Wskaźnik filtracji kłębuszkowej

Wskaźnik filtracji kłębuszkowej[a], współczynnik przesączania kłębuszkowego[b], wielkość filtracji kłębuszkowej[c], szybkość filtracji kłębuszkowej[d], GFR (z ang. glomerular filtration rate) – ilość osocza przefiltrowana w jednostce czasu przez kłębuszki nerkowe do tak zwanego moczu pierwotnego. Zwykle podawany jest w ml/min lub w ml/(min×1,72 m²) (czyli po przeliczeniu na standardową powierzchnię ciała). Pozwala on na ocenę stopnia wydolności nerek.

Przesączanie kłębuszkowe zależy od wielu czynników, między innymi od napięcia zwieracza przedkłębuszkowego, zwieracza zakłębuszkowego (co w dużej mierze wpływa na frakcję przesączania), ciśnienia onkotycznego, ciśnienia tętniczego, a przede wszystkim od liczby czynnych nefronów i ściśle z tym związanego nerkowego przepływu krwi (RBF, z ang. renal blood flow).

Zastosowanie

W praktyce klinicznej stosowany jest jako orientacyjny miernik ilości funkcjonujących nefronów i stanowi podstawowe kryterium kwalifikacji stadium – jednego z pięciu – przewlekłej niewydolności nerek (przewlekłej choroby nerek)[1].

Stadia przewlekłej niewydolności nerek
StadiumNazwy opisoweCharakterystyka[e]GFR [ml/min/1,73 m²]Częstość w Stanach Zjednoczonych[f]
Ichoroba nerek z prawidłowym GFRuszkodzenie nerek z prawidłowym lub zwiększonym GFR≥ 903,32%
IIwczesna PNN[g]utajona PNNuszkodzenie nerek z niewielkim lub zmniejszonym GFR60–893%
IIIumiarkowana PNNwyrównana PNNumiarkowane zmniejszenie GFR30–594,32%
IVciężka PNNniewyrównana PNNduże zmniejszenie GFR15–290,2%
Vschyłkowa niewydolność nerek[h]mocznicadrastyczne zmniejszenie GFR< 15 lub leczenie dializami0,15%

U człowieka prawidłowe są wartości wskaźnika filtracji kłębuszkowej od 110 do 150 ml/(min×1,72 m²).

W niektórych sytuacjach przesączanie kłębuszkowe jest patologicznie zwiększone – na przykład we wczesnych stadiach cukrzycowej choroby nerek, gdy GFR osiąga 400 ml/(min×1,72 m²), co jest stanem wysoce niepożądanym, powodującym szybką utratę funkcjonujących nefronów, wyraźnie przyspieszającym rozwój przewlekłej choroby nerek.

Oznaczanie

Wskaźnik filtracji kłębuszkowej może być oznaczany metodą klasyczną na podstawie klirensu inuliny (obecnie rzadko stosowana metoda, zwykle w badaniach naukowych).

Z uwagi na konieczność szybkiej oceny czynności wydalniczej nerek stosuje się klirens kreatyniny, oznaczany metodą bezpośrednią (w praktyce dość uciążliwe), lub szacunkowy wskaźnik filtracji kłębuszkowej (eGFR, z ang. estimated glomerular filtration rate)[2], oznaczany na podstawie łatwo dostępnych wielkości. W tym celu powszechnie stosuje się dwie formuły:

  1. wzór MDRD, stworzony na podstawie wyników badań Hunsickera i współpracowników z 1997 roku[3]. W stosunku do wzoru Cockcrofta-Gaulta lepiej szacuje niskie wartości GFR.
  2. wzór Cockcrofta-Gaulta[4]. W 1976 roku Donald William Cockcroft i Matthew Henry Gault zaproponowali wzór, który pozwala dość łatwo oszacować klirens kreatyniny endogennej[5]:

gdzie:

  • CCr – klirens kreatyniny
  • SCr – stężenie kreatyniny w surowicy [mg/dl]
  • wiek – wiek pacjenta [lata]
  • m.c. – masa ciała [kg]
  • W – współczynnik płci: 0,85 dla kobiet lub 1 dla mężczyzn.

Uwagi

  1. ↑ także wskaźnik przesączania kłębuszkowego
  2. ↑ także współczynnik filtracji kłębuszkowej
  3. ↑ także wielkość przesączania kłębuszkowego
  4. ↑ także szybkość przesączania kłębuszkowego
  5. ↑ według Kidney Disease Outcomes Quality Institute
  6. ↑ według NHANES II
  7. ↑ przewlekła niewydolność nerek
  8. ↑ ang. kidney failure.

Przypisy

  1. ↑ Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom II. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005, s. 1263. ISBN 83-7430-031-0.
  2. ↑ Badania laboratoryjne w chorobach nerek. W: Michał Myśliwiec: Choroby nerek. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008, s. 85–97. ISBN 978-83-200-3528-5.
  3. ↑ L.G. Hunsicker, S. Adler, A. Caggiula, B.K. England i inni. Predictors of the progression of renal disease in the Modification of Diet in Renal Disease Study. „Kidney Int”. 51 (6), s. 1908–1919, 1997. PMID: 9186882. 
  4. ↑ Gault MH, Longerich LL, Harnett JD, Wesolowski C. Predicting glomerular function from adjusted serum creatinine. „Nephron”. 3 (62), s. 249–256, 1992. PMID: 1436333. 
  5. ↑ Cockcroft DW, Gault MH. Prediction of creatinine clearance from serum creatinine. „Nephron”. 1 (16), s. 31–41, 1976. PMID: 1244564. 

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.