubelska wieś (XV – XIX w.)

Podlubelska wieś Wrotków, której nazwa wywodzi się zapewne od jej właściciela o imieniu Wrocisław, występuje w aktach po raz pierwszy w końcu XV w.

Wieś rozwijała się na prawym brzegu Bystrzycy, wzdłuż nadrzecznej drogi, prowadzącej od Zemborzyc i lasu Stary Gaj do miasta. Częściowo również rozwijała się na terenach obecnego Osiedla Nałkowskich[7].

Pozostałości po wsi Wrotków (stare szopy drewniane i ruiny innych zabudowań gospodarczych) można znaleźć wśród nowszych zabudowań mieszkalnych nieopodal Bystrzycy, a w wypisach z kronik Szkoły Podstawowej nr 30 w Lublinie (której historia sięga drugiej połowy XIX w.) można wyczytać m.in.[8]:

Szkołę powszechną we wsi Wrotków otwarto w miesiącu styczniu 1866 r. Szkoła nie miała swojego oddzielnego budynku, mieściła się w jednym pokoju, wynajmowanym przez społeczność miejscowości u jednego z gospodarzy.

W czasie przeglądu szkoły 5–17 stycznia zaobserwowano, że w jednym pomieszczeniu uczy się ponad 20 dzieci obojga płci. Nie ma żadnych mebli szkolnych, dzieci uczą się stojąc. Nauczycielce udzielono wskazówek, jak uczyć dzieci metodą poglądową i jak powinna prowadzić „gospodarstwo szkolne”.

W tym celu wydano nauczycielce księgę do wpisywania kwot dochodów i wydatków sum zbieranych na utrzymanie szkoły. W tej sprawie pouczono też wójta gminy, ławnika, sołtysa i pisarza gminnego.

Naczelnik Dyrekcji Aleksander Teodorowicz, Szkoła Podstawowa nr 30 w Lublinie

Podlubelska gmina (do połowy XX w.)

W wypisach z kronik szkolnych dawnej szkoły podstawowej we Wrotkowie znajdują się również inne szczątkowe informacje związane z historią dzielnicy:

  • w 1902 r. szkoła istniała już jako wrotkowska gminna jednoczasowa szkoła początkowa;
  • w dniu 1 września 1939 r. w budynku szkolnym w gminie Wrotków (w którym od 2005 r. ma siedzibę Środowiskowy Dom Samopomocy) odbyła się mobilizacja;
  • 24 września 1939 r. do Wrotkowa przybyły wojska niemieckie;
  • w kwietniu 1941 r. budynek szkolny został zajęty na kwatery dla wojska;
  • 22 lipca 1944 r. do Wrotkowa weszły wojska radzieckie[9].

W granicach Lublina (po II wojnie światowej)

Rozrost administracyjnych granic Lublina nastąpił po II wojnie światowej.

W 1955 r. szkoła wrotkowska otrzymała numer 30, bowiem w latach 1955–1959 status miejski rozciągnięto na tereny przeznaczone pod planowaną nową zabudowę, zyskując przestrzeń pod obiekty przemysłowe, komunalne i mieszkaniowe. I tak w granicach Lublina znalazł się m.in. Wrotków i Majdan Wrotkowski[10].

Południowe i zachodnie obszary wsi Wrotków zostały włączone do miasta Lublin w 1961 r., bowiem realizowano tu nową dzielnicę przemysłowo-składową, w której powstały nowe ulice: Diamentowa, Energetyków, Przy Bocznicy, Budowlana, łączące rejony Wrotkowa północnego i ul. Nowy Świat z ul. Zemborzycką[11].

Słowo dzielnica w odniesieniu do Wrotkowa pada w cytowanych już powyżej wypisach z kronik szkolnych, tym razem z lat 1962–1963[12]:

Szkoła pracowała pod kierunkiem pana Henryka Szymańskiego. Po uruchomieniu w Bożym Darze stacji przekaźnikowej dla szkoły kupiono telewizor marki „Klejnot”.

Szkoła Podstawowa nr 30 w Lublinie, Wypisy z kronik szkolnych

Pomiędzy rejonem przemysłowo-składowym i wsią Wrotków w latach 1974–1980 wybudowano osiedle mieszkaniowe im. Wacława i Zofii Nałkowskich (ul. Nałkowskich, ul. Samsonowicza, ul. Romera), a z czasem zaczęły powstawać nowe ulice (m.in.: ul. Medalionów, ul. Fulmana, ul. Domeyki i nowe osiedla (Osiedle „Łąkowa”, Osiedle „Słoneczny Dom”, „Osiedle Zielone”).

Do 23 lutego 2006 r. Wrotków był i osiedlem i dzielnicą Lublina zarazem: jako osiedle kojarzono go głównie z Osiedlem Nałkowskich, na terenie którego swoją siedzibę miała Rada Osiedla „Wrotków” (obecnie Rada Dzielnicy Wrotków), a jako dzielnica figurował na mapach miasta.

Granicę wschodnią Wrotkowa tworzyły wtedy tereny dawnego tzw. obozu południowego na Dziesiątej, od północy obejmował m.in. obszary przemysłu wzdłuż ul. Krochmalnej i łąki za cukrownią aż po Park Ludowy, a od zachodu Majdan Wrotkowski i tereny rolne graniczące ze Starym Gajem[13].

Osiedla mieszkaniowe

Jeden z bloków z wielkiej płyty przy ul. Samsonowicza
Domy przy ul. Romera

Osiedla mieszkaniowe skupiają się głównie w południowo-zachodniej części dzielnicy. W jej granicach administracyjnych znajdują się osiedla: Osiedle Nałkowskich, „Łąkowa”, „Słoneczny Dom”, „Zielone” i „Marina”. Najstarsze jest Osiedle Nałkowskich, które powstawało w latach 70. i 80. XX w. Osiedle „Łąkowa” powstało w latach 90., a „Słoneczny Dom” oraz „Zielone” to nowe osiedla (XXI w.).

Skupiska czteropiętrowych bloków mieszkalnych (typu klatkowiec) bezpośrednio sąsiadują z budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi wolnostojącymi lub w zabudowie bliźniaczej (np. przy ul. Romera), a dziesięciopiętrowych bloków mieszkalnych jest w dzielnicy Wrotków niewiele (tylko przy ul. Samsonowicza).

W centrum osiedla wzdłuż deptaka tzw. rodzinnego (w pobliżu siedziby Spółdzielni Mieszkaniowej im. W.Z. Nałkowskich) wybudowano nowoczesne bloki mieszkalne (koniec lat 90. XX w. i początek XXI w.), a wśród skupisk starszych i nowszych bloków powstało kilka placów zabaw dla dzieci.

Na Osiedlu „Słoneczny Dom” oraz „Osiedlu Zielonym” nie ma budynków wielkopłytowych. Dominuje tam nowoczesna zabudowa mieszkalna. Największe skupiska domów jednorodzinnych (parterowych, jednopiętrowych i wielopiętrowych) znajdują się przy ul. Nałkowskich oraz przy ul. Romera. Wiele domów parterowych przy ul. Nałkowskich (głównie nad rzeką) tworzyło kiedyś wiejską zabudowę Wrotkowa. Domy jednopiętrowe i wielopiętrowe zarówno wolno stojące, jak i w zabudowie bliźniaczej (głównie przy ul. Romera) w większości zostały wybudowane w latach 70., 80. i 90. XX w.

Wyznania, parafie i kościoły

Główne wejście kościoła pw. Miłosierdzia Bożego w Lublinie

Na terenie Wrotkowa znajdują się dwa rzymskokatolickie kościoły parafialne (pw. Miłosierdzia Bożego i pw. Św. Jana Pawła II), a także dwa zbory Świadków Jehowy (Lublin-Nałkowskich oraz Lublin-Zemborzycka)[14].

Przemysł i usługi

Siedziba Lubelli S.A. przy ul. Wrotkowskiej
Herbapol Lublin S.A. przy ul. Diamentowej

Północno-wschodnia część dzielnicy ma charakter przemysłowy. Swoje siedziby mają tam m.in.: PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrociepłownia Lublin-Wrotków, Herbapol Lublin S.A., Lubella S.A., Sipma S.A., Lubelska Fabryka Maszyn Rolniczych S.A.[15], Agroma w Lublinie Sp. z o.o.[16], Spółdzielnia Pszczelarska APIS, Filia nr 26 GLS Poland Sp. z o.o.[17], Elektromontaż-Lublin Sp. z o.o.[18], Zakłady Tytoniowe w Lublinie S.A.[19], Karpacka Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy w Lublinie[20], Przedsiębiorstwo Wielobranżowe ELPIE Sp. z o.o.[21], FS HOLDING S.A. Zakład Przemysłu Drzewnego[22].

Większość obiektów usługowych zlokalizowana jest w niewielkich pasażach handlowo-usługowych przy deptaku tzw. rodzinnym przy ul. Nałkowskich, przy ul. Fulmana oraz przy ul. Domeyki, a także w lokalach prywatnych właścicieli domów jednorodzinnych przy ul. Romera.

Pomoc społeczna

W dzielnicy Wrotków działają różne ośrodki pomocy społecznej i wsparcia:

Oświata i wychowanie

Gimnazjum nr 3 w Lublinie

W dzielnicy Wrotków funkcjonują:

  • żłobek – Żłobek nr 8 Miejski Zespół Żłobków[27]
  • przedszkola – Przedszkole nr 66 (publiczne), Przedszkole nr 78 (publiczne), Przedszkole Niepubliczne „Akademia Wesołych Przedszkolaków”[28], Niepubliczne Przedszkole „Martynka”[29]
  • szkoła podstawowa – Szkoła Podstawowa nr 30[30]
  • gimnazja – Gimnazjum nr 3[31] oraz Gimnazjum nr 4 i Gimnazjum Dla Dorosłych
  • zespół szkół młodzieżowych i dla dorosłych (technikum, zasadnicza szkoła zawodowa) – Zespół Szkół nr 6[32]

Kultura

Działalność kulturalną prowadzą różne współpracujące ze sobą w tym zakresie instytucje (szkoły, parafia, rada dzielnicy, ośrodki pomocy społecznej i wsparcia) oraz:

Sport, rekreacja i wypoczynek

Odcinek lubelskiej ścieżki rowerowej w dzielnicy Wrotków

Wrotków znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie Bystrzycy, wzdłuż której prowadzi lubelska ścieżka rowerowa wprost na ul. Żeglarską i nad Zalew Zemborzycki. Inną atrakcją we Wrotkowie był Tor Kartingowy „Lublin” Polskiego Związku Motorowego[35] przy ul. Zemborzyckiej 85[36], w miejsce którego zaplanowano zabudowę mieszkalną[37].

Poza tym na Wrotkowie ma siedzibę Zarząd Okręgu Polskiego Związku Wędkarskiego w Lublinie[38], znajduje się kompleks sportowy z krytym basenem, torem dla rolkarzy i nowoczesnym boiskiem ze sztuczną murawą (obiekty sportowe Szkoły Podstawowej nr 30 oraz Gimnazjum nr 3 w Lublinie), a także działa Osiedlowe Stowarzyszenie Kultury Fizycznej „VROTCOVIA”[39] (inicjatywa absolwentów Szkoły Podstawowej nr 30 i Gimnazjum nr 3 w Lublinie), które przekształca się w ligowy półprofesjonalny klub piłkarski Vrotcovia Lublin[40].

Przypisy

  1. Dz.Urz. WRN w Lublinie z 1954 r. nr 15, poz. 64
  2. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2022-06-30]. (pol.).
  3. a b Mieszkańcy wg dzielnic. Stan na dzień 30.06.2018 r.. BIP Urząd Miasta Lublin. [dostęp 2018-08-12].
  4. Rada Miasta Lublin: Uchwała nr 913/XXXVIII/2006 Rady Miasta Lublin z dnia 23 lutego 2006 r. w sprawie zniesienia w Mieście Lublin Osiedla Wrotków, utworzenia w Mieście Lublin Dzielnicy Wrotków oraz nadania statutu Dzielnicy Wrotków. [w:] Rady dzielnic: Przepisy ogólne [on-line]. 2006-07-14. [dostęp 2009-08-11].
  5. Wrotków, lublin.eu [dostęp 2016-10-19].
  6. Projekt uchwały Rady Miasta w sprawie podziału obszaru miasta Lublin na sektory w celu zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, bip.lublin.eu, 27 sierpnia 2012 [dostęp 2016-08-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-25].
  7. Henryk Gawarecki, Czesław Gawdzik: Ulicami Lublina: przewodnik. [w:] TNN.PL: Pamięć Miejsca: Biblioteka Wirtualna [on-line]. 1976. s. 1. [dostęp 2009-08-12].
  8. Szkoła Podstawowa nr 30 w Lublinie: Rok 1866. [w:] Wypisy z kronik szkolnych [on-line]. [dostęp 2009-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 stycznia 2010)].
  9. Szkoła Podstawowa nr 30 w Lublinie: Historia szkoły. [dostęp 2009-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 czerwca 2009)].
  10. Anna Sochacka: Rodowody lubelskich dzielnic. [w:] TNN.PL: Pamięć Miejsca: Biblioteka Wirtualna [on-line]. 2000. s. 8. [dostęp 2009-08-12].
  11. Henryk Gawarecki, Czesław Gawdzik: Ulicami Lublina. [w:] Teatr NN: Biblioteka Wirtualna [on-line]. 1976. s. 1. [dostęp 2014-11-13].
  12. Szkoła Podstawowa nr 30 w Lublinie: Rok 1962–1963. [w:] Wypisy z kronik szkolnych [on-line]. [dostęp 2009-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 stycznia 2010)].
  13. Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN: Dzielnice Lublina – Wrotków. [w:] Pamięć Miejsca: Lublin – przewodniki: Dzielnice Lublina [on-line]. [dostęp 2009-08-12].
  14. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-15].
  15. Strona LFMR S.A.. [dostęp 2009-08-20].
  16. Strona Agroma Lublin Sp. z o.o.. [dostęp 2009-08-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 lutego 2009)].
  17. Strona GLS Poland Sp. z o.o.. [dostęp 2009-08-20].
  18. Strona Elektromontaż Lublin Sp. z o.o.. [dostęp 2009-08-20].
  19. Strona Zakładów Tytoniowych w Lublinie S.A.. [dostęp 2009-08-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 września 2009)].
  20. Karpacka Spółka gazownictwa: Nasze oddziały: Oddział Zakład Gazowmniczy w Lublinie. [dostęp 2009-08-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 lutego 2009)].
  21. Strona ELPIE. [dostęp 2009-08-20].
  22. Strona ZPD Lublin. [dostęp 2009-08-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (10 października 2008)].
  23. Samorząd Miasta Lublin: Ośrodki Wsparcia, domy i kluby samopomocy. 2007. [dostęp 2009-08-20].
  24. Stowarzyszenie „Jestem”: Ośrodek. [dostęp 2009-08-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (6 lutego 2009)].
  25. Stowarzyszenie „Jestem": Poradnia. [dostęp 2009-08-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 lutego 2009)].
  26. Ireneusz Siudem: Strona Towarzystwa „Nowa Kuźnia”. 2008. [dostęp 2009-08-20].
  27. Urząd Miasta Lublin: Żłobek nr 8 Miejski Zespół Żłobków. [w:] Lublin – miasto inspiracji – oficjalny portal miasta Lublin [on-line]. [dostęp 2009-08-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 grudnia 2011)].
  28. Stowarzyszenie „Jestem”: Aktualności: Spotkanie z rodzicami – „Akademia Przedszkolaka”. 2009-08-20. [dostęp 2009-08-20].
  29. Strona Niepublicznego Przedszkola „Martynka”. [dostęp 2009-08-20].
  30. Wojciech Pojęta: Strona SP 30 w Lublinie. [dostęp 2009-08-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 września 2009)].
  31. Anna Raganowicz: Lokalizacja Gimnazjum nr 3 w Lublinie. [w:] Witryna Gimnazjum nr 3 w Lublinie [on-line]. [dostęp 2009-08-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 maja 2009)].
  32. Strona Zespołu Szkół Nr 6 Lublin. [dostęp 2009-08-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 maja 2009)].
  33. MBP im. H. Łopacińskiego w Lublinie: Filia nr 31. [dostęp 2009-08-20].
  34. SM Nałkowskich Lublin: Klub osiedlowy. [dostęp 2009-08-20].
  35. Sprawdź położenie toru kartingowego w Wikimapii [dostęp 12 sierpnia 2009].
  36. PZM: Tor Kartingowy „Lublin”. [w:] Lista torów kartingowych w Polsce [on-line]. 2007. [dostęp 2009-08-12].
  37. Tor Lublin: Interbud dostał pozwolenie na budowę. Staną tu bloki | www.lublin112.pl – Lublin na sygnale. www.lublin112.pl. [dostęp 2015-06-29].
  38. Okręg PZW Lublin. [dostęp 2009-08-20].
  39. Vrotcovia Lublin: O nas. [dostęp 2009-08-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 czerwca 2009)].
  40. Gazeta Wyborcza Lublin: Triumf młodych piłkarzy Vrotcovii. [w:] Sport.pl [on-line]. 2009-05-08. [dostęp 2009-08-20].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Wrotków (Lublin).png
Autor: MRN, Licencja: CC BY-SA 4.0
Plan dzielnicy Wrotków w Lublinie.
Dzielnice Lublina Wrotków.svg
Autor: Adik86, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lokalizacja Wrotkowa w Lublinie
Lublin wrotkow lubella.jpg
Autor: Anaraga, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lubella S.A. - siedziba firmy przy ul. Wrotkowskiej w lubelskiej dzielnicy Wrotków
Lublin wrotkow zalew zemborzycki 2009.jpg
Autor: Anaraga, Licencja: CC BY-SA 3.0
Widok na Zalew Zemborzycki od strony lubelskiej dzielnicy Wrotków (nieopodal ul. Żeglarskiej)
Lublin wrotkow ul romera domy.jpg
Autor: Anaraga, Licencja: CC BY-SA 3.0
Przy ul. Romera w lubelskiej dzielnicy Wrotków można dostrzec nie tylko bloki, ale przede wszystkim domy jedno- i wielorodzinne
Lublin wrotkow osiedle nalkowskich i boisko szkolne 2008.jpg
Autor: Anaraga, Licencja: CC BY-SA 3.0
Lubelska dzielnica Wrotków - osiedle Nałkowskich i boisko szkolne
Lublin wrotkow parafia kosciol3.jpg
Autor: Anaraga, Licencja: CC BY-SA 4.0
Posesja kościoła parafialnego p.w. Miłosierdzia Bożego w Lublinie przy ul. Nałkowskich 80b w lubelskiej dzielnicy Wrotków - główne wejście
Lublin wrotkow ul samsonowicza blok.jpg
Autor: Anaraga, Licencja: CC BY-SA 4.0
Jeden z najstarszych bloków przy ul. Samsonowicza na Osiedlu Nałkowskich w lubelskiej dzielnicy Wrotków.
Lublin wrotkow herbapol przy diamentowej od romera.jpg
Autor: Anaraga, Licencja: CC BY-SA 3.0
Widok od ul. Romera na Herbapol Lublin S.A. przy ul. Diamentowej w lubelskiej dzielnicy Wrotków
Lublin wrotkow sciezka rowerowa zachodnia granica dzielnicy.jpg
Autor: Anaraga, Licencja: CC BY-SA 3.0
Widok od ul. Romera (a konkretnie z mostu na Bystrzycy) na lubelską ścieżkę rowerową na zachodniej granicy dzielnicy Wrotków z Majdanem Wrotkowskim (w dzielnicy Zemborzyce)
Lublin wrotkow wiejskie klimaty4.jpg
Autor: Anaraga, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pozostałości po wsi Wrotków nieopodal rzeki Bystrzycy i ul. Nałkowskich - takie zabudowania jak te to już w lubelskiej dzielnicy Wrotków widok unikatowy.
Lublin dzielnica wrotkow gimnazjum nr 3.jpg
Autor: Anaraga, Licencja: CC BY-SA 3.0
Building of Junior High School No. 3 at the Nałkowskich Street, Lublin (miniature)