Wsparcie społeczne

Wsparcie społeczne – pomoc dostępna jednostce w sytuacjach trudnych. Zachowania pomocne w zaspokajaniu potrzeb w trudnych sytuacjach oferowane przez osoby znaczące i grupy odniesienia danej osoby.

W ujęciu strukturalnym, wsparcie społeczne jest określane jako obiektywnie istniejąca i dostępna sieć społeczna, która wyróżnia się od innych tym, że poprzez fakt istnienia więzi, kontaktów społecznych, przynależności, pełni funkcję pomocną wobec osób znajdujących się w trudnych sytuacjach życiowych[1].

W ujęciu funkcjonalnym wsparciem społecznym nazywamy taki rodzaj interakcji społecznych, które zostają podjęte przez jednego lub obu (udzielającego wsparcia i odbierającego go) uczestników w sytuacji problemowej, trudnej, stresowej czy krytycznej[2].

Wsparcie społeczne jest rozumiane także jako ważny czynnik, wpływający na tzw. scenariusze biograficzne jednostek. Istnienie, oddziaływanie i dostępność takiego wsparcia wpływa na funkcjonowanie jednostki, na jej stosunek do problemów a także na zdrowie (patrz poniżej)[3].

Rodzaj wsparcia

Wsparcie jest szeroko rozumianą pomocą udzielaną przez jednostki będące z odbiorcą w sieci kontaktów i może przybierać formy:

  • wsparcia emocjonalnego – które obejmuje przekazywanie emocji podtrzymujących, uspokajających, okazywanie troski; ma na celu budowanie poczucia bezpieczeństwa, opieki i przynależności
  • wsparcie informacyjne (poznawcze) – polega na wymianie informacji mających polepszyć poprawę zrozumienia swojej trudnej sytuacji życiowej przez osobę wspieraną, zrozumienie sytuacji i położenia życiowego w trakcie i po momencie problemowym
  • wsparcie instrumentalne – przyjmujące formę instruktażową, dotyczy przekazywania wiedzy na temat sposobów postępowania; jest sposobem zdobywania krótkotrwałych umiejętności postępowania, zdobywania informacji i dóbr materialnych na potrzeby aktualnej sytuacji trudnej – „modelowanie skutecznych zachowań zaradczych”
  • wsparcie rzeczowe (materialne) – przeznaczana pomoc materialna, rzeczowa, finansowa oraz osobiste działania na rzecz osoby potrzebującej (dożywianie, udostępnianie schronienia, zaopatrzenie w lekarstwa itp.); jest najbardziej oczekiwaną przez odbiorców formą wsparcia[4].

Formą wsparcia rodzin przeżywających trudności w funkcjonowaniu określa się też rodziny zastępcze[5]. Podejście takie odwołuje się do dogłębnego sensu umieszczania dzieci w rodzinach zastępczych - jako nastawionego na cel reintegracji z rodziną biologiczną, tak szybko jak tylko uzyska ona wydolność społeczno-wychowawczą[6].

Można wyróżnić także wsparcie spostrzegane, jako zbiór wiedzy i przekonań jednostki o tym skąd i od kogo może otrzymać pomoc w sytuacji trudnej. Zawiera także informacje odnośnie do dostępności tych źródeł pomocy. Wsparcie otrzymywane jest „ocenianym obiektywnie lub relacjonowane subiektywnie przez odbiorcę jako faktycznie otrzymany rodzaj i ilość wsparcia”. Przy ocenie uwzględniany jest fakt właściwego doboru (trafności), a także adekwatności wsparcia[7].

Wpływ wsparcia społecznego

Wsparcie społeczne ma duży wpływ na zdrowie i samopoczucie człowieka. Sam fakt odczuwalnego wsparcia spostrzeganego buduje poczucie bezpieczeństwa. Wsparcie społeczne ma niezwykle pozytywny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne[8].

Badania (Case, Moss, Case, 1992[9]) wykazały większą umieralność (w tych badaniach z powodów kardiologicznych) u osób nie odczuwających obecności w ich najbliższym środowisku osób mogących im udzielić wsparcia społecznego[10].

Wyniki te potwierdziły badania (Berkman, Leo-Summers, Horwitz, 1992[11]), w których stwierdzono, że „mniejsze szanse przeżycia zawału mięśnia sercowego mieli pacjenci o niższym poziomie wsparcia społecznego, nawet biorąc poprawkę na inne czynniki, jak ostrość choroby”[12].

Jak wynika z badań wsparcie społeczne jest elementem niezbędnym dla osób znajdujących się w stanach kryzysowych[13]. Bez względu na przeżywane lub też nie, trudności życiowe, stany kryzysowe i innego rodzaju sytuacje problemowe, samo istnienie wsparcia społecznego, sieci mogącej nas wspomóc w sytuacji trudnej - wpływa na nasz rozwój, historię, scenariusz naszego życia (scenariusz biograficzny)[14].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ H. Sęk (red.), R. Cieślak: Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: PWN, 2005, s. 14–15.
  2. ↑ H. Sęk (red.), R. Cieślak: Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: PWN, 2005, s. 18.
  3. ↑ Por. J. Modrzewski, Wsparcie społeczne jako czynnik wzorujący współczesne scenariusze biograficzne, [w:] Pomoc - wsparcie społeczne - poradnictwo. Od teorii do praktyki, pod red. M. Piorunek, wyd. Adam Marszałek, Toruń 2010, s. 31.
  4. ↑ H. Sęk (red.), R. Cieślak: Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: PWN, 2005, s. 18–19.
  5. ↑ M. Gorynia, Wsparcie społeczne w formie rodzicielstwa zastępczego [w:] Pomoc - wsparcie społeczne - poradnictwo. Od teorii do praktyki, pod red. M. Piorunek, wyd. Adam Marszałek, Toruń 2010, s. 395
  6. ↑ M. Gorynia, Wsparcie społeczne w formie rodzicielstwa zastępczego [w:] Pomoc - wsparcie społeczne - poradnictwo. Od teorii do praktyki, pod red. M. Piorunek, wyd. Adam Marszałek, Toruń 2010, s. 396-397.
  7. ↑ H. Sęk (red.), R. Cieślak: Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: PWN, 2005, s. 20–21.
  8. ↑ H. Sęk (red.), R. Cieślak: Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: PWN, 2005, s. 146.
  9. ↑ Robert B. Case, Arthur J. Moss, Nan Case, Michael McDermott i inni. Living Alone After Myocardial Infarction: Impact on Prognosis. „The Journal of the American Medical Association”. 267 (4), s. 515–519, 1992 (ang.). 
  10. ↑ H. Sęk (red.), R. Cieślak: Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: PWN, 2005, s. 35.
  11. ↑ Lisa F. Berkman, Linda Leo-Summers, Ralph I. Horwitz. Emotional Support and Survival after Myocardial Infarction: A Prospective, Population-based Study of the Elderly. „Annals of Internal Medicine”. 117 (12), s. 1003–1009, 15 December 1992 (ang.). 
  12. ↑ H. Sęk (red.), R. Cieślak: Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: PWN, 2005, s. 37.
  13. ↑ H. Sęk (red.), R. Cieślak: Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: PWN, 2005, s. 61.
  14. ↑ J. Modrzewski, Wsparcie społeczne jako czynnik wzorujący współczesne scenariusze biograficzne [w:] Pomoc - wsparcie społeczne - poradnictwo. Od teorii do praktyki, pod red. M. Piorunek, wyd. Adam Marszałek, Toruń 2010

Bibliografia

  • H. Sęk (red.), R. Cieślak: Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: PWN, 2005. ISBN 83-01-14137-9.