Wschodnie Żelazne Wrota

Wschodnie Żelazne Wrota
Ilustracja
Widok od strony Doliny Złomisk
Państwo

 Słowacja

Wysokość

2261 m n.p.m.

Pasmo

Karpaty, Tatry Wysokie

Sąsiednie szczyty

Śnieżne Kopy, Wschodni Szczyt Żelaznych Wrót

Położenie na mapie Tatr
Mapa konturowa Tatr, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Wschodnie Żelazne Wrota”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Wschodnie Żelazne Wrota”
Ziemia49°10′03,6″N 20°06′48,3″E/49,167667 20,113417

Wschodnie Żelazne Wrota (słow. Východná Železná brána, niem. Östliches Eisernes Tor, węg. Keleti-Vaskapu-hágó[1]) – jedna z dwu przełęczy nazywanych Żelaznymi Wrotami, znajdujących się w głównej grani Tatr Wysokich w słowackich Tatrach. Położone na wysokości 2261 m n.p.m. Wschodnie Żelazne Wrota znajdują się w tej grani pomiędzy Wschodnim Żelaznym Szczytem (2337 m) a Hrubą Śnieżną Kopą (2320 m)[2]. Według innych pomiarów przełęcz znajduje się na wysokości około 2255 m[1].

Widok na Żelazne Wrota z Doliny Litworowej

Jest to wąska i głęboko wcięta przełęcz w głównej grani Tatr. Po jej południowej stronie znajduje się Żelazna Kotlina, po północnej Kaczy Bańdzioch. Z obydwu stron wejście na przełęcz jest łatwe[3]

Nazwa Żelazne Wrota pochodzi od tego, że od strony Doliny Złomisk przełęcz przypomina swoim wyglądem wyłamane wrota, zaś wznosząca się nad nią płytowa ściana Wschodniego Szczytu Żelaznych Wrót podobna jest do baszty[1].

Turystyka i taternictwo

Przełęcz Wschodnie Żelazne Wrota jest używana jako najdogodniejsze przejście pomiędzy Doliną Mięguszowiecką i Doliną Białej Wody; jest to też jedna z ważniejszych przełęczy w głównej grani Tatr[1]. Na pewno przeszedł ją 3 września 1874 r. Mór Déchy z przewodnikami: Jánem Rumanem Driečnym i Martinem Spitzkopfem, jednak być może już wcześniej z drogi tej korzystali strzelcy podhalańscy i jurgowscy[4]. Od 1880 r. przejście to było często używane przez taterników, stało się też sławne jako droga wyczynowa, dostępna dla doświadczonych turystów, i tylko przy dobrych warunkach pogodowych. Chodził tędy Tytus Chałubiński z liczną towarzyszącą mu grupą górali i towarzyszy (w 1876 towarzyszyło mu 30, w 1877 – 40 osób). Wycieczki te opisał później w opowiadaniu Sześć dni w Tatrach. Motyw Żelaznych Wrót często wykorzystywał w swojej twórczości Kazimierz Tetmajer (np. w utworach Orlice, Żelazne Wrota)[5].

Zimą jako pierwsi na przełęczy byli Alfred Martin, Johann Breuer i Johann Franz senior 30 marca 1907 r.[4]

Obecnie przejście to jest turystycznie niedostępne, nie prowadzi przez niego żaden znakowany szlak turystyczny; można jednak przejść tędy z uprawnionym przewodnikiem. Łatwiejsze jest podejście od południowej strony (punktem wyjścia jest schronisko nad Popradzkim Stawem); podejście od Doliny Kaczej jest dużo trudniejsze (najbardziej kłopotliwe miejsce stanowią Gerlachowskie Spady), ale również możliwe z uprawnionym przewodnikiem. Chociaż widoki z przełęczy są ograniczone, uznaje się je za bardzo interesujące; opisał je Tytus Chałubiński w szkicu Wycieczka bez programu[5]. Obecnie przejście to znacznie straciło na znaczeniu, chodzą nim głównie taternicy wracający ze wspinaczki na Żłobistym lub Rumanowym[3].

Przypisy

  1. a b c d Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
  2. Úrad geodézie, kartografie a katastra Slovenskej republiky, Produkty leteckého laserového skenovania.
  3. a b Władysław Cywiński, Tatry. Przewodnik szczegółowy. Rumanowy. Żłobisty, t. 17, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2012, ISBN 978-83-7104-042-9.
  4. a b Witold Henryk Paryski, Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część X. Rumanowa Przełęcz – Wschodnie Żelazne Wrota, Warszawa: Sport i Turystyka, 1962, s. 171–175.
  5. a b Józef Nyka, Tatry Słowackie. Przewodnik, wyd. 2, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 1998, ISBN 83-901580-8-6.

Media użyte na tej stronie

Carpathians relief location map.jpg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Carpathians.
  • Projection: Equirectangular projection, strechted by 148.0%.
  • Geographic limits of the map:
  • N: 50.0° N
  • S: 44.25° N
  • W: 16.0° E
  • E: 27.5° E
  • GMT projection: -JX19.473333333333333cd/14.410266666666665cd
  • GMT region: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
  • GMT region for grdcut: -R16.0/44.25/27.5/50.0r
  • Relief: SRTM30plus.
  • Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
Dolina Kacza a2.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dolina Kacza, widok z Doliny Litworowej
Żelazne Wrota a2.JPG
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Widok od strony Doliny Złomisk
Mountain pass 12x12 ne.svg
oriented mountain pass symbol : n ne e se