Września (gmina)

Września
	gmina miejsko-wiejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	wrzesiński
TERC	3030053
Siedziba	Września
Burmistrz	Tomasz Kałużny
Powierzchnia	221,84 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 45 970
• gęstość	207,2 os./km²
Nr kierunkowy	61
Tablice rejestracyjne	PWR
	Adres urzędu:ul. Ratuszowa 1; 62-300 Września
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	33
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Września
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Września
	52°20′N 17°35′E/52,333333 17,583333
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej
	Portal Polska

Września – gmina miejsko-wiejska w województwie wielkopolskim, w powiecie wrzesińskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie poznańskim.

Siedziba gminy to Września.

Według danych z 30 czerwca 2004^[2] gminę zamieszkiwało 43 456 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku gminę zamieszkiwało 46 439 osób^[3]. Stanowiło to wówczas 60,3% ludności powiatu.

Historia

Gmina Września powstała 1 stycznia 1973 w wyniku reformy podziału administracyjnego, znoszącej istniejące od 1954 gromady^[4]. W latach 1934–1954 odrębnymi jednostkami administracyjnymi na terenie obecnej gminy było miasto Września oraz 2 gminy: Września-Północ i Września-Południe^[5].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[6] gmina Września ma obszar 221,84 km², w tym:

użytki rolne: 82%
użytki leśne: 8%

Gmina stanowi 31,5% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2017 roku^[3]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	46 439	100	23 981	51,6	22 458	48,4
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	208		105		103

Piramida wieku mieszkańców gminy Września w 2014 roku^[1].

Sąsiednie gminy

Czerniejewo, Dominowo, Kołaczkowo, Miłosław, Nekla, Niechanowo, Strzałkowo, Witkowo

Ratusz we Wrześni, siedziba urzędu gminy

Kościół św. Michała Archanioła w Grzybowie

Kościół św. Andrzeja Apostoła w Nowej Wsi Królewskiej

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Węgierkach

Zabytki

Na terenie gminy znajduje się 44 obiektów zabytkowych:^[7]

14 obiektów zabytkowych we Wrześni
Bardo - kościół św. Mikołaja z 1783 (nr rej.: 950/A z 4.03.1970)
Bardo - zespół dworski i folwarczny z początku XIX w.:
- dwór (nr rej.: 961/A z 5.03.1970)
- park (nr rej.: 2159/A z 26.06.1989 i z 28.03.1997)
- folwark (nr rej.: 2618/A z 28.03.1997): wozownia, magazyn zbożowy i magazyn
Białężyce - zespół dworski z 1908 (nr rej.: 1730/A z 29.04.1975):
- dwór
- park
Chocicza Mała - park z końca XIX w. (nr rej.: 2061/A z 1.1986)
Chocicza Wielka - park z XIX/XX w. (nr rej.: 2060/A z 1.1986)
Chwalibogowo - zespół pałacowy z XIX w. (nr rej.: 1452/A z 8.06.1973):
- pałac
- park
Gozdowo - kościół śś. Filipa i Jakuba z 1881-1883 (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
Gozdowo - cmentarz kościelny (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
Gozdowo - ogrodzenie z bramkami z IV ćwierci XIX w. (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
Gozdowo - organistówka z 1909 (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
Grzybowo - kościół św. Michała Archanioła, drewniany z 1757 (nr rej.: 2465/A z 14.03.1933)
Grzybowo - kaplica cmentarna z 1930 (nr rej.: 1731/A z 30.04.1975)
Grzybowo - zespół dworski z I połowy XIX, przebudowany na przełomie XIX i XX w. (nr rej.: 2200/A z 28.09.1990):
- dwór
- park
Grzymysławice - park z końca XIX w. (nr rej.: 2104/A z 28.11.1986)
Gulczewo - zespół pałacowy z końca XIX w. (nr rej.: 1732/A z 30.04.1975):
- pałac
- park
Gutowo Małe - zespół dworski (nr rej.: 1733/A z 30.04.1975):
- dwór z 1895
- park z XIX w.
Kaczanowo - kościół św. Marcina, drewniany z 1763-1765 (nr rej.: 952/A z 5.03.1970)
Kawęczyn - park dworski z XIX w. (nr rej.: 2082/A z 28.04.1986)
Marzenin - kościół św. Mikołaja z 1846-1848 (nr rej.: A-30/Wlkp z 31.05.2000)
Marzenin - cmentarz kościelny (nr rej.: A-30/Wlkp z 31.05.2000)
Marzenin - park z końca XIX w. (nr rej.: 2079/A z 28.03.1986)
Nowa Wieś Królewska - kościół św. Andrzeja Apostoła, drewniany z II połowy XVI w. (nr rej.: 2534/A z 1.08.1956)
Ostrowo Szlacheckie - zespół pałacowy:
- pałac z 1910 (nr rej.: 1773/A z 15.12.1977)
- park z XIX/XX w. (nr rej.: 1773/A z 15.12.1977)
- kurnik z 1916 (nr rej.: 2637/A z 2.04.1998)
Radomice - zespół dworski (nr rej.: 2643/A z 19.05.1998):
- dwór z II połowy XIX w., przebudowany w 1900
- park z II połowy XIX w.
Sędziwojewo - wiatrak koźlak z 1822 (nr rej.: 1752/A z 13.09.1976), przeniesiony do Wielkopolskiego Parku Etnograficznego w Dziekanowicach
Sołeczno - park pałacowy z XIX w. (nr rej.: 1525/A z 1.06.1974)
Sołeczno - wiatrak koźlak z końca XIX w. (nr rej.: 1771/A z 12.07.1977), przeniesiony do Wielkopolskiego Parku Etnograficznego w Dziekanowicach
Węgierki - zespół dawnego kościoła ewangelickiego z 1907-1911 (nr rej.: 2096/A z 12.08.1986):
- kościół, obecnie rzymskokatolicki Serca Pana Jezusa
- cmentarz
- pastorówka, obecnie plebania
- ogród
Węgierki - zespół pałacowy:
- pałac z III ćwierci XIX w. (nr rej.: 1527/A z 1.06.1974)
- park ze stawem z połowy XIX w. (nr rej.: 2096/A z 12.08.1986)
Wódki - zespół dworski (nr rej.: 2196/A z 11.06.1990):
- dwór z połowy XIX, przebudowany w 1920
- park z XIX–XX w.
- kaplica grobowa rodziny Cegielskich z 1936

Zobacz też

gmina Września-Północ
gmina Września-Południe

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Września w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ ^a ^b Gmina Września w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2020-02-03] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312)
↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 lipca 1934 r. o podziale powiatu wrzesińskiego w województwie poznańskiem na gminy wiejskie (Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 622)
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 255-257 [dostęp 2012-06-22] .

[populacja2016-1] Gmina Września w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[autonazwa2-2] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[:0-3] Gmina Września w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2020-02-03] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[4] Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312)

[5] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 lipca 1934 r. o podziale powiatu wrzesińskiego w województwie poznańskiem na gminy wiejskie (Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 622)

[autonazwa1-6] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[7] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 255-257 [dostęp 2012-06-22] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Miasta	Września
Sołectwa	Bardo Bierzglin Bierzglinek Chocicza Mała Chocicza Wielka Chociczka Chwalibogowo Gonice Goniczki Gozdowo Grzybowo Gulczewo Gutowo Małe Gutowo Wielkie Kaczanowo Kleparz Marzenin Nowa Wieś Królewska Obłaczkowo Osowo Otoczna Psary Małe Psary Polskie Psary Wielkie Sędziwojewo Słomowo Sobiesiernie Sokołowo Sołeczno Stanisławowo Strzyżewo Węgierki Wódki
Miejscowość niesołeckie	Białężyce Broniszewo Czachrowo Dębina Gozdowo-Młyn Grzymysławice Gulczewko Kawęczyn Marzelewo Młynek Nadarzyce Neryngowo Noskowo Nowy Folwark Ostrowo Szlacheckie Przyborki Radomice Słomówko (wieś) Słomówko (osada leśna) Sokołówko Żerniki

Miasta	Miłosław Nekla Pyzdry Września
Gminy miejsko-wiejskie	Miłosław Nekla Pyzdry Września
Gminy wiejskie	Kołaczkowo

Przynależność wojewódzka	woj. poznańskie (II RP) (1919-39) woj. poznańskie (1945-75)
Miasta (1919-75)	Miłosław Pyzdry (← od 1948) Września
Gminy wiejskie zbiorowe (1934-54 i 1973-75)	Borzykowo (do 1954) Ciążeń (← 1948-54) Dłusk (← 1948-54) Kołaczkowo (od 1973) Miłosław Nekla (od 1973) Pyzdry (od 1973) Strzałkowo (do 1954) Września (od 1973) Września-Południe (do 1954) Września-Północ (do 1954)
Gromady (1954-72)	Borzykowo (1960-72) Brudzewo (1954-55 →) Chwalibogowo (1954-61) Ciążeń (1954-55 →) Ciemierów Kolonia (1954-71) Gozdowo (1954-59) Graboszewo (1954-55 →) Grzybowo (1954-71) Kaczanowo (1954-59) Kąty (1954-55 →) Kołaczkowo (1954-59) Marzenin (1954-59) Mikuszewo (1954-71) Miłosław (1954-72) Nekla (← 1956-72) Orzechowo (1954-71) Ostrowo Kościelne (1954-55 →) Podstolice (← 1956-59) Psary Polskie (1954-59) Pyzdry (1962-72) Rataje (1954-61) Skotniki (1954-59) Sokolniki (1954-71) Strzałkowo (1954-55 →) Targowagórka (← 1956-61) Węgierki (1954-71) Wrąbczynkowskie Holendry (1954-61) Września-Południe (1960-72) Września-Północ (1960-72) Wszembórz (1954-59)

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne