Wybór

Dokonywanie wyboru przez patyczkowego ludzika.

Wybór – przyznanie pierwszeństwa elementowi wyselekcjonowanemu ze zbioru, który jest: niepusty, niejednostkowy, a także różnorodny. Taki dobór podyktowany jest określonymi przekonaniami osoby, która decyduje się na eliminację pozostałych elementów zbioru[1]. Akt wyboru jest procesem podejmowania decyzji, któremu spośród wariantów pewnego ich zestawu ma być przyznane pierwszeństwo[2].

Dokonywanie wyboru związane jest z odpowiedzialnością, a zarazem obawą przed niedopełnieniem moralnych powinności. Wynika to z tego, że osoba skłaniająca się ku danemu elementowi ma świadomość istnienia kontrastu między tą powinnością a swobodą w działaniach dokonywanych przez tę osobę[3].

Warunki dokonywania wyboru

Wzgląd na indywidualne wybory, preferencje i życzenia zdeterminowany jest określonymi warunkami:

  • proceduralnymi: własne wybory odzwierciedlają spójny porządek hierarchiczny (wybory pierwszego rzędu są zgodne z pragnieniami i wartościami wyższego rzędu),
  • prawdziwości: wartości jednostki są zgodne z poczuciem jej tożsamości i osobowości[4].

Wolny wybór

Przy dokonywaniu wolnego wyboru, który jest podstawowym warunkiem postępowania moralnego, osoba musi mieć możliwość dobrowolnego podążania za nakazem bądź zakazem moralnym. Człowiek ten nie może być skłaniany, do odpowiadającej mu opcji, przez czynniki naturalne, takie jak pragnienia czy uczucia, lub społeczne, np. obawę przed konsekwencjami związanymi z łamaniem obowiązującego prawa. Wolny wybór nie pomija wszystkich zobowiązań, ponieważ wówczas byłaby to rozwiązłość[5].

Przykład

W filmie science fiction Matrix (1999) Morfeusz dał wybór Neo połknięcia albo czerwonej, albo niebieskiej pigułki.

Jednym z życiowych przykładów może być problem decyzyjny dotyczący wyboru środka transportu w mieście. Wymaga to poznania czynników, którymi są komunikacyjne zachowania podróżujących. Dzięki trafnemu rozpoznaniu przyczyn takiego wyboru możliwe jest dokonanie właściwej decyzji dotyczącej różnych środków przemieszczania się. Niezbędne jest ustalenie wad i zalet korzystania z odmiennych środków transportu[6].

Do rozważenia można zaliczyć ruch pieszy, jazdę rowerem, samochodem osobowym lub komunikacją publiczną. Biorąc za przykład transport zbiorowy, główną jego wadą jest mała elastyczność, czyli stałe rozmieszczenie przystanków i określony rozkład jazdy; zaletą takiego środka jest możliwość wykonywania różnych czynności podczas podróży, np. czytania gazety. Natomiast przy przemieszczaniu samochodem osobowym wybierający może liczyć na większy komfort podróży i wolność w wyborze trasy, jednak kierujący pojazdem zmuszony jest wówczas do wytężonej koncentracji. Z kolei ruch pieszy jest zdrowy, ale taki sposób pokonywania trasy jest wolniejszy i bardziej uzależniony od warunków atmosferycznych[6].

Wybór poszczególnych środków transportu i ocena ich pod kątem czynników, np. jakościowych, realizowany jest przez podróżującego każdorazowo w sposób subiektywny[6].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Andrzej Eckhardt: Niektóre zagadnienia makroekonomicznej efektywności gospodarki socjalistycznej. T. 577. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1984, s. 10, seria: Acta Universitatis Wratislaviensis. ISBN 978-83-229-0128-1. Cytat: „W myśl tej przesłanki przyjmiemy następującą definicję pojęcia wyboru: «wybór jest to danie pierwszeństwa, z pewnego względu, jednemu z elementów zbioru niepustego, niejednostkowego i różnorodnego»”.
  2. ↑ Stanisława Sokołowska. Zarządzanie agrobiznesem. „Studia i Monografie”. „Ross Griffin pisze np., «że podejmowanie decyzji jest aktem wyboru jednego wariantu spośród pewnego ich zestawu»” (258), s. 86, 1998. Wydawnictwa Uniwersytetu Opolskiego. ISSN 1233-6408. 
  3. ↑ Wojciech Adamski, Anna Jamróz, Magdalena Olkuśnik, Elżbieta Wójcik: Popularna encyklopedia powszechna. T. 1. Fogra, 2001, s. 291. ISBN 978-83-85719-53-3. Cytat: „ (…) dokonywania wyboru i związaną z tym odpowiedzialnością a zarazem ustawiczną bojaźnią przed niedopełnieniem powinności moralnej, wynikającą ze świadomości rozziewu między ową powinnością a prawami życia”.
  4. ↑ Andelka M. Phillips, Thana C. de Campos, Jonathan Herring: Philosophical Foundations of Medical Law. Oxford: Oxford University Press, 2019, s. 296. ISBN 978-0-19-879655-8.
  5. ↑ Robert Kryński, Artur Szutta. Czego dzisiaj potrzebujemy do moralnego postępowania?. „Filozofuj!”, s. 8, 2017. Artur Szutta. Wydawnictwo Academicon. ISSN 2392-2249. 
  6. ↑ a b c Grzegorz Sierpiński: Zachowania komunikacyjne osób podróżujących a wybór środka transportu w mieście. wt.coitest.pw.edu.pl, 2012. s. 95–97 (3–5). [dostęp 2020-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-27)].

Media użyte na tej stronie

Stick figure - choice.jpg
Autor: Obsidian Soul, Licencja: CC BY-SA 3.0
Stick figure - choice
Red and blue pill.jpg
Autor: W.carter, Licencja: CC BY-SA 4.0
Red and blue pill as in the Matrix. The original photo is of two yellow omega-3 capsules, placed on a grainy paper on a windowsill. Light all natural from the window. Processed in Photoshop for color.