Wybory do Sejmu Ustawodawczego w 1848 roku

Wybory do Sejmu Ustawodawczego w 1848 roku – wybory do Sejmu Ustawodawczego przeprowadzone w czerwcu 1848 w Cesarstwie Austriackim, w następstwie wydarzeń Wiosny Ludów.

Były to pierwsze wybory w historii Austrii, zarazem pierwsze bezpośrednie. Sejm Ustawodawczy rozpoczął prace 22 lipca 1848.

Wybory w Galicji

W Galicji kampania wyborcza była krótka (jak w całej Austrii), ale bardzo intensywna. Do zdobycia w Galicji było 100 mandatów poselskich (bez Bukowiny, w której było ich 8). Administracja austriacka zajmowała chwiejne stanowisko - w niektórych popierała kandydatów polskich, w innych ukraińskich.

Ustawa wyborcza została dostarczona do okręgów 26 maja 1848, a prawybory zaplanowano na 4-6 czerwca.

Ukraińscy posłowie z Galicji

Główna Rada Ruska wystawiała własnych kandydatów, jednak w wielu przypadkach przegrywali on z chłopami (czy to ruskimi, czy polskimi - „Mazurami”), którzy wybierali solidarność stanową nad narodową[1].

Ostatecznie ze 100 galicyjskich mandatów Ukraińcy zdobyli 25 mandatów, w tym 15 zdobyli posłowie chłopscy. Byli to: Hryhorij Andrusiak (rolnik z Skolego), Josyf Dyneć (Sokal), Andrij Dziwakowśkyj (włościanin z Żydaczowa), Wasyl Harmatij (rolnik z Mikuliniec), Stepan Hoj (Zaleszczyki), Josyf Hryhoruk (rolnik z Delatyna), Iwan Kapuszczak (włościanin ze Sołotwiny), Pantelejmon Kozar (Żółkiew), Iwan Kruchowśkyj (włościanin z Horodenki), Stepan Łesiuk (włościanin z Kołomyi), Hryhorij Nyczyporuk (włościanin ze Śniatynia), Hryhorij Petryszyn (włościanin z Tyśmienicy), Kostiantyn Posacki (diak z Rożniatowa), Iwan Ryszko (włościanin z Kut), Josyf Sawka (włościanin z Gródka). Oprócz nich wybrano 8 duchownych greckokatolickich: Kyryła Błońskiego (Jabłonów), Adolfa Dobrianskiego (Sanok), Mychajło Hankewycza (Radziechów), Mychajła Hnidkowskiego (Wojniłów), Hryhorija Jachymowycza (Przemyśl), Hryhorija Łewyckiego (Złoczów), Iwana Łomnyckiego (Turka), Hryhorija Szaszkewycza (Monasterzyska); oraz dwóch inteligentów świeckich: Jewstachija Prokopczyca (Mariampol) i Kyryła Winkowskiego (Jaworów).

Polscy posłowie z Galicji

Nikodem Bętkowski, Adam Bielecki (pleban z Radymna), Seweryn Bieliński, Tomasz Bogdaś (włościanin z Tarnowa), Michał Buszek (mieszczanin ze Starego Sącza), Sebastian Czepiel (włościanin z Mielca), Aleksander Dobrzański, Ludwik Dolański, Mikołaj Drauss (właściciel dóbr z Głogowa w Galicji), Edward Duniewicz(właściciel dóbr z Narajowa), Aleksander Dunin Borkowski, Jan Durbasiewicz (prawnik z Gorlic), Marian Dylewski, Aleksander Stanisław Dzieduszycki, Tytus Dzieduszycki, Fasuga/Faszuga, Jan Fedorowicz, Furek, Bartłomiej Gabrys (rolnik z Nowego Sącza), Antoni Zygmunt Helcel, Karol Hubicki, Wojciech Hyciek (lekarz z Żywca), Józef Jakubowski (lekarz z Krakowa), Henryk Janko, Jan Jaruntowski, Mikołaj Kański(mieszczanin z Gdowa), Czesław Kobuzowski (posiadacz dóbr ze Żmigrodu), Józef Konopka, Szymon Kossakiewicz (wikary z Myślenic), Stanisław Koszowski (właściciel dóbr z Sambora), Edmund Kraiński (właściciel dóbr z Dobromila), Jan Krauze/Krause (nauczyciel prywatny z Jarosławia), Józef Krzyżanowski(dr praw z Krakowa), Karol Langie, Marcin Lejczak (włościanin z Trembowli), Julian Leszczyński (wikary z Krosna), Bogusław Longchamps (lekarz z Liska), Jerzy Henryk Lubomirski, Franciszek Macieszkiewicz (kameralny justiciariusz z Drohobycza), Maksymilian Machalski (dr. praw z Brzeska), Jerzy Maier/Meyer/Mayer, Jan Makuch (wikary z Jordanowa), Włodzimierz Mandl/Mendel, Jan Marin, Jan Martini, Mateusz Mazurkiewicz (rolnik ze Zbaraża), Jan Micewski, Józef Młynarzyk/Młynarczyk(włościanin z Kent), Karol Noskowski (pleban z Wadowic) Stanisław Pawlikowski (rolnik z Nowego Targu), Meliton Pienczykowski, Bartłomiej Pietrowski/Piotrowski (włościanin z Winnik), Walerian Podlewski (właścicciel dóbr z Kossowy), Michał Popiel (mieszczanin ze Starosoli), Adam Józef Potocki, Jakub Rab (włościanin z Rzeszowa), Antoni Sanocki, Józef Ścibała (rolnik z Bobowej), Władysław Sierakowski (właściciel dóbr z Sokołówki), Ignacy Skrzyński, Seweryn Smarzewski, Franciszek Jan Smolka, Franz Stadion, Jan Stasiowski,(włościanin z Brzostka) Jan Stawarski, Feliks Stobnicki, Jan Storc (włościanin z Pilzna), Bonawentura Szeleszczyński (dziedzic z Leżayska), Jan Józef Tarnowski, Franciszek Trzecieski, Stanisław Waguza, Kazimierz Walczyk (gospodarz z Dębicy), Franciszek Ksawery Wierzchleyski, Wojciech Wojtowicz (gospodarz z Dombrowy) Józef Zajączkowski, Zdzislaw Zamojski[2], Celestyn Zbyszewski, Jan Zeiser, Florian Ziemiałkowski[3]

Żydowscy posłowie z Galicji

Abraham Halpern, Isak Mannheimer, Dow Ber Meisels

Posłowie z Galicji i Bukowiny na Sejm Konstytucyjny w Wiedniu-Kromieryżu (1848 - 1849) według okręgów wyborczych[4]
nrokręgobwódimię i nazwiskozawódprzynależność

klubowa

1.BochniaBochniabrak danychbrak danych
2.WieliczkaNikodem Bętkowskilekarz„Stowarzyszenie”
3.GdówMikołaj Kańskiadministrator majątku„Stowarzyszenie”
4.BrzeskoMaksymilian Machalskiadwokat„Stowarzyszenie”
5.BrzeżanyBrzeżanyJózef Zajączkowskikomornik„Stowarzyszenie”
6.NarajówEdward Duniewiczziemianin„Stowarzyszenie”
7.PodhajceJan Martiniwójt
8.BóbrkaLudwik Dolańskiadwokat„Stowarzyszenie”
9.RohatynSeweryn Smarzewskiziemianin„Stowarzyszenie”
10.WyżnicaBukowinaŁukian Kobyłyciachłop
11.RadowiceMichał Bodnarchłop
12.ZaleszczykiCzortkówStepan Hoj – Ukrainiecchłop
13.KopyczyńceTytus Dzieduszyckiziemianin
14.KossówWalerian Podlewskiziemianin„Stowarzyszenie”
15.KrzywczeMeliton Pieńczykowskiziemianin„Stowarzyszenie”
16.JasłoJasłoFranciszek Trzecieskiziemianin„Stowarzyszenie”
17.BrzostekJan Stasiowskichłop
18.GorliceJan Durbasiewicz, wybór unieważniono, wybrany powtórniemieszczanin„Stowarzyszenie”
19.ŻmigródCzesław Kobuzowskiziemianin„Stowarzyszenie”
20.StrzyżówIgnacy Skrzyńskiziemianin„Stowarzyszenie”
21.KrosnoJulian Leszczyńskirz.-kat. ksiądz„Stowarzyszenie”
22.HorodenkaKołomyjaIwan Kruchowski – Ukrainiecchłop
23.JabłonówKyryło Błonśkyj – Ukrainiecgr.-kat. ksiądz
24.KołomyjaStepan Łesiuk – Ukrainiecchłop
25.KutyIwan Ryszko – Ukrainiecchłop
26.ŚniatynHryćko Niczyporuk – Ukrainiecchłop
27.Kraków 1KrakówKarol Langemieszczanin„Stowarzyszenie”
28.Kraków 2Józef Jakubowski, zrezygnował 30 listopada 1848, nowo wybrany od 21 grudnia Ber Meiselsrabin
29.Kraków 3Józef Krzyżanowski, zrezygnował w listopadzie 1848, nowo wybrany od 17 listopada 1848 Antoni Zygmunt Helcelprawnik„Stowarzyszenie”
30.Kraków 4Adam Józef Potocki, złożył mandat 16 listopada 1848, nowo wybrany od 21 grudnia 1848 Antoni Sanockilekarz
31.Lwów 1Lwów - miastoFlorian Ziemiałkowskiadwokat„Stowarzyszenie”
32.Lwów 2Marian Dylewskiadwokat„Stowarzyszenie”
33.Lwów 3Aleksander Dunin-Borkowskiziemianin„Stowarzyszenie”
34.WinnikiLwówBartłomiej Piotrowski, złożył mandat, nowo wybrany od 22 listopada 1848 Iwan Stawiarski – Ukrainiecchłop
35.Gródek JagiellońskiJózef Sawka – Ukrainiec, wybór unieważniony, w jego miejsce Jerzy Meyermieszczanin
36.RzeszówRzeszówJakub Rąbchłop
37.LeżajskBonawentura Szeleszczyńskiziemianin„Stowarzyszenie”
38.ŁańcutJerzy Henryk Lubomirski, złożył mandat 30 listopada 1848ziemianin
39.GłogówMikołaj Drausschłop
40.RozwadówJan Tarnowskiziemianin„Stowarzyszenie”
41.Majdan KrólewskiJan Zeiserchłop - kolonista
42.Nowy SączNowy SączBartłomiej Gabryśchłop
43.Stary SączMichał Buszekmieszczanin„Stowarzyszenie”
44.BobowaJózef Ścibałachłop
45.Nowy TargStanisław Pawlikowskichłop
46.TymbarkFeliks Stobnickiziemianin„Stowarzyszenie”
47.PrzemyślPrzemyślFranciszek Wierzchejski zrezygnował w jego miejsce Grzegorz Jachimowicz - Ukrainiecgr.-kat. ksiądz
48.JarosławJan Krauzenauczyciel„Stowarzyszenie”
49.LaszkiZdzisław Zamoyski, złożył mandat 19 listopada 1848ziemianin
50.Sądowa WiszniaJan Jaruntowskiziemianin
51.JaworówKyryło Winkowski – Ukrainiec-„Stowarzyszenie”
52.SanokSanokAleksander Dobrzański – Ukrainiecgr.-kat. ksiądz
53.LeskoBogusław Longchampslekarz„Stowarzyszenie”
54.RymanówAdam Bieleckirz.-kat. ksiądz„Stowarzyszenie”
55.DobromilEdmund Kraińskiziemianin„Stowarzyszenie”
56.DynówJan Martinprawnik„Stowarzyszenie”
57.LutowiskaCelestyn Zbyszewskimajor inżynierii
58.SamborSamborStanisław Koszowskiziemianin„Stowarzyszenie”
59.Drohobycz 1Franciszek Macieszkiewiczurzędnik
60.Drohobycz 2Jan Micewskiprawnik„Stowarzyszenie”
61.Stara SólMichał Popielziemianin„Stowarzyszenie”
62.KomarnoHenryk Jankoziemianin„Stowarzyszenie”
63.TurkaIwan Łomnicki – Ukrainiecgr.-kat. ksiądz
64.StryjStryjAleksander Stanisław Dzieduszyckiziemianin„Stowarzyszenie”
65.WojniłówMichał Gnidkowski – Ukrainiecgr.-kat. ksiądz
66.ŻydaczówAndrij Dziwakowski – Ukrainiecchłop
RożniatówKonstanty Posacki – Ukrainiecgr.-kat. ksiądz
67.SkoleHryń Andrusiak – Ukrainiecchłop
68.StanisławówStanisławówAbraham Halpernkupiec
69.TyśmienicaHryń Petryszyn – Ukrainiecchłop
70.MonasterzyskaHryhorij Szaszkewycz - Ukrainiecgr.-kat. ksiądz
SołotwinaIwan Kapuszczak – Ukrainiecchłop
71.DelatynJózef Hryhoruk – Ukrainiecchłop
72.MariampolEustachy Prokopczyc – Ukrainiecnauczyciel
73.Tarnów 1TarnówJózef Wagner, wybór unieważniony na jego miejsce wybrany Tomasz Boguśchłop
74.Tarnów 2[5]Stanisław Waguza, wybrany 19 grudnia 1848, wybór został unieważniony
75.DębicaKazimierz Walczykchłop
76.MielecSebastian Czepiel (Cepiel)chłop
77.Dąbrowa TarnowskaWojciech Wojtowiczchłop
78.PilznoJan Sztorc (Storc)chłop
79.Tarnopol 1TarnopolJan Fedorowiczprawnik„Stowarzyszenie”
80.Tarnopol 2Maurycy Karmin (lekarz), w jego miejsce wszedł Włodzimierz Mandelpoczmistrz
81.TrembowlaMaciej Lejczakchłop
82.MikulińceWasyl Harmatij- Ukrainiecchłop
83.SkałatTeodor Furekchłop
84.ZbarażMateusz Mazurkiewiczchłop
85.SkawinaWadowiceJózef Konopka, po unieważnieniu wyboru został powtórnie wybranyziemianin„Stowarzyszenie”
86.MyśleniceSzymon Kossakiewiczksiądz rz.-kat.
87.WadowiceKarol Noszkowskiksiądz rz.-kat.
88.JordanówJan Makuchksiądz rz.-kat.
89.KętyJózef Młynarczykchłop
90,ŻywiecWojciech Hycieklekarz„Stowarzyszenie”
91.BiałaAntoni Wacholz – wybory unieważniononauczyciel
92.OlejówZłoczówKarol Hubickiziemianin„Stowarzyszenie”
93.SokołówkaWładysław Sierakowskiziemianin„Stowarzyszenie”
94.GlinianySeweryn Bielińskiziemianin„Stowarzyszenie”
95.ZłoczówGrzegorz Lewicki – Ukrainiecksiądz gr.-kat.
96.BrodyIsak Mannheimerrabin
97.RadziechówMychajło Hankewycz – Ukrainiecksiądz gr.-kat.
98.ŻółkiewŻółkiewPańko Kozar – Ukrainiecchłop
99.RawaFranz Stadion – Niemiecurzędnik
100.Sokalwybrany w tym okręgu F. Stadion wybrał mandat w okręgu Rawa, w ponownych wyborach Josyf Dyneć – Ukrainiecchłop
101.LubaczówFranciszek Smolkaadwokat„Stowarzyszenie”

Posłowie z Bukowiny

Mychajło Bodnar, Myron Czuperkowicz, Iwan Dołynczuk, Wasyl Kirsti/Carste, Łukian Kobyłycia, Anton Kral, Wasyl Morgotz/Morgocz/Morgoci, Hryc Times/Timis/Tymisz,

Posłowie ze Śląska Cieszyńskiego

4 mandaty: Karl Samuel Schneider (okręg bielski), Karl Chodurek /Hodurek(okręg cieszyński - mieszczanin i posiadacz domu z Cieszyna), Józef Motyka/Molyka (okręg frydecki-pensjonowany kapitan, auditor z Friedek ), Wincenty Stieber (okręg polskoostrawski - wójt dziedziczny z Ostrawy)[6].

Przypisy

  1. ↑ Jan Kozik - „Między reakcją a rewolucją”, s. 84-85
  2. ↑ złożył mandat w listopadzie 1848 roku Czas 1848 nr 18 z 23 listopada s. 4
  3. ↑ Spis deputowanych sejmu wiedeńskiego Rozprawy Sejmu Wiedeńskiego 1848 nr 3 s.1-2
  4. ↑ Dane w tabeli wg zestawienia w: Józef Buszko, Polacy w parlamencie wiedeńskim – 1848–1918, Warszawa 1996, s. 347-353
  5. ↑ okręg wyborczy utworzony w trakcie kadencji
  6. ↑ Dzieje polityczne. W: Janusz Gruchała, Krzysztof Nowak: Śląsk Cieszyński od Wiosny Ludów do I wojny światowej (1848-1914). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2013, s. 37. ISBN 978-83-935147-3-1.

Bibliografia

  • Jan Kozik – „Między reakcją a rewolucją. Studia z dziejów ukraińskiego ruchu narodowego w Galicji w latach 1848-1849”, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego (Prace historyczne, zeszyt 52), PWN, Kraków-Warszawa 1975