Wyżnie Mnichowe Stawki

Widok na Wyżnie Mnichowe Stawki z Wrót Chałubińskiego. Widoczne Stawki II, III, IV, V, VI (wyschnięty), VII i IX – ten ostatni częściowo zasłonięty

Wyżnie Mnichowe Stawki – grupa dziewięciu małych jezior polodowcowych w Tatrach Wysokich, na Wyżniej Mnichowej Płaśni – tarasie Doliny za Mnichem, rozpościerającym się pod północną ścianą Mnicha[1]. Poszczególne stawki nie mają osobnych określeń przymiotnikowych, lecz oznaczane są liczbami rzymskimi. Są to (w nawiasach kolejno wysokość n.p.m., powierzchnia, długość i szerokość, głębokość oraz objętość):

  • Wyżni Mnichowy Stawek I (1833,4 m, 0,02 ha, 35,5 × 13,0 m, 0,6 m, 77 m³) – wysunięty najbardziej na północ, położony najniżej, jedyny zbiornik wodny na dolnym poziomie Wyżniej Mnichowej Płaśni,
  • Wyżni Mnichowy Stawek II (1865,4 m, 0,05 ha, 37,5 × 17,5 m, 0,7 m, 150 m³) – położony ponad 100 metrów na południe od Stawku I, drugi co do wielkości,
  • Wyżni Mnichowy Stawek III (1865,0 m, 0,02 ha, 22,0 × 9,0 m, 0,3 m) – położony kilkanaście metrów na zachód od Stawku II,
  • Wyżni Mnichowy Stawek IV (1865,4 m, 0,02 ha, 23,0 × 13,7 m, 0,1 m) – położony kilka metrów na południowy zachód od Stawku II,
  • Wyżni Mnichowy Stawek V (1869,6 m, 0,004 ha, 13,0 × 5,0 m, 0,3 m) – położony ponad 20 metrów na wschód od Stawku IV,
  • Wyżni Mnichowy Stawek VI (1869,9 m, 0,004 ha, 12,5 × 3,8 m, 0,1 m) – położony kilka metrów na południowy zachód od Stawku V, Józef Szaflarski uznawał Stawki V i VI za jeden zbiornik,
  • Wyżni Mnichowy Stawek VII (1871,2 m, 0,006 ha, 10,5 × 7,5 m, 0,1 m) – położony kilka metrów na wschód od Stawku VI i kilka metrów na zachód od Stawku IX,
  • Wyżni Mnichowy Stawek VIII (1867,9 m, 0,006 ha, 10,2 × 9,0 m, 0,2 m) – położony kilkadziesiąt metrów na północny wschód od Stawku II i kilkadziesiąt metrów na północ od Stawku IX,
  • Wyżni Mnichowy Stawek IX (1869,9 m, 0,06 ha, 44,5 × 21,0 m, 2,3 m, 460 m³) – największy i najgłębszy ze stawków, wysunięty najbardziej na południowy wschód[2].

Wyżnie Mnichowe Stawki zajmują zagłębienia rynien międzymutonowych wyżłobionych w plejstocenie przez lodowiec. Oprócz Stawku IX wszystkie mają charakter okresowy. Całkowicie wysychają jednak, pomimo płytkości, jedynie wyjątkowo – ich dna wyrzeźbione są w litej skale, co sprzyja długiemu zatrzymywaniu wody (w przeciwieństwie do łatwo przepuszczalnych utworów morenowych). Rzeźba Wyżniej Mnichowej Płaśni (garby i wzniesienia mutonowe, pomiędzy którymi znajdują się wypełnione wodą zagłębienia) porównywana jest geomorfologów do fieldów skandynawskich[3].

Ze Stawku IX wypływa na północny wschód okresowy potoczek. Ponadto krótki strumyk łączy stawki IV, II i I, a inny (zaledwie kilkumetrowej długości) – stawki VI i V. Leżący najniżej stawek I jest bezodpływowy[2].

Do Wyżnich Mnichowych Stawków nie prowadzi żaden znakowany szlak turystyczny. Obok jeziorek przebiega jednak licznie uczęszczana przez taterników nieznakowana ścieżka, którą podchodzą oni pod ściany Mnicha. Z daleka, stawki widoczne są także ze szlaków: na Wrota Chałubińskiego oraz na Szpiglasową Przełęcz[4].

Nad brzegami Mnichowych Stawków rośnie rzadka w polskich Karpatach roślina – turzyca Lachenala[5].

Przypisy

  1. ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
  2. ↑ a b Józef Szaflarski, Morfometrja jezior tatrzańskich cz. I: jeziora Tatr Polskich, Warszawa 1936.
  3. ↑ Mieczysław Klimaszewski, Rzeźba Tatr Polskich, Warszawa: PWN, 1988, ISBN 83-01-07992-4.
  4. ↑ Witold Henryk Paryski, Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Walentkowa Przełęcz – Przełączka pod Zadnim Mnichem, t. 4, Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1951.
  5. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.


Media użyte na tej stronie

Wyznie Mnichowe Stawki.jpg
Autor: Rafik k, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wyżnie Mnichowe Stawki, widok z Wrót Chałubińskiego.