Wyłączna strefa ekonomiczna

Mapa świata z zaznaczonymi na ciemnoniebiesko Wyłącznymi strefami ekonomicznymi państw.

Wyłączna strefa ekonomiczna – obszar rozciągający się poza morzem terytorialnym do 200 mil morskich (370 km) mierzonych od linii podstawowej. Na tym obszarze państwo nadbrzeżne posiada wyłączne prawa suwerenne do:

  • badania i eksploatacji, ochrony i gospodarowania zasobami naturalnymi, zarówno żywymi, jak i nieożywionymi dna morza, jego podziemia oraz pokrywających je wód;
  • wznoszenia i użytkowania sztucznych wysp, instalacji i konstrukcji;
  • badań naukowych morza;
  • ochrony i zachowania środowiska morskiego.

Poza wymienionymi wyłącznymi prawami państwa nadbrzeżnego wszystkie państwa na jednakowych zasadach korzystają z wolności morza pełnego, w tym z wolności żeglugi, przelotu, układania kabli i rurociągów[1]. Instytucja wyłącznej strefy ekonomicznej została uregulowana w Konwencji o prawie morza z 1982 r. podpisanej w Montego Bay na Jamajce (część V, art. 55-75)[2].

Wszystkie państwa nadbrzeżne, z wyjątkiem kilku, które geograficznie nie mają możliwości lub utrzymują starszą instytucję – strefę wyłącznego rybołówstwa, ustanowiło strefy ekonomiczne (w tym Stany Zjednoczone w 1983 roku i ZSRR w 1984 roku).

Największe wyłączne strefy ekonomiczne

Największą na świecie wyłączną strefę ekonomiczną posiada Unia Europejska. Wśród państw narodowych, do pierwszej dziesiątki pod względem powierzchni wyłącznej strefy ekonomicznej należą (w kolejności od największej): Stany Zjednoczone Ameryki, Francja (dzięki licznym terytoriom i departamentom zamorskim), Indonezja, Nowa Zelandia, Australia, Federacja Rosyjska, Sfederowane Stany Mikronezji, Japonia, Brazylia i Kanada.

MjPaństwoPowierzchnia WSE[3] w km2
1 Stany Zjednoczone11 351 000
2 Francja11 035 000
3 Australia8 505 348
4 Rosja7 566 673
5 Wielka Brytania6 805 586
6 Indonezja6 159 032
7 Kanada5 599 077
8 Japonia4 479 388
9 Nowa Zelandia4 083 744
10 Chiny2 287 969
11 Chile3 681 989
12 Brazylia3 660 955
13 Kiribati3 441 810
14 Meksyk3 269 386
15 Mikronezja2 996 419
16 Dania2 551 238
17 Papua-Nowa Gwinea2 402 288
18 Norwegia2 385 178
19 Indie2 305 143
20 Wyspy Marshalla1 990 530
21 Portugalia1 727 408
22 Filipiny1 590 780
23 Wyspy Salomona1 589 477
24 Południowa Afryka1 535 538
25 Seszele1 336 559
26 Mauritius1 284 997
27 Fidżi1 282 978
28 Madagaskar1 225 259
29 Argentyna1 159 063
30 Ekwador1 077 231
31 Hiszpania1 039 233
32 Malediwy923 322
33 Peru906 454
34 Somalia825 052
35 Kolumbia808 158
36 Republika Zielonego Przylądka800 561
37 Islandia751 345
38 Tuvalu749 790
39 Vanuatu663 251
40 Tonga659 558
41 Bahamy654 715
42 Palau603 978
43 Mozambik578 986
44 Maroko575 230
45 Kostaryka574 725
46 Namibia564 748
47 Jemen552 669
48 Włochy541 915
49 Oman533 180
50 Mjanma532 775

Wyłączna strefa ekonomiczna RP

Polska ustanowiła wyłączną strefę ekonomiczną na podstawie ustawy z 21 marca 1991 r. o obszarach morskich RP i administracji morskiej (Dz.U. z 2022 r. poz. 457). Wyłączna strefa ekonomiczna Polski obejmuje obszar ok. 22,5 tys. km². Ze względu na rozmiary Morza Bałtyckiego i brak możliwości wyznaczenia pełnej 200-milowej wyłącznej strefy ekonomicznej wszystkie granice zewnętrzne polskiej strefy określono w drodze umów dwustronnych (z ZSRR, Szwecją, Niemcami i z Danią na południe od Bornholmu). Najpóźniej ustalona była granica z Danią – ok. 30 lat trwały na ten temat rozmowy, ostatecznie 1 listopada 2018 roku udało się ustalić granicę[4][5]. Nie jest też jasna kwestia rozgraniczenia pomiędzy wyłączną strefą ekonomiczną Polski i Niemiec, ponieważ Niemcy nie uważają się za prawnego sukcesora NRD, stąd nie wiąże ich wymienione w ustawie porozumienie pomiędzy PRL a NRD. Wyłączna strefa ekonomiczna jest położona na zewnątrz morza terytorialnego i przylega do tego morza. Obejmuje ona wody, dno morza i znajdujące się pod nim wnętrze Ziemi. Granice strefy wyznaczają umowy międzynarodowe. Strefa nie wchodzi w skład terytorium Polski, jednakże mogą w takiej strefie obowiązywać przepisy polskiego systemu prawa (np. prawa ochrony środowiska – art. 19 ustawy).

Zobacz też

Przypisy

  1. Wojciech Góralczyk: Prawo międzynarodowe publiczne w zarysie. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, 2004. ISBN 83-7334-305-9., ss. 216-218
  2. Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza, sporządzona w Montego Bay dnia 10 grudnia 1982 r. (Dz.U. z 2002 r. nr 59, poz. 543)
  3. Exclusive Economic Zones (EEZ).
  4. Marcin Lis: Koniec sporu morskiego z Danią. Po 4 dekadach udało wyznaczyć granice między państwami. www.money.pl. [dostęp 2018-11-04].
  5. D.R. Bugajski, Prawa żeglugowe okrętu w świetle prawa międzynarodowego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009, s. 69-74., ISBN 978-83-7383-351-7, s. 85-88

Media użyte na tej stronie

Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of Indonesia.svg
bendera Indonesia
Flag of New Zealand.svg
Flag of New Zealand. Specification: http://www.mch.govt.nz/nzflag/description.html , quoting New Zealand Gazette, 27 June 1902.
Flag of Chile.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Flag of India.svg
The Flag of India. The colours are saffron, white and green. The navy blue wheel in the center of the flag has a diameter approximately the width of the white band and is called Ashoka's Dharma Chakra, with 24 spokes (after Ashoka, the Great). Each spoke depicts one hour of the day, portraying the prevalence of righteousness all 24 hours of it.
Flag of Portugal.svg
Flag of Portugal, created by Columbano Bordalo Pinheiro (1857-1929), officially adopted by Portuguese government in June 30th 1911 (in use since about November 1910). Color shades matching the RGB values officially reccomended here. (PMS values should be used for direct ink or textile; CMYK for 4-color offset printing on paper; this is an image for screen display, RGB should be used.)
Flag of Ecuador.svg
Made by author of Xramp, first uploaded by Denelson83 as Flag of Ecuador.svg, modifications by Husunqu.
Flag of Namibia.svg
Flag of Namibia
Territorial waters - World.svg
Autor: B1mbo, Licencja: CC BY-SA 3.0 cl
Territorial waters of the world.
Flag of Tuvalu.svg
Autor: Nightstallion (original)
Zscout370 (most recent), Licencja: CC0
Flag of Tuvalu.

FIAV 111111.svg
Flag of Maldives.svg
Flag of Maldives. The colours used are Pantone 186 C for red and Pantone 348 C for green.
Flag of Tonga.svg
Autor: unknown, Licencja: CC0
Flag of Fiji.svg
Autor: unknown, Licencja: CC0