Wyższa Szkoła Lotnicza

Wyższa Szkoła Lotnicza (WSL) – samodzielny wydział Wyższej Szkoły Wojennej (WSWoj.) w latach 1936–1939.

Geneza

Normalny dwuletni kurs Wyższej Szkoły Wojennej nie dawał absolwentom-lotnikom wszechstronnej wiedz o nowoczesnym lotnictwie. W 1936 r. było a Siłach Zbrojnych tylko 21 oficerów dyplomowanych w lotnictwie. Ponadto brakowało oficerów starszych przygotowanych operacyjnie do kierowania jednostkami i sztabami lotniczymi, a szczególnie w razie mobilizacji na wypadek wojny. Powstała więc myśl utworzenia przy WSWoj. stałego kursu dla oficerów lotnictwa, który obok pogłębienia wiedzy taktycznej i operacyjnej dałby szerszą współczesną wiedzę o lotnictwie. Gen. Tadeusz Kutrzeba poruszył tę sprawę na posiedzeniu Komitetu WSWoj. 7 grudnia 1934 r. stawiając wniosek o utworzenie WSL, której kurs trwałby 9–12 miesięcy. Uzasadnianie propozycji trwało dwa lata i Departament Dowodzenia MSWoj. wydał zarządzenie nr. L. dz.2584/tj. z 3.VII.1936 r. o jej utworzeniu z rocznym kursem nauczania^[1].

Historia szkoły

Utworzona na podstawie ww. zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych z 3 lipca 1936. Zadaniem Szkoły było przeszkolenie oficerów (kpt. mjr) przygotowując ich do roli zarówno dowódców na wypadek wojny jak i oficerów do sztabów lotniczych, a zdolniejsze jednostki do roli dowódców lotnictwa na szczeblu operacyjnym. Szkoła nie dawała jednak tytułu oficera dyplomowanego^[1]. Przygotowywała dowódców lotnictwa i artylerii przeciwlotniczej, oficerów sztabów różnych szczebli i oficerów OPL dla sztabów ogólnowojskowych. Utworzenie Szkoły miało duży wpływ na kształcenie kadr dla jednostek i sztabów lotnictwa i wypracowanie zasad użycia lotnictwa na polu walki. Kandydatów do Szkoły powoływał dowódca lotnictwa. Odbywali oni krótki staż w jednostkach oraz przechodzili przeszkolenie w Centrum Wyszkolenia Piechoty. Nauka trwała jeden rok, a od 1938 dwa lata. W 1938 Dowództwo Lotnictwa MSWojsk wysunęło wniosek o usamodzielnieniu uczelni oraz przedłużeniu szkolenia do 2 lat. Wniosek pierwszy nie przeszedł, drugi został wprowadzony. Komitet Wyższej Szkoły Wojennej odrzucił wniosek usamodzielnienia na skutek sprzeciwu szefa Sztabu Głównego i gen. J. Głuchowskiego.

Kształcenie

Pierwszy rok nauki był kursem eksperymentalnym, w którym kładziono większy nacisk na przedmioty lotnicze. Całość wykładanych przedmiotów można było podzielić na dwie grupy: przedmioty ogólne i lotnicze. Rok szkolny obejmował trzy okresy: zimowy – trwający około trzech miesięcy i poświęcony studiom taktycznym dywizji piechoty i brygad kawalerii oraz lotnictwu organicznemu. Uczono słuchaczy taktyki ogólnowojskowej i taktyki poszczególnych rodzajów lotnictwa i służby sztabów lotniczych; wiosenny około 4 miesięcy poświęcony był studium związków operacyjnych oraz działania lotnictwa w ramach tych związków, a także Lotnictwa Naczelnego Wodza, oraz lotnictwa samodzielnego. Omawiano działanie lotnictwa bombowego i myśliwskiego w walkach. Pod koniec okresu oficerowie brali udział w grach wojennych WSWoj.; okres jesienno-zimowy – około 5,5 miesiąca przeznaczony był na podróże operacyjne wspólnie z drugim rocznikiem WSWoj. oraz udział w ćwiczeniach międzydywizyjnych^[2]. W toku studiów słuchacze zapoznawali się z zasadami walki lotniczej i sprzętem bojowym oraz zasadami współdziałania lotnictwa z wojskami lądowymi na polu walki. Główne szkolenie zawierało zaznajomienie słuchaczy z zasadami dowodzenia na szczeblu operacyjnym i na użyciu w walce większych jednostek lotniczych. Zapoznawano też z zasadami obrony plot i rolą w niej lotnictwa. Słuchacze studiowali taktykę ogólną i rodzajów wojsk oraz operacyjną służbę sztabów, armie obce, historie i geografię wojenną. Prowadzono gry wojenne i manewry międzydywizyjne oraz podróże terenowo-krajoznawcze. W II promocji 1937–1939 – dwuletni okres szkolenia obejmował 664 godz. przy czym przemysł wojenny i techniczne urządzenia kolejowe obejmowały 239 godz., taktyka lotnictwa, OPL i balonów, służba sztabów lotnictwa, technika i przemysł lotniczy, lotnictwo obce i inne 379 godz., gra wojenna 24 godz., rezerwa 22 godz. W dwuletnim okresie szkolenia na przedmioty ogólne przeznaczono 239 godz. (w jednorocznym 248 godz), na przedmioty lotnicze 425 godz. (w jednorocznym 286 godz).

Program wychodził znacznie poza ramy obowiązującego Regulaminu Lotnictwa z 1931 r., w którym były pominięte rozwijające się na Zachodzie i w ZSRR lotnictwo szturmowe, lotnictwo nurkowe itd. (mimo że w Polsce nie istniały wprowadzono do gier wojennych, weszły nowe przedmioty jak geografia lotnicza, studium urządzeń kolejowych itd.)^[3].

Absolwenci

W sumie trzy kursy WSL ukończyło 79 absolwentów ^[4]), w tym 4 z artylerii przeciwlotniczej (plot.), w tym: kurs 1936/1937 – 22 absolwentów, w tym 14 pilotów i 8 obserwatorów; kurs 1937/1938 – 24 absolwentów, w tym 15 pilotów i 8 obserwatorów i 1 oficer artylerii plot.; kurs 1938/1939 – 33 absolwentów, z tego 17 pilotów i 3 oficerów artylerii plot. i 13 obserwatorów. Absolwenci obsadzili stanowiska dowódcze – zasadniczo dywizjonów i weszli w skład sztabów lotniczych^[4].

Szkołę odtworzono w Wielkiej Brytanii w 1943 roku. Jej komendantami byli: płk pil. Michał Stefan Bokalski, a następnie płk dypl. pil. mgr Olgierd Tuskiewicz. W sumie cztery kursy WSL ukończyło 118 absolwentów.

W grudniu 1982 na łamach organu prasowego Stowarzyszenia Lotników Polskich w Wielkiej Brytanii „Skrzydła” ppłk dypl. Oskar Marian Grzeczkowski, w imieniu Koła Oficerów Dyplomowanych w Londynie, poinformował aboslwentów pełnych kursów Wyższej Szkoły Lotniczej w Warszawie, w Szkocji i Anglii (Weston-super-Mare), że zostały im przyznane pełne prawa, tytuł i odznaki oficerów dyplomowanych. Pułkownik Grzeczkowski poinformował czytelników „Skrzydeł”, że wspomniana decyzja podjęta została na podstawie następujących pism:

• Naczelnego Wodza L.dz. 1230/Sztab z 1 września 1944,
• Ministra Obrony Narodowej L.dz. 999/AMIN/44 z 16 września 1944,
• Szefa Sztabu Naczelnego Wodza L.dz. 1654/Sztab/45 z 4 sierpnia 1945,
• Lotniczego Zastępcy Szefa Sztabu Naczelnego Wodza L.dz. 24/tjn./221/wyszk. z 7 lipca 1945,
• Szefa Sztabu Głównego L.dz. 8465/Pers. I.46 z 13 listopada 1946^[5].

Obsada personalna^[a]

• komendant – płk dypl. pil. inż. obs. Stanisław Kuźmiński*

Dyrektorzy nauk

• ppłk dypl. obs. Marian Romeyko (1936–1938 → attaché wojskowy w Rzymie)
• ppłk dypl. obs. Adam Kurowski* (1938–1939 → szef sztabu Dowództwa Lotnictwa i OPL Armii „Poznań”)

Oficer do zleceń

• kpt. lot. Władysław Gruza*

Wykładowcy

• płk obs. Stefan Sznuk
• ppłk dypl. pil. Adam Kurowski – taktyka lotnicza
• ppłk dypl. obs. Kazimierz Winicki* – służba sztabów lotniczych
• ppłk pil. Michał Stefan Bokalski – taktyka lotnictwa bombowego
• mjr dypl. pil. Eugeniusz Wyrwicki* – taktyka lotnictwa myśliwskiego
• mjr dypl. art. Antoni Mordasewicz – OPL
• mjr obs. bal. Kazimierz Wincenty Kraczkiewicz – taktyka balonowa
• ppłk obs. Józef Jungrav – geografia lotnicza
• gen. bryg. pil. inż. Ludomił Rayski - polityka lotnicza
• mjr aud. mgr Jan Józef Piątkowski – prawo lotnicze
• mjr lot. Ferdynand Leopold Bobiński z Oddziału II SG – lotnictwo państw obcych
• kmdr por. pil Karol Trzasko-Durski – lotnictwo morskie^[7]
• ppłk Bernard Adamecki*
• mjr Tadeusz Lewkowicz*
• mjr Stanisław Pawluć*

Absolwenci

I Kurs 1936–1937^[5]

II Kurs 1937–1938^[5]

III Kurs 1938–1939^[6][8]

IV Kurs^[8] (15 kwietnia 1943 – 16 stycznia 1944)

V Kurs^[8] (3 kwietnia – 28 listopada 1944)

1. kpt. obs. Bronisław Bąk
2. kpt. piech. Julian Majchrzak
3. kpt. radioobs. Leon Michalski

VI Kurs^[10] (2 stycznia – 17 września 1945)

VII Kurs 1945–1946^[11] (17 września 1945 – 7 kwietnia 1946)

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Mała Encyklopedia Wojskowa, t.3, wyd. MON, Warszawa 1971.
• Wacław Chocianowicz: W 50-lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej. Londyn: Nakładem oficerów dyplomowanych na Obczyźnie, 1969.
• Stanisław Rutkowski, Zarys dziejów polskiego szkolnictwa wojskowego, wyd. MON, Warszawa 1970.
• Eugeniusz Kozłowski, Wojsko Polskie 1936-1939 Próby modernizacji i rozbudowy, wyd. MON, Warszawa 1964.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Oskar Grzeczkowski. Wyższa Szkoła Lotnicza – nadanie dyplomów. „Skrzydła”. 128 (614), grudzień 1982. Londyn.