Wyższa Szkoła Intendentury

Wyższa Szkoła Intendentury (WSInt.) – wyższa szkoła Wojska Polskiego II RP w latach 1919–1939^[a].

Geneza

Szkolenie oficerów intendentów rozpoczęło się już w 1919 r. na specjalnych kursach unifikujących, organizowanych dorywczo w celu ujednolicenia wyszkolenia i działania oficerów przyjętych do Wojska Polskiego z trzech zaborów aby zapewnić Siłom Zbrojnym szefów i kierowników służb intendentury w okresie organizacji Sił Zbrojnych, aż do czasu sformułowania zadań administracji wojskowej w dekrecie i wydania przepisów opartych o ustawy wojskowe. Szkolenie oficerów intendentury było prowadzone od drugiej połowy 1919 r. w Szkole Sztabu Generalnego^[1].

Historia szkoły

Szkolenie pokojowe rozpoczęło się z dniem 1 listopada 1921 roku kiedy to Minister Spraw Wojskowych, generał porucznik Kazimierz Sosnkowski powołał do życia Wyższą Szkołę Intendentury, jako samodzielny wydział Szkoły Sztabu Generalnego (od 1922 roku – Wyższa Szkoła Wojenna). Należała ona organizacyjnie do Wyższej szkoły Wojennej, której komendant był jednocześnie komendantem WSInt. Szkoła została utworzona na podstawie „organizacji służby intendentury na czas pokoju” z sierpnia 1921 roku oraz na bazie Kierownictwa Kursu Intendenckiego, które z dniem 1 października 1921 roku przeformowało się w Wyższą Szkołę Intendentury. Adiutantura szkoły mieściła się na Krakowskim Przedmieściu 64 w Warszawie^[2]. Komendantowi podlegał zastępca – dyrektor nauk WSInt. (pułkownik intendent) wraz z ośmioma oficerami (sześciu wykładowców i dwóch gospodarzy klasy). Wzorem przy tworzeniu Szkoły była pod względem organizacyjnym i w zakresie nauk odpowiednik francuski – Ekole Superieure de l’Intendence w Paryżu. Komendant Wyższej Szkoły Wojennej sprawował także zwierzchni nadzór nad działalnością naukową szkoły^[1]. Na stanowisko komendanta szkoły został wyznaczony gen. ppor. Józef Wencel. 2 listopada 1921 roku naukę rozpoczęło czterdziestu dwóch oficerów.

Zadaniami nałożonymi na WSInt. były: 1. Przygotowanie kadr na stanowiska w służbie intendentury na szczeblu centralnym, doradców fachowych w sztabach i wyższych dowództwach, specjalistów we władzach i organach administracji państwowej związanych ze współpraca z armią. 2. Danie słuchaczom niezbędnej wiedzy kwatermistrzowskiej. 3. Sprawdzanie postępów nauki słuchaczy. 4. Organizowanie kursów dla kwatermistrzostw pułków, oficerów odbioru technicznego materiałów niezbędnych armii, komendantów wykonawczych służby intendentury^[3].

W piątek 4 maja 1923 roku szkołę wizytował marszałek Francji Ferdinand Foch^[4].

16 kwietnia 1925 roku absolwenci Kursu Normalnego 1922-1924 zostali przeniesieni do korpusu oficerów intendentów z równoczesnym przeniesieniem do kadry oficerów służby intendentury i pozostawieniem na dotychczas zajmowanych stanowiskach służbowych^[5].

17 czerwca 1925 roku powołano 20 oficerów na Specjalny Kurs Doszkolenia Oficerów Sztabowych Intendentów przy Wyższej Szkole Intendentury. Kurs trwał do 30 października 1926 roku. Celem kursu było uzupełnienie wiedzy fachowej oraz ujednolicenie metod pracy oficerów sztabowych intendentów, którzy z racji pełnionych funkcji nie mogli być powołani na normalny kurs doszkolenia. Słuchacze, po pomyślnym zdaniu wszystkich egzaminów, otrzymali – dyplom naukowy oficera intendenta^[6][7].

2 listopada 1925 roku rozpoczął się jednoroczny Kurs Doszkolenia przy Wyższej Szkole Intendentury^[8].

W 1926 roku z inicjatywy absolwentów powstało czasopismo „Przegląd Intendencki”^[9].

Z dniem 1 kwietnia 1932 roku Wyższa Szkoła Intendentury pozostawała w Wyższej Szkole Wojennej pod nazwą „Wyższa Szkoła Wojenna – kurs Intendentów”^[10]. 19 października 1931 roku kurs intendentów ukończyło 12 oficerów.

Profil kształcenia

Uczelnia kształciła oficerów, którzy pragnęli poświęcić się w służbie intendenckiej na stanowiskach kierowniczych. W pierwszych latach jej istnienia kształciło się na dwuletnim kursie 40 oficerów. W latach późniejszych, na skutek braku kandydatów, liczna słuchaczy uległa zmniejszeniu. Tryb przyjmowania oficerów na studia był podobny jak w Wyższej Szkole Wojennej.

Program studiów WSInt. obejmował trzy grupy zagadnień: przedmioty ogólne, przedmioty fachowe, przedmioty wojskowe (dział ostatni był ściśle oparty o studia w WSWoj.)^[11]. W toku studiów w latach dwudziestych słuchacze studiowali nauki prawne, ekonomiczne, handlowe i techniczne. W latach późniejszych szkolenie zawierało zaznajomienie słuchaczy z zasadami dowodzenia na szczeblu operacyjnym, słuchacze studiowali taktykę ogólną i rodzajów wojsk oraz operacyjną służbę sztabów, armie obce, historie i geografię wojenną. Słuchacze odbywali kilkumiesięczne praktyki w jednostkach, podróże do okręgów przemysłowych i fabryk przemysłu zbrojeniowego. Uczestniczyli w grach wojennych i pisali prace dyplomowe.

Po ukończeniu studiów otrzymywali tytuł oficera-intendenta oraz dyplom naukowy, uprawniający do zajmowania stanowisk I kategorii w państwowej służbie cywilnej. W latach późniejszych otrzymywali dyplom oficera intendenta dyplomowanego, a po ostatniej zmianie oficera intendenta z wyższymi studiami wojskowymi^[12].

W pierwszym okresie kształcenia tj. do roku 1930 włącznie, na okres studiów składały się: jeden rok przygotowawczy dla kandydatów do egzaminów: wstępnego pisemnego i ostatecznego ustnego, dwa lata studiów w Szkole, włącznie z egzaminami, dwa lata praktyki w jednostkach organizacyjnych w służbach intendentury, po czym absolwent otrzymywał dyplom^[11].

W latach 1930–1939 studia w WSInt. obejmowały dwa egzaminy eliminacyjne na tematy ogólne, po czym był kurs przygotowawczy i następująca po nim półroczna praktyka. Dopiero wtedy powoływano kandydata na dwuletni kurs, czyli łączny okres studiów trwał trzy lata^[11].

Niezależnie od studiów na normalnych kursach WSInt. organizowała roczne kursy doskonalenia na wzór kursów w Szkole Sztabu Generalnego. Na kutsy powoływano oficerów intendentów posiadających dłuższa praktykę na stanowiskach kierowniczych oraz ukończone studia cywilne jak: prawo, studia techniczne, dyplomy doktorów, magistrów lub inżynierów. Ogółem kursów doskonalenia było cztery.

Ilościowo poszczególne promocje i kursy doskonalenia przedstawiają się następująco: I i II kurs doskonalenia intendentów w jednostkach – 57 słuchaczy, cztery jednoroczne kursy doskonalenia – 12 słuchaczy, I promocja WSInt. – 41 słuchaczy, II promocja – 38 słuchaczy, III promocja – 30 słuchaczy, IV promocja – 41 słuchaczy, V promocja – 16 słuchaczy, VI promocja – 16 słuchaczy, VII promocja – 15 słuchaczy, VIII promocja – 14 słuchaczy, IX promocja – 9 słuchaczy, X promocja – 33 słuchaczy, XI promocja – 35 słuchaczy, XII promocja – 28 słuchaczy, XIII promocja – 11 słuchaczy, XIV promocja – 24 słuchaczy. W sumie: na normalnych dwuletnich kursach wyszkolono 351 słuchaczy, na wojennych i doskonalących 169 słuchaczy, co daje łącznie 520^[13].

Znak naukowy

17 września 1934 roku minister spraw wojskowych ustanowił znak naukowy dla absolwentów Kursu Intendentów Wyższej Szkoły Wojennej. Srebrny orzeł stojący na monogramie „WSW – INT” (Wyższa Szkoła Wojenna Intendentury). Orzeł i monogram umieszczone wewnątrz owalnego wieńca laurowego o jednej, zewnętrznej warstwie liści.Wieniec zamknięty u góry, u dołu związana szarfa w kształcie litery „X”. Odznaka jednoczęściowa ażurowa, srebrna lub srebrzona. Noszona zawsze na prawej kieszeni kurtki mundurowej^[14][15]

Prawo noszenia znaku przysługiwało:

• absolwentom Kursu Intendentów Wyższej Szkoły Wojennej,
• absolwentom Wyższej Szkoły Intendentury,
• absolwentom Wydziału Intendentury Wyższej Szkoły Wojennej,
• absolwentom École Supérieure de Ľintendance w Paryżu w okresie po 1 listopada 1919 roku,
• absolwentom jednorocznych kursów doszkolenia Wydziału Intendentury Wyższej Szkoły Wojennej i Wyższej Szkoły Intendentury,
• oficerom intendentom dyplomowanym, którzy ukończyli kursy informacyjne Wydziału Intendentury Wyższej Szkoły Wojennej i Wyższej Szkoły Intendentury,
• absolwentom I Kursu Intendenckiego w roku 1919/1920,
• absolwenton École du Commissariat w Breście,
• oficerom intendentom dyplomowanym, którzy nie byli absolwentami żadnego z wymienionych wyżej kursów, lecz byli ich wykładowcami, dyrektorami nauk albo komendantami.

Począwszy od IX promocji, po ukończeniu kursu, znak naukowy nadawał komendant Wyższej Szkoły Wojennej na wniosek dyrektora nauk Kursu Intendentów Wyższej Szkoły Wojennej. Absolwentom poprzednich promocji i kursów znak nadawał szef Departamentu Intendentury MSWojsk^[14].

Kadra szkoły

Komendant

• gen. ppor. / gen. bryg. Józef Wencel (1921 – 30 IV 1927 → stan spoczynku)

Dyrektorzy nauk

• ppłk/płk KK Wiktor Romański (od IV 1923^[16])
• płk int. Julian Koźmiński (p.o. od V 1925^[17])
• ppłk int. Henryk Stypułkowski (od V 1927^[18])
• płk int. mgr Władysław Kościelny (do 1939)

Wykładowcy i asystenci

• płk int Seweryn Borsuk (od IV 1923^[16])
• mjr int. Wacław I Wilczyński (p.o. od V 1927^[18])

Absolwenci

• Adolf Dostal
• Tadeusz Gutkowski

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Mała Encyklopedia Wojskowa, tom 3, Wydawnictwo MON, Warszawa 1971.
• S. Rutkowski, Zarys dziejów polskiego szkolnictwa wojskowego, Wydawnictwo MON, Warszawa 1970.
• E. Kozłowski, Wojsko Polskie 1936-1939. Próby modernizacji i rozbudowy, Wydawnictwo MON, Warszawa 1964.
• L. Wyszczelski, Wojsko Piłsudskiego. Wojsko Polskie w latach 1926–1935, Warszawa 2005.
• W. B. Moś, W. Soszyński „Polskie szkolnictwo wojskowe 1908 -1939”. Kraków 2007.
• Wacław Chocianowicz: W 50-lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej. Londyn: Nakładem oficerów dyplomowanych na Obczyźnie, 1969.
• Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2019-01-02].